ΛΑΡΙΣΗΣ ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ: "ΔΙΑΣΥΡΕΤΑΙ Η ΙΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΙΕΡΩΣΥΝΗΣ ΣΤΟ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟ"

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ο “άγιος” του Λυκαβηττού, κληρικός Δημήτριος Λουπασάκης, έχουμε ξαναγράψει ότι θα έπρεπε να καθαιρεθεί και μόνο για την παραχάραξη και αλλοίωση της θείας λατρείας. 

Είναι πολλές και απαράδεκτες οι λειτουργικές αυθαιρεσίες του, αλλά κατά την εορτή του Αγίου Δημητρίου, νομίζω πως το …τερμάτισε. “Έντυσε” τον άγιο με το ιερατικό πετραχήλι! Μας προτείνει μία νέα εικόνα του στρατιώτου Μεγαλομάρτυρος, η οποία μέσω του youtube λανσάρεται παγκοσμίως. Ίσως πρέπει πλέον να βάλουμε πανοπλίες και δόρατα στους ιεράρχες αγίους και στους οσίους. Γιατί όχι; Άλλωστε δεν είναι λίγοι οι πολεμοχαρείς στην Ορθόδοξη Εκκλησία… 

Το θέμα επισήμανε – ευτυχώς! – και ο Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιερώνυμος, σε σχετικές δηλώσεις του: 

«Είχαν προχθές ένα ομοίωμα του Αγίου Δημητρίου αγιογραφημένο στο οποίο είχανε βάλει ένα πετραχήλι. Σε στρατιωτικό άγιο ο οποίος δεν υπήρξε ποτέ στη ζωή του ιερέας πετραχήλι… ενεργείται ιερωσύνη μετά θάνατον… που τα βρήκαν αυτά;», αναρωτήθηκε ο ιεράρχης για να προσθέσει πως «είναι προσβολή προς τον άγιο Δημήτριο αυτό που έγινε εκεί πάνω και όμως επειδή το έκανε ο π. Δημήτριος κάποιοι το δέχτηκαν και δεν βρέθηκε κανείς να τον συμμαζέψει και να του πει, τι είναι αυτά που κάνεις». 

Συμπλήρωσε δε πως και ο τρόπος που λειτουργεί μερικές φορές μεταφέροντας τα τίμια δώρα στην είσοδο τη μεγάλη από εκκλησάκι σε παρεκκλησάκι από αυτά που έχει χτίσει εκεί, είναι λάθος. «Ποιος είπε ότι τα τίμια δώρα είναι για να βγαίνουνε βόλτα; Τα τίμια δώρα είναι για να μεταφέρονται από εκεί που είναι η πρόθεση στην αγία τράπεζα χωρίς πολλούς ελιγμούς και περιοδείες». 

Ο ιεράρχης κατέληξε ωστόσο με τη διαπίστωση πως «υπάρχει μία ανατροπή τον παραδιδομένων της κανονικής τάξης της λειτουργικής ευταξίας της εκκλησίας. Πολλά πράγματα τα οποία δεν στέκουν σύμφωνα με τα όσα οι πατέρες μας έχουν παραδώσει. Δεν μπορεί ο καθένας να παίρνει πρωτοβουλίες και να κάνει ό,τι του κατεβάσει το κεφάλι και ό,τι νομίζει σε θέματα για τα οποία η εκκλησία έχει την τάξη της και έχει εκφραστεί αλλιώς και εκεί είναι το πρόβλημα», υπογράμμισε ο κ. Ιερώνυμος. 

Κληθείς να απαντήσει για το αν θα ήταν από εκείνους που θα έβαζαν το θέμα των Αγίων Ισιδώρων σε μία επόμενη Σύνοδο αν δεν διευθετηθεί το θέμα τώρα, ο κ Ιερώνυμος σημείωσε πως «θα το έβαζα διότι αυτό το οποίο απεκόμισα από την Αυστραλία είναι μία αναταραχή στον χώρο των ιερέων. Κάποιοι είναι αγανακτισμένοι με αυτά τα οποία γίνονται, όπως και πολλοί κληρικοί των Αθηνών και της Ελλάδος γενικότερα, διότι διασύρεται η ιερότητα και η σοβαρότητα της ιερωσύνης. Παράλληλα κάποιοι άλλοι είναι έτοιμοι να αντιγράψουν, αφού σου λέει η εκκλησία δεν τιμωρεί, μήπως αυτό είναι το ιερατικό ήθος ενώ δεν είναι έτσι», διευκρίνισε ο ιεράρχης. 

 

Σε κάθε περίπτωση η υπόθεση Λουπασάκη στο Λυκαβηττό έχει εκτραπεί σοβαρά και αν δεν αποτραπεί άμεσα – χθες θα ‘πρεπε – θα προκαλέσει πολλά περισσότερα προβλήματα στην Εκκλησία και δη στην Διοικούσα, της οποίας η αξιοπιστία ήδη δοκιμάζεται. 

Κι ακόμα, με αφορμή την περίπτωση Λουπασάκη θα πρέπει να υπάρξει αποτελεσματική αντιμετώπιση των λειτουργικών αυθαιρεσιών, οι οποίες εμφανίζονται ανεξέλεγκτες. 

Επίσης, θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά και ο ρόλος των χωρισμένων ή εν διαστάσει κληρικών μέσα στην Εκκλησία. Ο Λουπασάκης ανήκει σε αυτή την κατηγορία και διεκδικεί – και τον έχει πάρει στην πράξη – ρόλο γέροντα και “ηγουμένου”. 

Τέλος, με αφορμή τον “Λουπασάκειο” Σταυρό, θα πρέπει να επανεξεταστεί η χρήση των συμβόλων, των λειψάνων και των κειμηλίων, που γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης και – φευ! – εξαπάτησης των πιστών. 

Αν θέλουμε να προφέρουμε σωστά την πραγματικότητα και να κοιτάζουμε κατάματα την αλήθεια.

"ΠΡΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΝ" ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΠΑΠΑΖΑΡΗ

Η ενορία του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού παρουσιάζει την διαδικτυακή εκπομπή «Προς Εκκλησιασμόν», όπου φιλοξενούνται εργάτες του πνεύματος και της τέχνης. 

Στην πεντηκοστή εκπομπή προσκεκλημένος ο κ. Αθανάσιος Χρ. Παπαζαρής, Μουσικοπαιδαγωγός, ε.τ. Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, Πρωτοψάλτης. 

Επιμελείται και παρουσιάζει ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος. 

Κάμερα, τεχνική επεξεργασία: Κατερίνα Δ. Λεονάρδου, Μαργαρίτα Κυρ. Στασινού. 

 

Ο Αθανάσιος Χρ. Παπαζαρής γεννήθηκε στην Πάτρα. Είναι διπλωματούχος Σύνθεσης και Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής. Σπούδασε παιδαγωγικά της Μουσικής στο Πανεπιστήμιο του Surrey (Roehampton Institute London) της Μεγάλης Βρετανίας. Κατά τις μεταπτυχιακές του σπουδές εξειδικεύτηκε στην ανάπτυξη αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών της Μουσικής. Υπηρέτησε ως εκπαιδευτικός Μουσικής ( δευτεροβάθμια, Ανώτερες Σχολές –Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών & Ράλλειο Παιδαγωγική Ακαδημία) από το 1975 μέχρι το 1992. Από το 1992 μέχρι το 1999 υπηρέτησε ως Σχολικός Σύμβουλος Μουσικής. Από το 2000 μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2009, ημερομηνία συνταξιοδότησης του, υπηρέτησε ως Πάρεδρος ειδικότητας Μουσικής στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Για πάνω από δώδεκα χρόνια δίδαξε μαθήματα της ειδικότητάς του στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Επίσης, δίδαξε μαθήματα της ειδικότητάς του στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης και σε διάφορα Περιφερειακά Επιμορφωτικά Κέντρα (Π.Ε.Κ.). Παράλληλα με την επαγγελματική εκπαιδευτική του δραστηριότητα, δίδαξε μαθήματα Ανωτέρων Θεωρητικών μαθημάτων και Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής σε Μουσικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα εποπτευόμενα από το αρμόδιο εκάστοτε Υπουργείο. 

Επίσης, διετέλεσε και Καλλιτεχνικός Διευθυντής Ωδείων & Μουσικών Σχολών. Μεταξύ αυτών, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Δημοτικού Ωδείου Ζωγράφου. Υπήρξε Πρωτοψάλτης και Διευθυντής Εκκλησιαστικής Χορωδίας. Υπηρέτησε ως Λαμπαδάριος στον Ι.Ν. Αγίας Τριάδας Αμπελοκήπων, 1965-1977, ως Πρωτοψάλτης στον Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής της οδού Ακαδημίας Αθηνών, 1977- 1986 και στον Καθεδρικό Ι.Ν. της του Θεού Σοφίας Λονδίνου, 1986-1989 όπου ίδρυσε και διεύθυνε την “Βυζαντινή Εκκλησιαστική Χορωδία Λονδίνου”. Με τις παραπάνω Εκκλησιαστικές Χορωδίες έχει δώσει συναυλίες στην Ελλάδα (αίθουσες συναυλιών-τηλεόραση ραδιόφωνο) και το εξωτερικό. Επίσης, σήμερα είναι Πρωτοψάλτης στον Ιερό ναό του Αγίου Ελευθερίου Αμαρουσίου. Ασχολείται με θέματα Εθνομουσικολογίας και σύγχρονης επιστημονικής παιδαγωγικής της μουσικής, με ιδιαίτερη έμφαση στις σχολικές έρευνες και εφαρμογές. Επίσης, ασχολείται με θέματα που άπτονται της Θρησκευτικής μουσικής γενικότερα. Είναι μέλος διαφόρων Διεθνών Μουσικοπαιδαγωγικών Ενώσεων. Υπήρξε Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Καθηγητών Μουσικής για μια πενταετία (1981-1986). Επίσης, υπήρξε μέλος διαφόρων Επιτροπών του Υπ.Ε.Π.Θ. καθώς και μέλος & αν. Πρόεδρος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Υπ.Ε.Π.Θ. Υπήρξε εκλεγμένο μέλος του Δ.Σ. του Πανελληνίου Συνδέσμου Ιεροψαλτών “ΡΩΜΑΝΟΣ Ο ΜΕΛΩΔΟΣ ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ” και υπηρέτησε από τη θέση του Γενικού Γραμματέα και του Προέδρου. Επίσης, υπήρξε εκλεγμένο μέλος του Δ.Σ. της ΟΜΣΙΕ. 

Έχει δημοσιεύσει, μεταξύ άλλων, τις εργασίες του: “Μικρό Μαθηματάριο” (1982), “Εισαγωγή στη Μουσική” (συν-συγγραφέας 1986), Αθήνα: ΟΕΔΒ, “Η Μουσική στην Εκπαιδευτική Διαδικασία” (εκδ. 2 η 2004) Αθήνα: Μουσικός Οίκος Παπαγρηγορίου-Νάκας, “Μουσικοπαιδαγωγικά Κείμενα”: Θεωρίες ανάπτυξης της Μάθησης και η Μουσική Εκπαίδευση στην προσχολική ηλικία (1989), Η Μουσική στο Νηπιαγωγείο (1990) & Η παιδική φωνή και το Τραγούδι (1990), “Μουσική Μάθηση και Εκπαίδευση” (1999), Αθήνα: εκδ. Παπαζήση. Επίσης, έχει δημοσιεύσει διάφορα άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά. Επίσης, έχει συγγράψει διάφορες Ανθολογίες Εκκλησιαστικών Βυζαντινών Ύμνων με αντικείμενο τις Ακολουθίες του Όρθρου των Κυριακών, της Θείας Λειτουργίας, των Καταβασιών όλου του Ενιαυτού, των Αργών Δοξολογιών, του Ακαθίστου Ύμνου, του Όρθρου των Κυριακών του Τριωδίου, της Μεγάλης εβδομάδας και διαφόρων άλλων Ακολουθιών. Επίσης, έχει συμμετάσχει, ως εισηγητής ή Διευθυντής χορωδίας, σε διάφορες εκδηλώσεις Συλλόγων – Φορέων με αντικείμενο τη Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική.

Τα αντιμήνσια στην υπηρεσία της ρωσικής αποικιοκρατίας και τα ρωσικά χρήματα “επί τιμή αίματος” στην Αφρική

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Τα αντιμήνσια στην υπηρεσία της ρωσικής αποικιοκρατίας! 

Το είχαμε επισημάνει στις αρχές του χρόνου όταν ο «Πατριαρχικός Έξαρχος Αφρικής», μητροπολίτης Κλιν Λεωνίδας, υπέγραψε τα πρώτα αντιμήνσια για τις ενορίες της Εξαρχίας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αφρική. 

Και είχαμε πει πως αυτή η πράξη αποτελεί την πρώτη επίσημη – και δη λειτουργικής φύσεως – ρωσική εισπήδηση στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, μετά την ανακοίνωση του Πατριαρχείου Μόσχας για την ίδρυση Εξαρχίας του στην Αφρική. 

Είχαμε τότε θέσει το …ρητορικό ερώτημα. Η υπογραφή των αντιμηνσίων από τον επίσκοπο είναι μία γραφειοκρατική υπόθεση; 

Για την Μόσχα είναι κάτι παραπάνω. Είναι αποικιοκρατική υπόθεση! 

Διαβάζουμε πως «ο Πρόεδρος του Ιεραποστολικού Τμήματος της Πατριαρχικής Εξαρχίας Αφρικής», ιερέας Γκεόργκι Μαξίμοφ και ο επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας της Εξαρχίας, S. A. Belyaev, έφτασαν στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό για να συνεχίσουν τις προσπάθειες για την κρατική εγγραφή της Εξαρχίας στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Αυτό σημαίνει ότι οι Ρώσοι στην Αφρική επιδιώκουν την κρατική αναγνώριση κι αυτό είναι πολύ σημαντικό για την όλη επιχείρηση εισπήδησης που πραγματοποιούν στην κανονική δικαιοδοσία του Δευτερόθρονου Πατριαρχείου Μόσχας και πάσης Αφρικής, ως αντίποινα για την αναγνώριση της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας, αλλά και ως εφαρμογή του αείποτε σχεδίου τους για επεκτατικότητα πάση τη κτίσει. 

Στις 23 Οκτωβρίου 2022, ο Γκεόργκι Μαξίμοφ τέλεσε τη Θεία Λειτουργία στην Κινσάσα, την πρωτεύουσα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό. Στην Λειτουργία παρέστησαν ο Πρέσβης της Ρωσικής Ομοσπονδίας αλλά και ο Πρέσβης της Δημοκρατίας της Σερβίας, που σημαίνει ότι η αρραγής συμμαχία Ρωσίας – Σερβίας καλά κρατεί και στην Αφρική! 

Στις 24 Οκτωβρίου, στην πόλη Τένκε, ο Γκεόργκι Μαξίμοφ είχε συνάντηση με τους κληρικούς της «Πατριαρχικής Εξαρχίας» στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Στη συνάντηση παραβρέθηκε και ο υπεύθυνος κληρικός για τις ενορίες της Ρωσικής Εκκλησίας στη Ζάμπια. Στις ρωσικές κοινότητες των δύο χωρών παραδόθηκαν λειτουργικά σκεύη και μάλιστα αντιμήνσια, τα οποία …κραδαίνουν οι κληρικοί της «Πατριαρχικής Εξαρχίας» – όπως βλέπουμε στην φωτογραφία που παραθέτουμε εδώ – για να αποδείξουν τι; Μα ότι τα αντιμήνσια υπάρχουν για να βρίσκονται στην υπηρεσία της ρωσικής αποικιοκρατίας! 

Καμερούν Γρηγόριος: Ρωσικά χρήματα “επί τιμή αίματος” στην Αφρική 

Του Σεβ. Μητροπολίτου Καμερούν κ. Γρηγορίου 

(Με αφορμή το κείμενο Τα αντιμήνσια στην υπηρεσία της ρωσικής αποικιοκρατίας) 

Ο πρώην ιερέας Γεώργιος Μαξίμoβ έχει προ πολλού καθαιρεθεί από το Πατριαρχείο Αλεξανδρειας. Αυτό όμως δεν τον ενοχλεί καθόλου να περιέρχεται την Αφρική αναζητώντας προσήλυτους. Ένα άλλο θέμα είναι ότι ούτε τους ιερείς της κάθε Μητροπόλεως τούς ενοχλεί να συλλειτουργούν με έναν πρώην ιερέα που η ανώτατη τους αρχή τον έχει καθαιρέσει. Το δέλεαρ των Ρώσσων είναι φυσικά τα χρήματα. Όμως τα χρήματα αυτά προέρχονται από την Ρωσική εταιρεία μισθοφόρων Wagner. Άρα είναι χρήματα “επί τιμή αίματος”. Αυτό δεν ενοχλεί ούτε την Ρωσσική Ιεραρχία ούτε τους εντεταλμενους αυτής στην Αφρική. Δεν ενοχλεί και όσους υποστηρίζουν τις θέσεις της Ρωσσικής Εκκλησίας. Δεν ενοχλεί ούτε τους Αφρικανούς κληρικούς που προσέρχονται να υπηρετήσουν στην Ρωσσική Εξαρχία. Παρατηρούμε λοιπόν μια ταύτιση απόψεων που συγκλίνουν στα χρήματα και των Ρώσσων κληρικών και των Αφρικανών κληρικών. Στους μεν Ρώσσους λείπουν 1000 χρόνια Χριστιανισμού στους δε Αφρικανούς 1850 χρόνια Χριστιανισμού. 

Επίσης προωθείται ένα σύστημα διοικήσεως της λεγόμενης Εξαρχίας, “εξ αποστάσεως” με τηλεχειριστήριο. Δεν υπάρχει τοπικός επίσκοπος ούτε μέχρι στιγμής προβαίνουν σε χειροτονίες, το αντίθετο μάλλον. Βρίσκουν όσους έχει το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας καθαιρέσει από πολλών ετών και τους επαναφέρουν στην κατά την ιδική τους νοουμένη “κανονικότητα”, κάτι για το οποίο έψεγαν το Οικουμενικό Πατριαρχείο, με τη βοήθεια των εκ της Εκκλησίας της Ελλάδος φίλα προσκειμένων κληρικών, επισκόπων, θεολόγων, θεολογούντων, και εν γένει εχόντων γνώμην περί παντός επιστητού. Μαζεύουν και κάθε αυτοανακηρυγμενο “ιερέα” Αφρικανό. Πώς τα δικαιολογούν αυτά δεν γνωρίζω! Πώς τα δικαιολογούν όσοι τους υποστηρίζουν ούτε αυτό γνωρίζω. Άρα η λεγόμενη κανονικότης ή δεν υπάρχει στην δική τους Θεολογία ή είναι κάτι πολύ ελαστικό όταν το εφαρμόζουν οι ίδιοι. 

Μοιράζουν επίσης σε όλους τους ιερείς Σταυρούς (για το έθος αυτό στην Ρωσσία υπάρχει σχετική διήγησις περί ενυπνίου κάποιου τσάρου. Για την περίπτωση της Αφρικής ποιός είδε σχετικό ενύπνιο; Άγνωστο). Όμως στην Αφρική εκ της παραδόσεως της Καθολικής Εκκλησίας όσοι φορούν επιστήθιο σταυρό είναι μόνον Επίσκοποι. Οι ορθόδοξοι κληρικοί στην Αφρική κάνουν τα πάντα για να γίνουν Πρωτοπρεσβύτεροι διότι δι’ αυτού του τρόπου λανσάρουν εαυτούς ως Επισκόπους της Ορθοδόξου Εκκλησίας και παραπλανούν τους αδαείς αγυρτεύοντας. Όχι όλοι αλλά μεγάλο ποσοστό. Στα 1985 θέμα μέγα εγένετο στην Κένυα, Ουγκάντα και Τανζανία με κληρικούς που τύπωναν επαγγελματικές κάρτες με τα τηλέφωνα τους, γράφοντας κάτω από το όνομα τους Archpriest και όχι Protopresbyter. Διότι το πρώτο ερμηνεύεται και ως αυτός που άρχει των Ιερέων = Αρχιερεύς. Σχετική εγκύκλιος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας απαγόρευσε την χρήση του όρου Archpriest σε όλη την επικράτεια του Πατριαρχείου και υπέδειξε την χρήση του όρου Protopresbyter. Οπότε πλέον καταλαβαίνει κανένας τι πρόκειται να συμβεί με όλους τους σταυροφορούντες ιερείς. 

Ένα άλλο σημείο είναι ότι ο λεγόμενος Έξαρχος σε μια συνέντευξη του προσδιόρισε ένα νέο είδος εκκλησιαστικής διοικήσεως όπου απλά δεν υπάρχει επίσκοπος. Δεν θα στείλουν επισκόπους διότι λευκοί ρώσσοι επίσκοποι θα θεωρηθούν ρατσιστές όπως οι Έλληνες επίσκοποι… 

Κάτι που δεν πρόσεξαν οι Αφρικανοί κληρικοί που προσχώρησαν στην λεγόμενη Εξαρχία είναι ότι σε όλους προσφέρουν υποτροφίες για τα παιδιά τους να σπουδάσουν στην Ρωσσία. Αυτό το σύστημα το εφαρμόζουν εδώ και αιώνες οι Βασιλείς και οι Αρχηγοί των φυλών της Αφρικής: κάθε οικογένεια δίνει ένα παιδί της στον Βασιλέα-Αρχηγό. Αυτό είναι σημείο απολύτου υποταγής, διότι αν κάτι κάνει κάποιος πάρα την γνώμη του Βασιλέως-Αρχηγού θα την πληρώσει το παιδί τους…

ΟΙ "ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ" ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΗΝΑΚΑΚΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΑΘΗΝΩΝ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Κατά τη φετινή καλλιτεχνική περίοδο συμπληρώνονται ογδόντα χρόνια από την ίδρυση της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Σε αυτό το διάστημα η Κ.Ο.Α. ήταν και είναι ο κύριος συμφωνικός φορέας της χώρας, ταγμένος στην υπηρεσία των αριστουργημάτων του διεθνούς αλλά και ελληνικού συμφωνικού ρεπερτορίου. Με αυτό το πνεύμα, η εναρκτήρια συναυλία της σεζόν περιλάμβανε ένα νέο έργο του διακεκριμένου έλληνα συνθέτη, Δημήτρη Μηνακάκη, και δύο αγαπημένα ρομαντικά έργα των Μπρουχ και Τσαϊκόφσκυ. 

Το αναλυτικό πρόγραμμα της συναυλίας που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 2022, στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, είχε ως εξής: 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΝΑΚΑΚΗΣ (γεν. 1951) 

Διαδρομές για συμφωνική ορχήστρα (παραγγελία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών) 

ΜΑΞ ΜΠΡΟΥΧ (1838–1920) 

Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα αρ. 1 σε σολ ελάσσονα, έργο 26 

ΠΙΟΤΡ ΙΛΙΤΣ ΤΣΑΪΚΟΦΣΚΥ (1840–1893) 

Συμφωνία αρ. 5 σε μι ελάσσονα, έργο 64 

ΣΟΛΙΣΤ 

Ντάνιελ Χόουπ, βιολί 

ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ 

Λουκάς Καρυτινός 

Τη βραδιά άνοιξε η εντυπωσιακή νέα σύνθεση του Δημήτρη Μηνακάκη «Διαδρομές» για συμφωνική ορχήστρα, ανάθεση της Κ.Ο.Α. για την επέτειο των 80 χρόνων. 

Ο συνθέτης, εκτελεστής, μουσικοπαιδαγωγός και συγγραφέας μας λέει γι’ αυτή τη νέα δημιουργία του: 

«Η πρόταση να συνθέσω ένα συμφωνικό έργο με την ευκαιρία της συμπλήρωσης ογδόντα ετών λειτουργίας και ουσιαστικής μουσικής προσφοράς της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, ήταν άκρως τιμητική για μένα αλλά και καθοριστική στο να προσπαθήσω να καταθέσω το απαύγασμα της ιδιόμορφης μουσικής μου πορείας που ξεκινά με τη Βυζαντινή μουσική, περνά από το μοντερνισμό και καταλήγει σε ένα εκλεκτικό και πολυσυλλεκτικό προσωπικό ιδίωμα. 

Το έργο «Διαδρομές» ξεδιπλώνεται σε δύο κινήσεις με ενδιάμεσα επεισόδια. Σε κάθε κίνηση αντιστοιχεί ένας ξεχωριστός αρμονικός ιστός ο οποίος παράγει συγχορδίες και μελωδικούς συνδυασμούς με χαρακτηριστικό και ευδιάκριτο ύφος. Στην πρώτη κίνηση του έργου, ο αρμονικός ιστός βασίζεται στην κλίμακα με ολόκληρους τόνους, που συναντάται συχνά σε έργα του γαλλικού ιμπρεσιονισμού, ειδικά του Ντεμπυσσύ. Ο αρμονικός ιστός της δεύτερης κίνησης βασίζεται σε συγχορδίες που σχετίζονται με την πεντατονική κλίμακα, της οποίας τα ακούσματα είναι ιδιαίτερα οικεία τόσο από τη δημοτική μουσική παράδοση πολλών λαών όσο και από σύγχρονα ιδιώματα, όπως η τζαζ. Αν και τα δομικά υλικά κάθε ιστού διαφέρουν, τα συνδέει μια παρόμοια διαδικασία ριζωματικής ανάπτυξης: ένα αρχικό μουσικό μοτίβο απλώνεται σταδιακά στο ηχητικό φάσμα, δημιουργώντας την αίσθηση μιας μουσικής στιγμής που διαθλάται στο χώρο και στον χρόνο, αντικατοπτρίζοντας διαφορετικές εκφάνσεις του εαυτού της. 

Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών με την αναδημιουργία σπουδαίων έργων μέσω των θεσπέσιων ζωντανών εκτελέσεών τους συντέλεσε στην πνευματική ανάταση όλων μας όλα αυτά τα χρόνια. Ευελπιστώ ότι και αυτή τη φορά θα αγγίξει και θα ενεργοποιήσει τη φαντασία των ακροατών ώστε να ακολουθήσουν τα μονοπάτια των δικών τους διαδρομών με απλούς σηματοδότες τις νότες που έθεσα στο πεντάγραμμο». 

 

Το έργο "Διαδρομές" του Δημήτρη Μηνακάκη ήταν πανηγυρικό, αλλά και απαιτητικό. Ο συνθέτης αξιοποίησε με ευφάνταστο τρόπο όλα τα όργανα της ορχήστρας, αναδεικνύοντας την ηχοχρωματική ιδιαιτερότητά τους. Ο έμπειρος Λουκάς Καρυτινός, ο και καλλιτεχνικός διευθυντής της ΚΟΑ, διηύθυνε το έργο με γνώση και αίσθηση της κάθε μουσικής στιγμής του, καθιστώντας μας κοινωνούς της συνθετικής τέχνης του Δημήτρη Μηνακάκη, που είναι στέρεη και αριστοτεχνικά δομημένη. 

Μετά το έργο του Δημήτρη Μηνακάκη, ακολούθησε το Πρώτο Κοντσέρτο για βιολί του Μπρουχ, το οποίο ερμήνευσε μοναδικά ο οιστρηλατούμενος Daniel Hope και μας καθήλωσε με την ερμηνεία του. Επτά φορές βγήκε στη σκηνή, καταχειροκροτούμενος από το κοινό που δεν τον άφηνε να φύγει. Ο κορυφαίος βιολονίστας μας χάρισε δύο ξεχωριστά bis. Την Evening Raga του Ινδού συνθέτη Ravi Shankar, την οποία και αφιέρωσε στην ειρήνη. Αποχώρησε από τη σκηνή με έναν αυτοσχεδιασμό πάνω σε νανούρισμα του Γιοχάνες Μπραμς. 

Στο δεύτερο μέρος της συναυλίας ο Λουκάς Καρυτινός έδωσε «ρεσιτάλ» με την Πέμπτη του Τσαϊκόφσκυ. Γι’ αυτό και αξίως δέχθηκε μαζί με την ορχήστρα τις επευφημίες του κοινού. 

Photos by: Maria Grammatikou Photography

Σε πάτησαν τα πόδια μας / Σε μάτωσεν η βιά μας / Σου σπάσανε τα κόκκαλα / Τ΄ ασθενικά παιδιά μας ...

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

"Η εποχή της Μελισσάνθης" είναι το κατ' εξοχήν αυτοβιογραφικό έργο του Μάνου Χατζιδάκι, το οποίο ο ίδιος θεωρούσε πολύ σημαντικό γι' αυτόν. 

Θέμα του η απελευθέρωση από τη Γερμανική Κατοχή, για την οποία γράφει ο συνθέτης στο τέλος του σημειώματος του για το έργο: 

Μια απελευθέρωση που έκρυβε μέσα της έναν θανατερό συμβιβασμό, την βία και την ενοχή, την προδοσία και την χωρίς γιατρειά τραυματισμένη ελευθερία. Μια απελευθέρωση που δεν πρόλαβε να γίνει λαϊκή. Την κατάγραψαν μ' ευκολία εθνική, και την γιορτάζουν στα Δημαρχεία και τις Νομαρχίες. "Σου σπάσανε τα κόκκαλα τ' ασθενικά παιδιά μας", αναστροφή του Σολωμικού "Απ' τα κόκκαλα βγαλμένη των ελλήνων τα ιερά". 

Πού βρίσκεται η αλήθεια της νεοελληνικής μας ελευθερίας; Βέβαια και στους δύο αυτούς στίχους. Αδιάκοπα, διαδοχικά και παρανοϊκά. 

Αυτοί οι εθνικού περιεχομένου στίχοι περιλαμβάνονται στο τελευταίο τραγούδι του έργου, που φέρει τον τίτλο Η λησμονημένη. 
Σκέπτομαι τώρα πως ένα χρόνο μετά την Απελευθέρωση (1945), ο Μίλτος Σαχτούρης γράφει την δική του Λησμονημένη! Η οποία έχει μεγάλη σχέση με αυτή του Χατζιδάκι. Για δείτε την:

Η ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΗ VI 
Η λησμονημένη είναι ο στρατιώτης που σταυρώθηκε 
η λησμονημένη είναι το ρολόγι που σταμάτησε 
η λησμονημένη είναι το κλωνάρι που άναψε 
η λησμονημένη είναι η βελόνα που έσπασε 
η λησμονημένη είναι ο επιτάφιος που άνθισε 
η λησμονημένη είναι το χέρι που σημάδεψε 
η λησμονημένη είναι η πλάτη που ανατρίχιασε 
η λησμονημένη είναι το φιλί που αρρώστησε 
η λησμονημένη είναι το μαχαίρι που ξαστόχησε 
η λησμονημένη είναι η λάσπη που ξεράθηκε 
η λησμονημένη είναι ο πυρετός που έπεσε
Δύο χρόνια μετά, το 1947, ο Χατζιδάκις μελοποιεί τα Δύο ναυτικά τραγούδια, σε ποίηση του άγνωστου τότε Μίλτου Σαχτούρη.

Αλλά ας επανέλθουμε στην Λησμονημένη από την "Εποχή της Μελισσάνθης".
Το τραγούδι, που στην ηχογράφηση ερμηνεύει η Μαρία Φαραντούρη, μαζί με την χορωδία του Τρίτου Προγράμματος, την Παιδική Χορωδία Ροτόντας Θεσσαλονίκης, στρατιωτική μπάντα και ορχήστρα, τελειώνει με το αρχικό μουσικό θέμα του Εθνικού Ύμνου (μελοποίηση Μάντζαρου). Ο συσχετισμός που επιδιώκει ο συνθέτης είναι προφανής... 

"Η Εποχή της Μελισσάνθης" απασχόλησε τον Χατζιδάκι πολύ πριν την ηχογράφησή της το 1980. Ο Νίκος Κυπουργός έχει δηλώσει πως "πολλά από τα κομμάτια του έργου, και μάλιστα τα βασικά -Μητέρα κι Αδελφή, Το φίλο μας που χάσαμε, Ενα ρολόι στο καπηλειό, Η Λησμονημένη, ο Επιτάφιος με τον ψάλτη και το σόλο μπουζούκι κ.ά.-, τα είχε συνθέσει κατά την παραμονή του στη Νέα Υόρκη, δηλαδή μεταξύ 1966-1972, που ήταν, κατά τη γνώμη μου, και η πιο δημιουργική περίοδος του Χατζιδάκι. Γιατί εκεί, όντας απομονωμένος και συγκεντρωμένος στο έργο του, έγραψε μια σειρά μεγάλα έργα και άρχισε και πολλά άλλα που είτε ολοκλήρωσε αργότερα, όπως η «Μελισσάνθη», είτε άφησε εν τέλει ανολοκλήρωτα. Σε μένα είχε στείλει δείγματα της δουλειάς του στη «Μελισσάνθη», ηχογραφημένα στο σπίτι του με τη Φλέρυ Νταντωνάκη. Μερικές από τις ηχογραφήσεις αυτές της Ν. Υόρκης περιλήφθηκαν, 20 χρόνια μετά, στο δίσκο του «Λειτουργικά». Μια άλλη ηχογράφηση του καιρού εκείνου, που σώθηκε σε μια κασέτα μου, με τον ίδιο να τραγουδά το «Ρολόι στο καπηλειό», τη συμπεριλάβαμε στον δίσκο «Μάνος Χατζιδάκις 2000 Μ.Χ.»."

Πράγματι, στα Λειτουργικά (Σείριος, 1991) η Φλέρυ ερμηνεύει μοναδικά δύο τραγούδια από τη Μελισσάνθη: "Οι δρόμοι είναι σκοτεινοί" και το "Μητέρα κι αδελφή". 

Στο youtube ανακάλυψα κι ένα τρίτο. Την μελαγχολική Λησμονημένη. Είναι από την εποχή της Ν. Υόρκης, προφανώς με τον Χατζιδάκι στο πιάνο, και τη Φλέρυ να ψάλλει συγκλονιστικά την Ελλάδα που τής σπάσανε τα κόκκαλα τ' ασθενικά παιδιά... Το ενδιαφέρον είναι ότι στην ιδιωτική αυτή ηχογράφηση υπάρχει και μια χορωδία! Το πώς προέκυψε και ποιοί την αποτελούσαν παραμένει ακόμα αναπάντητο.
Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα τραγούδι εθνικού περιεχομένου.
Ο έχων ώτα ακούειν, ακουέτω...

Στίχοι-μουσική: Μάνος Χατζιδάκις 

Σηκώθηκεν ο άνεμος 

Και σκίζει τα πανιά μας 

Πέφτει η βροχή και μούσκεψε 

Τα πιο κρυφά όνειρά μας 

Μα εσύ μικρή τρελή και παραπονεμένη 

Τόλεγες πως θα γίνουσαν  

Μικρή λησμονημένη; 

Σε πάτησαν τα πόδια μας 

Σε μάτωσεν η βιά μας 

Σου σπάσανε τα κόκκαλα 

Τ΄ ασθενικά παιδιά μας 

Κι όταν ξερή κι αναίσθητη σε πέταξαν στο χώμα 

Ποιος τάχα σε θυμήθηκε 

Έτσι θλιμμένη 

Μικρή λησμονημένη;

Ο ΛΟΥΠΑΣΑΚΕΙΟΣ ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΕ ΠΕΤΡΑΧΗΛΙ

Ο "άγιος" του Λυκαβηττού, κληρικός Δημήτριος Λουπασάκης, έχουμε ξαναγράψει ότι θα έπρεπε να καθαιρεθεί και μόνο για την παραχάραξη και αλλοίωση της θείας λατρείας. 

Είναι πολλές και απαράδεκτες οι λειτουργικές αυθαιρεσίες του, αλλά σήμερα, εορτή του Αγίου Δημητρίου, νομίζω πως το ...τερμάτισε. "Έντυσε" τον άγιο με το ιερατικό πετραχήλι! Μας προτείνει μία νέα εικόνα του στρατιώτου Μεγαλομάρτυρος, η οποία μέσω του youtube λανσάρεται παγκοσμίως. 

Ίσως πρέπει πλέον να βάλουμε πανοπλίες και δόρατα στους ιεράρχες αγίους και στους οσίους. Γιατί όχι; Άλλωστε δεν είναι λίγοι οι πολεμοχαρείς στην Ορθόδοξη Εκκλησία...

Π.Α.Α.

Το αφιέρωμα της "Ιδιωτικής Οδού" στον Άγιο Δημήτριο

Το αφιέρωμα της Ιδιωτικής Οδού στον Άγιο Δημήτριο

ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΚΕΡΑΤΕΑΣ 

 ΤΟ ΟΡΑΤΟΡΙΟ "ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ" ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΑΣΤΡΙΝΙΔΗ - ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΝΟΗΣ

ΤΟ ΧΟΡΩΔΙΑΚΟ "ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ" ΤΟΥ ΘΑΝΟΥ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΥ ΣΕ ΠΟΙΗΣΗ ΣΥΜΕΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΤΟ ΚΑΛΟΦΩΝΙΚΟ ΣΤΙΧΗΡΟ "ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΝ" ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΟΥΚΟΥΖΕΛΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΧΟΡΩΔΙΑ 

ΟΙ ΔΙΚΟΙ ΜΟΥ ΕΟΡΤΑΖΟΝΤΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

"ΠΡΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΝ" ΜΕ ΤΟΝ ΗΘΟΠΟΙΟ ΚΑΙ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΕΩΡΓΑΛΑ

Στην τριακοστή εκπομπή "Προς Εκκλησιασμόν", μία παραγωγή της Ενορίας του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού, προσκεκλημένος ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Δημήτρης Γεωργαλάς. 

Επιμέλεια - παρουσίαση: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος. 

Κάμερα, τεχνική επεξεργασία: Κατερίνα Δ. Λεονάρδου και Μαργαρίτα Κ. Στασινού.

O ηθοποιός και σκηνοθέτης Δημήτρης Γεωργαλάς σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει παίξει σε πολλές παραστάσεις στο Εθνικό Θέατρο και στο ελεύθερο θέατρο και έχει σκηνοθετήσει επίσης αρκετές, με πιο πρόσφατες: Οδύσσεια, Ραψωδία έψιλον (2015), Μήδεια του Ευριπίδη (2019), Αγαμέμνων του Γιάννη Ρίτσου (2021). Έχει συνεργαστεί με το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας και με άλλους θεατρικούς οργανισμούς της Πάτρας που είναι η γενέτειρά του, ενώ σκηνοθέτησε και επετειακά videos – ανάθεση του ΔΗΠΕΘΕ – με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Έπαιξε στην ταινία του Patrice Leconte «Το κορίτσι στη γέφυρα». Εμφανίζεται και σε τηλεοπτικές δουλειές, κυρίως σήριαλ.

Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ ΜΑΣ ΑΠΑΛΛΑΣΣΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΥΠΑΣΑΚΕΙΟ ΑΓΟΣ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Σε ένα από τα κείμενά μου για την περίπτωση Λουπασάκη στους Αγίους Ισιδώρους Λυκαβηττού, είχα γράψει ότι «ο Λουπασάκης είναι μια τραγική κληρονομιά του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, ο οποίος – είναι γνωστό – αρεσκόταν στο μπούγιο και στα πυροτεχνήματα…». 

Βγήκε τότε το site ekklisiaonline και με την υπογραφή κάποιου – εντελώς άγνωστου αρθογράφου – …διέρρηξε τα …ιμάτια του κραυγάζοντας: «ΑΙΣΧΟΣ! Άρχων Οφφικιάλος του Οικ Πατριαρχείου προσβάλει τη μνήμη του Χριστόδουλου: Μας άφησε κληρονομιά τους Αγίους Ισιδώρους Λυκαβηττού».

Και πιο συγκεκριμένα: 

«Σε πανικό πλέον βρίσκονται τα κέντρα που προσπάθησαν συνεπικουρούμενα από κάποια media να επιφέρουν κοινωνική αναστάτωση και αποσταθεροποίηση στην Εκκλησία της Ελλάδος αλλά αντιμετωπίστηκαν έγκαιρα. Ο Άρχων Οφφικιάλος του Οικ Πατριαρχείου Ανδριόπουλος στο blog του προσπαθεί να επαναφέρει για άλλη μια φορά το θέμα του π Δημητρίου των Αγίων Ισιδώρων Λυκαβηττού ενώ τολμά να προσβάλει και τη μνήμη του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου». 

Αυτά στις 23 Ιουνίου 2022. 

Σήμερα, Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2022, μόλις τέσσερις μήνες μετά, ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος ρίχνει …τίτλους τέλους στον Λουπασάκειο Λυκαβηττό, δηλώνοντας σε συνέντευξή του στην Καθημερινή της Κυριακής: 

«Φαίνεται ότι πείστηκαν να φύγουν. Θα τους δώσω ένα μοναστήρι παλιό στη Βάρη που θα γίνει κανονικό μοναστήρι με νόμο, παρακολούθηση κτλ. Θα έχουν κανόνες, θα πειθαρχούν κάπου. Τους έδωσα περιθώριο λίγων ημερών και περιμένω σε 5 μέρες απάντηση. Αν πουν ότι δέχονται, θα το παρακολουθήσουμε. Αν πουν “μένουμε εδώ”, θα γίνει ό,τι λένε οι κανόνες της εκκλησίας και ό,τι λένε οι νόμοι του κράτους… Δεν επιτρέπεται η εργαλειοποίηση του σταυρού. Θα μπει σε μία προθήκη στη μονή που θα πάνε και όποιος θέλει μπορεί να προσκυνάει». 

Επομένως, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος μας απαλλάσσει – έστω και με αρκετή καθυστέρηση – από το Λουπασάκειο άγος του Λυκαβηττού και την τραγική κληρονομιά του Χριστοδούλου. 

Πάντως θα είχε ενδιαφέρον αν κάποιος μας έδινε μια πειστική εξήγηση γιατί ο μακαρίτης ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος χειροτόνησε τον Λουπασάκη. 

Τώρα οι οπαδοί του Λουπασάκη καλό είναι να ολοφύρονται και να ολολύζουν, αρκεί τα δάκρυά τους να είναι καυτά!

ΟΤΑΝ Ο ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΕΟΡΤΑΖΕ ΤΑ ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΤΟΥ ΜΕ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΚΥΚΛΟΥΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ

Π.Α. Ανδριόπουλος

«Σήμερα είναι η μέρα των γενεθλίων μου. Γι΄ αυτό διάλεξα να παίξω με την Ορχήστρα των Χρωμάτων 4 υπέροχους κύκλους τραγουδιών. Γιατί μου ταιριάζουν και με εκφράζουν, χωρίς αυτό βέβαια να υποδηλώνει πως έχω γράψει έστω κατ΄ ιδέαν κάτι ανάλογο». 

Έτσι γιόρτασε ο Μάνος Χατζιδάκις τα γενέθλιά του στις 23 Οκτωβρίου 1991, στο «Παλλάς». 

Με μία συναυλία της Ορχήστρας των Χρωμάτων που ίδιος δημιούργησε και διηύθυνε – και δυστυχώς έσβησε… - κατά την οποία παρουσίασε τέσσερις κύκλους τραγουδιών. 

1. Frank Martin (1890-1974): Έξι μονόλογοι από τον “Jedermann”, σε ποίηση Hugo Von Hofmannsthal, με σολίστ τον βαρύτονο τον Σπύρο Σακκά. 

2. Richard Wagner (1813-1883): Wesendonk – Lieder, σε ποίηση Mathilde Wesendonk, με σολίστ την υψίφωνο Μαρίνα Κρίλοβιτς. 

3. Gustav Mahler (1860-1911): Τραγούδια για νεκρά παιδιά, σε ποίηση Friedrich Ruckert, με σολίστ τον βαρύτονο Αντώνη Κοντογεωργίου. 

4. Benjamin Britten (1913-1976): Εκλάμψεις, σε ποίηση Arthur Rimbaud, με την υψίφωνο Sheila Armstrong. 

Ο Μάνος Χατζιδάκις επέλεξε τέσσερις κύκλους τραγουδιών για την ημέρα των γενεθλίων του προφανώς γιατί τον απασχολούσε βαθειά το τραγούδι, στο οποίο άλλωστε και επιδόθηκε συστηματικά. Το τραγούδι στην πλέον υψηλή εκδοχή του. Γιατί ο ίδιος διεκήρυττε ότι το τραγούδι «είναι μια σχέση υπεύθυνη, μια πράξη ερωτική ανάμεσά μας που μας αποκαλύπτει. Τελετουργία που απαιτεί μια προετοιμασία θρησκευτική, επίμονη άσκηση γνώσης και αθωότητας, αποκαλύψεως και ανιχνεύσεως, μνήμης και προφητείας.» 

Ο Χατζιδάκις θεωρούσε ότι «το τραγούδι δεν είναι σύνθημα ή πράξη εκτονώσεως.» Θεωρούσε πως το αληθινό τραγούδι δεν πρέπει να κολακεύει τις συνήθειές μας ούτε να διασκεδάζει την αμηχανία μας, την οικογενειακή μας πλήξη ή την ερωτική μας ανεπάρκεια. 

Είναι αυτό το τραγούδι για το οποίο έλεγε: «Θα το θυμάσθε και θα το ’χετε εντός σας, χωρίς την δυνατότητα να το γλεντήστε με αυτάρεσκη και δυνατή φωνή. Μόνο να το ψελλίζετε θα είναι δυνατόν, σαν προσευχή ή σαν το «Υπερμάχω». 

Ο Χατζιδάκις υποστήριζε με πάθος: «Πιστεύω πως η τέχνη του τραγουδιού αποτελεί κοινωνικό λειτούργημα, γιατί το τραγούδι μας ενώνει μέσα σ’ ένα μύθο κοινό. Κι όπως στον χορό ενώνουμε τα χέρια μεταξύ μας για ν’ ακολουθήσουμε ίδιες ρυθμικές κινήσεις, έτσι και στο τραγούδι ενώνουμε τις ψυχές μας για ν’ ακολουθήσουμε μαζί, τις ίδιες εσωτερικές δονήσεις. Κι όσο για τον κοινό μύθο που δεν υπάρχει στις μέρες μας, τον σχηματίζουμε καινούριο κι απ’ την αρχή κάθε φορά. Κάθε φορά που νιώθουμε βαθιά την ανάγκη να τραγουδήσουμε». 

Κι ο Χατζιδάκις που δεν είχε στεγανά, τραγουδούσε από Τσιτσάνη μέχρι Μάλερ και Μπρίττεν. Όλα με τον ίδιο σκοπό: να χαθεί για πάντα –αν είναι δυνατόν– ο εφησυχασμός μας.

Φωτό: Μαριλένα Σταφυλίδου
Η συγκεκριμένη φωτογραφία δημοσιεύτηκε στο παραπάνω πρόγραμμα
της Ορχήστρας των Χρωμάτων 

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΟΜΟΥ "ΧΡΙΣΤΙΑΝΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ" (ΒΙΝΤΕΟ)

Το Σάββατο 15 Οκτωβρίου 2022 στον “Κήπο του Μουσείου” του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών παρουσιάστηκε ο συλλογικός τόμος "Χριστιανές γυναίκες στην αγία τράπεζα" (εκδόσεις Αρμός), σε επιμέλεια Σπυριδούλας Aθανασοπούλου - Κυπρίου, Αικατερίνης Δροσιά & Αντωνίας Κυριατζή.  

Για το βιβλίο μίλησαν: 

- Δέσποινα Ιωσήφ, Δρ. Αρχαίας Ιστορίας, Διδάσκουσα στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και στο College Year in Athens 

- Άννα Μιχοπούλου, Ερευνήτρια Ιστορίας των γυναικών 

- Νικόλαος Ασπρούλης, Αναπληρωτής Διευθυντής Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου, Διδάσκων ΕΑΠ 

- Αγγελική Καριώτογλου, Δρ. Φιλοσοφίας, Θεολόγος. 

Παρενέβη ο Νίκος Φίλης, Βουλευτής Σύριζα, Πρώην Υπουργός Παιδείας & Θρησκευμάτων. 

Συντόνισε η Δρ Σπυριδούλα Aθανασοπούλου-Κυπρίου. 

Ο τόμος περιλαμβάνει τις εισηγήσεις των ομιλητών στο Διεθνές Επιστημονικό Συμπόσιο με θέμα: «Deaconesses. Past-Present-Future / Διακόνισσες. Παρελθόν-Παρόν-Μέλλον», που  πραγματοποιήθηκε από 31 Ιανουαρίου έως 2 Φεβρουαρίου 2020 στην Θεσσαλονίκη και διοργανώθηκε από το Κέντρο Οικουμενικών, Ιεραποστολικών και Περιβαλλοντικών Μελετών Μητρ. Παντελεήμων Παπαγεωργίου (CEMES) και το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος (IHU),

Πρωτεργάτης ο ομότιμος καθηγητής του Α.Π.Θ. Πέτρος Βασιλειάδης. 

Παραθέτουμε στη συνέχεια το βίντεο της παρουσίασης του τόμου στην Αθήνα. 

 

ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΚΟΥΡΟΥΠΟ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΑΤΡΑΣ

Ένας νέος κύκλος τραγουδιών του συνθέτη Γιώργου Κουρουπού, με τον τίτλο «Δέκα εικόνες και ένα κορίτσι» παρουσιάζεται σήμερα, Σάββατο 22 Οκτωβρίου στις 21:00, στο Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων» της Πάτρας, στο πλαίσιο της καινούριας ενότητας του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, «Ποίηση και Μουσική». 

Ποιήματα των: Διονυσίου Σολωμού, Κωνσταντίνου Καβάφη, Γιώργου Σεφέρη, Γιάννη Ρίτσου, Νίκου Εγγονόπουλου, Οδυσσέα Ελύτη, Γιάννη Βαρβέρη, Χριστόφορου Λιοντάκη, Μιχάλη Γκανά, Ιουλίτας Ηλιοπούλου, και Λεωνίδα Κακάρογλου δίνουν μέσα από τα χρώματα και τους ποικίλους τρόπους της μουσικής ξεχωριστές εικόνες της φύσης και της ψυχής. 

Τραγούδι: Άρτεμις Μπόγρη 

Πιάνο: Δημήτρης Γιάκας 

Απαγγελία: Ιουλίτα Ηλιοπούλου.

Τα Fake News της Εκκλησίας: Η περίπτωση των Αγίων Ισιδώρων Λυκαβηττού (podcast)

Ένα ηχητικό ντοκιμαντέρ του Άρη Δημοκίδη για τον πολυσυζητημένο και αμφιλεγόμενο «θαυματοποιό» των σελέμπριτι κ. Λουπασάκη, τη συγκάλυψη του σκανδάλου και τη βιομηχανία fake θαυμάτων.

Συμμετέχει και ο θεολόγος Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος. 

 

Η ΒΡΑΔΥΑ ΕΛΛΗΝΟΑΡΑΒΙΚΩΝ ΣΥΝΗΧΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Την Δευτέρα 17 Οκτωβρίου στην Αίθουσα Διδασκαλίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, πραγματοποιήθηκε μια ξεχωριστή εκδήλωση με τίτλο: "Ελληνοαραβικές Συνηχήσεις στη Θρησκεία και τον Πολιτισμό". 

Η βραδιά διοργανώθηκε από το Επιστημονικό Σωματείο Φίλων Ιεραποστολικών, Διαθρησκειακών και Διαπολιτισμικών Σπουδών  «Μνήμη και Πρωτοπορία». 

Την εκδήλωση χαιρέτισε ο καθηγητής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ κ. Παύλος Κάβουρας, εκ μέρους του Κοσμήτορα της Φιλοσοφικής Σχολής Αχιλλέα Χαλδαιάκη. 

Το πρώτο μέρος περιλάμβανε τις εισηγήσεις: 

Αναστάσιος Χαψούλας 

Η Μεταφραστική Δραστηριότητα των Αράβων και η Πρόσληψη του Αρχαιοελληνικού Μουσικοθεωρητικού Στοχασμού. 

Μαρία Σάρδη 

Αραβικός και Βυζαντινός Πολιτισμός: Συναντήσεις στο Πεδίο της Τέχνης 

Εύη Βουλγαράκη-Πισίνα 

Οι Διαλογικοί Δρόμοι της Αραβικής Θεολογίας 

Το δεύτερο μέρος περιλάμβανε ποιήματα και άσματα για μια Διαλεκτική Ελληνικού και Αραβικού Πολιτισμού, για μια Ελληνοαραβική Μουσική Ποιητική. 

Συμμετείχαν: 

Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι 

Νεφέλη Καραλέκα, τραγούδι 

Roni Bou Saba, τραγούδι – σάζι - απαγγελία 

Παναγιώτης Παναγιώτου, απαγγελία 

Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, τραγούδι – απαγγελία 

Παραγωγή: Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» (υπεύθυνος: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος). 

Η ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΙΑΤΡΩΝ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΝΕΟΥ ΨΥΧΙΚΟΥ

Την Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2022 στον Ι. Ναό Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού, εορτάστηκε η Σύναξις των Αγίων Ιατρών, που καθιερώθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο να εορτάζεται την Κυριακή την πλησιέστερη στη μνήμη του Αγίου Ευαγγελιστού Λουκά του ιατρού. 

Ομίλησε η Πνευμονολόγος κ. Βασιλική Ευαγγελοπούλου, εστιάζοντας στο πρόσωπο του Ευαγγελιστού Λουκά και στην προσφορά των γιατρών στις μέρες μας. 

Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας τιμήθηκαν ιατροί, φαρμακοποιοί και νοσηλευτές της Ενορίας. 

Η εκδήλωση αυτή έγινε για πρώτη φορά πέρυσι και καθιερώνεται πλέον, με πρωτοβουλία του Προϊσταμένου της Ενορίας του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Ν. Ψυχικού, Αρχιμ. Μιχαήλ Σταθάκη, και του Παραρτήματος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας του Δήμου Φιλοθέης Ψυχικού. 

Τους γιατρούς που τιμήθηκαν προσφώνησε η Πρόεδρος του Παραρτήματος Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας Δήμου Φιλοθέης Ψυχικού κα Αναστασία Αγγελάκη. 

ΟΜΙΛΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΥ-ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΥ 

Θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές ευχαριστίες μου στον π. Μιχαήλ για την τιμητική του πρόσκληση να βρίσκομαι σήμερα στον Ναό του Αγ. Γεωργίου και για την τιμή και τη χαρά να επικοινωνώ μαζί σας. 

Σε δύο ημέρες, είναι η γιορτή του Ευαγγελιστή Αγ. Λουκά, προστάτη των ιατρών και θα έλεγα όλων των εργαζομένων στο χώρο της υγείας. Με την ευκαιρία αυτής τη εορτής, βρισκόμαστε σήμερα εδώ.

Θυμάμαι από τα φοιτητικά μου χρόνια και στη συνέχεια, πολλά από τα επόμενα μέχρι τώρα, παραμονή του Αγ. Λουκά, ολονυκτία σε κάποιο εκκλησάκι της Αθήνας. Θυμάμαι έναν, αείμνηστο τώρα, συνάδελφο και φίλο να έχει στο νου του να τηλεφωνήσει σε όλους τους φίλους, γι’ αυτή τη βραδινή ακολουθία. Το θυμάμαι με χαρά και νοσταλγία. 

Ο Αγ. Λουκάς γεννήθηκε στην Αντιόχεια τον 1ο μ. Χ αιώνα και πέθανε στη Θήβα το 84 μ. Χ. 

Έγραψε το 3ο Ευαγγέλιο, το «Κατά Λουκάν», καθώς και τις Πράξεις των Αποστόλων. Ήταν συνοδοιπόρος του Αποστόλου Παύλου στις περιοδείες του στην Ελλάδα, στη Συρία, και στη Ρώμη. Αναφέρεται πως στις περιοδείες αυτές ήταν «συνεργός, ιατρός και αγαπητός». 

Ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος αναφέρει πως ο Αγ. Λουκάς ήταν ιατρός. Επίσης και στις Πράξεις των Αποστόλων και στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, αναφέρονται ιατρικοί όροι και εκφράσεις που βρίσκονται στους ιατρούς Γαληνό, Ιπποκράτη και Αρεταίο, όπως «διάγνωση, θρόμβος, σύνδρομο, σφυρά» και άλλα. 

Τα κείμενά του είναι γραμμένα στην Ελληνική γλώσσα, με τρόπο γλαφυρό. Χρησιμοποιεί λέξεις ευγενείς, εύηχες, συναρπαστικές που δείχνουν το λογοτεχνικό του ταλέντο. 

Στην περιγραφή των γεγονότων που αναφέρεται, είναι πάντα ακριβής, με μια ιστορική ευσυνειδησία και δίνει ιστορικές και γεωγραφικές συντεταγμένες, έτσι που να θεωρείται ιστορικός. Αυτό επιβεβαιώθηκε δε, στη συνέχεια, από ευρήματα των ερευνητών αρχαιολόγων. 

Ήταν και ζωγράφος. Μάλιστα σ’ εκείνον αποδίδονται οι πρώτες εικόνες της Θεοτόκου με τον Ιησού Χριστό βρέφος στην αγκαλιά της, καθώς και αυτές των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. 

Τον Αγ. Λουκά τον διέκριναν ταπεινοφροσύνη, ευγένεια και αγάπη. Στα κείμενά του συνδέει την πίστη με την αγάπη και το Ευαγγέλιό του, είναι Ευαγγέλιο επιείκειας και ειρήνης. 

Πολλοί από εμάς, στη ζωή μας ευτυχήσαμε να έχουμε δασκάλους που μας δίδαξαν γνώση και ήθος. Που μας είπαν, με τον λόγο τους και τη ζωή τους, πως η γνώση και το ήθος είναι απολύτως αναγκαίο να συνδυάζονται στην ιατρική. Πως ο γιατρός εξετάζει τον ασθενή του, αλλά χρειάζεται και να ακούει τον ασθενή του με υπομονή, προσοχή, χωρίς προκατάληψη, χωρίς κριτική, με αγάπη. Ο ασθενής δεν είναι ένα σύστημα που πάσχει, αλλά ένας άνθρωπος που πάσχει. Ακόμα, πως συχνά έχει πίσω του δικούς του ανθρώπους που πάσχουν μαζί του. 

Πολλές φορές οι ασθενείς νιώθουν αδύναμοι μπροστά στους γιατρούς τους και οι γιατροί πως βρίσκονται σε μια θέση εξουσίας. Εδώ θα πρέπει να σκεφτόμαστε το ταπεινό φρόνημα του Αγ. Λουκά και να επικαλούμεθα τη βοήθειά του. Η σχέση ιατρού – ασθενούς, δεν είναι μια σχέση υπεροχής του γιατρού, είναι μια αμφίδρομη σχέση. Πρέπει να σκεφτόμαστε κάθε φορά, πως ο ασθενής, μας κάνει την τιμή να είμαστε «ο γιατρός του». Αφήνει τον εαυτό του σε μας, εμπιστεύεται την αναπνοή του, τους κτύπους της καρδιάς του, το σώμα του. Εμείς οφείλουμε αυτή την κίνηση, να τη διαχειριστούμε με όλη τη γνώση που έχουμε, με σεβασμό, με διακριτικότητα, με αγάπη. Η αγάπη περιλαμβάνει «το όλον».

Βέβαια και ο γιατρός είναι ο άνθρωπος που η δική του ζωή, ο κόπος, η συμμετοχή του στα ιατρικά και μη, προβλήματα των ασθενών, τον επηρεάζουν, τον βαραίνουν. Η συχνή επαφή του γιατρού με τον βαριά ασθενή και με τον θάνατο, δεν είναι εύκολη, δεν συνηθίζεται. Μπορεί ο χρόνος, να του δίνει τη δυνατότητα μιας πιο ήρεμης και ψύχραιμης αντιμετώπισης, όχι όμως ψυχρής και αδιάφορης. 

Είναι τόσο αναγκαίο, και είναι ευτυχής ο γιατρός που έχει μια αναφορά σε προηγούμενους από εκείνον και σε Αγίους, όπως ο Άγιος Λουκάς. Και είναι μια ανακούφιση και μια χαρά και μια επιβεβαίωση για τον γιατρό, πως έκανε το σωστό, όταν επιστρέφουν ασθενείς οι οποίοι έγιναν καλά. Ή συγγενείς ασθενών που δεν έζησαν και νιώθουν πως ο γιατρός έκανε ότι έπρεπε και ό,τι ήταν δυνατόν. Είναι αυτό ένα σοβαρό θέμα, γιατί ο θάνατος, είναι ένα γεγονός σημαντικό και για τον γιατρό και για τον ασθενή και για εκείνους που μένουν και θα συνεχίσουν τη ζωή τους. Να νιώθουν πως στον ασθενή τους έγινε ό,τι ήταν δυνατόν. 

Τελειώνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ στα τελευταία χρόνια, που ζούμε μέσα στην πανδημία. 

Τόσοι άνθρωποι έφυγαν, τους οφείλουμε μια συγγνώμη που σαν ιατρική κοινότητα και σαν κοινωνία δεν καταφέραμε κάτι παραπάνω, και μια ευχή για την ανάπαυσή τους. 

Όλο αυτό το διάστημα, χιλιάδες άνθρωποι γιατροί, νοσηλευτές, φυσικοθεραπευτές, τεχνολόγοι, φαρμακοποιοί, βοηθοί θαλάμων, τραπεζοκόμοι, όλοι όσοι ασχολούντο με τη συντήρηση των νοσοκομείων και των μηχανημάτων, ερευνητές που δούλευαν στα εργαστήριά τους, διοικητικοί που ξενυχτούσαν για να διεκπεραιώσουν ότι ήταν αναγκαίο, έγιναν οι συγγενείς των ασθενών. Σ’ όλους αυτούς, χρωστάμε όλοι τον σεβασμό μας, το ευχαριστώ μας και την ευγνωμοσύνη μας. 

Και επειδή η πανδημία δεν τελείωσε ακόμα, μη συνηθίζουμε στην καθημερινότητα αυτή και μη θεωρούμε αυτονόητη την προσφορά και τη αφοσίωσή τους. Το να τους σφίξουμε το χέρι λέγοντας ένα «ευχαριστώ» και πως τους σκεφτόμαστε, είναι το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε. 

Θα ήθελα να κλείσω με τη σκέψη πως ο Αγ. Λουκάς ήταν, τόσους αιώνες πριν, ένας καλός γιατρός, με ταπεινοφροσύνη, με πίστη που τη συνέδεε με την αγάπη, με ευγένεια και επιείκεια. 

Εύχομαι, να του ζητούμε και να έχουμε όλοι την ευλογία του.

Odisseas Elitis: ORIENTACIONS / ΟΙ "ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ" ΣΤΑ ΚΑΤΑΛΑΝΙΚΑ

Σαν σήμερα, στις 18 Οκτωβρίου του 1979, η Σουηδική Ακαδημία αναγγέλλει την απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας στον Οδυσσέα Ελύτη «για την ποίησή του, που με φόντο την ελληνική παράδοση, με αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική οξύνοια ζωντανεύει τον αγώνα τού σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργία». Ο «Ποιητής του Αιγαίου» παρίσταται στην καθιερωμένη τελετή απονομής του βραβείου στις 10 Δεκεμβρίου του 1979 και παραλαμβάνει το βραβείο από τον βασιλιά Κάρολο Γουστάβο, γράφοντας μια χρυσή σελίδα στην ιστορία της ελληνικής γραμματείας. 

Με αφορμή, λοιπόν, τη σημερινή επέτειο, πληροφορούμαστε ότι μόλις κυκλοφόρησε στη Βαρκελώνη η μετάφραση στα Καταλανικά της συλλογής "Προσανατολισμοί" του Οδυσσέα Ελύτη. 

Μεταφραστής ο Pau Sabate ο οποίος - όπως μας πληροφορεί η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου - γράφει στην εισαγωγή: "Το ίδιο το γεγονός ότι αυτή η ποιητική συλλογή χαρακτηρίζεται από τον πειραματισμό, την εξερεύνηση και τον σταδιακό σχηματισμό μιας ποιητικής φωνής αποτελεί το κύριο γόητρο της [...] Ο αναγνώστης θα βρει σ' αυτό το βιβλίο μια ανάβαση, σαν εκείνες που πραγματοποιούσε ο ίδιος ο ποιητής στις περιπλανήσεις του ανά την Ελλάδα, από τους θαμνότοπους όπου έκανε τα πρώτα σταθερά του βήματα μέχρι τις αίθριες κορυφές των καλύτερών του ποιημάτων". 

Κι ακόμα θυμόμαστε το απόσπασμα από συνέντευξη του Οδυσσέα Ελύτη στον Β. Παγκουρέλη που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Το Βήμα 20 Οκτωβρίου 1979, δύο μέρες μετά την αναγγελία βράβευσης του Ελύτη με το Νόμπελ. 

"Κανένας συγγραφέας ἤ ποιητής δέν νομίζω πώς μπορεῖ νά πεῖ ὅτι πέτυχε αὐτό πού ἤθελε. Ἡ τελειότητα εἶναι ἀνέφικτη. Τόν βαθμό ἐπιτυχίας δίνει ἡ προσέγγιση πρός τούς στόχους. Κι ἐγώ, ὅταν τελειώνω ἕνα ἔργο, καταλαβαίνω πώς ἔπρεπε νά τό εἶχα γράψει. Τότε, ὅμως, εἶναι ἀργά...» Στήν ποίηση ἡ δουλειά εἶναι ὀδυνηρή καί ἡ ἱκανοποίηση ἔρχεται στό τέλος, ὅταν βλέπει πού ἔφτασε. Πολλοί νομίζουν ὅτι πρόκειται γιά ἁπλή δουλειά, μόνο μιά αἰσθηματική ἐξομολόγηση. Ἀλλά εἶναι ἕνα πραγματικά σύνθετο γεγονός, στό ὁποῖο μόνο ὁ δημιουργός του μπορεῖ νά δεῖ τί πέτυχε... » 

Καί μετά ἀπ' αὐτό, ποιά εἶναι ἡ θέση τῆς ποίησης μέσα στό κοινωνικό σύνολο, στούς ἀποδέκτες της...»

«Ἡ ποίηση δέν μπορεῖ ν' ἀλλάξει τόν κόσμο. Αὐτός ἀλλάζει μέ τίς πράξεις. Ἀλλά ἡ ποίηση μπορεῖ ν' ἀλλάξει τίς συνειδήσεις, κι αὐτές κατευθύνουν τίς πράξεις. Ἔτσι, ὁ ἐπηρεασμός γίνεται ἔμμεσα. 

»Εἶναι δύσκολη τέχνη. Γιατί ὅλοι θέλουμε καί νά τήν φέρουμε πιό κοντά στό λαό, ἀλλά καί νά τήν προχωρήσουμε σάν τέχνη παρακάτω. Στό Ἄξιον Ἐστί προσπάθησα ἀκριβῶς νά πετύχω καί τά δυό. Θεματολογικά νά πλησιάσω ὅσο μπορῶ τό λαό μας καί δομικά προσπάθησα νά πετύχω ἕνα αἰσθητικό προχώρημα...» (ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ εκδόσεις Ύψιλον/βιβλία).