ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΟΝΤΩΣ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΕΩΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΤΙΝΩΝ

“Τὴν ὑψηλόφρονα γνώμην τῶν κακίστων Φαρισαίων ὁ πάντων Κύριος παραβολικῶς ἐκφεύγειν ταύτην ἐδίδαξε καὶ μὴ ὑψηλοφρονεῖν, παρ' ὁ δεῖ φρονεῖν, πάντας ἐπαίδευσεν...” (δοξαστικό αίνων Κυριακής Σταυροπροσκυνήσεως)

Tου Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

amen.gr

“Περίζωσαι την ρομφαίαν σου επί τον μηρόν σου” (Ψαλμ. 44,4) αγαπητέ ΑΝΩΝΥΜΕ του ιστολογίου ΠΕΤΡΑ, που μπαίνεις στον κόπο να απαντήσεις στο ημέτερο άρθρο “Της Συνόδου τα παράλογα...” και τυγχάνεις αναδημοσιεύσεως ου της τυχούσης, με την προκαλούσαν θυμηδίαν υποσημείωση: “Το περιεχόμενο των αναδημοσιευμένων κειμένων δεν εκφράζουν τις θέσεις και απόψεις του Πρακτορείου...”.

Πολύ σύντομα προβαίνω ευθύς αμέσως σε μερικές διευκρινίσεις του κειμένου μου κι όχι σε απάντηση του ανωνύμου της Πέτρας.

1. Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος είναι, καλώς ή κακώς, ο κύριος υπεύθυνος της υπόθεσης Μπεζενίτη, για να μιλήσουμε έξω απ' τα δόντια. Από την μετάθεσή του στην Μητρόπολη Αττικής μέχρι την τοποθέτηση του φακέλου στο αρχείο δις. Για τους γνωρίζοντες ο πρ. Αττικής ήταν μια εποχή ατύπως το τέταρτο μέλος της τρόϊκας. Αυτή είναι η αλήθεια είτε μας αρέσει είτε όχι. Το γεγονός ότι στα δύσκολα (κρίση του 2005) εγκατέλειψε τον φίλο του είναι μια ακόμα παράμετρος της ...θυελλώδους σχέσης Χριστόδουλου – Παντελεήμονα.

2. Έχω ξαναγράψει ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι σημαντικός ως διάλογος! Σαρκώνει την συνάντηση και την συνύπαρξη με τους εγγύς και τους μακράν. Έτσι, η παρουσία του και η ομιλία του σε Εβραϊκή Συναγωγή στην Αμερική είναι κορυφαία στιγμή, αφού και οι αλλόθρησκοι Εβραίοι θέλησαν να τον ακούσουν και να τον έχουν εν τω μέσω αυτών και γι' αυτό τον προσκάλεσαν, κι όχι φυσικά “προδοσία της πίστεως” όπως την εμφανίζουν νυχθημερόν τα τάγματα των φαρισαίων, που κάνουν ό,τι και οι Ιουδαίοι τους οποίους κατηγορούν: “και ιδόντες πάντες διεγόγγυζον λέγοντες ότι παρά αμαρτωλώ ανδρί εισήλθε καταλύσαι...” (συνάντηση Ιησού με τον Ζακχαίο, Λουκ.,19, 7). Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος εκφράζει την Ορθόδοξη ανθρωπολογία που δεν γνωρίζει αποκλεισμούς: “δέχεται τον έσχατον (για τους φονταμενταλιστές) καθάπερ και τον πρώτον” (Κατηχητικός Λόγος Ιω. Χρυσοστόμου) κι αυτή είναι η ουσιαστική προσφορά του στον κόσμο μας.

3. Μου αρέσει που οι “ευσεβιστές” είναι ολόιδιοι οι Φαρισαίοι του Ευαγγελίου και θεωρούν πως η εκκοσμίκευση της Εκκλησίας συνίσταται σε εξωτερικά χαρακτηριστικά! Πλανώνται πλάνην οικτράν! Η όντως εκκοσμίκευση, που παρατηρείται ανάγλυφη σε “παραδοσιακούς” ιεράρχες, κληρικούς και πιστούς είναι να λες πως “μαύρισε ο τόπος” ή ότι “μολύνθηκε το ελληνικό αίμα” από τους μετανάστες, παραγνωρίζοντας εντελώς το Παύλειον ότι ο Θεός “εποίησεν εξ' ενός αίματος παν έθνος ανθρώπων κατοικείν επί παν το πρόσωπον της γης” (Πραξ. 17,26). Να διαμαρτύρεσαι με σφοδρότητα για τις περικοπές που επιβάλλει μια κυβέρνηση στις παρελάσεις ή στις δεξιώσεις επί τη εθνική επετείω, δηλ. να ανάγεις σε μείζονα, ζητήματα που δεν έχουν καμία σχέση με την προοπτική της Βασιλείας, όπου “ουκ ένι Ιουδαίος ουδέ Έλλην...” (Γαλ., 3,28). Εκκοσμίκευση είναι να μεταθέτεις τις ευθύνες σου ή να μην παίρνεις θέση στα εκκλησιαστικά προβλήματα που αναφύονται κατά καιρούς χάριν της τήρησης ισορροπιών – άκρως φιλοτομαριστική στάση που οδηγεί σε τραγικά αδιέξοδα και κυρίως σε σχετικοποίηση του Ευαγγελικού μηνύματος – περιφρονώντας προκλητικά το Κυριακόν: “Ουαί υμίν όταν καλώς υμάς είπωσι πάντες οι άνθρωποι” (Λουκ. στ΄ 24). Εκκοσμίκευση είναι ακόμα η διαστροφή της χρήσης ακόμη και αυτής της νοεράς προσευχής προς επίδειξιν πνευματικότητος και άγρας οπαδών. Μ' ένα λόγο η χρήση ενδοκοσμικών μεθόδων με σκοπό την επιβολή ιδεολογιών, ιδεοληψιών και πάσης φύσεως επιδιώξεων, παντελώς ασχέτων με το ανακαινιστικό πνεύμα του Ευαγγελίου που αγκαλιάζει τον όλο άνθρωπο και σύμπασα την κτίση εν ελευθερία και αγάπη.

Έτσι, σήμερα που ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος γιορτάζει τα 70στά γενέθλιά του εύχομαι πολλά τα έτη του, για να συνεχίσει την πορεία του προς τον κόσμο στην ίδια οικουμενική προοπτική της αγάπης, ήτοι της Βασιλείας του Θεού, που υπάρχει ακόμα και για τους ανυποψίαστους (βλ. παραβολή του Μεγάλου Δείπνου, Λουκ. 14, 16-24), τη στιγμή που τους αδελφούς τους μετά μένους εξω-εκκλησιάζουν οι φαρισαίοι της σήμερον, επιμένοντας στην κοσμικότατη λογική των προγραφών και των υπογραφών.

φωτό: Δημ. Πανάγος

ΣΤΟ THE MALL ATHENS Ο ΓΑΤΟΣ ΤΗΣ ΤΑΤΙΑΝΑΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ

Σήμερα το μεσημέρι στο βιβλιοπωλείο Παπασωτηρίου στο Τhe Mall Athens παρουσιάστηκε για άλλη μια φορά στο αθηναϊκό παιδικό κοινό το παραμύθι Ένας γάτος μια φορά...! που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Εν πλώ και είναι μια δουλειά της μουσικού Τατιάνας Ζωγράφου και των συγγραφέων Κώστα Μάγου & Γεωργίας Γκανάτσιου.

Μαζί με την Τατιάνα Ζωγράφου ήταν η παιδική χορωδία των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων υπό τη διεύθυνση της Χριστίνας Βαρσάμη – Κούκνη, η σοπράνο Δάφνη Πανουργιά, η Αναστασία Δουλφή και ο Κώστας Κωνσταντάτος από τους encardia.
Έπαιξαν οι μουσικοί: Βαγγέλης Ζωγράφος (μπάσο), Παναγιώτης Κανελλόπουλος (μαντολίνο), Δημήτρης Μπουζάνης (πιάνο), Μιχάλης Πορφύρης (τσέλο), Γιώργος Διαμαντόπουλος (κιθάρα).
Η ενορχήστρωση είναι του Δημήτρη Μπουζάνη.

Τα παιδιά τραγούδησαν και διασκέδασαν με την ψυχή τους, έπαιξαν με τον Κόκκινο γάτο, που είχε έρθει ειδικά γι' αυτά (!) ενώ την όλη παράσταση φάνηκε να απολαμβάνουν και οι γονείς και οι παππούδες των μικρών!

ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΟΥ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΥ

Έγραψα προ ημερών τον προβληματισμό μου για την μη καταδίκη του φανατισμού ένεκα θρησκευτικού κόστους, με αφορμή το γεγονός ότι η Εκκλησία δεν καταδίκασε εν ενί στόματι και μιά καρδία τον διπλό εμπρησμό της Συναγωγής στα Χανιά.
Το αυτό είπε και ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος στην πρόσφατη εκδήλωση του περιοδικού Σύναξη για τις σχέσεις Εκκλησίας - Κράτους.
Κάποιοι αναγνώστες της Ιδιωτικής Οδού θεώρησαν ότι "προσέβαλα τον Κρητικό λαό" και την Εκκλησία της Ελλάδος που "έσωσε τόσους Εβραίους στην Κατοχή" κ.ο.κ.
Φυσικά δεν είχα καμία τέτοια πρόθεση. Τιμώ τον Κρητικό λαό, γνωρίζω πολύ καλά την ευεργετική στάση της Εκκλησίας, κυρίως κάποιων Ιεραρχών, έναντι των Εβραίων στην Κατοχή, αλλά δεν παραγνωρίζω την πραγματικότητα, που πέρα από τους όποιους ξένους (οι οποίοι εμπλέκονται στον εμπρησμό της Συναγωγής) είναι εδώ αμείλικτη και δημιουργεί προβληματισμό στην κοινωνία των Χανίων, ειδικά μετά την επίθεση στην 27χρονη φιλόλογο που διέπραξε το "έγκλημα" να διδάσκει σε παιδιά μεταναστών!
Διαβάστε την σχετική είδηση εδώ.
Η δική μου λογική λέει ότι καταδικάζουμε κάθε μορφή και πράξη φανατισμού και μισαλλοδοξίας, έργοις και λόγοις, διότι αλλιώς θα αποκτήσουμε νοοτροπία επιλεκτικής καταδίκης, ανάλογα με τις ιδεοληψίες του ο καθείς, οπότε ζούγκλα! Και όταν λέω καταδίκη, δεν εννοώ αμβροσιανές κατάρες, του τύπου "να σαπίσει το στόμα του", αλλά αποτύπωση της πραγματικότητας και στιγματισμό των ενεργειών που αμαυρώνουν την έννοια του προσώπου και της ελευθερίας λαών και πολιτισμών. Για να συνυπάρξουμε όχι απλώς εν ανοχή, αλλ' εν αγάπη, όσο είναι δυνατόν...

ΟΙ ΠΑΝΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ - Γλυκοφιλούσα Παναγιά

Από τον Αύγουστο του 1968 έως τον Νοέμβριο του 1969 η Χούντα είχε θέσει υπό περιορισμόν τον Μίκη Θεοδωράκη στη Ζάτουνα της Αρκαδίας. Κατά την διάρκεια του περιορισμού του, είχε επιτραπεί στον συνθέτη να έχει πιάνο στο σπίτι που κατοικούσε. Από τον Δεκέμβριο του 1968 ως το Νοέμβριο 1969, ο Μίκης Θεοδωράκης συνέθεσε έντεκα κύκλους τραγουδιών, που τους ονόμασε Αρκαδία Ι-ΧΙ ή γνωστές σήμερα και ως Αρκαδίες.

Το ενδιαφέρον είναι ότι τότε, το 1968, ο Μίκης Θεοδωράκης μάθαινε βυζαντινή μουσική, όπως ο ίδιος είπε σε ομιλία του στη Ζάτουνα το 2006: "...εδώ στον ίδιο χώρο, στον Ναό της Παναγίας, όπου πριν 38 χρόνια μαθήτευα την Βυζαντινή μουσική με Δάσκαλο τον Ιερομόναχο Πατέρα Θεοδόση περιστοιχιζόμενος από χορό ψαλτών χωροφυλάκων σε κείνους τους χλωμούς καιρούς της εθνικής μας ντροπής".
Την ίδια περίοδο, κάτω από την πίεση της χούντας, ο Μάνος Ελευθερίου, θέλοντας να δώσει το στίγμα της εποχής εκείνης, έγραψε μία σειρά τραγουδιών. Αρχικά τα τραγούδια αυτά δεν προορίζονταν για τον Θεοδωράκη, αφού ο ίδιος ήταν απομονωμένος και χαμένος στη Ζάτουνα. Οι στίχοι του, όμως, δεν κατάφεραν να μελοποιηθούν από κανένα συνθέτη, αφού καμία εταιρία δεν έβγαζε αυτά τα τραγούδια. Έτσι, ύστερα από τρεις - τέσσερις μήνες και αφού τελειοποίησε τους στίχους του, αποφάσισε ότι ο Μίκης Θεοδωράκης είναι η μόνη λύση.
Παράλληλα, ένα αφιέρωμα του περιοδικού «Γυναίκα» στην Παναγία, τη μάνα του Χριστού, ήταν η αφορμή για να γράψει ο Μάνος Ελευθερίου μία ακόμα συλλογή τραγουδιών στο ίδιο θέμα, που ο ίδιος την ονομάζει «Τα τραγούδια για τη μάνα και τους φίλους».
Έπειτα από κάποιους μήνες στέλνει τα τραγούδια και από τις δύο συλλογές στο Μίκη στη Ζάτουνα. Χρειάστηκε να στηθεί ολόκληρη επιχείρηση ώστε να φτάσουν με μυστικό τρόπο στα χέρια του Θεοδωράκη οι στίχοι του Μάνου Ελευθερίου. Χωρίς να χαθεί ούτε λεπτό, ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποιεί μέσα σε λίγες μέρες τους στίχους και τους δίνει τον τίτλο Αρκαδία II και Αρκαδία IIΙ. Στην Αρκαδία ΙΙ περιλαμβάνεται και το τραγούδι Γλυκοφιλούσα Παναγιά, σε στίχους φυσικά Μ. Ελευθερίου, που το ερμηνεύει ο ίδιος ο συνθέτης στο πιάνο σε ηχογραφήσεις του 1974 και του 1976. Το τραγούδι ερμήνευσε και η Ντόρα Γιαννακοπούλου.
Για την δισκογραφία αυτών των κύκλων τραγουδιών (Αρκαδίες) βλέπε αναλυτικά εδώ.
Ο κιθαρίστας Rainer Rohloff στον υπέροχο δίσκο του (για σόλο κιθάρα) με τραγούδια του Θεοδωράκη «Songs for Guitar» (2003) διασκευάζει μεταξύ άλλων και τα τραγούδια "Αυτοί που θα ‘ρθουν", "Μάνα, το μάννα τ' ουρανού", "Γλυκοφιλούσα Παναγιά", "Intermezzo", "Πήρα τους δρόμους του ληστή" από τις Αρκαδίες II & III.
Αναδημοσιεύω εδώ την παρτιτούρα του τραγουδιού Γλυκοφιλούσα Παναγιά από την Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος Λίλιαν Βουδούρη, όπου ο συνθέτης έχει δωρίσει όλο το προσωπικό του αρχείο.

Γλυκοφιλούσα Παναγιά,

μάνα μου κι οδηγήτρα μου

κι εγώ στα στήθη έχω καρδιά

που λιώνει από την πίκρα μου.

Γιατ' ήσουν μάνα μια φορά

και ξέρεις τα ραγίσματα

που έχει ο πόνος κι η χαρά

και του καιρού τα πείσματα.

Γιατ' ήσουν μάνα και πονάς,

φέρε το παλικάρι μου

στην ξενιτιά που το γυρνάς,

το σκοτεινό φεγγάρι μου.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ:"Τα Θρησκευτικά, μάθημα για όλα τα παιδιά"

Διαβάστε, αγαπητοί συνοδίτες, στην Πύλη Εκκλησιαστικών Ειδήσεων amen.gr το ρεπορτάζ του θεολόγου Χάρη Ανδρεόπουλου για την εισήγηση του Μητροπολίτου Δημητριάδος Ιγνατίου στην εκδήλωση του περιοδικού Σύναξη την περασμένη Δευτέρα στην Αθήνα.

Ο συνάδελφος θεολόγος και δημοσιογράφος δημοσιεύει ολόκληρο το κείμενο της εισήγησης του Σεβασμιωτάτου για τις σχέσεις Εκκλησίας - Κράτους.

Ειδικά για το μάθημα των Θρησκευτικών ο Μητροπολίτης Δημητριάδος υπογράμμισε:

"Ας μου επιτραπεί όμως να σημειώσω ότι η οποιαδήποτε λύση προκύψει θα πρέπει κατά τη γνώμη μου να πληροί τις εξής τρεις προϋποθέσεις: 1) μάθημα για όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως προέλευσης, ταυτότητας, πεποιθήσεων, κλπ., ώστε να μην παρατηρηθεί το φαινόμενο οι μαθητές να είναι όλες τις ώρες μαζί και να πρέπει να χωρίσουν μόνο την ώρα των Θρησκευτικών· 2) μάθημα που να διδάσκεται από τους θεολόγους εκπαιδευτικούς και όσους είναι κατάλληλα προς τούτο εκπαιδευμένοι από τις θεολογικές σχολές· 3) ανάλογη προσαρμογή του χαρακτήρα και του περιεχομένου του μαθήματος στις παραπάνω διαπιστώσεις, χωρίς όμως και ριζική και βίαια αποκοπή του από τον κορμό της παράδοσής μας".

Ολόκληρη την εκδήλωση της Σύναξης μπορείτε να δείτε στο intv.gr σε δύο μέρη: "Για τον αναστοχασμό των σχέσεων Εκκλησίας και Κράτους" (μέρος Α' - οι εισηγήσεις) και Μέρος Β' - Η συζήτηση.

- Eπίσης στο amen.gr δείτε και την αναδημοσίευση του κειμένου μας για την υπόθεση του πρ. Αττικής Παντελεήμονα.

ΜΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑΣ...

Στο Φως Φαναρίου δημοσίευσα την είδηση, με τη σχετική φωτό του Νίκου Μαγγίνα, ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος επισκέφθηκε προχθές το Κατηχητικό νέων στον Ι. Ναό Αγίας Τριάδας Σταυροδρομίου και μίλησε με τους νέους.
Η φίλη μου, με καταγωγή από την Πόλη, Όλγα Νικολαϊδου μού έστειλε ένα απίθανο σχόλιο, με αφορμή την ανάρτηση αυτή, που το αναδημοσιεύω εδώ για όποιον θέλει να στοχαστεί επί του θέματος.

Η Όλγα Νικολαϊδου είπε...
Δεν ξέρω το λόγο, αλλά η φωτογραφία μου φέρνει μια μελαγχολία. Ίσως γιατί ζώντας την Αθηναϊκή πραγματικότητα έχω συνηθίσει τους νέους με άλλη περιβολή. Βαμμένα μαλλιά με αλλόκοτα σχήματα, ενδυμασία που παραπέμπει σε ένα ατελείωτο καρναβάλι & νεαρές μαθήτριες ντυμένες σταρλέτες.
Δεν ξέρω αν οι παραδόσεις εξακολουθούν να είναι διαφορετικές στην Πόλη. Παραδόσεις που ήθελαν οι άνθρωποι να ζουν την πραγματική τους ηλικία και να μην προτρέχουν στις επόμενες και μεγαλύτερες. Να μην υποδύονται 16χρονοι τη ζωή των 30άρηδων.
Δεν ξέρω αν έχουν την αθωότητα των νεανικών τους χρόνων ως φαίνεται στη φωτογραφία.
Ξέρω όμως ότι μου αρέσει περισσότερο να βιώνω αυτή τη μελαγχολία από την αντίστοιχη που προκαλεί η εικόνα των νέων που τρέχουν να προλάβουν άλλες ηλικίες λες και δε θα τις ζήσουν ποτέ.

ΟΙ ΠΑΝΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ - Μάνα μου και Παναγιά

Το συγκλονιστικό τραγούδι Μάνα μου και Παναγιά του Μίκη Θεοδωράκη σε στίχους του μεγάλου Τάσου Λειβαδίτη, ανήκει στην Πολιτεία, που έγραψε ο συνθέτης το 1959. To πρωτοτραγούδησε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης το 1960.
"Η τρελή του φεγγαριού", η μυθική Φλέρυ Νταντωνάκη το 1965 βρίσκεται στην Αμερική - δεν είχε συναντηθεί ακόμα με τον Μάνο Χατζιδάκι- και ηχογραφεί στην Vanguard, τη θρυλική φολκ εταιρεία της Joan Baez, τον πρώτο της δίσκο με τίτλο «Fleury: The isles of Greeces». Eκεί, μεταξύ του Δε με πονάς του Καλδάρα ή του Manha de carnaval του Louis Bonfa, ερμήνευε και τρία κομμάτια του «νεαρού 'Ελληνα συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη», όπως μας πληροφορεί το ένθετο σημείωμα αυτής της σπάνιας έκδοσης. Ανάμεσά τους το Μάνα μου και Παναγιά, το οποίο ερμηνεύει η Φλέρυ κατά τρόπο μοναδικά σπαρακτικό!
Γι' αυτό και σας παραθέτω, αγαπητοί συνοδίτες, το σχετικό βίντεο, για να ακούσετε μια ερμηνεία φερμένη από αλλού.... Εγκαινιάζω έτσι και τη σειρά Οι Παναγιές του Μίκη Θεοδωράκη, με τραγούδια του συνθέτη που αναφέρονται στην Παναγία, κυρίως ως σύμβολο της μάνας που πονά κι υπομένει τα πάντα.

Ο ήλιος ήσουν κι η αυγή
της νύχτας το φεγγάρι
της μάνας μου ήσουν η ευχή
της Παναγιάς η χάρη

Έφυγες και κλαίει ο άνεμος το κύμα
κλαίνε τ' άστρα κι η νυχτιά
κλαίει η μάνα μου στο μνήμα
κλαίει, κλαίει κι η Παναγιά

Στον πυρετό ήσουνα δροσιά
κερί μες στο σκοτάδι
άστρο στην κοσμοχαλασιά
βασιλικός στον Άδη

Έφυγες και κλαίει ο άνεμος το κύμα
κλαίνε τ' άστρα κι η νυχτιά
κλαίει κι η μάνα μου στο μνήμα
κλαίει, κλαίει κι η Παναγιά

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΣΤΟ ΜΠΟΥΕΝΟΣ ΑΪΡΕΣ

Με μεγαλοπρέπεια και λαμπρότητα γιορτάστηκε η Κυριακή της Ορθοδοξίας στον Καθεδρικό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Ιεράς Μητροπόλεως Μπουένος Άϊρες και Νοτίου Αμερικής, όπου οι πιστοί, νέοι και παιδιά, της περιοχής της Βίλλια Κρέσπο και Παλέρμο (Villa Crespo, Palermo), αλλά και άλλων περιοχών της αργεντίνικης πρωτεύουσας, έσπευσαν για να εκκλησιασθούν στο Ναό.
Της Θείας Λειτουργίας και της Λιτάνευσης των Ιερών Εικόνων προέστη ο Σεβ. Μητροπολίτης Ταράσιος, Υπέρτιμος και Έξαρχος Νοτίου Αμερικής, συλλειτουργούντων του Αρχιμανδρίτου Ιωσήφ Μπός (Iosif Bosch) και του Πρεσβυτέρου Λουκά Κυπριάδη. Παρόντες επίσης, μεταξύ άλλων, ήσαν οι: Άρχων Χαρτοφύλαξ της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας και μέλος του Αρχιεπισκοπικού Συνεδρίου κ. Κωσταντίνος Κεχαγιόγλου, ο πρόεδρος του Αλληλοβοηθητικού Συλλόγου Αγίου Δημητρίου κ. Κωσταντίνος Βεργίρης, ο Διευθυντής Ραδιοφωνικού Προγράμματος El Otro Medio (για περιβαλλοντικά θέματα) κ. Δρ. Ιωάννης Δήμας, και ο επιχειρηματίας και στενός συνεργάτης της Εκκλησίας κ. Θωμάς Κουτσούκος.

Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της Ιεράς Ακολουθίας ο Σεβ. Ταράσιος ανακοίνωσε τον διορισμό του Αρχιμανδρίτη Ιωσήφ ως Πρωτοσυγκέλλου της Μητροπόλεως Μπουένος Άϊρες και Ν. Αμερικής και, συγχρόνως, ως Ιερατικώς Προϊσταμένου του Καθεδρικού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, από την 1η Μαρτίου.
Αξίζει να σημειωθεί πως καθιερώνονται για πρώτη φορά στην ιστορία της Ιεράς Μητροπόλεως Μπουένος Άϊρες τα καθήκοντα Πρωτοσυγκέλλου.

ΤΑ ΟΝΟΜΑΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΤΑΡΑΣΙΟΥ
Σήμερα, 25 Φεβρουαρίου, μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας επί τη μνήμη του Αγίου Ταρασίου Πατριάρχη Κωσταντινουπόλεως και με αφορμή την ονομαστική εορτή του Σεβ. Ταρασίου, η Ελληνική Κοινότητα Μπουένος Άϊρες θα παραθέσει δεξίωση προς τιμήν του Μητροπολίτη.
Ο Πρωθιεράρχης Μπουένος Άϊρες στο τέλος της εκδήλωσης, θα δεχθεί τις ευχές του ποιμνίου του μέχρι τις 6 το απόγευμα στα κεντρικά γραφεία της Μητρόπολης.

Δελτίο Τύπου Ι. Μητροπόλεως Μπουένος Άϊρες

ΝΥΧΘΗΜΕΡΟΝ ΣΟΠΕΝ ΕΠΙ ΜΙΑ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Η είδηση που μετέδωσαν τα ξένα πρακτορεία είναι όντως συγκλονιστική:

Περισσότεροι από 250 μουσικοί και τραγουδιστές ερμηνεύουν από προχθές 22 Φεβρουαρίου στη Βαρσοβία συνθέσεις του Φρεντερίκ Σοπέν για 171 ώρες, όσες χωρίζουν τις δύο πιθανές ημερομηνίες γέννησής του πριν 200 χρόνια!!!

Από τις 22 Φεβρουαρίου μέχρι την 1η Μαρτίου επαγγελματίες και ερασιτέχνες μουσικοί θα βρίσκονται νύχτα μέρα πίσω από τα όργανά τους και τα μικρόφωνα στην αίθουσα του ιστορικού κέντρου της Βαρσοβίας, δήλωσε στο γαλλικό πρακτορείο ο Πάβελ Μπέσερ, μέλος μίας κοινωνικοπολιτιστικής ένωσης, του Centrum Smolna, που διοργάνωσε τη συναυλία.

«Καθότι δεν γνωρίζουμε ποια από τις δύο ημερομηνίες είναι η σωστή είχαμε την τρελή ιδέα να τις ενώσουμε με μία μοναδική πολύ μεγάλης διάρκειας συναυλία», εξήγησε.

Η αβεβαιότητα για την ακριβή ημέρα γέννησης του Σοπέν το 1810 παραμένει. Η 22α Φεβρουαρίου αναφέρεται στο έγγραφο βάφτισής του, όμως ο ίδιος ο συνθέτης και η οικογένειά του ανέφεραν πάντα την 1η Μαρτίου ως τη σωστή ημέρα γέννησης.

«Μία ιδιοφυία έχει το δικαίωμα να γεννιέται επί μία εβδομάδα», αστειεύθηκε ο Βάλντεμαρ Νταμπρόφκσι, πρόεδρος της επιτροπής διοργάνωσης του «Έτους Σοπέν» στην Πολωνία.

Επίσης, στην παλιά πόλη της Βαρσοβίας υπάρχει μια διαδρομή με βασικούς σταθμούς στη ζωή του Σοπέν, η οποία καταλήγει στην "καρδιά" του, εκεί δηλαδή που αναπαύεται μέχρι σήμερα.

Αντιλαμβάνεσθε νομίζω, αγαπητοί συνοδίτες, το επίπεδο του Πολωνικού λαού, που "αντέχει" τέτοιους είδους εκδηλώσεις νυχθημερόν πολιτισμού. Κρίμα που στην Ελλάδα ο πολιτισμός του ύψους Σοπέν όχι απλώς αγνοείται, αλλά με ποικίλους τρόπους, έστω και έμμεσους, λοιδορείται. Στη Βαρσοβία οι νέοι αυτές τις μέρες φοράνε μπλουζάκια με τον Σοπέν! Εδώ, δυστυχώς, μόνο με "ήρωες" της μπάλας. Ας είναι... Ο κάθε λαός και οι επιλογές του.

ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΑ ΠΑΡΑΛΟΓΑ...

"Βελλερεφόντης και Χίμαιρα (του Κόσμου τα Παράλογα ...)", 2004 'Εργο του Γεωργίου Κόρδη (1956) -Αυγοτέμπερα σε κόντρα πλακέ θαλάσσης, 100Χ150 εκ.
Συλλογή Παναγιώτη Δ. Καγκελάρη

Σκέπτομαι αυτές τις μέρες την υπόθεση του πρ. Αττικής Παντελεήμονα, στην οποία, διαπιστώνω, πως η Εκκλησία της Ελλάδος έχει τηρήσει μιαν απίστευτη στάση!
Το 2002 και το 2003, επί Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, η Ιερά Σύνοδος αρχειοθέτησε τις κασέτες με τις ροζ στιχομυθίες, όπου ο ένας εκ των συνομιλητών φερόταν να είναι ο εν λόγω ιεράρχης. Η υπόθεση δηλ. στο Αρχείο δις! Το σκεπτικό που επικράτησε τότε ήταν ότι η Σύνοδος θα έπρεπε να προσφύγει σε ειδικά εργαστήρια του εξωτερικού για να αποδειχθεί η γνησιότητά τους. Ωστόσο οι Συνοδικοί αποφάνθηκαν ότι ετερόδοξοι ή ετερόθρησκοι δεν μπορούν να προσαγάγουν τεκμήρια σε εκκλησιαστικό δικαστήριο. Άρα, τα περί ομοφυλοφιλίας του πρ. Αττικής παρέμειναν αναπόδεικτα, ασχέτως αν πολλοί με μένος τα αναπαράγουν και σήμερα λόγω της καταδίκης του για οικονομικό σκάνδαλο.
Στις 9 Μαρτίου του 2009, επί Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου και εν αναμονή της αποφάσεως του Αρείου Πάγου, η Ιερά Σύνοδος «αφού μελέτησε τον σχετικό ανακριτικό φάκελο, κατέληξε με ψήφους 7 προς 5 στην κατά πλειοψηφία απόφαση ότι δεν προκύπτουν από τον φάκελο επαρκείς ενδείξεις ενοχής κατά του εγκαλουμένου αρχιερέως και έθεσε την κανονική υπόθεση στο αρχείο», παρά το γεγονός ότι ο κ. Παντελεήμων καταδικάστηκε δύο φορές από την ποινική Δικαιοσύνη για την ίδια υπόθεση, δηλαδή της υπεξαίρεσης χρημάτων από τη Μονή Οσίου Εφραίμ.
Μια ηχηρή πλειοψηφία της Ιεραρχίας (πάνω από 30 Μητροπολίτες) αντέδρασε, με σχετική επιστολή προς τον Αρχιεπίσκοπο, στην απόφαση της Δ.Ι.Σ. και επακολούθησαν διάφορα τινα: Παραίτηση του τοποτηρητού της Μητροπόλεως Αττικής Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικολάου (που δεν έγινε τελικά δεκτή), επιστολή “μετανοίας” του Λαρίσης Ιγνατίου (13.3.2009) προς τον Αρχιεπίσκοπο για την ψήφο του στο Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο υπέρ Αρχείου της υπόθεσης, ένα αλαλούμ γύρω από την επικοινωνία του Αρχιεπισκόπου με τον Προεδρεύοντα του Δικαστηρίου Μητροπολίτη Νικοπόλεως Μελέτιο, ο οποίος ήταν υπέρ καταδικαστικής αποφάσεως για τον πρ. Αττικής, κ.ο.κ.
Η Εκκλησία βρέθηκε σε δεινή θέση όταν στις αρχές Μαϊου 2009 ο Άρειος Πάγος κατέστησε αμετάκλητη την καταδίκη του Παντελεήμονα Μπεζενίτη. Ο μόλις προ δύο μηνών αθωωθείς έπρεπε να καθαιρεθεί, σύμφωνα με τον σχετικό νόμο. Η απόφαση ήταν άμεση. Τα 12 μέλη της Δ.Ι.Σ. υπέγραψαν χωρίς δεύτερη κουβέντα την διαπιστωτική πράξη που υποβίβασε τον πρ. Αττικής στις τάξεις των μοναχών.
Ο μοναχός, πλέον, Παντελεήμων κάνει χρήση της εκκλήτου προσφυγής στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Πριν ένα μήνα έκανε και έφεση για την ακύρωση της απόφασης του Πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου με την οποία καθαιρέθηκε.Την ίδια στιγμή γινόταν η διχοτόμηση της Μητροπόλεως Αττικής με την προοπτική άμεσων εκλογών. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης συνιστά την αναβολή τους, για να γίνει η δίκη του πρ. Αττικής στο Δευτεροβάθμιο δι' Αρχιερείς Δικαστήριο και εν συνεχεία να δικάσει την έκκλητο προσφυγή. Επικρατεί πανικός!
Μετά από όλα όσα έπραξε η Εκκλησία της Ελλάδος για τον πρ. Αττικής, το πρόβλημα, διερωτώμαι, είναι η στάση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που ακολουθεί την νόμιμη και κανονική διαδικασία; Μετά την ανευθυνο-υπεύθυνη στάση της Εκκλησίας της Ελλάδος απέναντι στο ζήτημα ο Πατριάρχης έρχεται ως “κατακτητής”;
Τώρα ο Πατριάρχης “επεμβαίνει στα εσωτερικά της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος”, η οποία αθώωνε συστηματικά τον πρ. Αττικής και απέφευγε επιμελώς να τον καταδικάσει, μέχρι που σύρθηκε από τον νόμο της Πολιτείας;
Αν η Εκκλησία της Ελλάδος απεμπολεί στην πράξη τα δικαιώματά της, είναι δικαίωμά της. Όπως και δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι να προστατεύει τα δικά του, που βέβαια αφορούν στην τήρηση της κανονικής τάξεως και την προστασία της Εκκλησίας από την πλήρη εκκοσμίκευση, ήτοι από μια σειρά καιροσκοπικών νοοτροπιών και ολότελα κοσμικών πρακτικών που οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε αδιέξοδο... Ευτυχώς, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος επέλεξε τη νηφαλιότητα. Ελπίζω μέχρι τέλους, για να κλείσει σύντομα, ας ελπίσουμε, ο φάκελος Μπεζενίτη, χωρίς περαιτέρω για την Εκκλησία παρενέργειες.

ΜΝΗΜΗ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ

Εις μνημόσυνον αιώνιον

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Κ. ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ
Άρχων Πρωτοψάλτης της Μ.τ.Χ.Ε.

Του Νίκου Γ. Ιστεκλή

Το ρολόϊ της θύμησής σας θέλω να γυρίσω σε χρόνο περασμένο, ακριβώς 25 χρόνια πριν και να σκεφτούμε ολιγόλεπτα τον «Βασιλάκη» Νικολαΐδη, τον Άρχοντα Πρωτοψάλτη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αυτή την εξαιρετική γιγάντια ιεροψαλτική μορφή που εγκατέλειψε πρόωρα τη ζωή και το αγαπημένο στασίδι της Πόλης στις 4 Ιανουαρίου 1985 σε ηλικία 69 ετών από υπερκόπωση.
Θα ήθελα με την ευκαιρία του εικοσιπενταετούς μνημόσυνου του να αναφερθώ σύντομα σε δύο σημεία που δείχνουν την ιδιότητα του μεγαλείου της ψυχής του Δασκάλου.
Το πρώτο αφορά το ήθος του χαρακτήρα του. Κατά τον Καθηγητή Γεώργιο Μαντζαρίδη, η λέξη ήθος «όταν χρησιμοποιείται στον ενικό αριθμό φανερώνει την σχέση τού ανθρώπου με το θείο δηλαδή τον εσωτερικό του χαρακτήρα καθώς και τον συνήθη τρόπο δράσεώς του εντός του κόσμου». Νομίζω πως αυτή η εξήγηση τα λέγει όλα.
Ανθρωπιστής, ταπεινός, πράος, ήρεμος, μειλίχιος, γλυκύς, άκακος, υπερβολικά ανεκτικός και προπαντός πιστός στις παραδόσεις του γένους που αποδεικνύουν το έμπρακτο χριστιανικό και φιλογενές φρόνημα του ανδρός.
Ο γράφων, τον Δάσκαλο τον γνώρισε το 1948 σε ηλικία οκτώ ετών, όταν ο πατέρας του μια Κυριακή πρωί τον έφερε και τον παρέδωσε σ᾿ αυτόν και στο δομέστιχο του τον «Σταύρακα» (ΣταύροΜουτσάτσο) στο Αριστερό Αναλόγιο του Άη – Δημήτρη στα Ταταύλα. Από τότε μέχρι και την τελευταία του πνοή, οι σχέσεις δασκάλου και καθηγητού ήσαν σαν πατέρα και παιδιού.
Στα σαράντα χρόνια περίπου των σχέσεων τους, ποτέ ο γράφων δεν άκουσε από το στόμα του να περιαυτολογεί και να αυτοεπαινείται.
Πότε δεν μιλούσε για τα προσόντα του, τα πτυχία, τις γνώσεις και την κατάρτιση του. Εμείς όμως οι μαθητές του που τελούμε το εικοσιπενταετές μνημόσυνό του, καθήκον μας θεωρούμε, όπως και για παραδειγματισμό της ταπεινοφροσύνης του, να αναφέρουμε ότι ήταν απόφοιτος της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής του έτους 1934 και αριστούχος πτυχιούχος του
κρατικού ωδείου της πόλεώς μας το έτος 1957, τόσο της τουρκικής μουσικής όσο και της ευρωπαϊκής.
Στο ιερό αναλόγιο ποτέ δεν κακοκάρδισε κανένα. Γι᾿ αυτό και απέκτησε αρκετούς μαθητές οι οποίοι αν και πέρασαν 25 ολόκληρα χρόνια τον θυμούνται και θα τον θυμούνται. Ήταν ανεκτικός συνάμα και διακριτικός τόσο στους μικρούς όσο και στους ενήλικους μαθητές του που καμιά φορά του έκαμαν άσκοπες και γελοίες ερωτήσεις. Τους αντιμετώπιζε ήπια, μειλίχια και πολλές φορές με χιούμορ.
Το δεύτερο σημείο αφορά το πλούσιο και εξαιρετικό συγγραφικό του έργο. Πολύ απλά, ήταν η εργάτιδα μέλισσα που μαζεύει από τα άνθη, τη γύρη, για να κάμει τις κηρύθρες και το μέλι. Όποια ώρα κι αν τον επισκεπτόσουνα στο σπίτι του, έβλεπες στο χωλάκι το μικρό τετράγωνο τραπέζι γεμάτο από βιβλία και χαρτιά, εικόνα που μας έδειχνε ότι συνέχεια εργαζόταν.Με το λεπτό και κάτασπρο χεράκι του με τις πολλές φακίδες ρύθμισε και ανέλυσε περίπου είκοσι έργα της παραδοσιακής μας εκκλησιαστικής μουσικής. Η αρίστη όμως επιστημονική του κατάρτιση φάνηκε και στο τελευταίο ανέκδοτο έργο του που ήταν: «Συγκριτική μελέτη Βυζαντινής, Τουρκικής και Ευρωπαϊκής μουσικής», έργο με τα βασικά στοιχεία και των τριών μουσικών που ήταν έτοιμο να εκδοθεί, αλλά μετά τον άωρο και αδόκητο θάνατο του δεν εκδόθηκε.
Ήταν πάντως το επισφράγισμα της συγγραφικής του δραστηριότητας. Παραθέτουμε παρακάτω τον κατάλογο των ιδιοχείρων βιβλίων του, είκοσι τον αριθμό, από τα οποία τα τρία πρώτα μόνον εκτυπώθηκαν, σε ομογενή τυπογραφεία, ενώ τα υπόλοιπα δέκα επτά πολυγραφήθηκαν σε πολυγράφο της Κοινότητας Ταταούλων.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Κ. ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ
1) Λειτουργικά ήχος Α’, Γ’, Πλ.α’ πεντάφωνος εναρμόνιος, 1961

2) Τα ένδεκα εωθινά, 1966

3) Επίτομον Αναστασιματάριον του Όρθρου, 1966

4) Ανθολογία Λειτουργικών, 1967

5) Ο Κατανυκτικός Εσπερινός, 1968

6) Το Μέγα Απόδειπνον, 1968

7) Καταβασίαι σύντομοι, 1969

8) Κοινωνικά, 1973

9) Κοινωνικά δικά του μόνον, 1973

10) Τριώδιον, 1973

11) Δοξαστικά Τριωδίου, 1973

12) Αργαί Καταβασίαι Τριωδίου, 1973

13) Πεντηκοστάριον, 1973

14) Επίτομος Εσπερινός, 1975

15) Χερουβικά, Τόμος Α’ 1975

16) Χερουβικά, Τόμος Β’ 1975

17) Ο Εσπερινός, 1980

18) ΨΑΛΜΟΙ και διάφοροι ύμνοι Βυζαντινής και Ευρωπαϊκής Μουσικής, 1982

19) Αναστασιματάριον του Εσπερινού, 1971

20) Συγκριτική μελέτη Βυζαντινής, Τουρκικής και Ευρωπαϊκής μουσικής, 1985.

Προτού τελειώσω όμως, θα ήθελα να αναφερθώ και στο εξής σημείο. Ο Δάσκαλος ήταν υπερβολικά ευαίσθητος στα πολλά και ποικίλα καθήκοντα που του ανέθεταν οι προϊστάμενοί του, είτε στα σχολεία που υπηρετούσε ως καθηγητής μουσικής, είτε ως δάσκαλος της εκκλησιαστικής μουσικής στην Ι. Θ. Σ. Χάλκης, είτε στο Πατριαρχικό αναλόγιο με το βαρύ εορτολόγιό του, ακόμη και για τον καταρτισμό και τη διεύθυνση της μεγάλης χορωδίας του Συνδέσμου Μουσικοφίλων της Πόλεώς μας. Στο λεξιλόγιό του δεν υπήρχε το «όχι» και το «δεν μπορώ».
Δάσκαλε,
Για τον κάθε χριστιανό ορθόδοξο που έφυγε από τον κόσμο αυτό, η Εκκλησία μας τελεί Μνημόσυνα, τεσσαρακονθήμερα, τρίμηνα, εξάμηνα, ετήσια, συνήθως μετά τη Θ. Λειτουργία του Σαββάτου ή της Κυριακής, όπου οι ενδιαφερόμενοι προσφέρουν στο Ναό πρόσφορο και νάμα που θα χρησιμοποιηθούν για το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Το δικό σου όμως μνημόσυνο επειδή είναι Ειδικό Μνημόσυνο, αντί πρόσφορο και νάμα σου προσφέρουμε τιμή και μνήμη. Και επειδή οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν πώς φεύγει απ᾿ αυτόν τον κόσμο η ψυχή, πού πηγαίνει και σε ποια κατάσταση βρίσκεται, εμείς οι πιστοί μαθητές σου προσευχόμαστε στο θεό την ψυχούλα σου να την κατατάξει στη χώρα ζώντων.
Ας είναι η μνήμη σου αιωνία.

Πηγή: Απογευματινή Κωνσταντινουπόλεως, 23.2.2010

ΕΠΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΟΠΕΡΑΤΙΚΕΣ ΜΙΚΡΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΗΝ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ

Xθες βράδυ στην Εθνική Λυρική Σκηνή για μια διαφορετική βραδυά όπερας.

Επτά σύγχρονες μουσικές στιγμές, οπερατικές μινιατούρες ή μικρογραφίες αν θέλετε, πέρα από το κλασικό ρεπερτόριο.

Τρεις δεκάλεπτες «όπερες του λεπτού» του Νταριύς Μιγιώ (1892-1974), ήταν μια ενότητα εμπνευσμένη από την ελληνική μυθολογία:

Η εγκατάλειψη της Αριάδνης, Η απελευθέρωση του Θησέα και η Αρπαγή της Ευρώπης.

Δεκάλεπτη, επίσης, και πολύ χαριτωμένη η όπερα Μία παρτίδα μπριτζ του Σάμιουελ Μπάρμπερ (1910-1981) με τους τέσσερεις παίκτες της παρτίδας να βιώνουν ο καθένας τη μοναξιά του και ν'αποζητούν τη διαφυγή στα όνειρά τους.

Η Μάντισσα του Ανρί Σωγκέ (1901-1989) δομείται σε τρία μέρη: χειρομαντεία, αστρολογία και χαρτομαντεία. Τα μέρη αυτά αντιμετωπίζονται και μουσικά με διαφορετικό τρόπο.

Το έργο του Πάουλ Χίντεμιτ (1895-1963) Μπρος και πίσω είναι μια σάτιρα στη σοβαρή όπερα και γράφτηκε στο πλαίσιο φεστιβάλ σύντομων έργων που παρουσιάστηκαν στο Μπάντεν Μπάντεν το 1927.

Τη βραδιά άνοιξε το ενδιαφέρον έργο τού ελληνικής καταγωγής συνθέτη Μάρκου Σοφιανόπουλου (γεννήθηκε στην Τεργέστη το 1952) Ο θρύλος του παλαιού ναυτικού, βασισμένο στο ομότιτλο έργο του Σάμιουελ Τέυλορ Κόουλριτζ.

Η βραδιά ήταν γενικά ενδιαφέρουσα, οι ερμηνευτές ανταποκρίθηκαν φιλότιμα στις απαιτήσεις των ρόλων και στις γρήγορες εναλλαγές, από τη μια όπερα στην άλλη, τα σκηνικά ήταν εξαιρετικά, οι φωτισμοί επίσης.

Την ορχήστρα διηύθηνε ο Νίκος Βασιλείου με γνώση και δυναμισμό.

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ - ΚΡΑΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΝΑΞΗ

Επανέρχομαι, αγαπητοί συνοδίτες, με κάποια καίρια σημεία από τη χθεσινή εκδήλωση του περιοδικού Σύναξη με θέμα τις σχέσεις Κράτους – Εκκλησίας.
Ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Ιγνάτιος μίλησε για τα “επίμαχα” θέματα (εκκλησιαστική περιουσία, μάθημα θρησκευτικών, σύμβολα) με γλώσσα ρεαλιστική, αξιοποιώντας, όπως είπε, και την εμπειρία της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών που ίδρυσε και λειτουργεί ο ίδιος στον Βόλο και η οποία μόνο θετικά μπορεί να αξιολογηθεί κατά τη γνώμη μου.
Η Ακαδημία, παρά τις όποιες επιμέρους ενστάσεις μπορεί και δικαιούται να έχει ο καθείς, αγγίζει σημαντικότατα σύγχρονα θέματα και ασκείται συστηματικά στην διαλεκτική με την επιστήμη, τον πολιτισμό και τον κόσμο. Συν οι εκδόσεις των κατά καιρούς θεματικών, υπό την άγρυπνη διεύθυνση του Παντελή Καλαϊτζίδη, η Ακαδημία προάγει τον θεολογικό λόγο και τον διάλογο Εκκλησίας και κόσμου. Εκεί ετέθη και το ζήτημα Εκκλησία και έθνος και άλλα συναφή, που μας επιτρέπουν, όπως τόνισε και ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος, να αισιοδοξούμε ότι η Εκκλησία αρχίζει να ανοίγεται και να διαλέγεται περισσότερο από χθες.
Ο Μητροπολίτης Δημητριάδος τόνισε και την πρόθεση του Αρχιεπισκόπου για διάλογο με την Πολιτεία και την εξεύρεση των ενδεδειγμένων λύσεων για τα κοινά θέματα, που εκδηλώθηκε με την δημιουργία ειδικών Συνοδικών Επιτροπών που άρχισαν ήδη το έργο τους.

Ο διευθυντής της Νέας Εστίας Σταύρος Ζουμπουλάκης ήταν, όπως πάντα, καταλυτικός. Περιέγραψε την σκληρή πραγματικότητα των ημερών μας: Ο Χριστιανισμός φαίνεται να έχει χάσει το “παιχνίδι” της Ευρώπης: η αποχριστιανοποίηση προχωρά ακάθεκτη, ο χριστιανισμός ανθεί εκτός Ευρώπης (Ασία, Αφρική, Λατινική Αμερική), ο λόγος της Εκκλησίας δεν πείθει τον σημερινό άνθρωπο, η Εκκλησία οφείλει να “μεταφράσει” (χρησιμοποίησε την συλλογιστική του Χάμπερμας) τον λόγο της για να μπορέσει να συνομιλήσει και με τους εκτός της μάνδρας της. Αυτό απαιτεί πολύ κόπο και δεν διαφαίνεται πως κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει, π.χ. από την Εκκλησία της Ελλάδος, η οποία αν και έχει δημόσια παρουσία δεν μπορεί να ανταποκριθεί στον διάλογο με τους καιρούς. Η Εκκλησία πρέπει να παραμείνει στον δημόσιο χώρο, αλλά μ' ένα λόγο που να προβληματίζει και τους ολότελα ανυποψίαστους, χωρίς κούφιες ρητορείες και χωρίς την “θωράκιση” της εθιμοταξίας που είναι το ορατό της σημείο στην Ελλάδα. Αντί να αμύνεται για να μη χάσει τα κενά ουσιαστικού περιεχομένου προνόμιά της, πρέπει να ανασκουμπωθεί για να παρέμβει με λόγο “όλως άλλο” από τον συνηθισμένο για τα μείζονα θέματα της σήμερον, όπως π.χ. η βιοηθική.

Κάποιοι “αγανακτισμένοι πιστοί” άρχισαν να διαμαρτύρονται ακούγοντας τον Σταύρο Ζουμπουλάκη, αλλά εκείνος με τρόπο κοφτό τους σταμάτησε και ολοκλήρωσε την εισήγησή του. Βέβαια, όπως αποδείχθηκε από τον εκτενέστατο διάλογο που ακολούθησε, οι “αγανακτισμένοι πιστοί” είχαν ακροβολιστεί στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων με σκοπό την ένταση. Και το πέτυχαν! Αφού είναι εργολάβοι της μισαλλοδοξίας.
Θα δείτε, αγαπητοί συνοδίτες, την εκδήλωση σύντομα στο διαδικτυακό κανάλι intv.gr.
Το θετικό της εκδήλωσης ήταν ότι λέγονται πια τα πράγματα με τ' όνομά τους. Αν οι “ταλιμπάν” περιχαρακώνονται γύρω από τους κομπασμούς του 98% του Ελληνικού Λαού που είναι χριστιανοί ορθόδοξοι, αποτελεί προσωπικό τους πρόβλημα. Εδώ, όπως σημείωσε με έμφαση και ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος, και η συζήτηση για τις σχέσεις Εκκλησίας και Κράτους είναι πια παρωχημένη...


Ας σημειώσω, τέλος, πως αισθάνθηκα "δικαιωμένος" όταν άκουσα τον καθηγητή Νίκο Αλιβιζάτο να λέει ότι περίμενε από την Εκκλησία της Ελλάδος να καταδικάσει την διπλή εμπρηστική απόπειρα κατά της Συναγωγής στα Χανιά, αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε, που σημαίνει ότι έχουμε δρόμο ακόμα...

ΦΙΛΙΠΠΩΝ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ: "Αγαθές οι σχέσεις των δύο Εκκλησιών"

Διαβάστε στο Φως Φαναρίου, αγαπητοί συνοδίτες, ολόκληρο το άρθρο του Νίκου Μαγγίνα "Ελαφρές αναταράξεις μεταξύ Αθηνών και Φαναρίου", με αφορμή δηλώσεις του Μητροπολίτου Φιλίππων κ. Προκοπίου στο Φανάρι για το θέμα της εκκλήτου προσφυγής του πρώην ή καθηρημένου, ό,τι προτιμάτε, Αττικής Παντελεήμονα.

«Με την ευκαιρία της παρουσίας μου στο Φανάρι, σας διαβεβαιώ σε ό,τι αφορά τις σχέσεις της Θυγατρός Εκκλησίας της Ελλάδος προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, την Μητέρα Εκκλησία, αυτές χαρακτηρίζονται από ηρεμία και παραμένουν αγαθές».
Σαφές μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση έστειλε από το Φανάρι, ανήμερα της εορτής της Κυριακής της Ορθοδοξίας, ο Μητροπολίτης Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου Προκόπιος ο οποίος κατέστησε σαφές πως «κάθε τι που ακούγεται για τις σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι εκτός πραγματικότητος, γιατί η ανωτάτη εκκλησιαστική Αρχή της Εκκλησίας της Ελλάδος κατ’ επανάληψη διετύπωσε την βούλησή της να τηρεί με ακρίβεια το περιεχόμενο και του Τόμου της Αυτοκεφαλίας (1850) και της Πράξεως της Παραχωρήσεως των Μητροπόλεων των Νέων Χωρών (1928).
Διαταράξεις ελαφρές ή μεμονωμένα περιστατικά επιβεβαιώνουν τον κανόνα που είναι οι αρμονικές και αγαστές σχέσεις Θυγατρός Εκκλησίας προς Μητέρα Εκκλησία. Τα άλλα προέρχονται από επιλογές προσώπων, τα οποία δημιουργούν νεφελώσεις. Οι Ιεροί Κανόνες της Εκκλησίας μας είναι αυτοί που καθορίζουν και διέπουν την εσωτερική ζωή της Εκκλησίας. Είχα την ευκαιρία να αποστείλω επιστολή στον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο, Πρόεδρο της Ιεράς Συνόδου, ότι προσωπικά δεν συμφωνώ με τις ληφθείσες αποφάσεις της τελευταίας Δ.Ι.Σ (12.2.2010) που προχωρούν στην διχοτόμηση της Ιεράς Μητροπόλεως Αττικής και στην πλήρωση των νέων Μητροπόλεων καθώς και να επισημάνω ότι στο θέμα της χηρείας της Μητροπόλεως Αττικής θα πρέπει να κινηθούμε στο πλαίσιο που καθορίζει το Πατριαρχικό Γράμμα (αριθμ. Πρωτ. 877/11-1-2010), ώστε να επιτύχουμε τη λύση του προβλήματος. Με τον τρόπο αυτό θα λειτουργήσει κανονικά και νόμιμα η έκκλητος προσφυγή προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο και θα έχουμε εσωτερική ηρεμία και ειρήνη».

ΜΙΑ ΧΟΡΟΓΡΑΦΙΑ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ...

Χθες το βράδυ στην Αίθουσα Χρήστου Λαμπράκη (Φίλων της Μουσικής) του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών για μια ασυνήθιστη αλλά και ρηξικέλευθη συνεργασία.

Μια πρωτότυπη χορογραφία της Ν. Παπαγεωργίου-Μουράτογλου βασισμένη στο παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν «Το έλατο που βιαζόταν να μεγαλώσει» παρουσίασε η Ορχήστρα των Χρωμάτων μαζί με 94 παιδιά, έφηβους και νέους. Η αλήθεια της ζωής του ανθρώπου και της μοίρας του αλληγορικά μεταφέρεται στην ιστορία του μικρού έλατου. Όταν τα φώτα σβήνουν έρχονται οι αναμνήσεις για όσα προσπεράσαμε βιαστικά και όσα υποτιμήσαμε στο κάθε μας παρόν. Μια ανθρώπινη αλήθεια που η αποκάλυψη της γίνεται έναυσμα για να εκτιμήσουμε και να γεμίσουμε ευτυχία την κάθε στιγμή της ζωής μας. Η μουσική συνύπαρξη του Vivaldi «Τέσσερις εποχές - Φύση» και του Petrov «Δημιουργία του Κόσμου - Άνθρωπος» αποδίδει με τις αντιθέσεις της την κοινή τελικά μοίρα του δέντρου και του ανθρώπου.
Η τρυφερή χορογραφία και η άρτια σκηνοθεσία, που έπρεπε να συντονίσει 100 παιδιά και εφήβους, ήταν της Νένας Παπαγεωργίου-Μουράτογλου.

Την Ορχήστρα των Χρωμάτων διηύθυνε ο Μίλτος Λογιάδης, ενώ τους θαυμάσιους φωτισμούς φρόντισε ο Αργύρης Θέος. Το παραμύθι αφηγήθηκε η Ιφιγένεια Κακριδώνη.

Στην παράσταση τα παιδιά ήσαν κυριολεκτικά οι πρωταγωνιστές. Κι έτσι η συνεργασία μια επαγγελματικής ορχήστρας με μη επαγγελματίες, εν προκειμένω παιδιά και εφήβους, επιβεβαιώνει ότι η τέχνη απαιτεί τεχνική τελειότητα, εμβάθυνση, αλλά και ανακάλυψη της κρυμμένης αθωότητας.

Τα μουσικά μέρη στα οποία βασίστηκε η χορογραφία ήσαν τα εξής:

Andrey Pavlovich Petrov: Suite No 3 από το μπαλέτο «The creation of the world», για μικρή συμφωνική ορχήστρα (1975) 1. Creation of Adam 2. The Devil and the Witch 3. Merry Chase 4. Creation of Eve

Αntonio Vivaldi: «Τhe four seasons» Spring – Largo , Summer – Adagio, Autumn – Adagio molto, Winter – Allegro non molto + Largo

Η σύναξη της ΣΥΝΑΞΗΣ στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων τώρα!

Καλησπέρα σας, από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, αγαπητοί συνοδίτες.

Μόλις ξεκίνησε εδώ η σύναξη της Σύναξης με θέμα τις σχέσεις Εκκλησίας -Κράτους, το οποίο έχει αναλυθεί σε διάφορα τεύχη του περιοδικού.

Εδώ, λοιπόν, εκτός από τους ομιλητές, τον Μητροπολίτη Δημητρίαδος Ιγνάτιο, τον Σταύρο Ζουμπουλάκη, τον καθηγητή Νίκο Αλιβιζάτο και τον αρχισυντάκτη της Σύναξης Θανάση Παπαθανασίου, πολύς και σεβαστός κόσμος.

Ο Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης, ο π. Βασίλειος Θερμός, ο π. Αντώνιος Πινακούλας, ο παπα - Σταμάτης Σκλήρης, ο τ. υπουργός Ιωάννης Παλαιοκρασσάς, εκπρόσωποι ξένων δογμάτων, κληρικοί, ο σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Σταύρος Γιαγκάζογλου, θεολόγοι και κόσμος που προβληματίζεται γύρω από το ακανθώδες θέμα των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας.

Εδώ και ο Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ, γνωστός για τη νομομάθειά του αλλά και για τα αναθέματά του "τοις οικουμενισταίς", αν αληθεύουν τα όσα εγράφησαν στο διαδίκτυο για τα της χθες, Κυριακή της Ορθοδοξίας.

Ο υφυπουργός Νίκος Σηφουνάκης δεν προσήλθε τελικά λόγω ξαφνικής αδιαθεσίας. Την εισήγησή του ανέγνωσε το μέλος της Συντακτικής Επιτροπής της Σύναξης Βασίλης Αργυριάδης.

Αυτή τη στιγμή ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος αναλύοντας από τη σκοπιά του το θέμα παρατηρεί: "Μιλώ τώρα ως δικηγόρος και σας λέω ότι αν τολμήσεις σε επαρχιακή πόλη να τα βάλεις με εκκλησιαστικό πρόσωπο ή προστατευόμενο της τοπικής Εκκλησίας είναι βέβαιο ότι θα χάσεις τη δίκη"!!

Ο καθηγητής μετά τα μελανά σημεία περνάει τώρα σε αισιόδοξες αποχρώσεις, "παρά τον φονταμενταλιστικό λόγο σαν αυτόν που ακούμε συχνά από την Θεσσαλονίκη ή τα Καλάβρυτα, θέλω να πιστεύω ότι έχουμε ξεπεράσει πολλά στεγανά".

Περισσότερα σε επόμενη ανάρτηση, αγαπητοί φίλοι.

ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΧΟΝΤΑ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ ΤΗΣ Μ.τ.Χ.Ε. ΛΕΩΝΙΔΑ ΑΣΤΕΡΗ

φωτό: Νικόλαος Μαγγίνας

Ο Σύνδεσμος Μουσικοφίλων Πέραν Κωνσταντινουπόλεως διοργανώνει εκδήλωσιν προς τιμήν του Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας Μουσικολογιωτάτου κ. Λεωνίδα Αστέρη, επί τη συμπληρώσει 25 ετών αγλαοκάρπου πρωτοψαλτίας στο αναλόγιον του Πανσέπτου Πατριαρχικού Ναού.
Η εκδήλωσις θα πραγματοποιηθεί στην έδρα του Συνδέσμου, στα Χρυσοβέργεια, το Σάββατο, 27 Φεβρουαρίου 2010, και ώρα 6 το απόγευμα.

Το πρόγραμμα της εκδηλώσεως έχει ως εξής:

-Χαιρετισμός υπό του Μουσικολ. κ. Στυλιανού Φλοίκου, Προέδρου του Συνδέσμου.
-«Αναλυτική αναφορά εις την βιογραφίαν και την δράσιν του Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας κ. Λεωνίδου Αστέρη», υπό του Μουσικολ. κ. Αντωνίου Χατζοπούλου, Συντονιστού Εκπαιδεύσεως.
-«Tο ύφος και το ήθος του Πατριαρχικού Αναλογίου», υπό του Μουσικολ. κ. Σταματίου-Νικολάου Κίσσα, Προέδρου του εν Αθήναις Συλλόγου Μουσικοφίλων.

- Ομιλία υπό του Σεβ. Μητροπολίτου Πέργης κ. Ευαγγέλου.
-Εκτέλεσις μουσικού προγράμματος υπό της χορωδίας του Συνδέσμου Μουσικοφίλων.
- Ομιλία της Α.Θ.Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου.

ΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

H πολυπολιτισμικότητα στο μάθημα των Θρησκευτικών

* Επιμορφωτική επιστημονική ημερίδα στη Λάρισα για θεολόγους εκπαιδευτικούς

Επιστημονική ημερίδα με θέμα «H πολυπολιτισμικότητα στο μάθημα των Θρησκευτικών» διοργανώνει ο Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων Ν. Λάρισας σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη Λαρίσης και Τυρνάβου. Η ημερίδα που είναι ενταγμένη στο ετήσιο πρόγραμμα της επιμόρφωσης των θεολόγων εκπαιδευτικών θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη, 3 Μαρτίου 2010 και ώρα 6 μ.μ. στην αίθουσα «Επιούσιος» του Επισκοπείου (οδ. Ιωαννίνων 3, Λάρισα). Της ημερίδας θα προηγηθεί η ακολουθία του Μεγάλου Αποδείπνου, στον παρακείμενο του Επισκοπείου ιερό ναό της Αγίας Τριάδος, στις 5 μ.μ.

Στη θεολογική – παιδαγωγική αυτή ημερίδα κεντρικός εισηγητής θα είναι ο γνωστός καινοδιαθηκολόγος, καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) κ. Πέτρος Βασιλειάδης, ο οποίος θα αναπτύξει το θέμα: «Το μάθημα των Θρησκευτικών και η ορθόδοξη κατανόηση της αποστολής της Εκκλησίας σε μια σύγχρονη πολυπολιτισμική κοινωνία». Θα μιλήσουν επίσης o πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητρόπολης, αρχιμ. π. Αχίλλιος Τσούτσουρας, o Σχολικός Σύμβουλος κ. Απ. Ποντίκας και ο διευθυντής του 14ου Γυμνασίου, θεολόγος – ιστορικός κ. Νίκος Παύλου, ενώ την εκδήλωση θα συντονίσει ο καθηγητής του Γυμνασίου Αρμενίου, θεολόγος – δημοσιογράφος κ. Χάρης Ανδρεόπουλος.

* Στους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς θα δοθεί Βεβαίωση παρακολούθησης και φάκελος με βοηθητικό – διδακτικό υλικό για το μάθημα των Θρησκευτικών.

ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ - Τόσους καιρούς

ΤΑΣΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ

Τόσους καιρούς

Τόσους καιρούς και δε διδάχτηκα τίποτα
δεν έμαθα.
Ολοένα λησμονώ κι όσα ξέρω.
Μερικές φορές συλλογίζομαι
πως ίσως να είμαι άρρωστος
πως όλη αυτή η πείρα και η πίκρα της
είναι μια αλλόκοτη ασθένεια.
Τα μάτια μου δε βλέπουν πια
ή βλέπουν το ιώδες της ανάμνησης.
τ' αυτιά μου δεν ακούνε τίποτα.
Ο άνεμος η βροχή το καλοκαίρι
είναι φωνές άλλες
ενδιαιτήματα ήχων
για τα όνειρα των άλλων.
Εγώ ακούω το φεγγάρι
τα λιγνά κορίτσια όταν κοιμούνται
την ψυχή του βοριά
όταν αφυπνίζει μυστικά τους λύκους
την άνοιξη
όταν κοιτάζει τις παλιές της φωτογραφίες.

Ποίημα από τη συλλογή Προς την οροφή (εκδ. Καστανιώτη, 1990)
Πίνακας Χρόνη Μπότσογλου, Άνθρωπος που περπατά

ΓΙΩΡΓΟΥ ΖΩΓΡΑΦΙΔΗ: "Βυζαντινή φιλοσοφία της εικόνας"

Το 1997 κυκλοφορήθηκε από τις εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ένα ιδιαίτερο βιβλίο του Γιώργου Ζωγραφίδη, ο οποίος από το 1988 δίδαξε στο Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης και τώρα διδάσκει Βυζαντινή Φιλοσοφία στο τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για την "Βυζαντινή φιλοσοφία της εικόνας" - Μία ανάγνωση του Ιωάννη Δαμασκηνού.
Το βιβλίο μού έκανε μεγάλη εντύπωση τόσο για την επιστημονικότητά του όσο και για την άλλη ματιά, ήτοι την φιλοσοφική, στο θέμα "εικόνα". Έτσι έκανα μια παρουσίαση του βιβλίου στον Λύχνο, τον Τηλεοπτικό Σταθμό της Μητροπόλεως Πατρών, με καλεσμένο τον φίλο μουσειολόγο Ξενοφώντα Παπαευθυμίου. Στη συνέχεια παραθέτω ένα σχετικό κείμενό του, καθώς και ένα σημείωμα που μου έστειλε τότε ο συγγραφέας Γ. Ζωγραφίδης ειδικά για την εκπομπή.

Του Ξενοφώντα Παπαευθυμίου
μουσειολόγου - συντηρητή έργων τέχνης

Η εικόνα όχι μόνο σαν αντικείμενο αλλά και σαν έννοια έχει κυριαρχήσει στη ζωή μας από τις απαρχές της ανθρώπινης ύπαρξης και αποτέλεσε το θεμελιώδες μέσον επικοινωνίας και έκφρασης στο φυσικό αλλά και το μεταφυσικό επίπεδο, τον τρόπο για να προσεγγίσουμε ακόμη και το αόρατο, το ιδεατό και το άκτιστο.

Για να αντιληφθούμε την λειτουργία της εικόνας θα πρέπει να προσεγγίσουμε εκτός από την υλική υπόσταση και ουσία της, την φιλοσοφία της, προκειμένου να προσλάβουμε την οντότητά της, έτσι όπως πραγματώνεται μέσα από την Βυζαντινή μας παράδοση.

Η εικόνα λοιπόν μαζί με τον λόγο είναι τα δύο κοινωνήσιμα μέσα που διαθέτουμε προκειμένου να κατανοήσουμε την παρουσία του υπερβατικού, του θείου, να καταγράψουμε την ύπαρξη της θεότητας, διαιωνίζοντας τους τρόπους που την ερμηνεύσαμε.

Η εικόνα που έχει σαν θέμα της τον Θεό θέτει σημαντικό φιλοσοφικό πρόβλημα στην χριστιανική τέχνη και σκέψη και τέθηκε συχνά υπό αμφισβήτηση και κυρίως στην περίοδο της Εικονομαχικής κρίσης του 8ου αιώνα, οπότε θεωρήθηκε μη επιτρεπτή η εικαστική παράσταση του Θείου, που κατά την γνώμη των εικονομάχων αποτελούσε ειδωλολατρική παρέκκλιση.

Εδώ έρχεται, μια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της Βυζαντινής εκκλησιαστικής ιστορίας, ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, να αντικρούσει με τον λόγο και τα κείμενά του τις ακραίες αυτές θέσεις υπερασπιζόμενος την εικόνα, προβάλλοντας ταυτόχρονα μια βαθιά οντολογική θεώρησή της με την πολλαπλότητα και την λειτουργία της.

Ο μεγάλος αυτός λόγιος διεύρυνε την έννοια της εικόνας, ώστε να ανοιχθούν πολλαπλά πεδία αναφοράς, φέρνοντας σε αδιέξοδο τους εικονομάχους.

Εισάγει τις έννοιες του κτιστού και του ακτίστου και προβάλλει την εικονιστική σχέση στον κτιστό και τον άκτιστο κόσμο, αναγκάζοντας ταυτόχρονα την αντίπαλη πλευρά να πάρει μια συνολική θέση απέναντι στην εικόνα.

Έτσι δεχόμενοι την "εικονική" σχέση Πατρός και Υιού θα πρέπει να δεχτούν και την "εικονική" σχέση του Χριστού - Υιού με την ζωγραφική του παράσταση, αλλιώς αν απορρίψουν την δεύτερη σχέση απορρίπτουν αναγκαστικά και την πρώτη αδιαμφισβήτητη σχέση, οδηγούμενοι σε αιρετική στάση.

Ο Δαμασκηνός λοιπόν για να στηρίξει την οντολογική θεώρηση της εικόνας έρχεται να τονίσει την σχέση της με το πρότυπο, ώστε να οριστεί σαν εικόνα ότι έχει σχέση ομοιότητας και διαφοράς με κάτι άλλο προς το οποίο δείχνει, χωρίς οντολογικούς περιορισμούς, από το ταπεινότερο ον μέχρι το δεύτερο πρόσωπο της Θεότητας.

Έτσι μπορούμε να διακρίνουμε εικονικές σχέσεις ανάμεσα σε πράγματα και πράγματα, πράγματα και ιδέες, όντα και όντα, έχοντας πάντα σαν σημείο αναφοράς την Θεότητα.

Η εικόνα λοιπόν δεν επιδέχεται απλά μια αισθητική θεώρηση, αλλά μια γενικότερη φιλοσοφική, που ξεφεύγει από την στενή θεολογική θεώρηση και την οποία πρόβαλε ο Γ. Ζωγραφίδης στο βιβλίο του "Βυζαντινή φιλοσοφία της εικόνας" που κυκλοφόρησε από τα Ελληνικά Γράμματα, βασιζόμενος στο λόγο και την σκέψη του Ιωάννη του Δαμασκηνού, ο οποίος συνέβαλε στην θεωρητική θεμελίωση της Ανατολικής θρησκευτικής τέχνης.

Ο συγγραφέας συστηματοποιεί τις προϋποθέσεις που ορίζουν την ουσία της εικόνας και είναι η πρωταρχική ύπαρξη του προτύπου που εικονίζεται, του αρχετύπου.

Μετά έχουμε την δημιουργία, την κατασκευή της εικόνας ομοιώματος, και φυσικά την αντιστοιχία της με το εικονιζόμενο, τα κοινά δηλαδή χαρακτηριστικά μεταξύ τους.

Προϋπόθεση είναι και η διαφορά των δύο, αφού δεν υπάρχει πλήρης ομοιότητα, κάτι που διαχωρίζει και διακρίνει την εικόνα από το πρότυπο.

Η εικόνα φυσικά έχει την λειτουργία της που είναι η αναπαράσταση του προτύπου, με προϋπόθεση να μην υπάρχει σύγχυση μεταξύ τους και αντιστροφή των ρόλων τους.

Εικόνα και πρότυπο παραμένουν στον δικό τους χώρο διατηρώντας την υπάρχουσα διάκριση ουσίας και ρόλων τους.

Έτσι στο χώρο του κτιστού και στον ίδιο τον άνθρωπο μπορούμε να διακρίνουμε την εικονική του σχέση με το Θείο, αφού αποκαλείται "εικών Θεού" ή καλύτερα για να χρησιμοποιούμε δόκιμο όρο "κατ' εικόνα".

Η εικόνα αυτή έχει τον δημιουργό και το πρότυπό της στον άκτιστο Θεό - Χριστό και είναι αποτέλεσμα γενέσεως εκ μέρους του Θεού και παρά τον τρόπο δημιουργίας της έχει "κατά μίμησιν" της ίδια φύση με το άκτιστο πρότυπο.

Οι λατρευτικές λοιπόν εικόνες που κατασκευάζουμε και απεικονίζουν την Θεότητα, είναι κτιστές εικόνες και δεν πρέπει να ταυτίζονται ή να συγχέονται με το εικονιζόμενο πρότυπο, αφού δεν πρέπει να λατρεύονται οι ίδιες αλλά μέσα από αυτές το εικονιζόμενο.

Επομένως, η εικόνα σαν αντικείμενο δεν έρχεται σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσει το εικονιζόμενο πρότυπο, τον Θεό, γιατί τότε χάνει την υψηλή λειτουργική της αξία.

Η τιμή που αποδίδεται στην Βυζαντινή εικόνα οφείλεται στο ότι μετέχει στην θεϊκή ενέργεια εκ μεταφοράς, χάρη στο εικονιζόμενο, αποτελώντας έτσι μια εικονική σχέση που αποδέχεται και καταδεικνύει την υλικότητα της φύσης και την σωματικότητα του ανθρώπου μέσα από την συνεχή αναφορά του κτιστού στο άκτιστο.

Κατά συνέπεια η έννοια του "κάλλους" στην Βυζαντινή εικόνα δεν είναι τυπολογική, αφού δεν είναι αποτέλεσμα παρουσίας ορισμένων εξωτερικών ιδιοτήτων - ορατό κάλλος - που τέρπουν τις αισθήσεις, μετατρέποντας την εικόνα σε αυτάρκη οντότητα που παγιδεύει τον θεατή σε μια αδιέξοδη θέαση.

Είναι όμως η έννοια του "νοητού κάλλους" που αφορά το νου και γίνεται αντιληπτό με την ενατένιση, αφού είναι απρόσιτο και ασύγκριτο για τις απλές αισθήσεις, κάτι που καθόρισε την ζωγραφική τυπολογία της εικόνας και κατά συνέπεια την λειτουργία της.

Έτσι αυτήν την Κυριακή της Ορθοδοξίας, 12 αιώνες μετά την αποκαθήλωση της εικόνας της Χαλκής Πύλης από τους στρατιώτες του Λέοντος, έρχεται το βιβλίο του Γ. Ζωγραφίδη να μας υπενθυμίσει ότι "η εικόνα έρχεται να καλύψει ή τουλάχιστον να διευκολύνει την ανάγκη επικοινωνίας των δύο οντολογικών επιπέδων, του κτιστού και του ακτίστου, και δεν υπόσχεται μόνον νοητική σχέση με το υπερβατικό αλλά υλική και αισθητική".

---

ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ Δρ. Γ. ΖΩΓΡΑΦΙΔΗ
ΕΙΔΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΜΠΗ ΤΟΥ

Κύριε Ανδριόπουλε,

Είναι τιμητικό για κάθε συγγραφέα να διαβάζεται το έργο του και ακόμη περισσότερο να συζητιέται, και μάλιστα δημοσία· γι αυτό οφείλω να σας ευχαριστήσω για την πρωτοβουλία να παρουσιάσετε το βιβλίο μου για την φιλοσοφία της εικόνας. Δυστυχώς δεν μπορώ να συμμετάσχω ζωντανά στη συζήτησή σας και να επωφεληθώ από τα σχόλια των ειδικών, τους οποίους και ευχαριστώ για το ενδιαφέρον· έτσι αφήνω το βιβλίο να σταθεί συνομιλητής σας - εξάλλου τα βιβλία ακολουθούν την δική τους τύχη, συχνά ανεξάρτητα από τον συγγραφέα τους.

Η Κυριακή της Ορθοδοξίας αποτελεί παραδοσιακά την πλέον επίσημη περίσταση για να μιλήσουμε ακόμη μια φορά για την σημασία των εικόνων στην ζωή της Εκκλησίας, την συνύφανσή τους με την ορθόδοξη πνευματικότητα και, τελικά, την διαρκή επικαιρότητά τους. Αν και τα προηγούμενα μοιάζουν αυτονόητα, η αναδρομή στο παρελθόν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όχι απλώς ιστορικό, προκειμένου να κατανοήσουμε τις ιδρυτικές στιγμές της πρακτικής αλλά και της θεωρίας της χριστιανικής εικόνας. Η εποχή της εικονομαχίας και το έργο του μεγάλου δογματολόγου και εικονόφιλου Πατέρα Ιωάννη Δαμασκηνού προσφέρονται για συστηματική έρευνα της "φιλοσοφίας της εικόνας". Σ' ένα θέμα τόσο φορτισμένο θεολογικά και αισθητικά, η δική μου απόπειρα δεν είναι ούτε γενικός στοχασμός περί (βυζαντινής) τέχνης ούτε αισθητική ανάλυση ούτε θεολογική ερμηνεία· επιλέγει τον μετεωρισμό μεταξύ θεολογίας και φιλοσοφίας, φιλοσοφίας και αισθητικής, αισθητικής και τέχνης, και επιδιώκει να προκαλέσει συζήτηση μεταξύ τους.

Δεν θα ήθελα στην γραπτή και σύντομη παρέμβαση μου να θίξω κάποιο από τα προβλήματα που αναπτύσσονται στο βιβλίο, θα παραθέσω μόνο το τέλος του, προεκτείνοντας την συζήτηση στο σήμερα. "Η παρουσία της εικόνας δηλώνει την απουσία του προτύπου και την ίδια στιγμή την προσπάθεια να γίνει παρόν, να καταργηθεί η απόσταση από τον θεατή. (Η εικόνα) επιδιώκει να μετατρέψει το τραύμα της απουσίας σε χαρά και χάρη παρουσίας, μας βεβαιώνει θριαμβευτικά την ύπαρξη του προτύπου ... Είναι μια θύρα, το κατώφλι ενός άλλου κόσμου, ενός κόσμου κοινού, δηλαδή μιας στιγμής που μοιράζονται πρότυπο και θεατής. Η εικόνα είναι ένα όχημα που μας προσφέρει το ταξίδι, με προορισμό που επιλέγουμε εμείς" (σ. 312).

Σήμερα, η καλλιτεχνική αναγνώριση, η εμπορική εκτίμηση των εικόνων, η άνθιση εργαστηρίων μαζικής παραγωγής τους, η πληθώρα εντυπωσιακών εκθέσεων βυζαντινής τέχνης, μοιάζει να δηλώνουν μια άνευ όρων αποδοχή της τέχνης αυτής από ένα κοινό ετερόκλητο ως προς τις πνευματικές καταβολές και την παιδεία του, την σχέση του με την εκκλησιαστική τέχνη και την αισθητική του εμπειρία. Χωρίς να θέλω να υποτιμήσω τις εκδηλώσεις αυτές, είναι αμφίβολο αν όλος αυτός ο θρίαμβος της εικόνας, αυτού του είδους η "αναστήλωσή" της είναι ο δικός της θρίαμβος - εκτός από τις περιπτώσεις όπου η εικόνα γίνεται αντικείμενο μιας διαφορετικής "μεταφυσικής" θέασης. Η αναγνώριση με την οποία την περιβάλλουμε δεν ανήκει στην εικόνα, ούτε της αξίζει. Είναι η αυτοϊκανοποιούμενη αναγνώριση και καταξίωση της δικής μας συνήθειας, της καλλιτεχνικής ή ψυχολογικής μας επένδυσης.

Γιατί είμαστε εμείς που "ασημώνουμε" την εικόνα, άλλοτε υπό τον μανδύα της αισθητικής και άλλοτε με το, νόμιμο βεβαίως και εναγώνιο, αίτημα της λειτουργικότητός της. Και φοράμε στην εικόνα το "πουκάμισο" της δικής μας ιδεολογίας. Αν κάποτε η επιφάνεια της εικόνας γινόταν αγνώριστη κάτω από την κάπνα των κεριών, η αναγνώριση του βάθους της παραμένει πάντοτε δύσκολη κάτω από το στρώμα των ερμηνειών. Εμείς καταναλώνουμε οπτικά την εικόνα, ενώ η εικόνα βρίσκεται πάντα εκεί, όχι απλώς για να την δούμε. Αυτοπροσφέρεται ως τόπος όπου διασταυρώνονται τα βλέμματα. Περιμένει τον θεατή, για να την ξεπεράσει. Ολοκλήρωση της εικόνας είναι η φανέρωση και ο θρίαμβος του προτύπου της.

Ο άλλος, ο σημερινός θρίαμβος προδίδει την (βυζαντινή, που πάει να πει την ορθόδοξη) εικόνα: όσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από το νόημά της, τόσο περισσότερο την εκτιμούμε. Όσο την αφοπλίζουμε, τόσο την πλησιάζουμε. Όσο απωθούμε το πανταχού παρόν και κατεξοχήν πρότυπο που αυτή επικαλείται, τόσο εγκαθιδρύουμε την πανταχού παρουσία της εικόνας, μιας εικόνας όμως χωρίς πρότυπο. Όσο δεν μας μιλά η ίδια η εικόνα, τόσο μιλούμε (ή γράφουμε) εμείς γι' αυτήν.

Με φιλικούς χαιρετισμούς