Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Σήμερα, 23 Οκτωβρίου 2025, συμπληρώνονται ακριβώς 100 χρόνια από τη γέννηση του Μάνου Χατζιδάκι.
Θυμόμαστε, αναπόφευκτα, το γνωστό αυτοβιογραφικό του σημείωμα, γραμμένο με το δικό του χατζιδακικό ύφος:
"Γεννήθηκα στις 23 του Οκτώβρη του 1925 στην Ξάνθη τη διατηρητέα κι όχι την άλλη τη φριχτή που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους εσωτερικούς της ενδοχώρας μετανάστες. Η συνύπαρξη εκείνο τον καιρό ενός αντιτύπου της μπελ-επόκ, με αυθεντικούς τούρκικους μιναρέδες, έδιναν χρώμα και περιεχόμενο σε μια κοινωνία-πανσπερμία απ' όλες τις γωνιές της Ελλαδικής γης, που συμπτωματικά βρέθηκε να ζει σε ακριτική περιοχή και να χορεύει τσάρλεστον στις δημόσιες πλατείες.
Σαν άνοιξα τα μάτια μου είδα με απορία πολύ κόσμο να περιμένει την εμφάνισή μου (το ίδιο συνέχισα κι αργότερα να απορώ σαν με περίμεναν κάπου καθυστερημένα να φανώ). Η μητέρα μου ήταν από την Αδριανούπολη, κόρη του Κωνσταντίνου Αρβανιτίδη, και ο πατέρας μου απ' την Μύρθιο της Ρεθύμνου, απ' την Κρήτη. Είμαι ένα γέννημα δύο ανθρώπων που καθώς γνωρίζω δεν συνεργάστηκαν ποτέ, εκτός απ’ την στιγμή που αποφάσισαν την κατασκευή μου. Γι' αυτό και περιέχω μέσα μου χιλιάδες αντιθέσεις κι όλες τις δυσκολίες του Θεού. Όμως η αστική μου συνείδηση, μαζί με τη θητεία μου την λεγόμενη «ευρωπαϊκή», φέραν ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα".
Και να 'μαστε 66 χρόνια αργότερα, να γιορτάζουμε τα γενέθλια του Χατζιδάκι μ' έναν μοναδικό τρόπο!
«Σήμερα είναι η μέρα των γενεθλίων μου. Γι΄ αυτό διάλεξα να παίξω με την Ορχήστρα των Χρωμάτων 4 υπέροχους κύκλους τραγουδιών. Γιατί μου ταιριάζουν και με εκφράζουν, χωρίς αυτό βέβαια να υποδηλώνει πως έχω γράψει έστω κατ΄ ιδέαν κάτι ανάλογο».
Έτσι γιόρτασε ο Μάνος Χατζιδάκις τα γενέθλιά του στις 23 Οκτωβρίου 1991, στο «Παλλάς».
Με μία συναυλία της Ορχήστρας των Χρωμάτων που ίδιος δημιούργησε και διηύθυνε – και δυστυχώς έσβησε… - κατά την οποία παρουσίασε τέσσερις κύκλους τραγουδιών.
1. Frank Martin (1890-1974): Έξι μονόλογοι από τον “Jedermann”, σε ποίηση Hugo Von Hofmannsthal, με σολίστ τον βαρύτονο τον Σπύρο Σακκά.
2. Richard Wagner (1813-1883): Wesendonk – Lieder, σε ποίηση Mathilde Wesendonk, με σολίστ την υψίφωνο Μαρίνα Κρίλοβιτς.
3. Gustav Mahler (1860-1911): Τραγούδια για νεκρά παιδιά, σε ποίηση Friedrich Ruckert, με σολίστ τον βαρύτονο Αντώνη Κοντογεωργίου.
4. Benjamin Britten (1913-1976): Εκλάμψεις, σε ποίηση Arthur Rimbaud, με την υψίφωνο Sheila Armstrong.
Ο Μάνος Χατζιδάκις επέλεξε τέσσερις κύκλους τραγουδιών για την ημέρα των γενεθλίων του προφανώς γιατί τον απασχολούσε βαθειά το τραγούδι, στο οποίο άλλωστε και επιδόθηκε συστηματικά. Το τραγούδι στην πλέον υψηλή εκδοχή του. Γιατί ο ίδιος διεκήρυττε ότι το τραγούδι «είναι μια σχέση υπεύθυνη, μια πράξη ερωτική ανάμεσά μας που μας αποκαλύπτει. Τελετουργία που απαιτεί μια προετοιμασία θρησκευτική, επίμονη άσκηση γνώσης και αθωότητας, αποκαλύψεως και ανιχνεύσεως, μνήμης και προφητείας.»
Ο Χατζιδάκις θεωρούσε ότι «το τραγούδι δεν είναι σύνθημα ή πράξη εκτονώσεως.» Θεωρούσε πως το αληθινό τραγούδι δεν πρέπει να κολακεύει τις συνήθειές μας ούτε να διασκεδάζει την αμηχανία μας, την οικογενειακή μας πλήξη ή την ερωτική μας ανεπάρκεια.
Είναι αυτό το τραγούδι για το οποίο έλεγε: «Θα το θυμάσθε και θα το ’χετε εντός σας, χωρίς την δυνατότητα να το γλεντήστε με αυτάρεσκη και δυνατή φωνή. Μόνο να το ψελλίζετε θα είναι δυνατόν, σαν προσευχή ή σαν το «Υπερμάχω».
Ο Χατζιδάκις υποστήριζε με πάθος: «Πιστεύω πως η τέχνη του τραγουδιού αποτελεί κοινωνικό λειτούργημα, γιατί το τραγούδι μας ενώνει μέσα σ’ ένα μύθο κοινό. Κι όπως στον χορό ενώνουμε τα χέρια μεταξύ μας για ν’ ακολουθήσουμε ίδιες ρυθμικές κινήσεις, έτσι και στο τραγούδι ενώνουμε τις ψυχές μας για ν’ ακολουθήσουμε μαζί, τις ίδιες εσωτερικές δονήσεις. Κι όσο για τον κοινό μύθο που δεν υπάρχει στις μέρες μας, τον σχηματίζουμε καινούριο κι απ’ την αρχή κάθε φορά. Κάθε φορά που νιώθουμε βαθιά την ανάγκη να τραγουδήσουμε».
Κι ο Χατζιδάκις που δεν είχε στεγανά, τραγουδούσε από Τσιτσάνη μέχρι Μάλερ και Μπρίττεν. Όλα με τον ίδιο σκοπό: να χαθεί για πάντα –αν είναι δυνατόν– ο εφησυχασμός μας.
 |
| Φωτό: Μαριλένα Σταφυλίδου Η συγκεκριμένη φωτογραφία δημοσιεύτηκε στο παραπάνω πρόγραμμα της Ορχήστρας των Χρωμάτων |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου