ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΣΟΥΛΔΑΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΥΚΟΥΡΓΟ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟ

ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ 

Ο Δάσκαλος που ευεργετούσε κρυφά 

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ: 

Κυριακή 5 Νοεμβρίου  9.00 μ.μ. Ξενοδοχείο Divani Caravel (Λ. Βασιλέως Αλεξάνδρου 2, Αθήνα)

Συγγραφέας: Στέφανος Σουλδάτος, Σκίτσο εξωφύλλου: Αντώνης Τσακίρης, Εκδόσεις: Εν Πλω 

Ομιλητές: 

Aνδρέας Χρόνης, δικηγόρος 

Μύριαμ Μαρίνου, καθηγήτρια Μουσικού Σχολείου Ιλίου 

Γιώργος Φουντάς, φιλόλογος-καθηγητής μουσικής. 

Από τη Χορωδία των Βασιλικών Ανακτόρων ως τη Χορωδία του Φεστιβάλ Αθηνών. Από τις «Όρνιθες» του Μάνου Χατζιδάκι ως το λογοκριμένο «Ζει;» του Μίμη Πλέσσα. Από τη Μητρόπολη Πύργου ως τη Μητρόπολη Αθηνών. Όλα τα μουσικά μονοπάτια που ακολούθησε ο Λυκούργος Αγγελόπουλος είχαν έναν κοινό προορισμό, την Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία, με την οποία έκανε τη Βυζαντινή μουσική γνωστή σε όλο τον πλανήτη, με περισσότερες από χίλιες εμφανίσεις σε τουλάχιστον τριάντα έξι χώρες σε τέσσερις ηπείρους. Μετά τον θάνατό του αποκαλύφθηκε μια μεγάλη αλήθεια, που οδήγησε τους μαθητές του στο συμπέρασμα ότι του χρωστούν πολύ περισσότερα από όσα μπορούσαν να φανταστούν. Ο Στέφανος Σουλδάτος, μαθητής και συνεργάτης του επί είκοσι πέντε χρόνια, καταγράφει μικρές και μεγάλες στιγμές που έζησε κοντά του και αποκαλύπτει πώς ευεργετούσε κρυφά δεκάδες μαθητές του και πώς βοηθούσε τον καθένα ξεχωριστά να βρει το δικό του μονοπάτι στον χώρο της μουσικής. 

Αντί Προλόγου: 

Προτίμησα να απευθυνθώ σε μαθητές του δασκάλου από το εξωτερικό (Αμερική, Αγγλία, Γαλλία, Ρουμανία), οι οποίοι εμπνεύστηκαν από αυτόν, ταξίδεψαν στην Ελλάδα για να μαθητεύσουν κοντά του και επέστρεψαν στις χώρες τους για να μεταλαμπαδεύσουν μέσω της διδασκαλίας και της ίδρυσης χορωδιών τις γνώσεις και τις εμπειρίες που αποκόμισαν. Τους ζήτησα να μοιραστούν μαζί μου λίγες σκέψεις για τον δάσκαλο, να περιγράψουν πώς τους ενέπνευσε και πώς συνέβαλε στην καλλιτεχνική τους πορεία. 

Απόσπασμα από την εισαγωγή: 

Σταχυολογώντας τις αναμνήσεις μου, προέκυψε αυτό το βιβλίο, στο οποίο μοιράζομαι μικρές και μεγάλες στιγμές που έζησα κοντά στον Λυκούργο Αγγελόπουλο. Περιλαμβάνει κυρίως προσωπικά μου βιώματα. Δεν πρόκειται για πλήρη βιογραφία του, αν και μάλλον είναι η πληρέστερη καταγραφή της πορείας του στον χώρο της μουσικής, αλλά για καταγραφή των αναμνήσεών μου και της συμβολής του στη δική μου πορεία στον χώρο της μουσικής, μια πορεία που όχι απλά επηρεάστηκε από αυτόν, αλλά, όπως θα καταλάβετε διαβάζοντας το βιβλίο, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα υφίστατο καν χωρίς αυτόν.

Ο Στέφανος Σουλδάτος με τον Λυκούργο Αγγελόπουλο 

Στέφανος Σουλδάτος 

Ο Στέφανος Σουλδάτος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1979. Πήρε Δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής από τον Λυκούργο Αγγελόπουλο. Υπήρξε μέλος της Παιδικής Χορωδίας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών (1989-1996) και της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας (1995-2015). Είναι Διπλωματούχος της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ ΕΜΠ, με Μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (MBA) από το ALBA Graduate Business School και Διδακτορικό στις Βάσεις Δεδομένων Διαδικτύου από το ΕΜΠ. Έχει τιμηθεί με έντεκα υποτροφίες και ακαδημαϊκά βραβεία (Ίδρυμα Ωνάση, Ίδρυμα Μποδοσάκη, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Θωμαΐδειο Ίδρυμα, Ινστιτούτο Επεξεργασίας Λόγου, Ίδρυμα Γαζή-Τριανταφυλλόπουλου, Ίδρυμα Βελούχι, Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας κ.ά.). Εργάζεται στον χώρο της πληροφορικής ως Υποδιευθυντής Έργου και Επικεφαλής Επιχειρησιακής Ανάλυσης σε έργα πληροφορικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν), της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Γιούροστατ), του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και διαφόρων υπουργείων του Βελγίου, του Λουξεμβούργου, της Ολλανδίας, της Αγγλίας, της Πολωνίας, της Μολδαβίας, της Κύπρου και άλλων κρατών. Είναι παντρεμένος με τη συμβολαιογράφο Αγγελική Βλασοπούλου, με την οποία έχουν αποκτήσει δύο παιδιά. Το 2007 ίδρυσαν μαζί το εργαστήρι μουσικής γάμου Μελώδημα (www.melodima.gr), το οποίο στεγάζει τα κοινά καλλιτεχνικά τους όνειρα.

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ

Την Δευτέρα 3 Οκτωβρίου 2022, στον Πολυχώρο του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών παρουσιάσαμε ένα αφιέρωμα στην ελιά, με τον τίτλο: "Χαιρ' ευσχήμων ελαία". 

Αναλυτικά το πρόγραμμα της Μουσικής Ποιητικής της ελιάς, είχε ως εξής: 

♫ Madrigal for Violin and Viola - Bohuslav Martinů (poco allegro) 

⁕ «Έχουμε εδώ ένα δέντρο…», Οιδίπους επί Κολωνώ (μετ. Τάσου Γαλάτη) 

♫ Madrigal for Violin and Viola - Bohuslav Martinů (poco adante) 

⁕ Ως ελαία κατάκαρπος – Της ελιάς τα φυλλαράκια (βυζαντινά και δημοτικά) 

♫ Εληά – Το παληό τραγούδι 

♫ Ελιά – Αντίοχος Ευαγγελάτος / Λορέντζος Μαβίλης 

⁕ Εις Ελαίαν – Ανδρέας Κάλβος 

♫ Εις Ελαίαν - Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου / Ανδρέας Κάλβος 

⁕ Εγκώμιο Ελιάς – Παναγιώτης Καποδίστριας 

♫ Κλάδον ελαίας – Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου / Ανδρέας Εμπειρίκος 

⁕ Η λιομαζώχτρα - Νικηφόρος Βρεττάκος 

♫ Αγριελιά – Γιώργος Κουρουπός / Λεωνίδας Κακάρογλου 

♫ Οι ελαιώνες της θάλασσας – Γιώργος Κουρουπός / Ιουλίτα Ηλιοπούλου 

⁕ Τιμή στην ελαία – Αποσπάσματα ποίησης: Γιάννης Ρίτσος, Γιώργος Σεφέρης, Νίκος Φωκάς, Οδυσσέας Ελύτης 

♫ The Olive Tree – Kurt Bestor / Don Stirling 

⁕ Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα – Τοπίο (μετ. Ανδρέας Αγγελάκης) 

♫ Madrigal for Violin and Viola Bohuslav Martinů (allegro).

Οι συνθέσεις της Αλεξάνδρας Παπαστεφάνου σε ποίηση Ανδρέα Κάλβου και Ανδρέα Εμπειρίκου, γράφτηκαν ειδικά για την εκδήλωση και παρουσιάστηκαν σε πρώτη εκτέλεση.

          

Συντελεστές: 

Ιουλίτα Ηλιοπούλου, απαγγελία

Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι 

Γιάννης Μαυρίδης, βιολί 

Νίκος Μαυρίδης, βιολί 

Τάσος Σπηλιωτόπουλος, πιάνο 

Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, φωνή 

Διοργάνωση: Οικογένεια Σπηλιωτόπουλου - Ελαιοτριβείο (Χαλανδρίτσα Αχαΐας) & OGEA 

Παραγωγή: Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» (υπεύθυνος: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος). 

Η παρουσίαση του βιβλίου του π. Ιωάννη Χρυσαυγή “Η δημιουργία ως μυστήριο” (Βίντεο)

Την Πέμπτη 19 Οκτωβρίου 2023, στις εκδόσεις Αρμός, στο κέντρο της Αθήνας, πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του νέου βιβλίου του Αρχιδιακόνου του Οικουμενικού Θρόνου π. Ιωάννη Χρυσαυγή «Η δημιουργία ως μυστήριο, Θεολογική προσέγγιση της οικολογικής πρό(σ)κλησης», πρόλογος Ευάγγελος Βενιζέλος, εκδ. Αρμός, Αθήνα 2023. 

Για το βιβλίο μίλησαν: 

- Ευάγγελος Βενιζέλος, πρ. Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης & Υπουργός Εξωτερικών, Καθηγητής Α.Π.Θ.

- Σταύρος Γιαγκάζογλου, Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α. 

- Θεοδότα Νάντσου, Επικεφαλής περιβαλλοντικής πολιτικής WWF Ελλάς και 

- ο συγγραφέας του βιβλίου π. Ιωάννης Χρυσαυγής. 

Παραθέτουμε το βίντεο της εκδήλωσης.

Δείτε περισσότερα στο Φως Φαναρίου

Ο ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ 28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940

Γιατί είπε το ΟΧΙ ο Μεταξάς, αφού θαύμαζε τον άξονα και κυβερνούσε με τον τρόπο του χιτλερικού εθνικοσοσιαλισμού; 

Αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά... Oι πιέσεις, οι Άγγλοι, τα ανάκτορα κ.τλ. Μπορεί κανείς να ερωτηθεί και αν λέγαμε ΝΑΙ; Πάλι στα ίδια θα ήμασταν. Ένα-δυο χρόνια υπό συμμαχική επιστασία –μήπως δεν είμαστε πέντε και δέκα χρόνια κάτω από αυτούς;– κι ύστερα μες στη συμμαχία και τέλος στην ευρωπαϊκή κοινότητα. 

Άσε και εκείνη τη μεταπολεμική ψευδαίσθηση που μας την καλλιεργούσαν και οι πρώτες μεταπολεμικές κυβερνήσεις μας, ότι ήμασταν οι πρωταγωνιστές του πολέμου, οι περιούσιοι των συμμάχων. Πιστεύαμε στο τέλος, σαν τον Καραγκιόζη, πως εμείς σκοτώσαμε τον κατηραμένο όφι. Μεθύσαμε από δόξα, που μόνοι μας χαρίσαμε στους εαυτούς μας. 

Για μια ακόμη φορά νικήσανε οι Χίτες, οι κουτσαβάκηδες, οι ταγματασφαλίτες, οι βασανιστές και οι μέλλοντες Μιχαλόπουλοι (εκδότης της Ελεύθερης Ωρας) και Κουρήδες. 

Αυτή είναι η 28η Οκτωβρίου.

(Ραδιοφωνικό σχόλιο του Μάνου Χατζιδάκι για την 28η Οκτωβρίου)

Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΟΥΧΗΣ ΣΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΗΣ ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ "ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ"

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Ο μεγάλος ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης είχε πολεμήσει στο μέτωπο, στην Αλβανία, το 1940. 
Το καλοκαίρι του 1939, όταν τα σύννεφα του πολέμου μαζεύονταν στον ορίζοντα, ο Γιάννης Τσαρούχης, κατατάσσεται στο 34ο Στρατόπεδο στο Γουδί. Με την κήρυξη του πολέμου βρέθηκε στα σύνορα, στο Κούτσι, έχοντας συντροφιά του το βιβλίο του Ανατόλ Φρανς "Θαϊς". Εργάζεται για τη δημιουργία καμουφλάζ στρατιωτικών εγκαταστάσεων και στολών για τους φαντάρους που έπαιρναν μέρος στις εφόδους. Ζωγράφιζε πορτρέτα στρατιωτών και γίνεται δημοφιλής, δέχεται μάλιστα παραγγελίες. 
Ο Τσαρούχης διακατεχόταν από έμφυτο αντιηρωισμό και αντιμιλιταρισμό. Όμως, ήξερε μέσα στην φωτιά του πολέμου να υμνεί τον άνθρωπο. Τους συστρατιώτες του, που πολεμούσαν με ανδρεία και αυταπάρνηση και οι οποίοι στα μάτια του έπαιρναν διαστάσεις μεγαλοσύνης. 
"Για πες μου εσύ, ρε καλλιτέχνη, έχεις καταλάβει γιατί πολεμάμε;" τον είχε ρωτήσει κάποτε ένας αξιωματικός. "Η καθαρότητα της ελληνικής γραμμής μάχεται το ιταλικό κιάρο σκούρο", είχε απαντήσει. 
Ο Τσαρούχης χαρακτήρισε τον πόλεμο "σαν μια κακοσχεδιασμένη εκδρομή όπου κρυώνεις, πεινάς και χάνεις το αίσθημα της ιδιοκτησίας. Ό,τι έχεις το κουβαλάς στην πλάτη σου και ό,τι βαραίνει το πετάς". 
Με την τέχνη της ειρωνείας, που κάτεχε καλά, στιγμάτιζε την γερμανική αλαζονεία. 

Αυτοπροσωπογραφία στο μέτωπο της Αλβανίας, 1941.
Μολύβι σε χαρτί, 16,8 x 11,6 εκ. © Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη 

Αλλά έχει ενδιαφέρον πως ο ίδιος, μετά από χρόνια, εστίασε σ΄ ένα παλιό χαμένο έργο του, στην "Παναγία της Νίκης" ή Αρβανίτισσα Παναγιά.  
Ιδού η μαρτυρία του: 
"Τις τελευταίες μέρες του πολέμου της Αλβανίας, στο χωριό Κούτσι, την ώρα που παίρναμε συσσίτιο στα σκοτεινά ακούσαμε το εξής νέο: Η Παναγία παρουσιάστηκε σ' έναν ανθυπασπιστή και αυτός την εξέλαβε για Αλβανίδα, προφανώς κατάσκοπο, και πήγε να την πυροβολήσει με το ρεβόλβερ του. Αυτή σήκωσε την παλάμη της να τον σταματήσει και τού είπε: “Μη χτυπάς. Ένα έχω να σου πω: τη Λαμπρή θα είσαστε στα σπίτια σας”.
Αμέσως δόθηκε διαταγή να χτιστεί εκκλησία στο μέρος που παρουσιάστηκε η Παναγία, ή μάλλον να επισκευαστεί ένας γκρεμισμένος μύλος. Οι μύλοι όλοι στην Αλβανία είναι τετράγωνα κτίρια για καλαμπόκι. Μου πρότεινε ο διοικητής να κάνω τοιχογραφίες, αλλά ήταν πολύ δύσκολο. Το μέρος αυτό εβάλλετο πολύ από τους Ιταλούς και εφοβόμουν. Δέχτηκα όμως να κάνω τέσσερις εικόνες για το τέμπλο, αν βρουν τέσσερις σανίδες. Μπογιές είχε μαζί του ο λοχαγός μου, ο μακαρίτης Γεωργόπουλος, με την ελπίδα ότι θα μπορέσω να κάνω σκηνές από μάχες. Αυτές οι μπογιές εχρησίμευσαν στην αρχή του πολέμου για να καμουφλαριστούν τα νίκελ του αυτοκινήτου του διοικητού. Κι αργότερα, για να κάνω μερικά πορτραίτα του λοχαγού αυτού, που ήταν φιλότεχνος και βιβλιόφιλος. Ύστερα από πολλές έρευνες βρέθηκε ένα καπάκι από κιβώτιο. Εκεί πάνω ζωγράφισα την “Παναγία της Νίκης”, έχοντας ως πρότυπο μια κακοζωγραφισμένη Παναγία που κυκλοφορούσε σε δελτάρια. Όταν τελείωσε, την εθαύμασαν όλοι οι στρατιώτες, και ένας λοχαγός με παζάρευε να του κάνω μια ίδια για την Κέρκυρα. Ο διοικητής του τάγματος έμενε μακριά από τα σπίτια που μέναμε εμείς, σε μια σκηνή καμουφλαρισμένη με κούμαρα. Ήταν μακριά η σκηνή του και έστειλε έναν μοτοσυκλετιστή, εξαιρετικά ωραίο και πολύ μάγκα, για να με κουβαλήσει εκεί που έμενε. Επήρα την εικόνα μαζί μου και καβάλησα τα καπούλια της μοτοσυκλέτας. 

Ο Τσαρούχης με την εικόνα της Παναγίας που ζωγράφισε στο Αλβανικό μέτωπο, 1940-41. 

Καθώς πηγαίναμε στο διοικητή, έφραξαν σχεδόν το δρόμο στρατιώτες από την Άρτα, που είχαν στρατοπεδεύσει εκεί και είχαν πληροφορηθεί για την ύπαρξη της εικόνας. Ήδη, το ταπεινό μου έργο, που δεν είχε στεγνώσει ακόμα, είχε αποκτήσει φήμη θαυματουργής εικόνας. Εκείνη την ώρα βάρεσε συναγερμός. Δηλαδή ένας στρατιώτης με μια σάλπιγγα τυλιγμένη σε ιμάντες από γκέτες από χακί ύφασμα, εσάλπισε. Εγώ και ο μοτοσυκλετιστής πέσαμε μπρούμυτα, σύμφωνα με τις διαταγές που είχαμε. Κανένας Αρτινός δεν έκανε το ίδιο. “Βρε συνάδελφε”, μου είπε ένας, “βαστάς την Παρθένα και φοβάσαι;” “Όχι, φίλε”, του απάντησα, “αλλά είμαι στρατιώτης και υπακούω στις διαταγές των ανωτέρων”. Όταν με είδε ο διοικητής με γένια και κακοτυλιγμένες γκέτες, μου είπε: “Έλληνας στρατιώτης είσαι εσύ ή Βούλγαρος αιχμάλωτος; Για να δούμε την εικόνα. Την έχεις κάνει άγρια την Παναγία, σαν Αρβανίτισσα. Και ο Χριστός είναι κι αυτός αγριωπός”.
Για να τον θαμπώσω τού είπα κάτι από τους Ψαλμούς του Δαβίδ: “Ευλογητός ει Κύριε ο διδάσκων τας χείρας μου εις πόλεμον, τους δακτύλους μου εις παράταξιν”. “Βλέπω είσαι και θεοφοβούμενος”, μου απάντησε. Φώναξε τον κουρέα να με ξουρίσει και ένας στρατιώτης με βοήθησε να τυλίξω καλά τις γκέτες μου. Αισθανόμουνα σαν ηθοποιός του κινηματογράφου που τον ετοιμάζουν για γύρισμα. Και ο διοικητής είπε σε έναν ανθυπολοχαγό να μου βγάλει μια φωτογραφία με την εικόνα μαζί. “Τώρα που είναι αξιοπρεπής Έλληνας στρατιώτης”.

H αρχική φωτογραφία επιχρωματίστηκε από τον Χρήστο Καπλάνη
και δημοσιεύτηκε στη σελίδα Past in Color.

Όταν γύρισα μετά τον πόλεμο στην Αθήνα, μου παραδώσανε αυτή τη φωτογραφία και την έχω ακόμα. Η εικόνα παρίστανε την Παναγία με το Χριστό και στο κάτω μέρος τα θαύματά της. Αριστερά τον ανθυπασπιστή που πάει να πυροβολήσει την Παναγία και δεξιά τους στρατιώτες που πάνε να χτίσουν το μύλο για να τον κάνουνε εκκλησία. Την άλλη μέρα φύγαμε για τα Γιάννενα. Πάνω σ' ένα φορτηγό ήμαστε στριμωγμένοι και μερικοί τραγουδούσαν το “Έχε γεια καημένε κόσμε” και κανένα ταγκό της Βέμπο. Μερικοί απληροφόρητοι νόμιζαν ότι πανηγυρίζουμε και μας ρωτούσαν: “Επεσε το Τεπελένι;” Πριν φύγουμε ένας χωροφύλακας πήγε και παρέλαβε την εικόνα να την πάει στην εκκλησία που είχε ήδη χτιστεί. Ένας στρατιώτης που τον ήξερε μου είπε: “Αυτός δεν θα την πάει στην εκκλησία, θα την πάει στο σπίτι του να τη δώσει της μάνας του. Είναι πολύ θρήσκα κι αυτός ο ίδιος ανήκει σε θρησκευτική οργάνωση”. Δεν έμαθα ποτέ πού βρίσκεται αυτή η εικόνα. Άργε στο Κούτσι με τα δαντικά τοπία; Ή στο σπίτι του χωροφύλακα; Αγνοώ τελείως."
Τελικά, η εκκλησία χτίστηκε στο Γκολεμί, στο σημείο που ο στρατιώτης είδε το όραμα με την Παναγία, με χρήματα των στρατιωτών του μετώπου! Σύμφωνα με μαρτυρίες η εκκλησία καταστράφηκε επί Χότζα.

Έλληνες στρατιώτες κτίζουν την εκκλησία. 

Βιβλιογραφία
- Μαρτυρίες '40-'41, Κ. Χατζηπατέρα – Μ. Φαφαλιού.
- Μαρίας Καραβία, Ο Τσαρούχης με το χακί του '40 (τόμος -αφιέρωμα στον Γ. Τσαρούχη Ωσεί μύρα και στο βιβλίο της Ο στοχαστής του Μαρουσιού).
- Υλικό από το Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη. 

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΛΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΙΧΑΗΛ ΑΛΕΞΑΝΤΡΟΒΙΤΣ ΜΠΑΚΟΥΝΙΝ

Δημήτρης Μπαλτάς, Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Μπακούνιν, (1814-1876). Από την ζωή και το έργο του, Αθήνα 2023, σελ. 205. 

Καρπός μιας μακράς ενασχόλησης του συγγραφέα Δημήτρη Μπαλτά με την ζωή και τα κείμενα του Μιχαήλ Μπακούνιν αποτελεί το βιβλίο του "Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Μπακούνιν (1814-1876). Από την ζωή και το έργο του" που εκδόθηκε πρόσφατα (Αθήνα 2023, σελ. 205). 

Το βιβλίο συγκροτείται από την Εισαγωγή πάνω στην ζωή και το συγγραφικό έργο του Ρώσου φιλοσόφου, με αναφορές σε πρωτογενείς πηγές και στην σχετική Βιβλιογραφία, και από μία Ανθολογία κειμένων των Μπακούνιν, από τα πρώτα μέχρι τα τελευταία δημοσιευμένα του, σε μετάφραση του Δημ. Μπαλτά. 

Βασική ερμηνευτική αφετηρία του συγκεκριμένου βιβλίου είναι οι προσεγγίσεις του Σεργίου Μπουλγκάκωφ, του Νικολάι Λόσσκυ και του Βασίλι Ζενκόφσκυ σύμφωνα με τις οποίες ο Μιχαήλ Μπακούνιν, συγγραφέας και επαναστάτης, εντάσσεται στην Ιστορία της φιλοσοφίας, και ειδικότερα της Ρωσικής φιλοσοφικής σκέψης.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΗΝ "ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ" ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ: "ΕΛΛΗΝΟΡΩΣΙΚΑ" ΚΑΙ "ΤΑ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΚΑ"

Την Παρασκευή 3 Νοεμβρίου 2023 και 8.30 μ.μ., στο Βιβλιοπωλείο Πρωτοπορία, Γεροκωστοπούλου 31 (Πάτρα), θα πραγματοποιηθεί η παρουσίαση δύο πρόσφατων βιβλίων του θεολόγου και μουσικού Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου. 

Πρόκειται για τα βιβλία «Ελληνορωσικά» (εκδόσεις s@mizdat, Αθήνα 2022) και «Τα Χατζιδακικά» (ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 2023). 

Για τα «Ελληνορωσικά» θα μιλήσει ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος και για «Τα Χατζιδακικά» θα μιλήσουν οι γνωστοί πατρινοί συγγραφείς Βασίλης Λαδάς και Κώστας Λογαράς. 

Θα τραγουδήσει η Δάφνη Πανουργιά. 

Το βιβλίο «Ελληνορωσικά» χωρίζεται σε δύο μέρη: Στο πρώτο περιλαμβάνονται κείμενα για τον ρωσικό πολιτισμό και στο δεύτερο κείμενα για τον ρόλο της Εκκλησίας στον πόλεμο της Ουκρανίας, αλλά και για την ρωσική διείσδυση στην Ελλάδα μέσω της Εκκλησίας. 

«Τα Χατζιδακικά» περιλαμβάνουν κείμενα που αφορούν σε πτυχές του έργου και της σκέψης του Μάνου Χατζιδάκι. Το βιβλίο έχει και ένα αυτοβιογραφικό χαρακτήρα, καθώς ο συγγραφέας έζησε από κοντά την τελευταία δημιουργική περίοδο του Μ. Χατζιδάκι, αυτή της Ορχήστρας των Χρωμάτων.

ΝΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ: «Η δύση και η αυγή έχουν το ίδιο χρώμα» ΜΕ ΤΗ ΔΑΦΝΗ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Ο Νίκος Γεωργάκης μπήκε στη δισκογραφία το 1989 με το δίσκο «Βραδινή Αναρρίχηση», ο οποίος κυκλοφόρησε σε παραγωγή του Μάνου Χατζιδάκι, από τον «Σείριο». 

Παρέμεινε ένας διακριτικός τραγουδοποιός, με αισθαντικότητα και αταλάντευτη ποιότητα.

Ακολούθησαν ακόμη επτά προσωπικές δουλειές σε δική του μουσική και ενορχήστρωση: «Η δύση κι η αυγή έχουν το ίδιο χρώμα» (1995), «Παράδοξη νύχτα» (1998), «Ταξίδι από ένα δωμάτιο» (2002), «Ανάσα καλοκαιριού» (2007), «Να γίνω η θάλασσα» (2011), «Παραφυλάει ο έρωτας» (2015), "Είν’ η ζωή μια μουσική" (2020). 

Πιστός στην «καθαρή» πλευρά του τραγουδιού, συνοδοιπορεί πάντα με φίλους, άξιους μουσικούς, που τους συναντάμε σε όλους σχεδόν τους δίσκους του, αλλά πάντα ...ανανεωμένους, σαν από τα αεράκι του Βαρδάρη, αφού ο Νίκος Γεωργάκης είναι και πιστός Θεσσαλονικιός. 

Αίφνης, θυμάμαι ότι το 1991 συμμετείχε στις «Βραδιές ονείρου – Θεσσαλονικείς συνθέτες» και το 1992 αντιπροσώπευσε τη Θεσσαλονίκη στη Μπιενάλε νέων καλλιτεχνών της Μεσογείου που έγινε στη Βαλένθια της Ισπανίας. Εργάστηκε ως μουσικός την περίοδο 1994-2001 με το μουσικό συγκρότημα του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης και την περίοδο 2000-2002 με το συγκρότημα της Σχολής Τυφλών Θεσσαλονίκης. Από το 2012 συμμετείχε στη θεατρική ομάδα «Αερόστατο», γράφοντας τα τραγούδια για παραστάσεις σε σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. 

Αν και εμφανίστηκε σε πολλά φεστιβάλ και συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ως δημιουργός και ερμηνευτής, στη Θεσσαλονίκη υπηρετεί το ρεμπέτικο τραγούδι τα τελευταία ...κάμποσα χρόνια.

Οι δίσκοι του Νίκου Γεωργάκη είναι αντιεμπορικοί και γι’ αυτό έχουν λόγο ύπαρξης στους αυχμηρούς καιρούς μας. Η μουσική του είναι χαμηλόφωνη και ποιητική. 

Παραθέτουμε στη συνέχεια ολόκληρο τον δίσκο  «Η δύση κι η αυγή έχουν το ίδιο χρώμα», που ανέβηκε πρόσφατα στο youtube. Ερμηνεύουν ο ίδιος ο συνθέτης αλλά και η Δάφνη Πανουργιά, σταθερή συνεργάτις του για πολλά χρόνια. 

Στον δίσκο υπάρχει και ένα ξεχωριστό τραγούδι αφιερωμένο με αγάπη στην σπουδαία πιανίστρια Ντόρα Μπακοπούλου. 

Τους στίχους των τραγουδιών υπογράφουν οι: Λουδοβίκος των Ανωγείων, Γιάννης Περδίκης, Βασίλης Κατσίκης, Ηρακλής Καζάκης. 

Ο Παναγιώτης Ανδριόπουλος στο Δεύτερο Πρόγραμμα για τον Μάνο Χατζιδάκι (Ηχητικό)

Τη Δευτέρα 23 Οκτωβρίου, γενέθλιο ημέρα του Μάνου Χατζιδάκι, καλεσμένος του Σιδερή Πρίντεζη στο στούντιο του Δεύτερου είναι ο Παναγιώτης Ανδριόπουλος, συγγραφέας του πρόσφατου βιβλίου “Τα Χατζιδακικά” που περιλαμβάνει κείμενα του των τελευταίων 15 ετών σχετικά με πτυχές του έργου και της σκέψης του Μάνου Χατζιδάκι.

Ακούστε την εκπομπή ΕΔΩ. 

ΜΕ "ΤΑ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΚΑ" ΣΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑΣ

Σήμερα, Δευτέρα 23 Οκτωβρίου 2023, ημέρα των γενεθλίων του Μάνου Χατζιδάκι, καλεσμένος του Σιδερή Πρίντεζη στο στούντιο του Δευτέρου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, στις 4 το απόγευμα, θα είναι ο Παναγιώτης Ανδριόπουλος, συγγραφέας του πρόσφατου βιβλίου "Τα Χατζιδακικά" που περιλαμβάνει κείμενα του, των τελευταίων 15 ετών, σχετικά με πτυχές του έργου και της σκέψης του Μάνου Χατζιδάκι.

Με επιτυχία το επιμορφωτικό σεμινάριο για την τέχνη του Κινηματογράφου στο μάθημα των Θρησκευτικών

Με μεγάλη επιτυχία υλοποιήθηκε το επιμορφωτικό σεμινάριο που οργάνωσαν οι Σύμβουλοι Εκπαίδευσης κλ. ΠΕ01 Δρ. Χαράλαμπος Ανδρεόπουλος (ΔΔΕ Φθιώτιδας), Δρ. Nικόλαος Παύλου (ΔΔΕ Λάρισας) και Δρ. Νικόλαος Ματθαίου (ΔΔΕ Κοζάνης) για τους θεολόγους εκπαιδευτικούς των περιοχών ευθύνης τους και το οποίο είχε ως θέμα «Η αξιοποίηση της Τέχνης του Κινηματογράφου στο μάθημα των Θρησκευτικών» με κεντρική εισηγήτρια την καθηγήτρια της Θεολογικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α. κ. Ιωάννα Κομνηνού. 

Παρότι Παρασκευή (20.10.2023) απόγευμα (5 μ.μ.), σε ώρα δηλ. εκτός σχολικού ωραρίου και με μαζεμένη την κούραση ολόκληρης εβδομάδας από την εργασία τους στο σχολείο, εκατόν εξήντα (160) Θεολόγοι εκπαιδευτικοί παρακολούθησαν με αδιάπτωτο ενδιαφέρον, επί 2ωρο (5–7 μ.μ.), τη διαδικτυακή συνάντηση, συμμετέχοντας ενεργά στο διάλογο και στις δράσεις που πραγματοποιήθηκαν στο - υπό τύπον και μορφή “Θεολογικού Εργαστηρίου” - επιμορφωτικό σεμινάριο που οργάνωσαν οι Σύμβουλοί τους. Η εισηγήτρια κ. Κομνηνού παρουσίασε και ανέλυσε τη σχέση οπτικοακουστικού και θρησκευτικού εγγραμματισμού εστιάζοντας στο πλεονέκτημα της χρήσης του κινηματογράφου στον θρησκευτικό εγγραμματισμό. Η αξιοποίηση του κινηματογράφου στη διδακτική διαδικασία μπορεί, όπως τόνισε η κ. Κομνηνού, να συμβάλλει θετικά στην ανανέωση της καθημερινής διδακτικής πράξης και στην ανάπτυξη πολύπλευρων δεξιοτήτων από την πλευρά των μαθητών. 

Η εισηγήτρια παρουσίασε εν συνεχεία στοιχεία από τη μεθοδολογία της χρήσης κινηματογραφικού υλικού στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών (ΜτΘ) [φύλλα εργασίας, φύλλα αξιολόγησης, κλπ] και συζήτησε με τους εκπαιδευτικούς για την ανάπτυξη σχεδίου διδασκαλίας, μετά από τη παρουσίαση σε βίντεο αποσπασμάτων από την εμβληματική ταινία ορόσημο «Πολίτης Κεϊν» του Όρσον Γουέλς, για ένα μάθημα που απευθύνεται σε μαθητές της Γ΄ Λυκείου γύρω από το ουσιαστικό νόημα της ζωής και την φιλοσοφική αναζήτηση για τις σημαντικές ανθρώπινες αξίες, υπό το πνεύμα, εν προκειμένω, για το ΜτΘ, της χριστιανικής τους νοηματοδότησης. 

Καταλήγοντας η κ. Κομνηνού πρότεινε να ενισχυθεί η αξιοποίηση του οπτικοακουστικού πολιτισμού στη διδασκαλία και μάθηση, με αντίστοιχες παρεμβάσεις σε διαφορετικά αντικείμενα του αναλυτικού προγράμματος, ώστε να μεγιστοποιηθούν τα θετικά αποτελέσματα που έχουν ήδη καταγραφεί από τις συγκεκριμένες διδακτικές δραστηριότητες. 

Στη τηλεδιάσκεψη συμμετείχε και απεύθυνε χαιρετισμό και ο Διευθυντής Β/θμιας Εκπαίδευσης Ν. Φθιώτιδος κ. Κων/νος Σπαλιώρας, Δρ. Θεολογίας. - Το “Θεολογικό Εργαστήριο” (το οποίο ξεκίνησε και θα λειτουργεί σε μηνιαία βάση και ανεξάρτητα από τις άλλες επιμορφωτικές δράσεις και πρακτικές των Συμβούλων Εκπαίδευσης) απευθύνεται στους θεολόγους εκπ/κούς (μονίμους και αναπληρωτές) των Νομών: Φθιώτιδας, Καρδίτσας, Ανατ. Αττικής (αρμοδιότητας του Σ.Ε. Χαρ. Ανδρεόπουλου) Λάρισας, Τρικάλων, Μαγνησίας (Σ.Ε. Νικ. Παύλου) και Κοζάνης,  Γρεβενών, Καστοριάς, Φλώρινας, Πιερίας και Ιωαννίνων (Σ.Ε. Νικ. Ματθαίου). Οι διαδικτυακές συναντήσεις (μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας Cisco Webex) θα διεξάγονται εκτός ωραρίου λειτουργίας των σχολείων και η συμμετοχή των εκπ/κών σ΄ αυτές είναι προαιρετική. Η θεματολογία των συναντήσεων θα περιλαμβάνει θέματα Διδακτικής των Θρησκευτικών, δειγματικές διδασκαλίες,  ζητήματα Διοίκησης της Εκπαίδευσης, εφαρμογές των Τ.Π.Ε. στα Θρησκευτικά, διαχείρισης της σχολικής τάξης, πληροφόρηση για νέες τάσεις και ρεύματα της θεολογικής επιστήμης, κ.α. 

* Η επόμενη διαδικτυακή συνάντηση, με ένα εξίσου ενδιαφέρον και ελκυστικό θέμα, θα πραγματοποιηθεί περί τα μέσα Νοεμβρίου (θα εκδοθεί σχετική ανακοίνωση/πρόσκληση συμμετοχής). Στους εκπ/κούς που θα παρακολουθήσουν ανελλιπώς το κύκλο των σεμιναρίων θα χορηγηθεί Βεβαίωση συμμετοχής.

"ΠΡΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΝ" ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΧΑΛΔΑΙΑΚΗ Δρα ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΑΣ

Η ενορία του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού παρουσιάζει την διαδικτυακή εκπομπή «Προς Εκκλησιασμόν», όπου φιλοξενούνται εργάτες του πνεύματος και της τέχνης.

Στην 68η εκπομπή προσκεκλημένη η Ευαγγελία Χαλδαιάκη, Δρ Ιστορικής Μουσικολογίας. 

Επιμελείται και παρουσιάζει ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος. 

Κάμερα, τεχνική επεξεργασία: Κατερίνα Λεονάρδου.

   

Η Ευαγγελία Χαλδαιάκη έχει Πτυχίο στην Τουρκική Γλώσσα, Φιλολογία και Ιστορία από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (2014), τίτλο Μεταπτυχιακών Σπουδών στις Λαογραφικές Σπουδές και τον Λαϊκό Πολιτισμό από το ίδιο Ίδρυμα (2017) και το 2022 έλαβε το διδακτορικό της δίπλωμα από το Τμήμα Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, με τη διδακτορική διατριβή «Η δημοτική μουσική στις τουρκόφωνες και ελληνόφωνες μουσικές συλλογές της ύστερης οθωμανικής περιόδου: λαϊκός πολιτισμός και διακοινοτικές σχέσεις». Σήμερα είναι μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με την έρευνα «Τουρκόφωνη και ελληνόφωνη δημοτική μουσική στις ελληνόφωνες μουσικές συλλογές της ύστερης οθωμανικής περιόδου: μουσικές μεταγραφές, σχολιασμός και σύγχρονες επιτελέσεις τους». Είναι έμπειρη ερευνήτρια και έχει διεξάγει εκτενή ιστορική έρευνα σε αρχεία, συμμετάσχει σε πολυάριθμα εκπαιδευτικά και ερευνητικά προγράμματα. ενώ είναι και ενεργή μουσικός. 

Το έργο της σχετίζεται γενικότερα με την ελληνική και τουρκική μουσική, κουλτούρα και λαογραφία. Έχει δίπλωμα βυζαντινής μουσικής από το Ορφείο Ωδείο Αθηνών και διδάσκει ελληνική δημοτική μουσική σε χορωδιακό μάθημα στο Κέντρο Ελληνικής Μουσικής «Φοίβος Ανωγειανάκης», ενώ λαμβάνει μέρος σε συναυλίες είτε ως σολίστ, είτε με τη χορωδία της «Φοίβος Ανωγειανάκης». Έχει λάβει διάφορες διακρίσεις για το έργο της. Κατά το ακαδημαϊκό έτος 2015-2016 ήταν υπότροφη του Sasakawa Young Leaders Fund (SYLFF) και μεταξύ των ετών 2019-2021 του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.). Το 2023 έλαβε την ειδική χορηγία του Ιδρύματος Κυβέλη-Γιάννη Χορν από τον Σύλλογο «Οι Φίλοι της Μουσικής» για την εκπόνηση βραχυχρόνιας μελέτης με τον τίτλο «Τεκμήρια ελληνικής δημοτικής και οθωμανικής τουρκικής μουσικής στο αρχείο του Νηλέως Καμαράδου». Η μεταπτυχιακή διπλωματική της εργασία, «Ο Κ. Α. Ψάχος και η συμβολή του στην καταγραφή και μελέτη ελληνικών δημοτικών τραγουδιών» έλαβε το 2018 το Καυταντζόγλειο Βραβείο. Επίσης, το ίδιο έργο εκδόθηκε το 2017 ως μονογραφία από τις Εκδόσεις Orpheus και το Ωδείο Αθηνών.

ΤΟ ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ ΤΩΝ ΑΝΘΕΩΝ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΟΖΙΑ

Το Γλωσσάριο των Ανθέων
Ανθολογία Ποιημάτων για Λουλούδια
εν Ανθηρώ Έλληνι Λόγω
Επιμέλεια έκδοσης: Δώρα Μέντη, Εκδόσεις «Πικραμένος», 2018

Η ΚΑΡΔΙΑ ΚΥΝΗΓΑΕΙ ΕΝΤΕΛΒΑΪΣ 
Πέρασε ὁ ἄνθρωπος
ποὺ πουλοῦσε τὸ Αἰώνιο Λουλούδι.
Κοίταξε τὸ ἀπέραντο πλῆθος,
ἄνδρες, γυναῖκες, παιδιά,
ἐργάτες ὑπαλλήλους, κερδοσκόπους...

Πῶς τὴν μεγάλη, τὴν θορυβώδη
συνάθροιση νὰ ἐξηγήσει
μὲ βλέμμα ταπεινοῦ πραγματευτῆ;

Ἕνα ἀγόρι φιλοῦσε ἕνα κορίτσι.
Γιατὶ μόνη ἡ καρδιὰ δὲν μποροῦσε.
Γιατὶ ἔρημη ἡ καρδιά μας κυνηγάει.

Πέρασε πάλι αὐτὸς ποὺ διαλαλοῦσε:
«Ἐντελβάις, τὸ Αἰώνιο Λουλούδι».
Κοίταξε τὶς σιλουέτες τῶν ἀνθρώπων.

Τὸ κορίτσι φιλοῦσε τώρα τὸ ἀγόρι.
Τὰ πάντα καὶ τίποτα ποθοῦσε.
Τὸ Ἐντελβάις, τὸ Αἰώνιο Λουλούδι ἀναζητοῦσε.

*ΟΠΟΥ ΗΝ ΚΗΠΟΣ, Γιώργος Κοζίας, «Η καρδιά κυνηγάει εντελβάις» σελ. 202

Νίκου Εγγονόπουλου, «Το γλωσσάριο των ανθέων» 

την ποίησιν ή την δόξα; 
την ποίηση 
το βαλάντιο ή την ζωή; 
τη ζωή 
Χριστόν ή Βαραββάν; 
Χριστόν 
την Γαλάτειαν ή μιαν καλύβην; 
την Γαλάτεια 
την Τέχνη ή τον θάνατο; 
την Τέχνη 
τον πόλεμο ή την ειρήνη; 
την ειρήνη 

την Ηρώ ή τον Λέανδρο; 
την Ηρώ 
την σάρκα ή τα οστά; 
την σάρκα 
τη γυναίκα ή τον άνδρα; 
τη γυναίκα 
το σχέδιον ή το χρώμα; 
το χρώμα 
την αγάπη ή την αδιαφορία; 
την αγάπη 
το μίσος ή την αδιαφορία; 
το μίσος 
τον πόλεμο ή την ειρήνη; 
τον πόλεμο 

νυν ή αεί; 
αεί 
αυτόν ή άλλον; 
αυτόν 
εσένα ή άλλον; 
εσένα 
το άλφα ή το ω μέγα; 
το άλφα 
την εκκίνηση ή την άφιξη; 
την εκκίνηση 
την χαράν ή την λύπην; 
την χαρά 
την λύπην ή την ανίαν; 
την λύπη 
τον άνθρωπο ή τον πόθο; 
τον πόθο 
τον πόλεμο ή την ειρήνη; 
την ειρήνη 

ν΄ αγαπιέσαι ή ν΄ αγαπάς; 
ν΄ αγαπώ 
Από τη συλλογή Έλευσις (1948)

ΓΙΑ ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΥ - "ΜΠΟΛΙΒΑΡ" ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ

Με αφορμή τα σημερινά (21 Οκτωβρίου) γενέθλια 

του Νίκου Εγγονόπουλου (1907-1985)

Του Παναγιώτη Αντ Ανδριόπουλου

Την πρώτη απόπειρα του Μάνου Χατζιδάκι να μελοποιήσει ποιητικό κείμενο, την συναντάμε το 1945 στο ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου "Μπολιβάρ - ένα ελληνικό ποίημα". 

Το ποίημα είναι μεγάλο και δεν ξέρουμε αν ο Χατζιδάκις θα το μελοποιούσε ολόκληρο. 
Γράφτηκε τον χειμώνα του 1942-43 και "κυκλοφόρησε σε χειρόγραφα αντίτυπα που έκαναν πολλοί, και το διάβαζαν σε συγκεντρώσεις αντιστασιακού χαρακτήρα", όπως σημειώνεται στη δεύτερη έκδοσή του σε βιβλίο, το 1962. Εκεί, επισημαίνεται επίσης πως κάποιοι στίχοι αποτελούν «Ζωντανές αναμνήσεις από τον πόλεμο του 1940-41», όπου ο Εγγονόπουλος πολέμησε στην πρώτη γραμμή.

Ο 20χρονος Μάνος Χατζιδάκις καταπιάνεται με την μελοποίηση του ποιήματος του Εγγονόπουλου και τραγουδάει μαζί του: «Μπολιβάρ, είσαι ωραίος σαν Έλληνας», αφήνοντας ανολοκλήρωτη τη μελοποίηση αυτού του υπέροχου ποιήματος, απόσπασμα του οποίου θα ηχογραφήσει πολλά χρόνια μετά, το 1983, με τον Βασίλη Λέκκα σε δίσκο 45 στροφών. Μια ηχογράφηση που προέκυψε για τα διακόσια χρόνια από τη γέννηση του Μπολιβάρ. Η σπάνια αυτή εκτέλεση του 1983 δεν επανεκδόθηκε από τότε. 

Το 1999 όμως, στο δίσκο «Μάνος Χατζιδάκις 2000 Μ.Χ.», συναντάμε μια ακόμα πιο σπάνια εκτέλεση του ίδιου αποσπάσματος από την μελοποίηση του «Μπολιβάρ», με τον ίδιο τον Χατζιδάκι στο πιάνο να τραγουδάει: Μπολιβάρ δεν είσαι όνειρο, είσαι η αλήθεια. 

Ο Μπολιβάρ του Νίκου Εγγονόπουλου

Πρόκειται για στίχους από την Επίκλησι, που προφανώς ταίριαζαν στον Χατζιδάκι.

Μπολιβάρ δεν είσαι όνειρο
Είσαι η αλήθεια
Μπολιβάρ είσαι ωραίος, ωραίος σαν Έλληνας

Είσαι του Ρήγα, του Ρήγα Φερραίου παιδί,
Του Αντωνίου Οικονόμου και του Πασβαντζόγλου αδελφός

Είσαι ο ελευθερωτής της Νότιας Αμερικής
Ένα μονάχα είναι γνωστό, πως είμαι γιος σου.

Σίγουρα ο εγγονοπουλικός Μπολιβάρ συγκινούσε τον Χατζιδάκι - και μάλιστα τον νεαρό Χατζιδάκι του 1945, που δεν πίστεψε στην απελευθέρωση - γιατί στην ουσία πρόκειται για ένα σύγχρονο αντιστασιακό «ύμνον εις την Ελευθερίαν», έναν ύμνο διαφορετικό από εκείνον των ποιητών της εθνικής ή της πολιτικής ελευθερίας, γιατί αναφέρεται σε μιαν υπέρτερη ελευθερία, που κατακτάται με την υπέρβαση κάθε καταναγκασμού, ακόμη και εκείνων τους οποίους επιβάλλουν οι ανάγκες των συνόλων. Η χρήση εθνικών και πολιτικών συμβόλων δηλώνει την ταύτιση του Αμερικανού ήρωα με τον ποιητή ως γενική ιδέα, με την ποίηση. 
Γι' αυτό και ο Χατζιδάκις στο δισκάκι του Μπολιβάρ με τον Βασίλη Λέκκα έβαλε στην άλλη πλευρά του μικρού βινυλίου το τραγούδι "Για έναν ελεύθερο άνθρωπο", σε μουσική και στίχους δικούς του, γιατί για τον Χατζιδάκι το αίτημα και το κατόρθωμα της ελευθερίας ήταν υπόθεση ζωής! 

Στίχοι - Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις 

Τραγουδάς άλλο σκοπό: 
δεν μπορεί να `σαι δικός μας. 
Μέθυσε με το κρασί. 
Έμαθα να σ’ αγαπώ, 
αν και είσ’ αντίθετός μας. 
Μάθε το καλά κι εσύ: 

είτε λίγοι, είτε πολλοί, 
είναι κρίμα την ψυχή μας 
να τη λιώνουν σαν κερί. 
Ας κοιτάξουμε μαζί 
να σκοτώσουμ’ ένα τέρας, 
που παντού μάς απειλεί. 

Γιατί, αλήθεια, Ελευθερία, 
γεννημένη από σεισμούς, 
είναι έξω από τα κράτη 
κι έξω απ’ τους θεσμούς. 
Έχει απ’ τον ήλιο κάτι 
κι από τους αστερισμούς. 

Είναι άδικο οι πολλοί 
να μισούν το πέταγμά μου. 
Άσε να 'μαι ένα πουλί. 
Ούτ’ εγώ δεν ωφελεί 
να σε καίω με τη φωτιά μου. 
Σβήσε με μ’ ένα φιλί.

Ο ΑΡΘΟΥΡΟΣ ΡΕΜΠΩ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Στις 20 Οκτωβρίου 1854, γεννήθηκε ο ποιητής Αρθούρος Ρεμπώ, ο χαρισματικός διερμηνέας του ουρανού και της κόλασης. 

Ο Μάνος Χατζιδάκις εμπνευσμένος από τον Ρεμπώ, έφτιαξε το δικό του μεθυσμένο καράβι, σε στίχους Νίκου Γκάτσου. Το τραγούδι περιλαμβάνεται στον περίφημο δίσκο «Αθανασία», που κυκλοφόρησε το 1976, και το τραγούδησε ο Μανώλης Μητσιάς. 

Ο Χατζιδάκις μιλάει για τον Ρεμπώ μέσα σε λίγες γραμμές, στο βιβλίο του «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι», όπου έχει βάλει και την φωτογραφία του Ρεμπώ, την οποία προτάσσουμε στην ανάρτησή μας αυτή. Γράφει: «Ο Ρεμπώ: Ένας μεγάλος ποιητής που λειτούργησε με τη γλώσσα του καιρού μας. Παράλληλα εκμηδένισε τον Χρόνο. Στην ηλικία που οι κοινοί θνητοί αρχίζουν να υποψιάζονται, Αυτός ολοκληρώθηκε και σαν άνθρωπος και σαν ποιητής. Τον περιέχω.» 

Ο Χατζιδάκις, όμως, έκανε κι ένα αφιέρωμα στον Ρεμπώ, την ημέρα των γενεθλίων του.
Στις 23 Οκτωβρίου 1991, σε μια συναυλία της Ορχήστρας των Χρωμάτων στο «Παλλάς». Όπως έγραφε ο ίδιος στο πρόγραμμα: «Σήμερα είναι η μέρα των γενεθλίων μου. Γι΄ αυτό διάλεξα να παίξω με την Ορχήστρα των Χρωμάτων 4 υπέροχους κύκλους τραγουδιών. Γιατί μου ταιριάζουν και με εκφράζουν, χωρίς αυτό βέβαια να υποδηλώνει πως έχω γράψει έστω κατ΄ ιδέαν κάτι ανάλογο». 
Ο τέταρτος κύκλος τραγουδιών που διηύθυνε εκείνη τη βραδιά ο Χατζιδάκις, ήταν οι «Εκλάμψεις» (Les Illuminations) του Μπέντζαμιν Μπρίττεν, σε στίχους από την ομώνυμη ποιητική συλλογή του Arthur Rimbaud, με σολίστ την υψίφωνο Sheila Armstrong.

Στο πρόγραμμα της συναυλίας ο Χατζιδάκις σημείωνε ότι η ερμηνεία του κύκλου τραγουδιών ήταν ένα αφιέρωμα στα 100 χρόνια από τον θάνατο του Rimbaud. Γι’ αυτό και του αφιέρωσε 26 σελίδες στο έντυπο αυτό πρόγραμμα, στις οποίες περιλαμβάνονταν: αναλυτικό χρονολόγιο του ποιητή, κείμενα των: Paul Verlaine, Suzanne Berard, Δημήτρη Δημητριάδη, οι «Εκλάμψεις» στα γαλλικά και στην ελληνική τους μετάφραση από τον Αλέξη Ασλάνογλου, κι ακόμα μια ζωγραφική αναφορά με τίτλο: Ο Rimbaud, οι ζωγράφοι και οι «Εκλάμψεις». Επίσης, ένα κείμενο του Χρήστου Ράπτη από την «Καθημερινή» για τους έλληνες φίλους του Ρεμπώ, με στοιχεία για τη ζωή του ποιητή στην Κύπρο και αποσπάσματα αλληλογραφίας που μαρτυρούν τη βαθειά και ανθεκτική φιλία του ποιητή με τέσσερις συμπατριώτες μας. Το αφιέρωμα εμπλουτίζεται με σχέδια και πορτραίτα του Ρεμπώ διαφόρων καλλιτεχνών.
Έτσι, ο Χατζιδάκις πρόλαβε να τιμήσει τον «καταραμένο» ποιητή που «περιέχει», πραγματοποιώντας ένα σημαντικό αφιέρωμα με την Ορχήστρα των Χρωμάτων.

ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΓΙΑ ΤΑ ΚΟΙΝΑ ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΜΕΛΙΝΑΣ ΜΕΡΚΟΥΡΗ ΚΑΙ ΠΑΣΟΚ: "Δεκαοκτώ του Οκτώβρη γεννήθηκα..."

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Με αφορμή τα σημερινά γενέθλια της Μελίνας και τη συμπλήρωση 103 χρόνων από τη γέννησή της, θυμόμαστε... 

Είναι φθινόπωρο του 1982 και το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου γιορτάζει τα γενέθλια του πρώτου έτους διακυβέρνησης του. 

Στο πλαίσιο αυτό η Γαλλική Ραδιοτηλεόραση Antenne 2 και ο σκηνοθέτης Pierre Jourdan - αδελφός του διάσηµου ηθοποιού Λουί Ζουρντάν - ζητούν από την Μελίνα Μερκούρη να γυρίσουν μια τηλεταινία η οποία θα έχει ως θέμα τα (κοινά) γενέθλια της Μελίνας Μερκούρη (18 Οκτωβρίου 1920) και τα πρώτα “γενέθλια” του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία (18 Οκτωβρίου 1981). Τίτλος της ταινίας: «Anniversaire»/Τα Γενέθλια. 

Η Μελίνα είναι πασίγνωστη στην Γαλλία και είχε παραστεί λίγο καιρό πριν, στην τελετή ορκωμοσίας του Φρανσουά Μιτεράν, ως προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας. Αυτή και ο Μίκης Θεοδωράκης από την Ελλάδα. 

Η τηλεταινία γυρίζεται και συνοδεύεται μάλιστα και από soundtrack σε δίσκο 33 στροφών (PATHE-EMI).

O δίσκος περιλαμβάνει γνωστά τραγούδια του Μαρκόπουλου, που έχει ερμηνεύσει η Μελίνα, όπως «Το καφενείον η Ελλάς», αλλά και επιτυχίες του συνθέτη με τον Νίκο Ξυλούρη και την Βασιλική Λαβίνα.

Στον δίσκο υπάρχει κι ένα καινούργιο τραγούδι με τίτλο “Γεννήθηκα στις 18 Οκτώβρη”, σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Έχει μια ...ελαφρά δόση προπαγάνδας, λόγω της σύνδεσης Μελίνας με την σοσιαλιστική «Αλλαγή» και αποσκοπεί στο να περάσει ένα μήνυμα πως «ο λαός πια το δίκιο του θα πάρει απ’το σοσιαλισμό». 

«Γιορτάζω στις 18 Οκτώβρη, μαζί με του λαού τον λυτρωμό» λένε δύο από τους στίχους του τραγουδιού και στο τέλος ακούγεται έντονο χειροκρότημα, δείγμα ότι η ηχογράφηση ήταν live ή ότι έπρεπε μια ηχηρή επιδοκιμασία στο πολιτικό μήνυμα του τραγουδιού. 

Πάντως η μελωδία του Μαρκόπουλου ταιριάζει στην Μελίνα, η οποία ερμηνεύει το τραγούδι με το γνωστό εξπρεσιονιστικό, ήτοι άκρως εκφραστικό, τρόπο της. 

Παραθέτουμε, στη συνέχεια, τους στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου και ένα βίντεο που περιλαμβάνει την ερμηνεία της Μελίνας. 

Δεκαοκτώ του Οκτώβρη γεννήθηκα 

σ΄αυτή την πολιτεία των θρύλων 

μες στα σοφά σοκάκια πλανήθηκα 

ποτέ με τον Σωκράτη δεν απαντήθηκα 

μα με τα ματωμένα χείλη τόσων φίλων 

Γιορτάζω στις 18 του Οκτώβρη 

μαζί με του λαού τον λυτρωμό 

λαός που πια το δίκιο του θα πάρει 

απ’το σοσιαλισμό. 

Δεκαοκτώ του Οκτώβρη γεννήθηκα 

τσιμέντα είχαν γίνει οι κολώνες 

σε δύσκολους καιρούς αναστήθηκα 

απ΄τον Αλκιβιάδη δεν αγαπήθηκα 

μα απ’ τα πουλιά που πάντα ψάχνουν τις σφεντόνες.

  

Και μια γαλλική μετάφραση στίχων του τραγουδιού: 

"Je suis née le 18 d'octobre, 

avec la délivrance du peuple, 

peuple qui, enfin, prendra sa revanche 

avec le socialisme".