ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ ΜΕ ΜΙΑ ΦΩΝΗ ΚΑΙ ΔΥΟ ΚΙΘΑΡΕΣ ΣΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΥΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ (ΦΩΤΟ)

Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 29 Ιουλίου 2020 στο αρχοντικό Ρίζικο, υπό το φως του φεγγαριού, η συναυλία αφιέρωμα στο Μίκη Θεοδωράκη στα πλαίσια του 4ου Φεστιβάλ Μούσα Ελληνική. 

Το κιθαριστικό ντουέτο Αλεξάνδρα Χριστοδήμου και Γιάννης Πετρίδης συνέπραξαν με τη σοπράνο Δάφνη Πανουργιά σε ένα ασυνήθιστο πρόγραμμα και ευχήθηκαν χρόνια πολλά στον Μίκη Θεοδωράκης για τα 95α του γενέθλια. 

Τα έργα που παρουσιάστηκαν από τους ερμηνευτές για δύο κιθάρες: 

- Luigi Boccherini – Introduction & Fandago 

- Δημήτρης Μακρής – Απόλλων 

- Βασίλης Τενίδης – Ρεμπέτικη Σουίτα 

- Astor Piazzolla – Tango Suite 

- Μίκης Θεοδωράκης – Romancero Gitano (κείμενο: Φ. Γκ. Λόρκα- απόδοση στα ελληνικά: Οδ. Ελύτης). 

Το Romancero Gitano παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην εκδοχή για δύο κιθάρες και φωνή, σε μια αρκετά έντεχνη επεξεργασία. 

Για τα έργα και τους συνθέτες της συναυλίας μίλησε ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος.

ΟΙ ΕΞΑΛΛΟΣΥΝΕΣ ΑΡΧΙΕΡΕΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Είναι θλιβερό το γεγονός ότι αρκετοί ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος με αφορμή την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, πλειοδότησαν για το ποιος θα φανεί περισσότερο «πατριώτης» και ποιος θα ξεστομίσει τις περισσότερες «βαριές» κουβέντες που θα καταδικάζουν το γεγονός. 

Ανέξοδες ρητορείες, λαϊκιστικές εκδηλώσεις κατωτάτης υποστάθμης (με φουστανελοφόρους και βρακοφόρους, με κουμπούρια και σουγιάδες, να κραδαίνουν σημαίες εντός των ναών την ώρα που ο «ποιμενάρχης» εκφωνούσε «φιλιππικούς»!), εθνικιστικές κορώνες χωρίς αντίκρισμα και πολλά άλλα παρόμοια. 

Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι σε όλες αυτές τις κωμικές αντιδράσεις, πρωταγωνίστησαν ουκ ολίγοι «παραδοσιακοί» ιεράρχες, οι οποίοι επί χρόνια πολεμούν συστηματικά το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Αυτοί όλοι βρήκαν νόημα στην ζωή τους από τον Ερντογάν! Τους πρόσφερε υλικό για εξαλλοσύνες και αμετροέπειες που δεν θα έπρεπε να χαρακτηρίζουν, όχι ιεράρχες, αλλά και κάθε σοβαρό άνθρωπο. 

Και τώρα τι; Τέλειωσαν οι φιέστες του Ερντογάν, τέλειωσαν και των εν Ελλάδι ιεραρχών. Εκ του ασφαλούς κράζουν και βοούν χωρίς στην πραγματικότητα να γνωρίζουν ποιος ο ρόλος και ο αγώνας του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Οι «παραδοσιακοί», τύπου Κυθήρων, διέρρηξαν τα ιμάτιά τους για την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί όπως ακριβώς τα διέρρηξαν και με την παραχώρηση του Αυτοκεφάλου στην Ουκρανία από το Φανάρι. Η μόνη διαφορά είναι ότι στο Αυτοκέφαλο δεν χτύπησαν πένθιμα (sic) τις καμπάνες. 

Τώρα που δόθηκε από τους Τούρκους η άδεια για την Θεία Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά του Πόντου, σίγουρα θα βρεθούν κάποιοι να πουν «να μην παίξουμε το παιχνίδι του Ερντογάν», λες και δεν το έπαιξαν με την Αγία Σοφία. 

Η ελαφρότητα και – φευ! – η φαιδρότητα με την οποία αντιμετώπισαν πολλοί ιεράρχες της Ελλάδος το ζήτημα της Αγίας Σοφίας είναι πιο σοβαρή υπόθεση απ’ όσο νομίζουμε. 

Αποκαλύπτει ότι δεν ξέρουν τι εστί Φανάρι και το μόνο που επικαλούνται είναι ένα αόριστο «ένδοξο» παρελθόν, που δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα. 

Και δυστυχώς αυτή η κατάσταση μεταφέρεται στον κόσμο, ο οποίος, επίσης, δεν γνωρίζει.

Δημοσιογράφος με κάλεσε σε ραδιοφωνική εκπομπή για να με ρωτήσει ποια είναι ευθύνη του Οικουμενικού Πατριάρχη στο ζήτημα της Αγίας Σοφίας. Του είπα κατηγορηματικά: «ΚΑΜΙΑ!». Και εξήγησα τη θέση μου. 

Γιατί στην Ελλάδα πολλοί είναι εκείνοι οι «χριστιανοί» που έσπευσαν να ρίξουν τον λίθο του αναθέματος στον Πατριάρχη, αγνοώντας (;) πλήρως το «όραμα» του Ερντογάν για την Αγία Σοφία και τις πολιτικές διαστάσεις του θέματος. 

Όποιος βλέπει τον Πατριάρχη στα ξωκλήσια της Ίμβρου, καταλαβαίνει ποιος είναι ο Βαρθολομαίος.

Όποιος δεν καταλαβαίνει, δεν ξέρει πού πατά και πού πηγαίνει…

ΕΝΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΥΣ ΧΙΟΥΣ ΨΑΛΤΕΣ ΚΑΙ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΥΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ ΣΤΗ ΧΙΟ (ΦΩΤΟ)

Χθες, Τρίτη 28 Ιουλίου 2020, το βράδυ, και στο πλαίσιο του 4ου Φεστιβάλ Μούσα Ελληνική, πραγματοποιήθηκε στον ειδυλλιακό χώρο "Περιβόλι" της Χίου, μια εκδήλωση - αφιέρωμα στους Ψάλτες και Υμνογράφους της Χίου τον 19ο αιώνα, με τη συμμετοχή πολύ κόσμου. 

Ακολουθεί το αναλυτικό πρόγραμμα της πρωτότυπης αυτής εκδήλωσης που εμπνεύστηκε ο Χίος καθηγητής Μιχάλης Στρουμπάκης και υλοποίησε με μεράκι και θαυμαστά αποτελέσματα!

ΨΑΛΤΕΣ ΚΑΙ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΙ ΤΗΣ ΧΙΟΥ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ - Τρίτη 28-7-2020 by Panagiotis Andriopoulos on Scribd

ΜΙΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΧΙΟ ΣΕ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ (ΦΩΤΟ)

Χθες, Δευτέρα 27 Ιουλίου 2020, στο Αρχοντικό Σπύρου Στεφάνου, στο πλαίσιο του 4ου Φεστιβάλ Μούσα Ελλήνική παρουσιάσαμε την εκδήλωση:

ΕΙΚΟΣΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΙΟ 

Ποιητές από τη Χίο τροφοδοτούν την ευαισθησία Ελλήνων συνθετών.
Μουσικοφιλολογική Εισαγωγή - Έρευνα: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος
Δάφνη Πανουργιά, σοπράνο
Γιώργος Κροντήρης, ηθοποιός 
Παναγιώτης Κραμπής, πιάνο.
Ακολουθεί το αναλυτικό πρόγραμμα της βραδιάς.

ΕΙΚΟΣΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΙΟ 27-7-2020 by Panagiotis Andriopoulos on Scribd

ΤΟ 4ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΥΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ" ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ

Στο σημερινό (28-7-2020) φύλλο της μεγάλης Ομογενειακής εφημερίδας της Αμερικής "Εθνικός Κήρυξ", δημοσιεύεται ένα κείμενό μου για το 4ο Φεστιβάλ Μούσα Ελληνική που πραγματοποιείται αυτές τις μέρες στη Χίο, με τη συμμετοχή καταξιωμένων Ελλήνων μουσικών που διαπρέπουν στην Βοστώνη: του συνθέτη Αλέξανδρου Καλογερά, Καλλιτεχνικού Συμβούλου του Φεστιβάλ, καθηγητή θεωρητικών και σύνθεσης στο Berklee College of Music στη Βοστώνη και του Παναγιώτη Λιαρόπουλου, καθηγητή σύνθεσης επίσης στο Berklee College of Music και καθηγητή Πιάνου στο μουσικό τμήμα του University of Massachusetts Boston. 
Ακόμα, η συναυλία - αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Ορχήστρα ΑΛΕΑ ΙΙΙ, που ιδρύθηκε από τον αείμνηστο συνθέτη και ακαδημαϊκό Θόδωρο Αντωνίου το 1979 και εδρεύει στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης.

Παραθέτουμε στη συνέχεια το φύλλο του "Εθνικού Κήρυκα".

ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ ΓΙΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΧΙΟΥ by Panagiotis Andriopoulos on Scribd

ΤΑ 95ΧΡΟΝΑ ΤΟΥ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ ΣΤΟ 4o ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΥΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΗ ΧΙΟ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

mikropragmata.lifo.gr

Στις 29 Ιουλίου ο Μίκης Θεοδωράκης γίνεται 95 ετών έφηβος! Με το πνεύμα του πάντα οξύ και τη μουσική του να γεμίζει - κυριολεκτικά! – τη ζωή μας. 

Τρεις μήνες αργότερα, στις 23 Οκτωβρίου, θα γίνει 95 ο Μάνος Χατζιδάκις. 

Έτσι, αυτή την εβδομάδα θα εορτασθούν τα σχεδόν αιωνόβια γενέθλιά τους με ξεχωριστά αφιερώματα που θα πραγματοποιηθούν στην μυροβόλο νήσο Χίο, στο πλαίσιο του 4ου Φεστιβάλ Μούσα Ελληνική, το οποίο φέτος έχει θέμα «Μουσική και Λόγος». 

Άλλωστε ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε στη Χίο και στην αυτοβιογραφία του «Οι Δρόμοι του Αρχάγγελου», περιγράφει με λεπτομέρειες τα καλοκαίρια του στο νησί. 

Το Φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί από 26 Ιουλίου – 1 Αυγούστου 2020 υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της μουσικού και φιλολόγου Ελευθερίας Λυκοπάντη. Καλλιτεχνικός σύμβουλος είναι, από την αρχή του θεσμού (2016), ο Αλέξανδρος Καλογεράς, καθηγητής θεωρητικών και σύνθεσης στο Berklee College of Music στη Βοστώνη των Η.Π.Α. Ένας διακεκριμένος και δημιουργικός συνθέτης, με μεγάλη εμπειρία στην διοργάνωση μουσικών γεγονότων. 

Το Φεστιβάλ αυτό είναι το μοναδικό στη χώρα που εστιάζει στην έντεχνη και λόγια ελληνική μουσική δημιουργία. Όπως και τα προηγούμενα, έτσι και το 4ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΥΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ χαρίζει στο κοινό της Χίου ένα πολυδιάστατο πρόγραμμα, με συναυλίες και εκδηλώσεις αφιερωμένες στο λόγιο τραγούδι, στο μελόδραμα, στη Βυζαντινή υμνογραφία, στον πειραματισμό. Νέοι συνθέτες γράφουν ειδικά για το Φεστιβάλ νέα έργα εμπλουτίζοντας, έτσι, την ελληνική μουσική εργογραφία. Σειρά διαλέξεων αναδεικνύει φέτος την οργανική σχέση Μουσικής και Λόγου. Τα πλούσια εκπαιδευτικά προγράμματα και μαθήματα θα δώσουν μια ξεχωριστή ευκαιρία στους νέους μουσικούς και στους μαθητές των Ωδείων και του Μουσικού Σχολείου του νησιού για περαιτέρω σπουδή και γνώση. 

Φέτος, θα υπάρχουν αφιερώματα: σε Χιώτες ποιητές του παρελθόντος που αποτελούν πηγή έμπνευσης και για συνθέτες του σήμερα, σε Χίους υμνογράφους και ψάλτες του 19ου αιώνα, στο μεγάλο ιστορικό γεγονός της Σφαγής της Χίου (1822), στον θεμελιωτή του Ελληνικού Μελοδράματος Διονύσιο Λαυράγκα, στον Χιώτη ποιητή Ματθαίο Μουντέ (20 χρόνια από τον θάνατό του). Θα προβληθεί η ταινία «Το Παρίσι κοιμάται» (1923) του Rene Clair, σε πρωτότυπη μουσική του Δημήτρη Μακρή, σε ζωντανή εκτέλεση, ενώ στις παράλληλες εκδηλώσεις συμπεριλαμβάνεται μια ξεχωριστή Έκθεση Εικαστικών που ζουν και εργάζονται στη Χίο με θέμα «Μουσική και Λόγος». 

Οι συναυλίες πραγματοποιούνται σε ιδιαίτερους χώρους του νησιού, όπως τα περίφημα αρχοντικά του Κάμπου της Χίου και το Μουσείο Μαστίχας. 

Στις 27 Ιουλίου, στην εκδήλωση «Είκοσι Τραγούδια για τη Χίο», με αφορμή Χιώτες ποιητές του χθες, θα παρουσιαστεί ο (άγνωστος στους πολλούς) κύκλος τριών τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη «Πέντε Ναύτες», που έγραψε ο συνθέτης το 1945, σαν ήταν 20 χρονώ. Τρία αισθαντικά τραγούδια σε ποίηση: Μίκη Θεοδωράκη, Φώτη Αγγουλέ (ποιητή που έζησε στη Χίο) και του Μήτσου Λυγίζου.

Στις 29 Ιουλίου το κιθαριστικό ντουέτο Αλεξάνδρα Χριστοδήμου και Γιάννης Πετρίδης συμπράττουν με τη σοπράνο Δάφνη Πανουργιά σε ένα ασυνήθιστο πρόγραμμα και εύχονται χρόνια πολλά στον Μίκη για τα 95α του γενέθλια. Θα παρουσιάσουν το περίφημο Romancero Gitano του Μ. Θεοδωράκη, σε ποίηση Λόρκα και στην απόδοση του Οδυσσέα Ελύτη, σε μεταγραφή για δύο κιθάρες, που επιμελήθηκαν ειδικά για το Φεστιβάλ οι ερμηνευτές. 

Το Σάββατο 1 Αυγούστου θα πραγματοποιηθεί μια μεγάλη συναυλία στην κεντρική πλατεία της Χίου που επιμελείται ο συνθέτης Παναγιώτης Λιαρόπουλος αφιερωμένη στα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι. Η συναυλία αυτή πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Ορχήστρα ΑΛΕΑ ΙΙΙ, που ιδρύθηκε από τον αείμνηστο συνθέτη και ακαδημαϊκό Θόδωρο Αντωνίου το 1979 και εδρεύει στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης. 

Ο Παναγιώτης Λιαρόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής σύνθεσης στο Berklee College of Music και καθηγητής Πιάνου στο μουσικό τμήμα του University of Massachusetts Boston. Είναι επίσης ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Συνόλου Ελληνικής Μουσικής, το οποίο ειδικεύεται στην κριτική ερμηνεία και εκτέλεση έντεχνης, αστικής και παραδοσιακής Ελληνικής μουσικής. Μέχρι τώρα έχει εκδώσει δύο ψηφιακούς δίσκους με τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Χατζιδάκι, σε πρωτότυπες ενορχηστρώσεις του Π. Λιαρόπουλου. 

Το 4ο Φεστιβάλ Μούσα Ελληνική είναι μια γιορτή της Ελληνικής Μουσικής, με παιδευτικό χαρακτήρα, με δεκάδες καλλιτέχνες από τη Χίο, την Ελλάδα και το εξωτερικό, ένα επταήμερο εκδηλώσεων, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. 

Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα του Φεστιβάλ εδώ.

"ΨΑΡΕΥΟΝΤΑΣ ΕΡΧΕΤΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ" ΜΕ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ ΚΑΙ ΓΙΩΡΓΟ ΚΟΥΡΟΥΠΟ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑ

ΨΑΡΕΥΟΝΤΑΣ ΕΡΧΕΤΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΡΟΥΠΟΣ 

Ποίηση και Μουσική στην Αίγινα, την Δευτέρα 27 Ιουλίου 2020 στις 20:30. 

Τάσης Χριστογιαννόπουλος, τραγούδι

Γιάννης Τσανακαλιώτης, πιάνο

Ιουλίτα Ηλιοπούλου, απαγγελία. 

Αμφιθέατρο Ιδρύματος Ανδρέα Καψάλη 

Ελεύθερη είσοδος 

Συνδιοργάνωση: Σπίτι της Κύπρου, Δήμος της Αίγινας, Ίδρυμα Α. Καψάλη.

Στην φωτογραφία που δημοσιεύουμε εδώ, απεικονίζονται ο Γιάννης Μόραλης, ο Οδυσσέας Ελύτης και ο Νίκος Νικολάου στο σπίτι του τελευταίου στην Αίγινα, το 1967.

Ο Ελύτης πολλά καλοκαίρια τα πέρασε στην Αίγινα και ήταν αναπόσπαστο μέλος της παρέας αυτής.
Λέγεται, μάλιστα, πως εμπνεύστηκε τις "Μικρές Κυκλάδες" ατενίζοντας τα σκόρπια νησάκια που τα αποκαλούμε "Διαπόρια". 

Ο Οδυσσέας Ελύτης έγραφε στον κατάλογο της έκθεσης του Γιάννη Μόραλη στην γκαλερί Ζουμπουλάκη το 1972: «Τα χρώματα της Αττικής και της Αίγινας, τα σώματα των νέων κοριτσιών, το φως το ταυτόσημο μιας φυσικής και ηθικής ευγένειας, τα βλέπουμε στα τελευταία έργα του Μόραλη να αναδύονται κάποτε με μιαν υγρασία θαλασσινή, σαν μεγεθυσμένα θραύσματα από αρχαίες ληκύθους ή σμικρυμένες νωπογραφίες τόπων λατρείας που χάθηκαν για πάντα».

«Θρησκεία και εκπαίδευση» στο νέο τεύχος της επιστημονικής Επιθεώρησης “Νομοκανονικά”

Του Χάρη Ανδρεόπουλου * 

Aφιερωμένο στο θέμα «Θρησκεία και Εκπαίδευση» είναι το νέο τεύχος της Επιθεωρήσεως Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου (τα) «Νομοκανονικά» (τχ. 1/2020) το οποίο κυκλοφορήθηκε προσφάτως φιλοξενώντας μελέτες διακεκριμένων επιστημόνων από τους χώρους της νομικής, πολιτικής και θεολογικής επιστήμης, έτσι ώστε να εκδιπλώνεται, τελικώς, ολοκληρωμένος ένας γόνιμος διάλογος μεταξύ θεωρίας και νομολογίας. 

Τα «Νομοκανονικά» είναι η εξαμηνιαία Επιθεώρηση που επιδιώκει να καλύψει δύο σύνθετους και δυσχερείς επιστημονικούς κλάδους, το Εκκλησιαστικό και το Κανονικό Δίκαιο, τόσο σε επίπεδο θεωρίας όσο και δικαστηριακής πράξεως. Αποτελούν το επιστημονικό όργανο της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου, διευθύνονται υπό του ομ. καθηγητού Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Αθηνών κ. Ιωαν. Μ. Κονιδάρη, εκδίδονται ανελλιπώς από το 2002 και κυκλοφορούν το Μάϊο και Νοέμβριο κάθε έτους από τις ευφήμως γνωστές εκδόσεις Σάκκουλα.  Απευθύνονται σε δικηγόρους, δικαστές, θεολόγους και σε ερευνητές επιστήμονες από τον χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών (ιστορικούς, κοινωνιολόγους, κ.λ.π.) οι οποίοι είτε εντρυφούν στο πεδίο των σχέσεων Πολιτείας – Εκκλησίας / θρησκευτικών κοινοτήτων, είτε ασχολούνται με θέματα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και δη της νεότερης. 

Στο νέο τεύχος περιλαμβάνονται οι ακόλουθες μελέτες / άρθρα: Ο καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ και π. Υπουργός κ. Ευ. Βενιζέλος με θέμα «Η αμφιθυμία της πρόσφατης νομολογίας γύρω από τη θρησκευτική ελευθερία και το μάθημα των Θρησκευτικών (ΜτΘ)» εστιάζει στις πρόσφατες αποφάσεις της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) 1749/2019 και 1759/2019 (οι οποίες και δημοσιεύονται στο αυτό τεύχος - η δεύτερη με σχόλιο του επικ. Καθηγητού της Νομικής ΕΚΠΑ κ. Γ. Ι. Ανδρουτσοπούλου). Με την πρώτη εξ αυτών κρίθηκε ότι το ΜτΘ θα πρέπει να έχει καθαρό ομολογιακά περιεχόμενο ορθοδόξου χριστιανικού χαρακτήρα, ενώ με τη δεύτερη κρίθηκε ότι όχι μόνο η υποχρεωτική, αλλά και η προαιρετική αναγραφή του θρησκεύματος στα πιστοποιητικά σπουδών παραβιάζει την προστατευομένη από το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) θρησκευτική ελευθερία. Δηλαδή, απ΄ τη μία, κατά τα οριζόμενα στις εν λόγω δικαστικές αποφάσεις, θα (πρέπει να) έχουμε ένα σχολικό θρησκευτικό μάθημα ομολογιακό, απευθυνόμενο αποκλειστικά σε μαθητές που ακολουθούν το ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα, γενονός που de facto θ΄ αποτελεί (πιστοποιημένη!) φανέρωση του θρησκεύματός τους (καθόσον, μάλιστα, το ΜτΘ θα περιλαμβάνεται στο κατάλογο των περιλαμβανομένων στα πιστοποιητικά και τους τίτλους σπουδών μαθημάτων), κι από την άλλη, θα έχουμε πιστοποιητικά, τίτλους σπουδών, κλπ, στα οποία θα πρέπει ρητώς να παραλείπεται η καταγραφή (ακόμη και η προαιρετική) του θρησκεύματος καθόσον τούτο καταλέγεται στα ευαίσθητα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα. Τις καταφανώς διαφορετικής αντιλήψεως, ως προς την ερμηνεία των κρισίμων διατάξεων (αρθ. 3 και 13) του Συντάγματος, δύο αυτές αποφάσεις του ΣτΕ σχολιάζει ο κ. Βενιζέλος, θεωρώντας ότι το περιεχόμενό τους αφήνει ανοικτά πολλά κρίσιμα προβλήματα ερμηνείας των σχετικών συνταγματικών διατάξεων (3, 16, 16 § 2), υπό το πρίσμα της ΕΣΔΑ και του αρθ. 2 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου (ΠΠΠ) αυτής. Προσεγγίζοντας κριτικά το πνεύμα των αποφάσεων του ΣτΕ για το ΜτΘ ο κ. Βενιζένος διατυπώνει τον προβληματισμό του υπό το εύλογο ερώτημα: τι άραγε θα συμβεί εάν το ΣτΕ θεωρήσει εαυτό αρμόδιο να κρίνει (όπως έπραξε ήδη για τα Θρησκευτικά) το περιεχόμενο σπουδών των μαθημάτων τα οποία συνδέονται με την ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης που προβλέπεται, όπως η ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης, ως σκοπός της εκπαίδευσης, στο αρθ. 16 § 2; Μπορεί άραγε – διερωτάται ρητορικώς – με αίτηση ακυρώσεως να προβληθούν λόγοι π.χ. περί υποβάθμισης ή εσφαλμένης προσέγγισης κεφαλαίων της ελληνικής ή ευρωπαϊκής Ιστορίας ή πτυχών του εθνικού αφηγήματος και να ζητηθεί η ακύρωση των σχετικών κανονιστικών πράξεων του Υπουργού Παιδείας; 

Στο ίδιο τεύχος δημοσιεύονται λίαν ενδιαφέρουσες περί του ΜτΘ μελέτες: του ομ. καθηγητού Πολιτικής Επιστήμης του ΕΚΠΑ κ. Πασχ. Κιτρομηλίδη («Οι κίνδυνοι του θρησκευτικού αναλφαβητισμού»), του Αντιπροέδρου του ΣτΕ και αναπλ. καθηγητού Διοικητικού Δικαίου του ΑΠΘ κ. Μιχ. Πικραμένου («Το μάθημα των Θρησκευτικών σε μια σύγχρονη φιλελεύθερη δημοκρατία»), του ομ. Καθηγητού της Θεολογικής του ΕΚΠΑ Εμ. Περσελή («Το μάθημα των Θρησκευτικών υπό το φως των αποφάσεων του ΣτΕ των ετών 2018-2019. Παιδαγωγική προσέγγιση») και του επικ. καθηγητού της Θεολογικής του ΕΚΠΑ κ. Στ. Γιαγκάζογλου («Παλινωδίες και αδιέξοδα στη θρησκευτική εκπαίδευση»). O τελευταίος - εκ των βασικών συντελεστών των νέων προγραμμάτων σπουδών (Π.Σ.) που ακυρώθηκαν με τις προμνησθείσες αποφάσεις του ΣτΕ - παρουσιάζει τις περιπέτειες που πέρασαν τα νέα προγράμματα σπουδών στις δικαστικές αίθουσες (και ου μόνον) και περιγράφει τα προβλήματα που δημιουργεί το γεγονός ότι το μάθημα (μετά την ακύρωσή των νέων Π.Σ. και το προσανατολισμό του προς ομολογιακή κατεύθυνση) καθίσταται de facto προαιρετικό με τα όσα αρνητικά αυτό συνεπάγεται, αναφορικώς με την αξία και βαρύτητα του μαθήματος στο ωρολόγιο πρόγραμμα, αλλά και το ρόλο του θεολόγου καθηγητή στο σχολείο που μ΄ ένα μάθημα προαιρετικό σαφώς υποβαθμίζεται. Ο κ. Γιαγκάζογλου υποστηρίζει ότι η απόφαση του ΣτΕ χρειάζεται να συζητηθεί πιο πέρα από τη νομική θεώρησή της, διότι, κατά τη γνώμη του, σ΄ αυτή υπολανθάνει και ένα πλήθος άλλων ζητημάτων που δεν ανήκουν στο πεδίο της νομοθεσίας, αλλά αποτελούν αντικείμενο ευρυτέρου επιστημονικού διαλόγου της θεολογίας, της παιδαγωγικής και των άλλων ανθρωπιστικών, νομικών και κοινωνικών επιστημών που σχετίζονται με την εκπαιδευτική θεωρία και πράξη. 

Περαιτέρω παρουσιάζονται και αναλύονται σημαντικές δικαστικές αποφάσεις και αποφάσεις Ανεξαρτήτων Αρχών που άπτονται θεμάτων θρησκευτικής εκπαίδευσης, όπως το «ακανθώδες» ζήτημα της απαλλαγής από το ΜτΘ, το οποίο μέχρι σήμερα (παρά τη σωρεία των σχετικών αποφάσεων των Ανεξαρτήτων Αρχών, ήτοι του Συνηγόρου του Πολίτη και της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα [ΑΠΔΠΧ]) στασιάζεται, εν αναμονή λήψεως (πολιτικής) αποφάσεως από το Υπ. Παιδείας. Ειδικότερα παρουσιάζεται η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) επί της προσφυγών 4762 και 6140/2018 (“Παπαγεωργίου και άλλοι κατά Ελλάδος”) που αφορούσαν στο δικαίωμα απαλλαγής από το ΜτΘ και οι οποίες έγιναν δεκτές με την επισήμανση μάλιστα του δικαστηρίου ότι οι αιτούντες (οι γονείς αν πρόκειται για ανηλίκους μαθητές, ή οι ίδιοι οι μαθητές εάν είναι ενήλικοι) δεν υποχρεούνται στην αίτησή τους να επικαλούνται λόγους “θρησκευτικής συνειδήσεως” (δηλώνοντας ότι ότι δεν είναι χριστιανοί ορθόδοξοι ώστε να τύχουν απαλλαγής, όπως προβλέπει η ισχύουσα “εγκύκλιος Λοβέρδου” του 2015), αλλ΄ απλώς λόγους “συνειδήσεως” χωρίς αναφορά της πίστεως ή της μη πίστεως σε συγκεκριμένο θρήσκευμα. Με την απόφαση αυτή του ΕΔΔΑ στοιχείται και η (παρομοίου περιεχομένου) υπ΄ αριθμ. 28/2019 απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) βάσει της οποίας η Αρχή απηύθυνε σύσταση - προειδοποίηση στο Υπ. Παιδείας καλώντας την πολιτική του ηγεσία να εκδώσει και αποστείλει στα σχολεία νέα εγκύκλιο – Οδηγία ώστε εφεξής για την απαλλαγή από το ΜτΘ να μην απαιτείται δήλωση ότι ο μαθητής δεν είναι χριστιανός ορθόδοξος, αλλά το δικαίωμα αυτό να ασκείται κατ΄επίκληση αποκλειστικά και μόνο λόγων γενικοτέρων συνειδησιακών πεποιθήσεων και να μην επιβάλλεται οποιαδήποτε διευκρίνιση ως προς θρήσκευμα (αποκάλυψη των πραγματικών θρησκευτικών πεποιθήσεων του μαθητή), καθόσον τούτο, σύμφωνα με την απόφαση της ΑΠΔΠΧ, συνιστά προσβολή της αρνητικής θρησκευτικής ελευθερίας. To θέμα είναι ιδιατέρως “ακανθώδες” και υπό την έννοια αυτή, εν όψει της της νέας σχολικής χρονιάς η απόφαση την οποία καλείται να λάβει το Υπ. Παιδείας θα έχει ιδιαίτερο νομικό, εκπαιδευτικό, θεολογικό και, πρωτίστως, πολιτικό ενδιαφέρον. 

Τέλος, δημοσιεύονται: η 71/2019 ΣτΕ (Ολομ.) με την οποία κρίθηκε ότι η ανάρτηση θρησκευτικής εικόνας σε δικαστική αίθουσα αποτελεί, εν όψει και της συνταγματικής προβλέψεως για την επικρατούσα θρησκεία (αρθ. 3 § 1 Σ.), εθιμική πρακτική, η οποία δεν παραβιάζει αφ΄ εαυτής το δικαίωμα για δίκαιη δίκη (με σημείωση του Δρος Νομικής Ι. Ε. Καστανά), η 7/2019 του Αρείου Πάγου (Τμ. Γ΄) βάσει της οποίας τα διαχωριστικά διατάγματα της μοναστηριακής περιουσίας (αρθ. 8 Ν. 4684/1930) αποτελούν τίτλους εκ του νόμου για τα κτήματα των Μονών, δεν επιδέχονται αμφισβητήσεως, ισχύουν erga omnes και δεν απαιτείται μεταγραφή τους (με ενημερωτικό σημείωμα του Δρος Νομικής Α. Α. Κόντη). 

* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι Συντονιστής Θεολόγων Στερεάς Ελλάδος, Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr ), μέλος της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου.

ΕΝΑ ΒΙΝΤΕΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΛΒΕΤΙΑΣ - Η ΔΑΦΝΗ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ ΕΡΜΗΝΕΥΕΙ ΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΥΜΝΟ ΣΤΑ ΓΑΛΛΙΚΑ (ΒΙΝΤΕΟ)

Την 1η Αυγούστου, στην Ελβετία είναι εθνική εορτή κι επίσημη αργία σε όλη τη χώρα. Εορτάζεται η απόφαση των αντιπροσώπων τριών καντονιών να συνάψουν Συμμαχία εναντίον της δυναστείας των Αψβούργων, τις πρώτες μέρες του Αυγούστου του 1291. Η πρώτη αυτή ένωση κρατιδίων αποτέλεσε τον πυρήνα γύρω από τον οποίο οικοδομήθηκε στην συνέχεια η Ελβετική Ομοσπονδία. 

Ως γνωστόν, σπουδαίο ρόλο έπαιξε ο Ιωάννης Καποδίστριας (1813-1815) ως απεσταλμένος του Τσάρου Αλεξάνδρου Α'. Ο Ι. Καποδίστριας, τιμήθηκε από τους Ελβετούς την εποχή εκείνη -ιδιαίτερα στην Γενεύη και τη Λωζάννη- για τις ανεκτίμητες υπηρεσίες που προσέφερε και σήμερα αρκετοί από τους Ελβετούς που ενημερώθηκαν για τον Καποδίστρια, δείχνουν ζωηρό ενδιαφέρον κι έχουν αρχίσει να μελετούν το έργο του και να συμμετέχουν στην διάδοσή του στην Ελβετία. 

Στην Αθήνα η Πρεσβεία της Ελβετίας γιορτάζει κάθε χρόνο την εθνική επέτειο της χώρας στο τέλος Ιουλίου, με μια δεξίωση στην Πρεσβευτική κατοικία, στο Χαλάνδρι. 

Φέτος, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού ο εορτασμός αντικαθίσταται με ένα θαυμάσιο βίντεο, στο οποίο πρωταγωνιστεί ο ευγενής Πρέσβης της Ελβετίας στην Αθήνα κ. Olaf Kjelsen, ο οποίος αποτίει φόρο τιμής και στον Ιωάννη Καποδίστρια. 

Τον Εθνικό Ύμνο της Ελβετίας αποδίδει στα γαλλικά η σοπράνο Δάφνη Πανουργιά.

ΧΙΟΙ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΙ ΚΑΙ ΨΑΛΤΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΑΙΩΝΑ ΣΤΟ 4ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΥΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΗ ΧΙΟ

4ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΥΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ 

26 Ιουλίου – 1 Αυγούστου 2020 - Χίος 

Καλλιτεχνική διεύθυνση: Ελευθερία Λυκοπάντη 

Καλλιτεχνικός σύμβουλος: Αλέξανδρος Καλογεράς 

Τρίτη 28 Ιουλίου 

ΧΙΟΙ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΙ ΚΑΙ ΨΑΛΤΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΑΙΩΝΑ, ώρα: 21:00 – «Περιβόλι» 

Η Χίος ανέκαθεν ήταν περιώνυμη για την ψαλτική της παράδοση, σύστοιχη και ομογάλακτη με αυτή της Κωνσταντινουπόλεως σε μία σχέση κόρης προς τη Μητέρα της, τη Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο. Τον 19ο αιώνα και καθ’ όλη τη διάρκειά του, αναδύεται μια χορεία χίων ψαλτών μελοποιών. Ως μαθητές των Τριών Διδασκάλων, που οργάνωσαν και καθιέρωσαν τη Νέα Μέθοδο της Μουσικής Σημειογραφίας, επιστρέφουν στη Χίο και διαπρέπουν στα αναλόγια και τη διδασκαλία της Ψαλτικής, διατηρώντας ανοικτά τα δίκτυα επικοινωνίας με τα πολιτισμικά κέντρα της εποχής, την Κωνσταντινούπολη, την κοσμοπολίτικη Σμύρνη, την Αθωνική πολιτεία και άλλα. Παράλληλα, αξιοποίησαν και ένα μεγάλο κεφάλαιο, τους σύγχρονους με αυτούς χίους υμνογράφους. Συνθέτουν-μελοποιούν νεότευκτους ύμνους, αποδεικνύοντας ότι στην ιστορία της Χίου, η σύζευξη λόγου και μέλους είναι διαχρονική. 

Την Τρίτη 28 Ιουλίου και ώρα 21.00 στο «Περιβόλι», δύο ομιλητές με ισάριθμες εισηγήσεις θα παρουσιάσουν πτυχές του σπάνιου αυτού υλικού, ενώ καλλίφωνοι ψάλτες, οφφικιάλιοι της ΜτΧΕ, και Πρωτοψάλτες της Νήσου και αλλού, θα ερμηνεύσουν μονωδιακά ένα μικρό μέρος από την άγνωστη μελουργική παραγωγή του 19ου αιώνα στη Χίο. 

Παρουσιάζουν:

Μιχάλης Στρουμπάκης, Επίκουρος Καθηγητής Ιστορικής Βυζαντινής Μουσικολογίας, της Πατριαρχικής Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης 

Παναγιώτης Ανδριόπουλος, Θεολόγος, Μουσικός. 

Συμμετέχουν Άρχοντες της Μ.τ.Χ.Ε., Πρωτοψάλτες και Λαμπαδάριοι, οι οποίοι θα αποδώσουν μονωδιακά πρωτότυπες και άγνωστες συνθέσεις Χίων Πρωτοψαλτών του 19ου αιώνος.

ΧΙΩΤΕΣ ΠΟΙΗΤΕΣ ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΣΤΟ 4ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΥΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

4ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΥΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ 

MUSA HELLENICA FESTIVAL 

26 Ιουλίου – 1 Αυγούστου 2020 Χίος 

Διοργάνωση: ΜΟΥΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ 

Καλλιτεχνική διεύθυνση: Ελευθερία Λυκοπάντη 

Καλλιτεχνικός σύμβουλος: Αλέξανδρος Καλογεράς 

Δευτέρα 27 Ιουλίου 

ΕΙΚΟΣΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΙΟ, ώρα: 21:00 – Αρχοντικό Σπύρου Στεφάνου 

Ποιητές από τη Χίο τροφοδοτούν την ευαισθησία Ελλήνων συνθετών. 

Ποιητές: Ματθαίος Μουντές, Λάμπρος Πορφύρας, Φώτης Αγγουλές, Γεώργιος Σουρής. 

Συνθέτες: Θόδωρος Αντωνίου, Γεώργιος Γεωργιάδης, Βασίλης Δέλλιος, Μίκης Θεοδωράκης, Δημήτρης Μηνακάκης, Άλκης Μπαλτάς, Γεώργιος Λαμπελέτ, Γιάννης Α. Παπαϊωάνου, Μωρίς Ραβέλ. 

Μουσικοφιλολογική έρευνα - Εισαγωγή στη συναυλία: Παναγιώτης Ανδριόπουλος 

Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι 

Παναγιώτης Κραμπής, πιάνο 

Γιώργος Κροντήρης, ηθοποιός.

Στο τραγούδι του Δημήτρη Μηνακάκη "Δέηση του Δεκαπενταυγούστου" σε ποίηση Ματθαίου Μουντέ, συμμετέχει ο Π. Ανδριόπουλος

Προβολή χαρακτικών του Χιώτη χαράκτη Νίκου Γιαλούρη

Η ΣΥΝΟΔΟΣ ΑΠΛΩΣ ...ΑΔΕΙΑΣΕ ΤΟΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΑΜΒΡΟΣΙΟ, ΔΕΝ ΤΟΝ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΕ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Ο μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιος πήγε... γυρεύοντας, προσπαθώντας να σύρει την Διαρκή Ι. Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος στην "δικαίωση" του αφορισμού που αυτός επέβαλε στον πρωθυπουργό της χώρας Κυριάκο Μητσοτάκη, στην υπουργό Παιδείας Νίκη Κεραμέως και στον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας Νίκο Χαρδαλιά. 

Η απάντηση που πήρε - και ο ίδιος δημοσιοποίησε - ήταν ότι "πάσα απόφασις περί αφορισμού μέλους της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία δεν εξεδόθη υπό της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας Της, είναι ανυπόστατος και ανίσχυρος".

Φυσικά αυτή η απάντηση εξόργισε τον Καλαβρύτων Αμβρόσιο, ο οποίος έγραψε τα μύρια όσα στο προσωπικό του ιστολόγιο. 

Το ζήτημα, όμως, δεν είναι τι φρονεί ο Αμβρόσιος, αλλά το αν η Συνοδική αυτή θέση "δεσμεύει" κάπως τον τάχα και διάδοχό του Ιερώνυμο. 

Γιατί ο Σεβ. Ιερώνυμος είναι μέλος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος και κανονικά πρέπει να κάνει πράξη την θέση της Συνόδου, δηλ. να θεωρεί τον αφορισμό που επέβαλε ο προκάτοχός του "ανυπόστατο και ανίσχυρο". 

Τολμάει, όμως, να κάνει κάτι τέτοιο όταν η σκιά του προκατόχου του πέφτει βαριά πάνω του; 

Πάντως η Σύνοδος δεν τόλμησε, όπως θα 'πρεπε, να καταδικάσει κατηγορηματικά και απερίφραστα τον ίδιο τον Αμβρόσιο και την πράξη του. Αρκέστηκε στις γενικολογίες. Όταν ο Αμβρόσιος με τα καμώματα του εκθέτει ολόκληρη την Εκκλησία χρόνια τώρα. 

Έτσι, ο Καλαβρύτων Αμβρόσιος θα συνεχίζει ανενόχλητος το παιχνιδάκι του - αυτό του διασυρμού της Εκκλησίας - λόγω πλήρους παραδόσεώς του στην τρισαγαπημένη του δημοσιότητα!

Ποιος ξέρει τι άλλο θα σκαρφιστεί για χάρη της και προς αυτοδικαίωσίν του, βεβαίως βεβαίως! 

Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΥΜΝΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Με αφορμή την σημερινή εορτή του Προφήτη Ηλία, φίλοι μου, σκέφτηκα ένα μικρό αφιέρωμα με οδηγό τον κυρ - Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.
Ο Σκιαθίτης είχε, ως γνωστόν, ενδιατρίψει και στην υμνογραφία. Τα λίγα, μα λίαν ενδιαφέροντα, υμνογραφήματά του συμπεριέλαβε στην έκδοση των Απάντων του (εκδ. ΔΟΜΟΣ, τόμος πέμπτος, Αθήνα 1988) ο κράτιστος φιλόλογος, λογοτέχνης και παπαδιαμαντολόγος  Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος, στον οποίο οφείλουμε πολλά!
Μεταξύ των παπαδιαμάντειων υμνογραφημάτων και τα Απόστιχα του Μικρού Εσπερινού εις την εορτήν του Προφήτου Ηλιού.
Στα υπομνήματα της κριτικής έκδοσης του Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλου, διαβάζουμε ότι κατά τον Βαλέτα «αυτά τα τρία μικρά τροπάρια εις ήχον β’ προς το Οίκος του Εφραθά, τα συνέθεσε ο Ππδ. χωρίς να κοπιάσει καθόλου και μέσα σε λίγη ώρα κατά τα τελευταία του χρόνια, όταν κάποτε είχε πάει στο πανηγύρι του Προφήτου Ηλία, που το μοναστηράκι του βρίσκεται σε μιαν όμορφη αγναντερή τοποθεσία… Τάγραψε, για να συμπληρώσει μ’ αυτά την παλιάν ασματική ακολουθία του Προφήτη, απ’ την οποία λείπει ο μικρός Εσπερινός».
Ο Παπαδιαμάντης έγραψε τρία τροπάρια, αλλά προσέθεσε κι ένα θεοτοκίον «παλαιόν» ως «Δόξα, και νυν» των αποστίχων (Δέσποινα αγαθή, τας αγίας σου χείρας, προς τον Υιόν σου άρον, τον φιλόψυχον Πλάστην, οικτειρήσαι τους δούλους σου). Αυτό το "παλαιόν" θεοτοκίον το πήρε - μάλλον - ο Παπαδιαμάντης από την Ακολουθία του Μικρού Εσπερινού της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Εκεί το συναντάμε ως "Δόξα και νυν" των Αποστίχων.
Στα τρία αυτά μικρά προσόμοια (όλες κι όλες 45 λέξεις), ο κυρ – Αλέξανδρος υμνεί τον Ηλία ως ζηλωτήν και θεόπτην, στον οποίο αποκαλύφθηκε ο Θεός ως «αύρα λεπτή». Δεν παραλείπει όμως, στο γ’ προσόμοιο, να αναφερθεί και στην παρουσία του Προφήτη Ηλία κατά την Μεταμόρφωση του Κυρίου, ο οποίος τον παρέστησε «εν Θαβωρίω μάρτυρα». Αυτή την αναφορά στην εσχατολογικής σημασίας παρουσία του Προφήτη Ηλία, τη συναντάμε μόνο σε κάποια τροπάρια των Κανόνων του Όρθρου της εν Μηναίω ακολουθίας του. Δεν τονίζεται, δηλ., από τους υμνογράφους του στα δοξαστικά, ιδιόμελα και λοιπά προσόμοια, η θαυμαστή παρουσία του στο Θαβώρ, όπου πλαισίωνε μαζί με τον Μωϋσή τον μεταμορφωθέντα Κύριο για να δηλωθεί ότι Αυτός «ζώντων και νεκρών κυριεύει». Αυτή η παρουσία του Προφήτου εξαίρεται στην ακολουθία της εορτής της Μεταμορφώσεως του Κυρίου.

Παραθέτουμε τα τρία προσόμοια του κυρ Αλέξανδρου για τον Θεσβίτη: 
Ἦχος β´. Οἶκος τοῦ Ἐφραθᾶ.
Οὐ πῦρ, οὐ συσσεισμός, οὐχὶ σφοδρόν σε πνεῦμα, αὔρα λεπτὴ δὲ μάκαρ, ἀνέδειξε θεόπτην, Ἠλία μεγαλώνυμε.
Στίχ. Μὴ ἅπτεσθε τῶν χριστῶν μου.
Αὔρᾳ τὸν ἐν λεπτῇ, ἰδόντα Θεοῦ δόξαν, ὡς ζηλωτὴν Κυρίου, θεσπέσιον Προφήτην, ὑμνοῦμεν οἱ θεόφρονες.
Στίχ. Σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα.
Σὲ ὁ Μονογενής, Υἱὸς ὁ τῆς Παρθένου, Θεὸς σεσαρκωμένος, παρέστησε τρισμάκαρ, ἐν Θαβωρίῳ μάρτυρα.
Δόξα. Καὶ νῦν. Θεοτοκίον. Παλαιόν.
Δέσποινα ἀγαθή, τὰς ἁγίας σου χεῖρας, πρὸν τὸν Υἱόν σου ἆρον, τὸν φιλόψυχον Πλάστην, οἰκτειρῆσαι τοὺς δούλους σου.

Τα τρία αυτά προσόμοια του Παπαδιαμάντη, όπως και όλα τα υμνογραφήματά του, ηχογράφησε με επιμέλεια τον Μάϊο του 1991 η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία υπό τη διεύθυνση του αείμνηστου Λυκούργου Αγγελόπουλου. Το 1993 κυκλοφόρησαν δύο κασέτες με αυτή την πρωτότυπη εργασία.
Η πρώτη περιείχε ολόκληρη την ασματική ακολουθία του Αγίου ιερομάρτυρος Αντίπα Επισκόπου Περγάμου και η δεύτερη όλα τα υμνογραφικά σπαράγματα, θα λέγαμε, που συνέθεσε με διάφορες αφορμές ο Παπαδιαμάντης. Εδώ υπάρχουν και τα τροπάρια στον Προφήτη Ηλία, ο κανόνας στην Παναγία την Γοργοεπήκοο (τρεις ωδές) και ο ικετήριος κανών εις τον Άγιον Διονύσιον τον εν Ολύμπω.
Θα ήταν ευχής έργο να βγει κάποια στιγμή αυτή η σημαντική δουλειά της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας και σε ψηφιακούς δίσκους, αφού σήμερα η τεχνολογία καλπάζει και πολλά σημαντικά πράγματα χρήζουν επανεκδόσεως σε ψηφιακή μορφή.

Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ

Του Δημήτρη Β. Μπαλτά 

Καιρός τοῦ ποιῆσαι: Ἡ Ὀρθοδοξία ἐνώπιον τῆς πανδημίας τοῦ κορωνοϊοῦ, ἐπιμ. Νικ. Ἀσπρούλης και Ν. Wood, Ἐκδοτική Δημητριάδος, Βόλος 2020, σ. 175 

Εἶναι γεγονός ὅτι ἡ πανδημία τοῦ κορωνοϊοῦ βρῆκε ἀπροετοίμαστο τόν κόσμο συνολικά, ἀναδεικνύοντας την προβληματική κατάσταση στήν πολιτική, την οἰκονομία, τίς διανθρώπινες σχέσεις, ἀλλά καί τήν Ἐκκλησία. Εἰδικά ὡς πρός τήν Ἐκκλησία, στόν τόμο πού παρουσιάζω ἐδῶ, ὁ διάκ. Νίκολας Ντενυσένσκο γράφει χαρακτηριστικά ὅτι «ἡ ἀπειλή τοῦ covid-19 εἶναι τόσο μεγάλη ὥστε τά λειτουργικά βιβλία τῆς Ἐκκλησίας ἔχουν στερέψει ἀπό ἀπαντήσεις» (σ. 102). 

Ἀλλά παρά τό ἀπροετοίμαστο τῆς ὑπόθεσης, στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας βρῆκαν ἀμέσως ἔδαφος φωνές συνωμοσιολογικές, ὅπως ἐπισημαίνει (σσ. 134-138) ὁ σεβ. Ἀργολίδος Νεκτάριος ἀλλά καί φωνές φονταμενταλιστικές, ὅπως γράφει ἡ Ρεγγίνα Ἔλσνερ: «Ἡ Ἐκκλησία βρίσκεται ἐνώπιον τῶν συνεπειῶν τοῦ γεγονότος ὅτι ἡ φωνή τῶν φονταμενταλιστῶν ἦταν ἡ μόνη πού ἀκουγόταν να δίνει ἀπαντήσεις» (σ. 120). Τίς συνέπειες αὐτές συγκεκριμενοποιεῖ ὁ μητρ. Νιγηρίας Ἀλέξανδρος: «Κατάκριση, ἀπόρριψη, ἀπειλές, καί δεν ξέρω τί ἄλλο ἀκόμα, ἐναντίον κάθε ἤρεμης καί νουνεχοῦς φωνῆς πού προσπάθησε να καθησυχάσει καί νά ἐνθαρρύνει τούς πιό ἀδύναμους. Πατριάρχες, ἀρχιεπίσκοποι, ἐπίσκοποι, κληρικοί, καθηγητές πανεπιστημίων, ἁπλοί σκεπτόμενοι ἄνθρωποι, ὅλοι στό ἐκτελεστικό ἀπόσπασμα με συνοπτικές διαδικασίες ἀπό τίς γνωστές Μαινάδες τῆς Ἐκκλησίας, κληρικούς και λαϊκούς» (σ. 161). 

Δυστυχῶς τά παραπάνω δείνουν την εὐκολία «νά προκαλέσουν διάσπαση στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας» (σ. 119), ὅπως τονίζει ἡ Ρ. Ἔλσνερ, ἀναφερόμενη στήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας. Θα ἔλεγα ὡστόσο ὅτι αὐτήν τήν δυνατότητα διάσπασης καί διαίρεσης ἐκ μέρους ὑπερσυντηρητικῶν κύκλων, τήν εἴδαμε να ἐμφανίζεται, μέ εὐκολία μέν λόγω τῆς τεχνολογίας, ἀλλά εὐτυχῶς χωρίς νά ἐπικρατεῖ (πβ. σ. 62, τοῦ κειμένου τοῦ π. Ἰωαάννου Χρυσαυγῆ) και στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος. 

Στόν παρόντα τόμο συζητοῦνται ζητήματα κυρίως ἡ παρουσία τῶν πιστῶν στήν Θεία Εὐχαριστία καί ἡ μετοχή τους στήν Θεία Μετάληψη, στά ὁποῖα τό πνεῦμα διαλόγου καί τῆς πολυφωνίας μεταξύ τῶν συγγραφέων ἀναδιεκνύει βεβαίως και διαφορετικές προσεγγίσεις. Γιά τόν λόγο αὐτόν, μπορεῖ να ἀναγνώσει κανείς παράλληλα καί ἀντιθετικά τά κείμενα τῶν μητρ. Ἰωάννου Ζηζιούλα και τῶν διακ. Μπρ. Γλάλλαχερ καί π. Ρ. Ρενέ (σσ. 21,27 καί σσ. 76-77, ἀντιστοίχως), ἀλλά επίσης και τίς ἀπόψεις τῶν μητρ. Ἰωάννου Ζηζιούλα και Γουίλ Κοέν (σ. 27 καί σ. 50, ἀντιστοίχως). Γιά τήν «ἀποχή ἀπό την Θεία Κοινωνία» ὁ διάκ. Μάρκ Ρόζιεν ὑπενθυμίζει τον βίο τῆς Ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας (σσ. 51-54), τον ὁποῖο ὁ Πατρ. Μόσχας Κύριλλος «ζήτησε ἀπό τούς πιστούς νά μιμηθοῦν, μετατρέποντας τά σπίτια τους σέ μία ἔρημο», ὅπως μᾶς πληροφορεῖ στο κείμενό του ὁ Τζών Μπούρτζες (σ. 114). 

Ἀλλά ἡ πανδημία τοῦ κορωνοϊοῦ ἔχει ὁπωσδήποτε καί ἄλλες παραμέτρους καί κυρίως τήν οἰκονομική καί τήν κοινωνική. Ἔτσι ἡ Κρίνα Γκσβάντνερ καί ἡ Σούζαν Χόλμαν, ἀναφερόμενες στήν Ἀμερική, ἐπισημαίνουν τά πολλαπλά προβλήματα πού ἔχουν νά ἀντιμετωπίσουν οἱ φτωχοί Ἀμερικανοί, χωρίς κοινωνική ἀσφάλιση, ἀλλά καί οἱ μειονότητες στην χώρα μας (σσ. 66-67 και σσ. 81-82, ἀντιστοίχως). Στο σημεῖο αὐτό θέλω νά σταθῶ σέ μία ἄποψη πού ἐξέφρασε ἡ Κρ. Γκσβάντνερ καί τήν ὁποία πρέπει νά θυμοῦνται οἱ χριστιανοί: «Ἐάν ὁ ἄρρωστος γίνει ἁπλῶς ἕνα μέσο γιά νά ἐργαστῶ ἐγώ γιά τήν δική μου σωτηρία, τότε ὁ ἄλλος εἶναι ἀναλώσιμος· ὁ κάθε φτωχός μπορεῖ νά ἐξυπηρετήσει τόν σκοπό αὐτόν ἤ τόν ἑπόμενο. Ἀλλά οἱ ἄλλοι δεν εἶναι ἐργαλεῖο γιά τήν ἐπίτευξη τῆς δικῆς μας σωτηρίας, εἶναι μέρος μας, κι ἐμεῖς εἴμαστε μέρος τους. Ἡ δική μας λύτρωση συνδέεται μέ τή δική τους» (σσ. 68-69). 

Εἶναι εὐνόητο ὅτι οἱ συγγραφεῖς τοῦ τόμου ἐπιχειροῦν νά θέσουν ὁρισμένα ἑρμηνευτικά κριτήρια, μακριά βέβαια ἀπό φονταμεταλιστικές κορῶνες, με τά ὁποῖα ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί θεολογία θά προσεγγίσει με ἀλληλεγγύη καί συμπάθεια τόν ἄνθρωπο, τον πιστό ἀλλά και τόν μή πιστό, τῆς ἐποχῆς τῆς κρίσης τοῦ κορωνοϊοῦ. 

Ἐπίκαιρη καί ἄκρως ἐνδιαφέρουσα ἡ ἔκδοση τῆς Ἀκαδημίας Θεολογικῶν Σπουδῶν Βόλου, περιέχει κείμενα πού θα συζητηθοῦν. Καί πρέπει νά συζητηθοῦν.

Ο ΚΛΑΣΙΚΟΣ ΘΑΝΟΣ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΣ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Ο λόγιος ή κλασικός, αν προτιμάτε, συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος έχει πολύ σημαντικά έργα να επιδείξει, αλλά το κοινό, έχοντας συνδέσει τον δημιουργό με την "έντεχνη" ή "λαϊκή" πλευρά του, αδυνατεί να προσλάβει με πάθος τον Μικρούτσικο του Σταυρού του Νότου, όταν παρουσιάζεται ενώπιόν του με ένδυμα ...επίσημο. 

Ο Θάνος Μικρούτσικος, λοιπόν, έλαβε κλασική μουσική παιδεία, την οποία δεν αποχωρίστηκε ποτέ. Την μετουσίωσε σε δημιουργία που αντέχει – και θα αντέξει, νομίζω – στο χρόνο. Μη ξεχνάμε ότι μελέτησε αρμονία, αντίστιξη, φούγκα και σύνθεση με τον σπουδαίο καθηγητή-συνθέτη Γιάννη Α. Παπαϊωάννου.

Ο Μικρούτσικος έχει συνθέσει έργα που καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα της εν γένει μουσικής δημιουργίας.

Έργα μουσικής δωματίου και έργα για ορχήστρα, φωνητική μουσική, σκηνική μουσική.

Στα έργα μουσικής δωματίου και για ορχήστρα περιλαμβάνονται κομμάτια για σόλο όργανο, για ντουέτο, έργα για έγχορδα, κοντσέρτα και έργα αυτοσχεδιαστικής μουσικής στα οποία ο Θ. Μικρούτσικος προτείνει τα θέματα και άλλες ιδέες (ρυθμικές, αρμονικές) και συμμετέχει σαν πιανίστας.

Η ιδιαιτερότητα πολλών από τα έργα του αυτά είναι η τζαζ εκδοχή τους και το αυτοσχεδιαστικό στοιχείο. Υπάρχουν αρκετά που είναι στέρεα δομημένα σε κλασικές φόρμες, αλλά πολύ ενδιαφέρον έχουν εκείνα που γράφτηκαν για αναπάντεχους συνδυασμούς οργάνων, με το σαξόφωνο να κυριαρχεί, αλλά και την εκτεταμένη χρήση κρουστών. Φυσικά κυρίαρχο και το πιάνο, το βασικό όργανο του συνθέτη.

Τα έργα φωνητικής μουσικής του Θάνου Μικρούτσικου καλύπτουν πάλι μια ευρεία γκάμα. Χορωδιακά a cappella, φωνές και συνδυασμός οργάνων, τραγούδια για φωνή και πιάνο, όπερες. Με καμβά πάντα την ποίηση των αγαπημένων του ποιητών, ελλήνων και ξένων.

Στην σκηνική μουσική έχουμε μουσική για θέατρο, μουσικό θέατρο, μπαλέτο.

Όλη αυτή η «κλασική» πλευρά του Θάνου Μικρούτσικου ανάγεται στα 1973. Από τότε αρχίζει να γράφει συστηματικά.

Έχει ενδιαφέρον ότι ο Μίκης Θεοδωράκης έγραψε πως «ο Μικρούτσικος είναι ο μόνος νεότερος συνθέτης που αντιμετωπίζει σοβαρά, υπεύθυνα και δημιουργικά το πρόβλημα αυτής που εγώ ονομάζω μετασυμφωνική μουσική, που εγκαταλείπει το φολκλόρ, τον λαϊκισμό για να προχωρήσει στη σύνθεση. Χαίρομαι πολύ γιατί ο Μικρούτσικος μεταχειρίζεται εποικοδομητικά την ηχητική της σύγχρονης μουσικής».

Αυτό είναι μια μεγάλη αλήθεια, καθώς ο Θάνος Μικρούτσικος έχει ενστερνιστεί την σύγχρονη μουσική του 20ού αιώνα και την εξελίσσει προγραμματικά, θα λέγαμε, με την τζαζ. Κι ακόμα είναι πάντα στο μυαλό του η συνύπαρξη των τεχνών.

Όπως επισήμανε γάλλος κριτικός: «Ο Μικρούτσικος ξεριζώνει την ελληνική μουσική από το φολκλόρ και τη μεταφυτεύει στον μοντερνισμό, κρατώντας όμως το ύφος και τις ρίζες της, ώστε να μπαίνει βαθιά μέσα μας».

Η μουσική γλώσσα του Θάνου Μικρούτσικου, ξεφεύγοντας από κάθε σχηματική ταξινόμηση, επιστρατεύει αμέτρητες αναφορές: τη δημοτική παράδοση, το ρεμπέτικο, μακρινούς απόηχους του 19ου αιώνα, στιγμές δανεισμένες από τους πρωτοποριακούς της νεοελληνικής σχολής και την ατονική γραφή. Σίγουρα η μουσική του είναι πολυμορφική, όπως ήταν κι ο ίδιος.

Ίσως δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι ο κλασικός Θάνος Μικρούτσικος έτυχε μιας διεθνούς προβολής διόλου ευκαταφρόνητης.

Τα έργα του παρουσιάστηκαν επανειλημμένως σε μεγάλες αίθουσες μουσικής της Ελλάδας και του εξωτερικού, από μεγάλες ορχήστρες και ορχήστρες μουσικής δωματίου: Φιλαρμονική Ορχήστρα της Στοκχόλμης, της Κρακοβίας, της Λιέγης, της Οζάκας, της Αρμενίας, της Ερφούρτης, Συμφωνική Ορχήστρα του BBC, της Κωνσταντινούπολης, της Κόρδοβας, της Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης των Τιράνων, Φιλαρμονική Ορχήστρα της Μαύρης Θάλασσας, Συμφωνική Ορχήστρα της Ρενς, Φιλαρμονική Ορχήστρα Δωματίου της Καρλσρούης, Καμεράτα των Βερσαλλιών, Συμφωνιέτα του Μπόρνμουθ, Ορχήστρα Δωματίου της Άγκυρας, Συγκρότημα Κοντραπούντε της Βιέννης, Χορωδία Δωματίου της Βουδαπέστης, Χορωδία Άρνολντ Σένμπεργκ της Βιέννης κ.ά.

Συνεργάστηκε με μαέστρους και σολίστ διεθνούς κύρους: Jerzy Swoboda, Andrew Davis, Kazuyoshi Akiyama, Louis Devos, Peter Keuschnig, Gunther Schuller, Leo Brouwer, Loris Tjeknavorian, Gurer Aykal, Saulius Sondeckis, David Miller, Rifat Teqsa, Jordi Mora, Amaury du Closel, Erwin Ortner, Gary Burton, Augustin Dumay, Michel Beroff, Pedro Carneiro, Sergei Krulof, Timur Selzuk, John Kenny, Benjamin Erlich, Eduardo Pecci, Fabio Tagliaferri, Rowney Scott Jr., Ivan Bastos, Irene Jarsky, Udo Reineman, Lucienne Van Deyck, Lieve Janssen, Chris Demoor,  Pamela Pantos,  Lucile Vignon, Udo Holdorf, Iwona Glinka κ.ά.

Επίσης με σημαντικούς έλληνες μαέστρους και σολίστ: Λουκάς Καρυτινός, Άλκης Μπαλτάς, Αλέξανδρος Μυράτ, Κώστας Κοτσιώλης, Φραγκίσκος Βουτσίνος, Δημήτρης Καβράκος, Νέλλη Σεμιτέκολο κ.α.

Αρκετά από τα κλασικά του έργα έχουν εκδοθεί και είναι προσβάσιμα στους ερμηνευτές, από τις εκδόσεις «Φίλιππος Νάκας», «Παπαγρηγορίου-Νάκας», «Κέντρο Χορωδιακής Πράξης». Επίσης, πολλά από αυτά έχουν δισκογραφηθεί.

Ο Μικρούτσικος έχει πει για την όπερά του «Η επιστροφή της Ελένης»: «Εκείνο που μπορώ να πω πάντως είναι ότι πρόκειται για όπερα πραγματική με τη δομή που στερεώθηκε τον 18ο, εξελίχθηκε τον 19ο και επιβίωσε ως τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα μέσα από το έργο του Ρίχαρντ Στράους, του Ντεμπυσί ή του Μπεργκ».

Επομένως ο κλασικός Μικρούτσικος προϋποθέτει όλη την κλασική μουσική παράδοση, την οποία αναχωνεύει και εξελίσσει στο έργο του.

Δεν μιμείται, δεν προσποιείται, δεν νοσταλγεί, αλλά αφομοιώνει δημιουργικά και σαρκώνει την δική του μουσική γλώσσα που αγωνιά να επικοινωνήσει με το σήμερα.

Γιατί ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν λάτρης της αληθινής επικοινωνίας. Χώθηκε στην μουσική και επι-κοινώνησε με τον κόσμο. Ειλικρινά και αυθεντικά.

Να μη ξεχνάμε, τέλος, ότι ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν ο εμπνευστής της Ορχήστρας Εγχόρδων «Οι Σολίστ της Πάτρας», της μετέπειτα «Ορχήστρας Πατρών», που ερμήνευσε αρκετές φορές το έργο του Slow motion για έγχορδα, όπως και το Νύχτα με σκιές χρωματιστές, για μετζοσοπράνο και ορχήστρα εγχόρδων κ.α. Η Ορχήστρα αυτή της γενέτειράς του, διέγραψε, με την αμέριστη υποστήριξή του, μια σημαντική τροχιά, για 20 χρόνια περίπου, αλλά δεν άντεξε...

Ο Μικρούτσικος είχε θεία την Πατρινή συνθέτρια και πιανίστρια Αντιγόνη Παπαμικροπούλου. μια από τις πρώτες ελληνίδες συνθέτριες, και αποτυπώνει τον θαυμασμό του για τους παλιούς Πατρινούς συνθέτες ως εξής:

«Θείε Αριστείδη Μικρούτσικε και θεία Αντιγόνη Παπαμικροπούλου, πολύ θα ήθελα να ζήσω μια μέρα μαζί σας. Έχω όμως ένα παράπονο από εσάς. Δεν μου αφήσατε ένα σημείωμα για τον απίστευτα σπουδαίο συνθέτη Δημήτρη Λιάλιο. Ή το γράψατε και κάπου ξέπεσε; Εγώ όμως κυνηγούσα –παιδί του δημοτικού - τον Θεόφιλο Κάββουρα στην Τριών Συμμάχων και χαιρόμουνα, δεκαετία του ‘50, την μπάντα - συμφωνική ορχήστρα που διηύθυνε».

Η Πάτρα έχασε μία ευκαιρία να ανακαλύψει σοβαρά την λόγια, κλασική Πατρινή μουσική την περίοδο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας (2006), όταν ο Θάνος Μικρούτσικος θέλησε να παρουσιάσει αυτόν τον πλούτο. Και δεν τον άφησαν…

Ευτυχώς, έχουμε ένα μοναδικό ψηφιακό δίσκο: «Κουαρτέτα Πατρινών Συνθετών» (Δ. Λιάλιου, Α. Νεζερίτη, Θ. Κάββουρα), ερμηνευμένα από το «Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο», ο οποίος προγραμματίστηκε για την Πολιτιστική, αλλά κυκλοφορήθηκε μετά από αυτήν και με την πρωτοβουλία του Θ. Μικρούτσικου και του σολίστ στο βιολί Γιώργου Δεμερτζή (υπεύθυνου του ΝΕΚ).

Ο κλασικός και Πατρινός Θάνος Μικρούτσικος ίσταται ενώπιόν μας προς ανακάλυψιν. Το πλούσιο έργο του πρέπει να τύχει της προβολής που του αξίζει.

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΘΑΝΟΥ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΥ

Έργα μουσικής δωματίου και έργα για ορχήστρα

-        Κομμάτι για σόλο τρομπέτα (1973-76)

-        Αδελφός, βασισμένο στον Αδελφό του Γιώργου Χειμωνά. Μουσική για μαγνητοταινία (1979)

-        Πρελούδια, για κιθάρα (1981)

-        Όπερα για έναν (φλαουτίστα), για σόλο φλάουτο (1983-84)

-        Ντούο για άλτο σαξόφωνο και ηλεκτρικό μπάσο(1985)

-        Η Κόλαση μιας εποχής, για ορχήστρα (1989)

-        Μουσική για δύο, για βιολί και πιάνο (1990)

-        Αργή κίνηση (Slow motion) για ορχήστρα εγχόρδων (1990)

-        Doodle, για πιάνο (1991)

-        Η Θάλασσα, για έγχορδα και τρομπέτα (1991), (16 Vlns I, 16 Vlns II, 12 Vls, 10 Vcs, 8 Cbs)

-        Κοντσέρτο για κιθάρα και ορχήστρα (fl, ob, clar, bsn, 4 horn, tr, 4 perc, strings ) (1992)

-        For sax and strings and love and dreams, για σαξόφωνο (άλτο και σοπράνο) και ορχήστρα εγχόρδων (1996)

-        In memoriam to Dmitri Shostakovitch, έργο για ορχήστρα (4 horn, 2 tr, 3 tn, tb, 4 perc, strings) (1997)

-        Σουίτα για κιθάρα και έγχορδα (1997)

-        Μουσική για βιολί, πιάνο και έγχορδα (1997)- (Διπλό κοντσέρτο)

-        Ballet Music No 1, 2, 3, για πιάνο (1997-8)

-        Καλημέρα σας, κύριε Χατζιδάκι, σουίτα για πιάνο σε πέντε μέρη (1997-98)

-        8 κομμάτια για πιάνο (1998)

-        Lacrima σε παλιό και νέο στυλ, έργο για πιάνο (1998)

-        Μονοφωνία χωρίς αναπνοή, έργο για πιάνο (1998)

-        Μια ιστορία για 5 παιδιά, έργο για κρουστά (1999), 5 κρουστοί ερμηνευτές

-        Μικρό κοντσέρτο, για μαρίμπα και κουαρτέτο εγχόρδων (2001)

-        Bizz για έγχορδα (2001)

-        Μουσικές ιστορίες, για βιμπράφωνο, ορχήστρα εγχόρδων, κλαρινέτο και κρουστά (2001)

Στέκομαι στο έργο αυτό για κάτι παραπάνω.

Τα μέρη:
1. Εισαγωγή
2. Ιστορία Μπαλλέτου
3. Τραγούδι
4. Δραματικό Λάργκο
5. Ταξιδεύοντας
6. Ρυθμός και Ρυθμός

Σολίστ ο σπουδαίος Gary Burton, βιμπράφωνο

Το έργο Music Stories του Θάνου Μικρούτσικου απηχεί την προσωπική μυθολογία του συνθέτη, τόσο για τον κόσμο της μουσικής όσο και για τον κόσμο των ιδεών. Οι «Ιστορίες» διηγούνται την περιπέτεια ενός προσκυνητού της μουσικής, ο οποίος, ταξιδεύοντας, ανακαλύπτει την γοητεία της «αμαρτίας», που έγκειται στην χρήση ετερογενών γραφών και αρμονικών μέσων. Μέσα από την περιπλάνηση στην ατονικότητα, την τονική απροσδιοριστία, τις πυκνές νεοκλασσικίζουσες εναλλαγές τονικοτήτων, τα ξεσπάσματα πλούσιων αρμονικών συγχορδιών, την πολυφωνική αντίστιξη, την ενορχήστρωση μοναδικών οργανικών συνδυασμών, ο συνθέτης γράφει συμπυκνωμένα την μουσική ιστορία του. Ο μουσικολόγος Gregory Fritze σημειώνει για το έργο: «Το κάθε μέρος είναι προγραμματικό στη φύση του, εκθέτοντας ένα φάσμα ιδεών που εξελίσσονται μέσα στα ξεχωριστά μέρη. Τα μέρη αλληλοσυμπληρώνονται σε τέμπο, δυναμική και ύφος ώστε να σχηματίσουν μια μεγάλη συμπαγή σύνθεση». Μια σύνθεση που ιστορεί την μουσική διαδρομή ενός δημιουργού, ο οποίος αφήνει ζωηρό το χνάρι του στην πορεία προς το της τέχνης άπειρο.

-        Επιστροφή στο μέλλον Νο 1, για κλαρινέτο και μαρίμπα (2003)

-        Επιστροφή στο μέλλον Νο 2, για όμποε και πιάνο (2004)

-        Επιστροφή στο μέλλον Νο 3, για όμποε και πιάνο (2004)

-        Μουσική ιστορία για ένα φτωχό αλλά ηρωικό κορίτσι, για σόλο φλάουτο (2004)

-        Επιστροφή στο μέλλον Νο 4, για 2 κλαρινέτα (2006)

-       Μουσική για ηλ. πιάνο και ηλ. κουαρτέτο εγχόρδων, διασκευή του έργου "Μικρό κοντσέρτο" (2010)

-        Μουσικές ιστορίες για δύο πιάνα (2013)

-        Μέρες του Απρίλη, για κλαρινέτο και πιάνο (2015)

-        1ο κουαρτέτο εγχόρδων (2015)

-        Απλή Κίνηση, για 6 κρουστούς εκτελεστές (1997-2016)

Έργα Αυτοσχεδιαστικής Μουσικής
- Τρίο για πιάνο, ηλ. μπάσο και ντραμς (1981)
- Τζοκόντα 87 για τσέμπαλο (πλήκτρα) και ηλ. μπάσο (1987)
- Φαντασία Νο 1 για ηλ. πιάνο, άλτο σαξόφωνο, ηλ. μπάσο και κρουστά (1987)
- Persistence για ηλ. πιάνο, σαξόφωνα, ηλ. μπάσο και κρουστά (1987)
- Memories για ντραμς και πλήκτρα (1987)
- Φαντασία Νο 2 για ηλ. πιάνο, άλτο σαξόφωνο, ηλ. μπάσο και κρουστά (1987)
- Κύκλοι για πλήκτρα, ηλ. μπάσο, ντραμς

Φωνητική μουσική

-        Για πέντε φωνές, σε κείμενα Σταντάλ (1971)

-        Σήματα, για μεικτή χορωδία a cappella, σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου (1973)

-        Δελτίο ειδήσεων, για δύο φωνές, φαγκότο, κόρνο, τρομπέτα, πιάνο, σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου (1973-74)

-        Ασφυξία, για ανδρική χορωδία a cappella, σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου (1973-74)

-        Αποχαιρετισμός και αντιθέσεις, για σοπράνο, βαρύτονο, αφηγητή και σύνολο μουσικής δωματίου (ob, clar, bsn, tr, tn, pno) σε ποίηση Κ.Π. Καβάφη, Μπέρτολτ Μπρεχτ, Γιώργου Σεφέρη , Γιάννη Ρίτσου (1975)

-        Κιγκλίδωμα Ι, για σοπράνο, αφηγητή, πιάνο και μαγνητοταινία, σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου (1973-76)

-        Καντάτα για την Μακρόνησο, για γυναικεία και αντρική φωνή, μικρή ορχήστρα (2 clar,  2tr, 2 tn, string quartet, pno, el bass, drums ) και μαγνητοταινία (3η τελική επεξεργασία: 1982), σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου (1976)

-        Μουσική πράξη στον Μπρεχτ, για δύο ανδρικές φωνές, δύο κλαρινέτα και πιάνο, σε ποίηση Μπέρτολτ Μπρεχτ (1972-78)

-        Ευριπίδης IV, για αφηγητή, σοπράνο, μετζοσοπράνο, τενόρο, βαρύτονο, φαγκότο, τρομπέτα, κόρνο και πιάνο, σε κείμενα Ευριπίδη (1979)

-        Ιχνογραφία, για δύο ανδρικές φωνές και πιάνο, σε ποίηση Κώστα Παπαγεωργίου (1979)

-        Μικρές Τρωαδίτισσες, για σοπράνο και πιάνο, σε κείμενα Ευριπίδη (1979-81),

-        Σονάτα του Σεληνόφωτος, για φωνή και πιάνο, σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου (1979-81)

-        Πέντε τραγούδια, για φωνή και πιάνο, σε ποίηση Χριστόφορου Λιοντάκη (1979-81)

-        Δοξαστικό, για μεικτή χορωδία a cappella, σε κείμενο Ευριπίδη (1979-81)

-        Σπουδή στον Βλαδίμηρο Μαγιακόφσκι, για φωνή και μικρή ορχήστρα (δύο επεξεργασίες), σε ποίηση Μαγιακόφσκι  (1976-82)

-        Ο Γέρος της Αλεξάνδρειας, Κύκλος τραγουδιών για φωνή, μαντολίνο και πιάνο, σε ποίηση Κωνσταντίνου Καβάφη (1982)

-        Στον Μάνο Λοΐζο, για βαθύφωνο, φαγκότο και πιάνο, σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη (1982-84)

-        Νύχτα με σκιές χρωματιστές, για μετζοσοπράνο και ορχήστρα εγχόρδων, σε κείμενα Πωλ Βιλλέμς (1983-84)

-        Εικόνες, για μετζοσοπράνο και φλάουτο, σε κείμενα Πωλ Κλωντέλ  (1984)

-        Warna, για μετζοσοπράνο, κρουστά, ορχήστρα εγχόρδων και τσέμπαλο (ηλ. πιάνο), σε κείμενο Πωλ Βιλλέμς (1984, τελική επεξεργασία 1996)

-        Μινώταυρος Ι, για σοπράνο και μαγνητοταινία, σε κείμενα Ευριπίδη, Βιργίλιου και Λιοντάκη (1985)

-        Καπνόν αποθρώσκοντα, για μεικτή χορωδία a cappella, σε ποίηση Γιάννη Κουτσοχέρα (1986)

-        On a travel (Ταξιδεύοντας), για μεικτή χορωδία a cappella, σε κείμενα  Τζων Σκέλτον, Γιώργου Σεφέρη και Τζων Γκρέισεν Μπράουν (1987)

-        Το κυνήγι, για παιδική χορωδία a cappella, σε κείμενο Αριστοφάνη (1991)

-        Memoires brisees (Θρυμματισμένες αναμνήσεις), για μπασοβαρύτονο και μικρή ορχήστρα (fl, clar, bsn, horn, double string quartet, c.b, pno) σε ποίηση  Αρθούρου Ρεμπώ και Μιχαήλ Αγγέλου (1991)

-        Η επιστροφή της Ελένης. Μονόπρακτη όπερα σε έξι σκηνές, σε λιμπρέτο Χρήστου Λαμπράκη, (με αποσπάσματα από ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου) για εννέα φωνές (2 sopr, m.sopr, contr, 2 ten, barit, bass) μεικτή χορωδία, ορχήστρα (fl, ob, clar, bsn, 4 horn, tr, tn, 4perc, strings) και τρίο (clar, vc, pno) (1992-93)

-        Ανεπίληπτος θάνατος, για σοπράνο και σεξτέτο πνευστών (fl, ob, clar, 2horn, tr) σε ποίηση Άγγελου Σικελιανού (1996)

-        Μικρός ερωτικός, για φωνή και πιάνο, σε ποίηση Στρατή Πασχάλη (1996-97)

-        Επίγραμμα, για φωνή, φλάουτο, κιθάρα, μεικτή χορωδία, σε κείμενα Φιλίππου Θεσσαλονικέως (1997)

-        Δημητρίου Εγκώμιον, για μεικτή χορωδία a cappella, σε κείμενα Συμεώνος Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης (1997)

Ένα μάλλον άγνωστο χορωδιακό έργο του Θάνου Μικρούτσικου: «Άγιος Δημήτριος – Θεσσαλονίκη», το οποίο ήταν παραγγελία του Οργανισμού Θεσσαλονίκη – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 1997. Το έργο παρουσιάστηκε σε πρώτη εκτέλεση στην επίσημη τελετή των εγκαινίων του θεσμού από την χορωδία «Μακεδονία», την 1η Φεβρουαρίου 1997, υπό την διεύθυνση του αείμνηστου Αντώνη Κοντογεωργίου. Το χορωδιακό του Θ. Μικρούτσικου συμπεριέλαβε ο Αντώνης Κοντογεωργίου στον Τόμο ΙΙ της σειράς «Για τις Χορωδίες μας» (σελ. 68-80), που εξέδωσε από τον οίκο Παπαγρηγορίου – Νάκας (2013). Ο Θάνος Μικρούτσικος επέλεξε να επεξεργαστεί χορωδιακά ύμνους του Αγίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης Συμεών, λόγιου ιεράρχη με πολυσχιδή κοσμική σοφία και πλούσιο συγγραφικό έργο, που ζει στο τέλος του 14ου και στις αρχές του 15ου αιώνα. Τα τέσσερα τροπάρια που μελοποιεί ο Θάνος Μικρούτσικος είναι η θ’ ωδή από την Προεόρτιο Ακολουθία του Όρθρου του Αγίου Δημητρίου (Κώδικας Καυσοκαλυβίων) και συγκεκριμένα από τον Κανόνα που είναι προς το «Κύματι θαλάσσης», δηλαδή γραμμένος πάνω στην «λογική» και την μετρική του περίφημου Κανόνος του Όρθρου του Μ. Σαββάτου. Ο Μεγαλομάρτυς Δημήτριος ήταν επόμενος τοις ίχνεσι Χριστού, οπότε του πρέπουν τα ανάλογα προς τον Δεσπότη του άσματα. Στα τροπάρια αυτά ο υμνογράφος Συμεών αναφέρεται, προφανώς, στην κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Βενετούς, επικαλούμενος τον προστάτη της πόλης Άγιο Δημήτριο για απαλλαγή και λύτρωση από την τυραννία και συντριβή των εχθρών.  Στα τροπάρια "Μη ανιώ, ω πατρίς μου" και «Γη με καλύπτει και τάφος» ομιλεί ο ίδιος ο Άγιος Δημήτριος και διαβεβαιώνει την πόλη του, που τον τιμάει, για την τελική νίκη.

Στα άλλα δύο ομιλεί η πόλις της Θεσσαλονίκης, ζητώντας την βοήθεια του Αγίου. Πρόκειται, δηλ., για ένα διάλογο του Αγίου με την πόλη του και ως διάλογο αντιμετωπίζει και την μουσική σύνθεσή του ο Θάνος Μικρούτσικος. 

-        Πέντε δημοτικά τραγούδια, για χορωδία a cappella (1999)

-        Πες το μ΄ ένα παραμύθι, για αφηγητή και ορχήστρα (fl, ob, clar, bsn, 3 horn, tr, tn, perc, strings)
σε κείμενο της Μαρίας Παπαγιάννη (2002)

-        Κιγκλίδωμα ΙΙ, για φωνή και πιάνο, σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου (1973-2003)

-        Για να ΄ρθουν, για φωνή και σύνολο μουσικής δωματίου (clar, perc, string quartet, el bass or cb), σε ποίηση Κωνσταντίνου Καβάφη (2004)

-        Κόσμος χωρίς ταξιδιώτες, για αφηγητή και φλάουτο, σε ποίηση Γιώργου Κοζία  (2007)

-        Η γη τσακισμένο καράβι. Για μετζοσοπράνο και πιάνο, σε ποίηση Γιώργου Κοζία και παρεμβολές στίχων του William Blake (μετάφραση Ελένης Βαρίκα & Σπύρου Ηλιόπουλου) (2008)

Λίγα λόγια για το έργο αυτό.

Τον Ιανουάριο του 2009 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών πραγματοποιήθηκε μια ιδιαίτερη συναυλία με φωνητικά και πιανιστικά έργα του Θάνου Μικρούτσικου. 

Ανάμεσα στα μελοποιημένα που παρουσιάστηκαν, ήταν  και «Η γη τσακισμένο καράβι» (2008) σε ποίηση του Πατρινού Γιώργου Κοζία με παρεμβολές στίχων του Γουίλιαμ Μπλέικ (πρώτη εκτέλεση). Ήταν το τελευταίο έργο της συναυλίας. Ένας κύκλος εννέα τραγουδιών για φωνή και πιάνο, που τραγούδησε η Αγγελική Καθαρίου με τη σπουδαία Νέλλη Σεμιτέκολο στο πιάνο. 

Η μέτζο σοπράνο Αγγελική Καθαρίου έδωσε τον καλύτερό της εαυτό, ανταποκρινόμενη στο αίσθημα, αλλά και την δύσκολη σε πολλά σημεία παρτιτούρα του συνθέτη. Το έργο είχε μια έκδηλη μουσικότητα, κλιμάκωση και κορύφωση που κρατούσε αμείωτη την ένταση και την διαλεκτική μουσικής και ποίησης. Νομίζω ότι ο Γ. Κοζίας ευτύχησε γιατί ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν σε κάλλιστη μελοποιητική στιγμή. Το έργο αφιέρωσε ο συνθέτης στην πρόωρα θανούσα συγγραφέα Μελίνα Καρακώστα". 

Αργότερα, το έργο αυτό, όπως κι ένα ακόμα του Γ. Κοζία, "Ένας κόσμος χωρίς ταξιδιώτες" (2007), σε μουσική Θ. Μικρούτσικου πάντα, εκδόθηκαν από τον Γαβριηλίδη ως ένα βιβλίο CD του Μικρούτσικου με τίτλο "Πέντε κείμενα μετά μουσικής" (2013). 

Η Αγγελική Καθαρίου και η Νέλλη Σεμιτέκολο ερμηνεύουν, όπως και στη συναυλία, το "Η γη τσακισμένο καράβι", ενώ στο άλλο έργο η σπουδαία Πολωνέζα Ιβόνα Γκλίνκα παίζει φλάουτο και αφηγητής είναι ο Δημήτρης Παπανικολάου.  

Το βιβλίο περιέχει πέντε κείμενα του Θάνου Μικρούτσικου. Οι τίτλοι τους ενδεικτικοί του θεματικού ενδιαφέροντος αλλά και της ευαισθησίας που αποπνέουν. 

-Συγγνώμη κύριε Ντεμπυσσύ (1992) 

-Γράμμα στην αγαπημένη μου (1999) 

-Πως η "Πρώτη Μάρτη" έγινε "Πρω-Μαρ" ή Τι έπαιζε ο Alpha εκείνο το βράδυ ή Συζητώντας με την γιαγιά μου (2000) 

-Δεν δύναμαι να ανταποκριθώ εις την πρόσκλησή σας διότι έχω να καθαρίσω το κλαρινέτο μου (2005) 

-Μια νύχτα που άλλαξε τις ζωές μας (2011)  

Μετά τα κείμενα του Θ. Μικρούτσικου ακολουθεί το κεφάλαιο "Μετά μουσικής", με πρόλογο του συνθέτη:

"Θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς τον Γιώργο Κοζία για τα εξαιρετικά ποιήματα που μου εμπιστεύτηκε και τα οποία, σε συνδυασμό με τους στίχους του ιδιοφυούς William Blake με ώθησαν να δημιουργήσω το έργο "Η γη τσακισμένο καράβι". Σε αυτό το έργο, όπως και στο έργο "Ένας κόσμος χωρίς ταξιδιώτες", προσπάθησα να προσεγγίσω την ουσία των πραγμάτων δίχως να έχω στο μυαλό μου καμία εκ των προτέρων φόρμα. Ό,τι απαιτούσε το κείμενο, ό,τι απαιτούσουν οι φράσεις, οι λέξεις, τα πρόσωπα, οι εικόνες, τα σύμβολα του ποιητή. Είμαι ευτυχής και για έναν ακόμη λόγο. Ό,τι ήθελα να πω το απέδωσαν με τον καλύτερο τρόπο η Αγγελική Καθαρίου, τραγουδίστρια ανοιχτών οριζόντων και πάντα έτοιμη να αναμετρηθεί με ό,τι είναι ουσιαστικό νέο, η Νέλλη Σεμιτέκολο, που εδώ και σαράντα χρόνια είναι συνεχώς στην πρώτη γραμμή και στην οποία η ελληνική σύγχρονη μουσική οφείλει πολλά, η Ivona Glinka, απίστευτη φλαουτίστρια σε όλα τα επίπεδα, και ο Δημήτρης Παπανικολάου που στο στόμα του οι λέξεις αποκτούν με απόλυτη φυσικότητα το ακριβές βάρος που έχουν".

Μια έκδοση - ταξίδι στην ακριβή μελοποιημένη ποίηση. Με δυο Πατρινούς πρωταγωνιστές!

-    Η Θάλασσα χαμογελάει από πέρα. Για μετζοσοπράνο και κουαρτέτο εγχόρδων σε ποίηση Federico Garcia Lorca(2009)

     Μια εποχή στην κόλαση. Όπερα, σε λιμπρέτο του Ανρί Ρονς, βασισμένο στην ποίηση του Αρθούρου Ρεμπώ (ατελείωτο 1984 - ).