ΔΡΟΜΑΙΟΣ 1

- Χθες, των Τριών Ιεραρχών, άκουσα στην εκκλησία το μήνυμα του Υπουργού Παιδείας για την γιορτή των Γραμμάτων. Το λάθος που επεσήμανα δεν ήταν αμελητέο. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ειπώθηκε ως «Ιωάννης ο Θεολόγος»!! Σκέφτηκα ότι μπορεί να έκανε λάθος αυτός που διάβασε το μήνυμα. Όμως η Πανδώρα του ΒΗΜΑΤΟΣ σήμερα (σελ.2) δικαιώνει το λογισμό μου. Το ατόπημα είναι του υπουργού! Γι' αυτό η Πανδώρα του συνιστά "διαρκή αυτοβελτίωση"...
- Τα περί εθελουσίας εξόδου του Δ. Καρατζά και του Α. Δρουκόπουλου από την Αντιδημαρχία Πολιτισμού του Δήμου Πατρέων, δημοσιοποιήθηκαν από το παρόν ιστολόγιο και έγιναν «θέμα» σε κάποιες τοπικές εφημερίδες σήμερα. Άρα η Ιδιωτική Οδός μας έχει…δημοσιότητα.
- Το εξαιρετικό άρθρο του Λιβανέζου φίλου θεολόγου Roni Bou Saba «Ο Χριστός ήταν αφγανός πρόσφυγας» αναδημοσιεύεται σήμερα σε τοπική εφημερίδα πάλι από το ιστολόγιό μας.

Κουράγιο χρειάζεται. Ανάμεσα στον δείκτη του χεριού σου και την άκρη του τετραδίου σου απλώνεται τεραστίου μήκους έκταση που έχεις να διανύσεις.

(Ελύτης, Εκ του πλησίον)

ΟΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟΙ ΗΜΕΤΕΡΟΙ

Η Ιδιωτική Οδός άνοιξε τον δρόμο για την δημοσιοποίηση των προθέσεων του Δήμου Πατρέων, σχετικά με το βόλεμα ημετέρων σε θέσεις «εξωτερικών συνεργατών». Η σχετική είδηση αναρτήθηκε στο παρόν ιστολόγιο προχθές Τρίτη. Σήμερα η τοπική εφημερίδα Η ΗΜΕΡΑ, στο ένθετο Σε είδα, λέει τα πράγματα με το όνομά τους και εστιάζει όπου και η Ιδιωτική Οδός: στην θέση του συμβούλου «επί των εκκλησιαστικών». Το σχετικό δημοσίευμα (Δήμος: Προσπαθούν να βολέψουν ημετέρους) δεν αφήνει περιθώρια για …παρερμηνείες.
«Όλες οι πληροφορίες θέλουν φαβορί για τη θέση του εξωτερικού συνεργάτη στα εκκλησιαστικά – πολιτιστικά θέματα τον υιό γνωστού κληρικού. Πρόκειται για νεαρό καθηγητή Θεολογίας, ο οποίος, ενδεχομένως με το σπρώξιμο της Εκκλησίας και του πατρός του, έρχεται ξαφνικά στο προσκήνιο. Ουδείς τον είδε και ουδείς τον απάντησε στο πολιτιστικό γίγνεσθαι αυτής της πόλης, αλλά κάποιοι – απ’ ό,τι φαίνεται – έχουν αντίθετη γνώμη.
Ο Δήμος άλλωστε επιθυμεί διακαώς να διατηρεί καλές σχέσεις με την Μητρόπολη για πολλούς και ποικίλους λόγους, συνεπώς κάτι τέτοιο θα έφερνε ακόμα πιο κοντά στις δυο πλευρές».

Εύχομαι διαπύρως όπως ο υιός του πατρός εύρη την αρμόζουσαν αυτώ θέσιν παρά τω Εξάρχω της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού. Είησαν ευλογημένοι αμφότεροι από του νυν και έως του αιώνος!

ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ ΣΤ'

Μελισσάνθη
ΜΑΤΑΙΟΤΗΣ

Τι ήξερες χτες, που δεν υπήρχες μερμηγκάκι
Κι αύριο, που δεν θα υπάρχεις, τι θα ξέρεις πάλι;
Στην επιφάνεια, όλως τυχαία, μι’ ανεμοζάλη
σ’ έφερε ασήμαντο της μοίρας παιχνιδάκι

Κι ο σίφουνας σε ξαναπαίρνει σε λιγάκι
- μάταιη κάθε αντίστασή σου, κάθε πάλη -
μόλις σηκώνεις απ’ το χώμα το κεφάλι
κι άβυσσοι οι πιο ξέρηχοι σου φαντάζουν λάκκοι

Τι αστείο, λοιπόν, έτσι οι γροθιές σου να υψωθούνε
τώρα, κατέναντι στους αιώνιους ουρανούς
Τι κωμικοί κι όλοι οι θυμοί σου τούτοι που ‘ναι

μπροστά στού απείρου τους αγνώστους ωκεανούς
Μόνο ένα φύσημα να σε διαλύσει σώνει
και τα έργα σου όλα τα τρανά μια φούχτα σκόνη.

ΚΥΚΛΙΚΟ

Ρωτάω το νερό – τι είμαι;
Νερό που χάνεται μέσα στη γη και πάει
Ρωτάω το χώμα – τι είμαι;
Χώμα που κρύβει τ’ απογυμνωμένα οστά
Ρωτάω τον αέρα – τι είμαι;
Αέρας, φωνή που μάταια μάχεται
με τη σιωπή και με το χιόνι
Ρωτάω τη φωτιά – τι είμαι;
Φωτιά που κατατρώει με και δεν σβύνει
Ρωτάω τον ουρανό – τι είμαι;

Ουρανός, δροσιά της κόλασής μου.

ΜΕ ΤΗΝ REDGRAVE ΣΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ

«Με ενδιαφέρει η διεθνής έννομη τάξη. Είναι η μόνη βάση για τον οποιοδήποτε πολιτισμό θέλουμε να έχουμε. Πολλές φορές οι ίδιες οι κυβερνήσεις καταπατούν βάναυσα τις συμφωνίες που έχουν υπογράψει για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Αγγλία είναι μια απ’ αυτές τις χώρες. Καταστρατηγεί τους νόμους που έχει δεσμευτεί να σέβεται και να εφαρμόζει. Απλή δικαιοσύνη είναι η έκκληση που κάνω, όπως και η Εκάβη: “Μπορεί να είμαι σκλάβα χωρίς καμιά δύναμη, αλλά ακόμα κι αυτοί που είναι σ’ αυτή την κατάσταση έχουν το δικαίωμα”.»
Όταν η μεγάλη Βανέσα Ρεντγκρέιβ (Vanessa Redgrave) μιλούσε κατ’ αυτόν τον τρόπο στη συνέντευξη Τύπου, πριν από την παράσταση της «Εκάβης» στους Δελφούς (2/7/2005), μάλλον δεν υποπτευόταν ότι ο λόγος της θα αποδεικνυόταν προφητικός. Λίγες μέρες αργότερα, τρομοκράτες χτύπησαν τη χώρα της, επιλέγοντας με «τυφλό χτύπημα» να τιμωρήσουν την Αγγλία για τη σκληρή στάσης της έναντι των αδυνάτων. Φυσικά κανείς λογικός άνθρωπος δεν δικαιώνει τις τρομοκρατικές ενέργειες. Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Όμως η αναζήτηση των αιτίων είναι μια υπόθεση που αφορά όλους και ιδιαίτερα τους καλλιτέχνες που αναδεικνύουν αξίες, λησμονημένες ενίοτε από πολλούς.
«Η Βανέσα έχει πάθος για τη δικαιοσύνη, γι’ αυτό της πάει η Εκάβη», είπε ο σκηνοθέτης και μεταφραστής της παράστασης Τόνυ Χάρισον (Tony Harrison). «Ο Τόνυ είναι ένας από τους ελάχιστους που μπορεί να εμπιστευτεί κανείς. Διότι ασχολείται με την πολιτική και τα κοινά. Δεν θα μπορούσε να κάνει καλή δουλειά αν δεν φλεγόταν από το πάθος για τα προβλήματα του κόσμου», είπε η Βανέσα Ρεντγκρέιβ για τον σκηνοθέτη της. Ο Χάρισον έχει γράψει πύρινα άρθρα ενάντια στην πολιτική των δυτικών για τον πόλεμο στην Βοσνία και στο Ιράκ. Έγραψε μάλιστα κι ένα ποίημα για τον αδερφό της Ρεντγκρέιβ που αντιστάθηκε στην επιστράτευση! «Το θέατρο δίνει στους ανθρώπους τη δυνατότητα να αντιστέκονται, γι’ αυτό είναι μοναδικό», λέει η Ρεντγκρέιβ και σπεύδει να δηλώσει με κατηγορηματικό τρόπο ότι η «φτώχεια είναι πραγματικά και εξ ολοκλήρου κατασκεύασμα του ανθρώπου! Τα τελευταία δέκα χρόνια πλούτισαν κάποιοι λίγοι, ενώ τα αίτια που προκαλούν τη φτώχεια θα μπορούσαν να αντιστραφούν σε μικρό χρονικό διάστημα».
Όταν κάποιος δημοσιογράφος ρώτησε τον Τόνυ Χάρισον για το μεταφραστικό εγχείρημα (από τα αρχαία ελληνικά στα αγγλικά), εκείνος κατέθεσε μια εμπειρία ζωής: «Ήμουν παιδί στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν, σε ηλικία 8 ετών, είδα τη φρίκη του πολέμου. Λίγο αργότερα, στα 11, άρχισα να μαθαίνω αρχαία ελληνικά, παρ’ ότι προερχόμουν από εργατικό στρώμα. Μέσα στο σκοτάδι του πολέμου, βρήκα το φως στην αρχαία τραγωδία». Το σκηνικό «ξένον θέαμα»: ένα εντεκάχρονο αγόρι στην μεταπολεμική Αγγλία, μαθαίνει αρχαία ελληνικά για να ανακαλύψει την αρχαία τραγωδία ως αντίδοτο στη φρίκη του πολέμου!
Εξήντα χρόνια μετά, ο Τόνυ Χάρισον ανεβάζει στους Δελφούς με το Royal Shakespeare Company, την «Εκάβη» του Ευριπίδη, εγκαινιάζοντας παράλληλα το υπαίθριο θέατρο του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών.
Η πολυαναμενόμενη αυτή παράσταση προσελκύει –όπως είναι φυσικό λόγω της φημισμένης πρωταγωνίστριας- εκατοντάδες θεατές, που συνθέτουν ένα ετερόκλητο κοινό. Διερωτώμαι πόσοι απ’ αυτούς μπορούν να συνειδητοποιήσουν τι κάνει ο Χάρισον: «Γεμίζω μπουκαλάκια με νερό από την πηγή της Κασταλίας και δίνω στους ηθοποιούς να πιουν. Ακόμη, τους δίνω δάφνη για βραβείο και ρίγανη από τους Δελφούς για να τρίβουν οι ηθοποιοί στα χέρια τους πριν βγουν στη σκηνή!»
Στήνει λοιπόν, αυτός ο άνθρωπος μια παράσταση βασισμένη αποκλειστικά στον Ευριπίδειο λόγο, ολότελα κλασική, χωρίς προθέσεις εντυπωσιασμού ή ανούσιων καινοτομιών, με μια Ρεντγκρέιβ να κυριαρχεί στη σκηνή και να καθηλώνει το κοινό, και τους υπόλοιπους ηθοποιούς να υπηρετούν με πιστότητα την τραγικότητα της «Εκάβης». Ο πολυφυλετικός Χορός των γυναικών έδωσε πραγματικό ρεσιτάλ, χάρις και στην εξαιρετικά πρωτότυπη, ελληνότροπη μουσική του Μικ Σαντς (Mick Sands) για βιολοντσέλο, κρουστά και πλήκτρα που έπαιξαν ζωντανά τρεις νέοι μουσικοί μέσα σε μια από τις στρατιωτικές σκηνές που συνέθεταν το σκηνικό του Ες Ντέβλιν (Es Devlin).Στο τέλος της σπουδαίας παράστασης δεν μπορεί παρά να θυμηθεί κανείς τον Τόνυ Χάρισον: «Μπορεί εμείς να θρηνούμε ακόμα για την Εκάβη, αλλά επιτρέπουμε στους πολιτικούς μας να γεμίζουν τους δρόμους του Ιράκ με Εκάβες στο όνομα της ελευθερίας και της δημοκρατίας».

ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

Με τον τίτλο «Ο Πασατέμπος» (Pasatempo) κυκλοφόρησε το cd του Χρήστου Γωβέτα σε συνεργασία με τη Ρουθ Χάντερ (Ruth Hunter) και τον Ντέιβ Μπάρτλεϊ (Dave Bartley) στο Σηάτλ των Η.Π.Α. περιλαμβάνοντας δεκαπέντε ρεμπέτικα τραγούδια. Μια ξεχωριστή δουλειά που κυκλοφόρησε τον Ιούλιο και αναδεικνύει τη ρεμπέτικη παράδοση της Ελλάδας στις Ηνωμένες Πολιτείες κάνοντάς την γνωστή και φέρνοντας πιο κοντά την Ελλάδα στους Έλληνες που ζουν εκεί.
Επιλέγοντας τραγούδια μερικών από τους πιο σημαντικούς συνθέτες, το cd αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα του ρεμπέτικου: «Μάγισσα της Βαγδάτης», «Απόψε κάνεις μπαμ», «Ο πασατέμπος», «Αναστενάζω δεν μ’ ακούς» και άλλα τραγούδια μέσα από τους μουσικούς δρόμους του Βασίλη Τσιτσάνη, του Μάρκου Βαμβακάρη, του Απόστολου Καλδάρα και άλλων. Ο Χρήστος Γωβέτας, στο σημείωμά του για το cd, περιγράφει αυτή τη δουλειά σαν ένα στιγμιότυπο της πολύχρονης του πορείας του στη ρεμπέτικη μουσική. Ξεκίνησε από την Ξάνθη, όπου γεννήθηκε, για τη Βοστώνη, και στις αρχές της δεκαετίας του ’80 τραγουδούσε ερασιτεχνικά κάποια βράδια στο εστιατόριο που τότε δούλευε ως σερβιτόρος, μαθαίνοντας παράλληλα μπουζούκι και μπαγλαμά. Το 1984 δημιουργεί το «Ταξίμι» μαζί με άλλους πέντε μουσικούς και έπαιζαν στο Middle-East restaurant, στη Μασαχουσέτη, όπου μαζεύονταν όλοι για να αισθανθούν λίγο Ελλάδα. Μέσα από την εμπειρία εμβάθυνε στην ουσία του ρεμπέτικου και του σμυρναίικου τραγουδιού, και στη συνέχεια ασχολήθηκε και με άλλα παραδοσιακά όργανα. Τα τελευταία δέκα χρόνια, όπου εμφανίζεται μαζί με τη γυναίκα του τη Ρουθ που παίζει ακορντεόν και τραγουδάει, του ζητάνε να πει ρεμπέτικα. Μετά από όλα αυτά τα χρόνια ωρίμασε όλη αυτή η γνώση και το ιδίωμα του ρεμπέτικου καταλήγοντας στη δημιουργία αυτού του cd αποδεικνύοντας ότι το ρεμπέτικο τραγούδι είναι ζωντανό και εξακολουθεί να ενδιαφέρει ακόμη και στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΜΕ ΣΚΑΛΩΣΙΕΣ

Είναι γνωστό ότι ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος επιθυμούσε διακαώς να συνδεθεί το όνομά του με την ανέγερση καινούριου, μεγαλοπρεπούς Μητροπολιτικού ναού Αθηνών. Για την υλοποίηση αυτού του οράματός του είχε συζητήσει με κυβερνήσεις και την τοπική αυτοδιοίκηση, ώστε πρωτίστως να εξευρεθεί η κατάλληλη τοποθεσία για τον νέο Καθεδρικό.
Ο Αρχιεπίσκοπος δεν ευτύχησε να δει το όραμά του πραγματικότητα. Και δεν φτάνει αυτό, αλλά η κηδεία του θα γίνει στον επί έτη και έτη επισκευαζόμενο Μητροπολιτικό ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.

Η δημοσιογράφος Μαρία Θερμού στο σημερινό ΒΗΜΑ μας δίνει, σ’ ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ (Αναστήλωση χωρίς τέλος) την κατάσταση εγκατάλειψης στην οποία βρίσκεται ο ναός, τονίζοντας ότι οι εργασίες αναστήλωσης του μνημείου - λόγω των ζημιών που υπέστη από τους σεισμούς – έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί από το 2004! «Πρόκειται για καθυστέρηση η οποία πέραν των άλλων προσβάλλει την εικόνα της χώρας, μειώνοντας και το κύρος της Εκκλησίας», υπογραμμίζει η Μ. Θερμού.

Ο νέος Αρχιεπίσκοπος θα πρέπει να θέσει ως προτεραιότητά του την ολοκλήρωση των εργασιών και την ανάδειξη του ναού που δεσπόζει στο ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας και είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την ιστορία του ελληνικού κράτους από το 1842 μέχρι τις μέρες μας.

Ο ΜΟΙΧΕΠΙΒΑΤΗΣ!

Την 1η Ιανουαρίου συμπληρώθηκαν εννέα χρόνια αφ’ ότου προσελήφθην ως δεξιός ιεροψάλτης στην Ι. Μονή Γηροκομείου, κατόπιν επιμόνου αιτήσεως του ηγουμενοσυμβουλίου προς τον τότε Μητροπολίτη Πατρών κ. Νικόδημο, ο οποίος συγκατατέθηκε ασμένως.
Υπηρέτησα, λοιπόν, στο Μοναστήρι που βαπτίστηκα, που έψαλλα από μικρό παιδί, εκεί όπου καθιέρωσα τις μεγάλες αγρυπνίες, τις ειδικές ακολουθίες και το μοναχικό τυπικό.
Ως γνωστόν τον περασμένο Μάϊο απελύθην δι’ επιστολής του ηγουμενοσυμβουλίου, σταλείσης μοι με κούριερ (!), χωρίς να αναγράφεται ο λόγος της ενεργείας αυτής. Είναι όμως επίσης γνωστό ότι λειτούργησε «το βαθύ κράτος» παρεκκλησιαστικών κύκλων, οι οποίοι δεν δέχονται αντίλογο στους λόγους και τις πράξεις τους.
Δυστυχώς, ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, παρά τις «εκσυγχρονιστικές» προθέσεις του, δεν κατόρθωσε να σπάσει το απόστημα του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας που κυριαρχεί στην πλειοψηφία των εν Ελλάδι θρησκευομένων.
Καλώ τον «διάδοχό» μου στο αναλόγιο της Μονής Γηροκομείου κ. Χαράλαμπο Παρασκευόπουλο να παραιτηθεί πάραυτα. Όσο μένει αποδεικνύεται μοιχεπιβάτης του ψαλτηρίου.
Για τον ηγούμενο Συμεών Χατζή, τι να πει κανείς; Έχει απoλέσει κάθε ίχνος χριστιανικότητος.
Διευκρινίζω ότι δεν με ενδιαφέρουν οι θέσεις και τα αξιώματα. Το ζήτημα είναι ηθικής τάξεως. Άλλωστε η συνέχεια της υποθέσεως θα δοθεί, δυστυχώς, στις δικαστικές αίθουσες. Με την απόλυτη ευθύνη της τοπικής Εκκλησίας. Η προανάκριση άρχισε…

ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ Ε'

Ελ. Μάινας
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ

Τρεις μέλισσες ολόχρυσες
στ’ άνθη της ροδωνιάς
συλλέγουνε τη γύρη τους,
χορεύουν μουσικά,
τρεις ήλιους πλάθουν τα κεριά
στο σκότος λάμψη μία.

Ελένη Αρβελέρ
ΕΝΔΟΞΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΙΣΜΟΣ (απόσπασμα)

Από Αντιόχεια, Αλεξάνδρεια, και πιο πέρα ακόμη,
ασθμένον έφτασε το ελληνίζειν μέσα στη Νέα Ρώμη.
Βασιλικά το υποδέχθηκε ο Ιουλιανός,
με σθένος το διεκδίκησε ο Ναζιανζηνός,
και τέλος ο Βασίλειος, στων Νέων την παιδεία,
κράτησε το απόσταγμα απ’ την παλιά σοφία,
αυτήν που, «έξω και θύραθεν», είπε η εκκλησία.

Γκρέμισε ο Θεοδόσιος ναούς, ιερά, βωμούς
(Τα αγάλματα συντρίμμια, σωρός άμορφων λίθων),
τους αγωνιστικούς της Ολυμπίας κατήργησε θεσμούς,
έψεξε κι ο Χρυσόστομος των Αθηνών τον τύφον,
ενώ η Πυθία έβγαζε παράξενους χρησμούς,λες κι είχε τον Απόλλωνα κατατροπώσει ο Πύθων.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ...

Διαβάζω μια ωραία είδηση σε τοπική εφημερίδα.
Ο Δήμος Πατρέων ψάχνει εναγωνίως εξωτερικούς συνεργάτες για την «αύξηση του δημοτικού έργου». Αναζητά δικηγόρο, οικονομολόγο, περιβαλλοντολόγο, ειδικό σύμβουλο για το Καρναβάλι και ειδικό σύμβουλο για θέματα θρησκείας και πολιτισμού. Οι συμβάσεις των «συνεργατών» θα είναι ετήσιες και η αμοιβή τους καθορίζεται στις 10.000 ευρώ έκαστος.
Η τελευταία «ειδικότητα» μου κίνησε το ενδιαφέρον ως η πλέον «μεγαλεπήβολη»! Ο Δήμος θέλει «έναν ειδικό σύμβουλο επί θρησκευτικών – πολιτισμικών και διαθρησκειακών – διαπολιτισμικών σχέσεων με αντικείμενο την οργάνωση σε συνεργασία με την Μητρόπολη Πατρών των ετήσιων θρησκευτικών εκδηλώσεων Πρωτοκλήτεια, την οργάνωση στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας Εβδομάδας Εκκλησιαστικής και Βυζαντινής Τέχνης με συμμετοχή χορωδιών ή διάφορων εκθέσεων, τη σύνδεση των πόλεων όπου έδρασε ο Απόστολος Ανδρέας».
Εν πρώτοις αυτά δεν είναι υπόθεση ενός συμβούλου αλλ’ ενός επιτελείου εξειδικευμένων και έμπειρων επιστημόνων. Και ενώ για τις προηγούμενες ειδικότητες (περιβαλλοντολόγου, συμβούλου για το καρναβάλι) τίθενται κάποιες προϋποθέσεις, στην επί της θρησκείας δεν υπάρχει καμία. Φωτογραφική μού μοιάζει η... αναζήτηση. Μάλλον προορίζεται για κάποιον αψίκορο Σπύρο, Αλέκο, Στέφανο, που θέλει το χρίσμα του «παράγοντα» στα θρησκευτικά – πολιτιστικά γεγονότα συν τα λεφτά φυσικά. Θλίψις και αηδία…

ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ ΦΕΥΓΩ...

Άντεξαν μόλις ένα χρόνο…
Ο ποιητής Διονύσης Καρατζάς και ο φιλόλογος Άρης Δρουκόπουλος ανέλαβαν το άχθος, λέω εγώ, «του συμβούλου» του Δημάρχου Πατρέων Ανδρέα Φούρα για θέματα πολιτισμού. Ήμουν σίγουρος ότι η θητεία τους θα ήταν βραχύβια, καθώς το ήθος τους και η μέχρι τώρα συνεπής διαδρομή τους στο χώρο των γραμμάτων, δεν θα τους άφηναν περιθώρια για εξυπηρέτηση κοντόφθαλμων «οραμάτων», μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων ή για συμβιβασμούς με καιροσκοπικές αντιλήψεις και επιλογές.
Παραιτήθηκαν, όπως έμαθα εξ εγκύρου πηγής, αθορύβως… Χωρίς, δηλ., να το «κάνουν θέμα» όπως λέμε. Άλλωστε κατά τον ίδιο τρόπο ανέλαβαν. Απέδρασαν, λοιπόν, προς την ελευθερία! Γιατί η υποχρέωση να ομιλείς εις ώτα μη ακουόντων είναι δυσβάστακτη…Επέστρεψαν εις τα ίδια. Ή όπως θα ‘λεγε κι ο ποιητής Διονύσης Καρατζάς: «Εθελοντής φεύγω για τρυφερά κύματα».

ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ

Όπως ανέφεραν προχθές οι ειδήσεις, η ΕΕ εξέδωσε ένα ψήφισμα για όλες τις Μεσογειακές χώρες που επλήγησαν από φωτιές: Να δεσμευτούν ότι τα δάση που κάηκαν θα ξαναγίνουν δάση, διότι αυτό αφορά ΟΛΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΚΑΘΕ ΧΩΡΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ. Το ψήφισμα υπεγράφη από τις αντιπροσωπείες όλων των Μεσογειακών χωρών (Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία) και όλων των παρατάξεων... εκτός μίας.

Guess who?... Ο κ. Ρουσόπουλος είπε ως δικαιολογία ότι αυτό είναι παρέμβαση στο Σύνταγμα της χώρας, βλέπε άρθρο 24, περί "δασικών εκτάσεων και δασών"!!.. Εκτός αυτού, προχθές οι ειδήσεις, ακόμα και των κρατικών καναλιών, ανέφεραν ότι 2.000 και πλέον στρέμματα στη Ζαχάρω Ηλείας "παραχωρήθηκαν για ήπια τουριστική ανάπτυξη" σε μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα.

Οφείλουμε να δείξουμε σε όλα τα κόμματα ότι δεν είμαστε σύμφωνοι και ότι δεν αδιαφορούμε: Υπογράψτε το petition για την προστασία των δασών. Οι μέχρι τώρα υπογραφές είναι πάρα πολύ λίγες. Οφείλουμε να τις κάνουμε 2.000.000, αφού η αίτηση αυτή θα σταλεί στη Βουλή, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αλλά και στον ΟΗΕ.

www.petitiononline.com/forestgr

Ο κ. ΜΑΡΙΝΑΚΗΣ, ΤΟ ΠΟΛΥΕΔΡΟ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ

Στην εφημερίδα ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ σήμερα (28/1), δημοσιεύθηκε άρθρο του γνωστού δικηγόρου κ. Παύλου Μαρινάκη με τίτλο «Έκτακτο Στρατοδικείο». Ο κ. Μαρινάκης χρησιμοποιεί τον όρο αυτό για να χαρακτηρίσει την παρουσίαση του βιβλίου «Το μαύρο κουτί» των Ν. Νικολόπουλου & Δ. Τσακτσίρα, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Διακίδειο Σχολή την 14η Ιανουαρίου και τη διοργάνωση είχε αναλάβει το βιβλιοπωλείο «Πολύεδρο». Τα πυρά του κ. Μαρινάκη δέχεται ο «Πρόεδρος» & «οργανωτής» βιβλιοπώλης, ο οποίος κατά τον κ. Μαρινάκη που ήταν μέλος του Δ.Σ. του φορέα της Πολιτιστικής, «είχε ζητήσει από την Πολιτιστική να του ανατεθούν ορισμένες εκδηλώσεις κόστους μόνο… 1.569.200 ευρώ. Όταν το αίτημά του δεν έγινε δεκτό, ο ‘πρόεδρος’ έφυγε από την Πάτρα, δηλώνοντας για την πόλη μας κάτι το υβριστικό. Ξαναγύρισε όμως για να συγκροτήσει το ‘Έκτακτο Στρατοδικείο’». Νομίζω ότι το κείμενο που είχα γράψει στις 26-5-06 για την τακτική Πολυέδρου και είχε δημοσιευθεί σε τοπική εφημερίδα πρέπει να αναδημοσιευθεί και στο παρόν ιστολόγιο. Ιδού!

Στον κύκλο «Ποίηση και Μουσική» που διοργανώθηκε από τον φορέα «Πάτρα 2006 – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», πραγματοποιήθηκε από το Πολύεδρο, στο χώρο του, μια εκδήλωση αφιερωμένη σε Πατρινούς ποιητές, υπό τον φιλόδοξο τίτλο: «Ποιητές της Πάτρας στις γλώσσες της Ευρώπης». Είναι γνωστό πως αυτή και τέσσερις ακόμα εκδηλώσεις του κύκλου αυτού, προέκυψαν μετά την ανατροπή της στάσης της Πολιτιστικής έναντι του Πολύεδρου. Αρχικώς το Πολύεδρο καταφερόταν εναντίον της Πολιτιστικής και όσων εκ των ποιητών συνεργάζονταν τότε μαζί της. Τελικά το Πολύεδρο πήρε αυτό που ήθελε και οι ποιητές που ήσαν «μέσα στα πράγματα» βρέθηκαν απ’ έξω. Και φυσικά αρνήθηκαν τη συμμετοχή τους στην εκδήλωση που έστησε το Πολύεδρο, το οποίο, με τη σειρά του, δεν πτοήθηκε, αλλά προχώρησε στη διοργάνωση της εκδήλωσης με τη λογική «μπορούμε και χωρίς αυτούς».
Με βάση αυτό το πνεύμα αγνοήθηκε επιδεικτικά η «Ανθολογία νεωτερικής ποίησης στην Πάτρα» που επιμελήθηκε ο Άρης Δρουκόπουλος και μετέφρασε στα γαλλικά ο Μ. Volkovitch, προσκεκλημένος του Πολύεδρου και της Πολιτιστικής ως νεοελληνιστής και μεταφραστής, αλλά, ως φαίνεται, δεν αναγνωρίζεται η δουλειά του στην Ανθολογία Δρουκόπουλου.
Οι υπεύθυνοι του Πολύεδρου ανακοίνωσαν την έκδοση, σύντομα μάλιστα, μιας πολύγλωσσης Ανθολογίας Πατρινών ποιητών, ως επακόλουθο της εκδήλωσης που έγινε. Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Η έκδοση αυτή θα είναι της Πολιτιστικής; Γιατί αν συμβαίνει αυτό τότε θα βρισκόμαστε προ μιας πρωτοφανούς πολυτέλειας: Δύο ξενόγλωσσες Ανθολογίες Πατρινών ποιητών μέσα σε λίγους μήνες!
Όμως, αν το Πολύεδρο αναλάβει την έκδοση αυτής της Ανθολογίας, το αποτέλεσμα θα είναι ολωσδιόλου αμφίβολο, καθώς θα λείπουν οι ποιητές εκείνοι που είναι «εκτός λίστας». Όσο για τους άλλους; Οι περισσότεροι είναι ήδη ανθολογημένοι από τον Α. Δρουκόπουλο.
Αναφορικά, όμως, με την εκδήλωση που έγινε στο Πολύεδρο για την Πατρινή ποίηση, θα πρέπει να σταθούμε και στο μουσικό μέρος της που θεωρήθηκε (;) αυτονόητο. Το ενδεδειγμένο θα ήταν να παρουσιαστεί μελοποιημένη ποίηση Πατρινών ποιητών, αφού αρκετοί συνθέτες (Μ. Θεοδωράκης, Θεόφιλος Κάββουρας, Γιώργος Ανδρέου, Σωτήρης Σακελλαρόπουλος κ.α.) έχουν ασχοληθεί και γνωρίζουμε τις σχετικές συνθετικές τους εργασίες. Επίσης, θα μπορούσε να γίνει παραγγελία σε Πατρινούς συνθέτες να μελοποιήσουν Πατρινούς ποιητές ειδικά για την εκδήλωση αυτή. Συμπερασματικά: Μια εκδήλωση για την πατρινή ποίηση – θέμα άγνωστο στους πολλούς – απαιτούσε περισσή φροντίδα και υπευθυνότητα, ώστε να τύχει και της κατάλληλης ανταπόκρισης από πλευράς κοινού. Δυστυχώς θριάμβευσαν η μεροληπτικότητα και η προχειρότητα.

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ

Μετάφραση από τα Ρουμανικά
Νεκτάριος Κουκοβίνος

Εκδόσεις: Μαΐστρος 2006
Σειρά: Σύνορα

Το βιβλίο (526 σελίδες) πραγματεύεται την πνευματική περιπέτεια του Νικολάε Στάινχαρτ, ενός συγγραφέα που θεωρείται ο «Παπαδιαμάντης» της Ρουμανίας. Γεννήθηκε και μεγάλωσε σε Εβραϊκή οικογένεια. Έσκυψε και μελέτησε σε βάθος την Ευρωπαϊκή γραμματεία. Κάτοχος μεγάλης φιλοσοφικής όσο και λογοτεχνικής παιδείας, πνεύμα ανήσυχο και περίεργο, γνώρισε και ασπάστηκε την ορθόδοξη πίστη. Φυλακίστηκε από το καθεστώς Τσαουσέσκου και έζησε για μεγάλο χρονικό διάστημα μαζί με ποινικούς εγκληματίες και πολιτικούς καταδίκους, μεταξύ των οποίων και ιερείς όλων των χριστιανικών δογμάτων. Βαφτίστηκε κρυφά μέσα στις φυλακές, ενώ αργότερα έζησε στη Μονή της Ροχίας, ως ιερέας και υπεύθυνος βιβλιοθήκης. Οι εμπειρίες της ζωής του, η εξέλιξη των σκέψεών του, ο δρόμος για τη σωματική, ψυχική και νοητική του επιβίωση, καθώς και η πνευματική του πορεία, καταγράφονται στο βιβλίο του, το οποίο ο συγγραφέας θεωρεί ως την πολιτική, λογοτεχνική και πνευματική του διαθήκη. Το χειρόγραφο του «Ημερολογίου της Ευτυχίας», που είναι το σημαντικότερο έργο του, κατασχέθηκε από το καθεστώς, καταστράφηκε σε καιρούς ταραχώδεις και ανασυστήθηκε από μνήμης. Με παράδοξο όμως και αξιοθαύμαστο τρόπο ήρθε και πάλι στα χέρια του. Βιβλίο στοχαστικό όσο και βιωματικό, συνιστά μια από τις σημαντικότερες πνευματικές καταθέσεις του 20ου αιώνα.
O Βίτζιλ Μπουλάτ παρατηρεί ότι «στο πρόσωπο του Στάινχαρτ συνυπάρχουν αρμονικά ο συγγραφέας και ο μοναχός, γι’ αυτό και το Ημερολόγιο της Ευτυχίας είναι ένα βιβλίο μύησης στον χριστιανισμό».Ο ίδιος ο Στάινχαρτ καταγράφει στο Ημερολόγιό του καθαρά υπαρξιακές θέσεις, που αφορούν στην ουσία του χριστιανισμού, όπως: «Είμαι χριστιανός και γι’ αυτό με επισκέπτεται η χαρά, χαρά παράξενη και αναίτια. Μόνο εξαιτίας του χριστιανισμού δεν γυρνάω σκυφτός, ντροπιασμένος και απογοητευμένος στους δρόμους της πόλης, νύχτα μέρα. Μόνο εξαιτίας της πίστης στον Ιησού Χριστό δεν κατέληξα να γίνω κι εγώ (όπως λέει ο Φρανσουά Μωριάκ στο βιβλίο του Πεπρωμένα) ένα από αυτά τα ζωντανά πτώματα που κουβαλάει μαζί του το τρεχούμενο νερό της ζωής. Μόνο εξαιτίας του χριστιανισμού μπόρεσα να καταλάβω αυτό που πολύ όμορφα λέει η Αγία Γραφή στις Πράξεις των Αποστόλων και συγκεκριμένα στο 20,35: Μακάριον εστί μάλλον διδόναι ή λαμβάνειν».

ΟΙΝΟΣ Ο ΜΥΣΤΙΚΟΣ

«…Και μη μεθύσκεσθε οίνω εν ω εστιν ασωτία» (Εφεσ. ε’,18).
Η προτροπή του Αποστόλου Παύλου προς τους Χριστιανούς της Εφέσου είναι κάτι παραπάνω από σαφής: Μη μεθάτε με κρασί, γιατί η κατάσταση της μέθης συνιστά ασωτία και διαφθορά. Με το μεθύσι ο άνθρωπος χάνει τη νηφαλιότητά του, εκτρέπεται στην ακολασία, γίνεται, δηλαδή, οινόφλυξ και οινοβαρής, ευάλωτος σε κάθε άλλο πάθος. Ο οίνος προβάλλεται εδώ ως αιτία αμαρτίας.
Όμως, σ’ εκείνους που κατηγορούσαν τον οίνο ως αιτία μέθης, ο ιερός Χρυσόστομος είπε ότι αιτία δεν είναι ο οίνος, αλλά η κακή μας προαίρεση. Τονίζει, μάλιστα, τα εξής χαρακτηριστικά: «Επιπλέον σκέψου, άνθρωπε, που χρησιμοποιήθηκε ο οίνος και φρίξε. Διότι το θεμέλιο των αγαθών της σωτηρίας μας (δηλ. η Θεία Ευχαριστία) επιτελείται δια του οίνου. Γνωρίζουν οι μεμυημένοι αυτό που λέγω». Εκείνοι που κοινωνούν από το Ποτήριο της Ζωής, γνωρίζουν ότι «το Ποτήριο το πνευματικό δεν προξενεί μέθη, δεν παραλύει τη δύναμη του ανθρώπου, αλλά την διεγείρει… Αυτός είναι καινούριος τρόπος μέθης: Δίνει δύναμη στον άνθρωπο, καθιστά τον άνθρωπο εγκρατή και δυνατό, διότι ανέβλυσε από την πνευματική πέτρα (που είναι ο Χριστός)».
Όπως είναι γνωστό στον Μυστικό Δείπνο ο Χριστός προσέφερε το Σώμα Του και το Αίμα Του με την μορφή του άρτου και του οίνου. Με την πράξη αυτή μας υπέδειξε να χρησιμοποιούμε και εμείς στην Θεία Λειτουργία άρτο και οίνο, τα οποία είναι δύο βασικά είδη της τροφής του ανθρώπου. Καλύτερα, ο άρτος και ο οίνος είναι τροφή αποκλειστικά του ανθρώπου.
Προσφέρουμε, λοιπόν, στον Θεό αυτά που δημιουργούν και συντηρούν τη ζωή, δηλαδή τον άρτο και τον οίνο, διότι ο Θεός μας ανταποδίδει τη ζωή. Πρόκειται για μια ευχαριστιακή αντιπροσφορά στον Θεό όλων εκείνων, τα οποία Αυτός μας προσφέρει πολλαπλασίως. Ο άρτος και ο οίνος αγιάζονται και γίνονται Σώμα και Αίμα Χριστού. Και οι πιστοί μεταλαμβάνουν πνευματικής βρώσεως και πόσεως. Τότε, όταν ο άνθρωπος γίνει σύσσωμος και σύναιμος Χριστού, πληρούται μέθης νηφαλίου.
Η μέθη αυτή αποσπά τον άνθρωπο από τα υλικά, τα γήϊνα και εφήμερα. Η μέθη που προκαλεί το Δεσποτικό Ποτήριο είναι «νήφουσα μέθη», δηλ. εγρηγορούσα. «Όσο ο άνθρωπος συστέλλεται, τόσο ο Θεός διαστέλλεται και του προκαλεί τη Θεία και Νηφάλιο Μέθη. Ο γλυκύτατος Θεός που φανερώνεται απαστράπτοντας, είναι ο οίνος ο μυστικός όπου παραμένουν κρυμμένοι όλοι οι θησαυροί της σοφίας και της γνώσεως: ο πέρα από κάθε γνώση λευκολαμπής οίνος της μυστικής γνώσεως. Αρετή σημαίνει φανέρωση του φωτός, της μοσχοβολιάς και ευωδίας του οίνου του μυστικού, θεία αποκάλυψη. Χριστός η ουσία της αρετής» (Ιερομόναχος Συμεών).
Χριστός ο οίνος ο σωτήριος, ο οίνος ο μυστικός, ο οποίος αναβλύζει από την Θεοτόκο:
Ως αγεώργητος, Παρθένε άμπελος,
τον ωραιότατον βότρυν εβλάστησας,
αναπηγάζοντα ημίν, τον οίνον τον σωτήριον,
πάντων τον ευφραίνοντα, τας ψυχάς και τα σώματα (Θεοτοκίον).
Η ύπαρξη ολόκληρη ευφραίνεται από την απόλαυση του οίνου του μυστικού. Πληρούται χάριτος μεθυστικής.
Όπως λένε οι Πατέρες, η σχέση του ανθρώπου με τον Θεό δεν μπορεί να είναι άλλη παρά ερωτική. Ο Χριστός είναι το «κατάλυμα των ανθρωπίνων ερώτων». Γίνεται άνθρωπος, πάσχει και υποφέρει μέχρι σταυρού και θανάτου από άπειρη αγάπη για τον άνθρωπο. Αυτό το μυστήριο του Σταυρού μόνον οι μεθυσμένοι από την αγάπη Του μπορούν να ψαύσουν. «Ο μανικός Του έρως μας παρέχει το βακχευτικό φίλτρο της Νηφάλιας Μέθης» (ιερομόναχος Συμεών). Όταν ο άνθρωπος είναι μεθυσμένος από μια τέτοια αγάπη, τελείως ξένη προς ψυχολογικές κατηγορίες και συναισθηματικές εξάρσεις, τότε θέλει να κεράσει και τους αγαπημένους του. Να τους καταστήσει κοινωνούς μιας «μεθυστικής» πραγματικότητας: «ποτιώ σε από οίνου του μυρεψικού» (θα σε κερνούσα κρασί μυρωμένο), λέει η Νύμφη του Άσματος στον αγαπημένο της.
Η Σοφία του Θεού, δηλαδή ο Χριστός, «εκέρασεν εις κρατήρα τον εαυτής οίνον… έλθετε και πίετε οίνον, ον κεκέρακα υμίν. Απολίπετε αφροσύνην και ζήσεσθε και ζητήσατε φρόνησιν, ίνα βιώσητε, και κατορθώσητε σύνεσιν εν γνώσει» (Παροιμ. θ’ 1-6). Όντως μέθη νηφάλιος. Που οδηγεί στη Θεογνωσία και όχι στην απώλεια. Μέθη αγαπητική, που εξορίζει την αφροσύνη και καλλιεργεί τη σωφροσύνη, ώστε ο άνθρωπος «θείω βακχευόμενος πνεύματι» να διεξέλθει την ατρύγετο του βίου θάλασσα.

Εγώ ειμί της ζωής η άμπελος
Ο Χριστός στον Μυστικό Δείπνο λέει στους μαθητές του: «Εγώ ειμί η άμπελος, υμείς τα κλήματα» (Ιω. ιε’ 5). Οι Απόστολοι εγκεντρίζονται στον Χριστό. Όπως το κλήμα δεν μπορεί να φέρει καρπό από μόνο του, αν δεν είναι κολλημένο στην κληματαριά, έτσι και οι μαθητές δεν θα έχουν πνευματική καρποφορία, αν δεν είναι ενωμένοι με τον Χριστό. Και επειδή η Εκκλησία είναι Σώμα Χριστού, η ενότητα των πιστών υπογραμμίζεται από την χρήση του οίνου: είναι ένα κράμα που προήλθε από το πάτημα πολλών σταφυλιών που μαζεύτηκαν από διάφορα κλήματα και ποικίλους τόπους.
Ο Χριστός ως Άμπελος είναι ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα θέματα της ορθόδοξης εικονογραφίας. Η παράσταση εκφράζει την θεολογία της ενότητας «εν Χριστώ». Και αυτή η ενότητα, που δεν καταργεί την ετερότητα, θεμελιώνεται φυσικά στην αγάπη.
Η σύνθεση είναι συμμετρικά οργανωμένη. Ο Χριστός παριστάνεται ως τη μέση μετωπικός, με απλωμένα τα χέρια σε σχήμα ευλογίας, ενώ στον κορμό της αμπέλου στηρίζεται ανοικτό το Ευαγγέλιο, όπου αναγράφεται το σχετικό χωρίο του Ιωάννου. Σε μικρότερη κλίμακα παριστάνονται οι στηθαίες μορφές των δώδεκα Αποστόλων, κυκλωμένες από τους βλαστούς της Αμπέλου, που καταλήγουν σε τσαμπιά σταφύλια ή σε πλατιά πράσινα φύλλα.
Η αληθινή άμπελος, λοιπόν, είναι ο Χριστός, αλλά είναι επίσης και η Εκκλησία του, που τα μέλη της βρίσκονται σε κοινωνία μαζί Του. Δίχως κοινωνία μαζί Του, οι πιστοί είναι κλαδιά κομμένα από το κλήμα, χωρίς χυμό, άκαρπα, κατάλληλα για τη φωτιά. Σ’ αυτήν την κοινωνία όλοι οι άνθρωποι έχουν κληθεί από την αγάπη του Χριστού. Με την κοινωνία αυτή ο άνθρωπος γίνεται κλαδί της αληθινής αμπέλου. Άλλωστε αυτό είναι και το μυστήριο της αληθινής αμπέλου. Εκφράζει την καρποφόρο ένωση του Χριστού και της Εκκλησίας και τη χαρά που παραμένει τέλεια και αιώνια.Κοινωνία, ενότητα, αγάπη, μέθη νηφάλιος, γνώση αληθής, είναι οι πολύχυμοι καρποί του οίνου του μυστικού. Όταν ο πιστός αξιωθεί αυτών των δωρεών, τότε αναβλύζει από μέσα του αίνος ατελεύτητος για τον οίνο τον μυστικό. Αυτός ο οίνος ούτε παλιώνει ούτε τελειώνει. Είναι εσαεί καινός και ακένωτος: «Συ καινότατον πόμα» (Συμέων Νέος Θεολόγος), «Πόμα καινόν υπέρ λόγον» (Κανών Μ. Πέμπτης): απόλαυση θείου οίνου, που τόσο αυξάνει στον σφοδρό εραστή την επιθυμία γι’ αυτόν, όσο τον μεθά μ’ εκείνη την καλή και νηφάλιο μέθη «δι’ ής τοις ανθρώποις εκ των υλικών προς το θειότερον η έκστασις γίνεται» (Γρηγόριος Νύσσης). Αλλιώς δεν είναι εύκολο να περιφρονήσει κανείς τα φθαρτά και εφήμερα, αλλά ελκυστικά και ηδονικά. Πρέπει να ανταποκριθεί στην κλήση του οίνου του μυστικού: «Μείνατε εν εμοί, ίνα βότρυν φέρητε. Εγώ γαρ ειμί της ζωής η άμπελος».

ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΠΟ ΑΙΘΡΙΑ ΜΑΤΙΑ

Πανηγυρική εκλογή, επευφημίες, τιμές και δόξες, ο κόσμος οπίσω αυτού...

Οράματα, σχέδια, εμπνεύσεις, πρωτοβουλίες, παρεμβάσεις...

Ανέκδοτα, λαοσυνάξεις, υπογραφές, προστριβές, σκάνδαλα...

Καρκίνος, Θάνατος...

Σήκωσε έναν σταυρό από πληγές... Τον αναπλήρωσε μ' έναν σταυρό από αίθρια μάτια.

ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ Δ'

Νίκος Καρούζος

Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΣΚΟΥΛΗΚΙΟΥ

Άκου Κύριε τον καλό σου φίλο

που αγαπά τους καρπούς και τους τάφους.

Εσύ είσαι ό,τι με συνδέει μ' έναν καρπό και μ' έναν τάφο.

Αλλ' όμως είμαι θέλημά σου

γέννημα στην απέραντη καρδιά σου...

Δεν έχω ερωτήματα

και ταξιδεύω με αργή κίνηση προς τον Πατέρα.

Μάταιος ο κόσμος αλλά πέρασμα.

Και μάταια τα μάτια της σαρκός μου

γλυκά που αγγίζονται με λουλούδια.

"Δεν έχεις ερωτήματα;" - μου λέει το φθαρτό.

Σελήνη φευγαλέα εσύ τάχα ρωτάς αυτή τη νύχτα;

Ή με ρωτούν τα νέφη που σε ακολουθούν;

Χαίρομαι την ευφορία του αργύρου σου

και τη διαπερνώ με την πίστη.

Αυτή 'ναι η αξία εμάς των σκουληκιών

που δεν έχουμε παρά μονάχα ένα δρόμο...

Το χώμα είν' η μοίρα μου αντίκρυ των άστρων.

Αγάπη όνειρο θαλασσί τύλιξέ με.

Ποια ευφροσύνη δεν σου παραστέκει;

Αγάπη, πράξη και ουσία του θεού μου

σερνάμενο κι αν είμαι πλέω στη χαρά.

ΠΕΡ' ΑΠ' ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

Χτυπούσα τα χέρια μου στα γαλάζια κρύσταλλα τ' ουρανού

σε κατάμαυρο μέλλον εξοντωμένος.

Ήτανε Σάββατο κι ο φτωχός Ιησούς

ο ξιπόλητος ερωμένος της αγωνίας

ο ξέχειλος απ' τη σκιά των λαών επιστάτης

περίμενε τα χαρωπά γραΐδια στο μισόφωτο.

Βγάζει ψαλμό σα να ποτίζει περιβόλια

ο τρεμουλιάρης ιερέας κι ο καθαρός

αέρας ο υπνοφόρος.

Ευρώπη, Ευρώπη δεν είσαι τίποτ' άλλο,

είσαι μονάχα η συνέχεια του Βαραββά!

Το πορτρέτο του Ν. Καρούζου φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Αχιλλέας Χρηστίδης

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΗΤΑΝ ΑΦΓΑΝΟΣ ΠΡΟΣΦΥΓΑΣ

Μόλις πήρα στο mail μου ένα κείμενο του φίλου Roni Bou Saba, Ορθοδόξου εκ Λιβάνου, ο οποίος σπουδάζει στην Πάτρα Ελληνική φιλολογία. Ο Αντιοχειανός θεολόγος Roni, γεννημένος και αναθρεμμένος σ' ένα μωσαϊκό εθνών και θρησκειών, με τον πόλεμο παρά πόδας στην κυριολεξία, γράφει για την ...λύση που βρήκαμε με τους Αφγανούς και την αδιάφορη, για να μην πω ανάλγητη, στάση της Εκκλησίας. Ας αφουγκραστούμε την σκέψη και την αγωνία ενός νέου, ξένου μάλιστα - με όρους εθνικιστικούς - μα απολύτως Έλληνα ως προς την παιδεία και αδελφού εν τη πίστει, με όρους οικουμενικούς.

«Κύριε, πότε σε είδομεν πεινώντα ή διψώντα ή ξένον ή γυμνόν ή ασθενή ή εν φυλακή και ου διηκονήσαμέν σοι;» (Ματθ. 25:44)
Ακόμα δεν προλάβαμε να ξεχάσουμε τα Χριστούγεννα όπου ανταλλάσσαμε ευχές για αγάπη, ειρήνη, και αλληλεγγύη. Ευχηθήκαμε, και; Μετά τι κάναμε για να συμβάλουμε στην πραγματοποίηση των ευχών μας; Αν προσδοκούμε μαγεία, μάταια η προσδοκία μας. Οι Αφγανοί πρόσφυγες μας προκαλούν, δοκιμάζουν την ειλικρίνεια των ευχών μας!
Ακόμα ηχούν στ’αυτιά μας τα ωραία κηρύγματα των «στελεχών»της Εκκλησίας. Και αστράφτουν στα μάτια μας τα φανταχτερά χρώματα των φωτογραφιών τους στα ΜΜΕ και στο διαδίκτυο για να αποδείξουν την εποχιακή ελεημοσύνη τους. Εκτός σαιζόν όμως πού είναι; Τις εορταστικές μέρες έσπευσαν με τα δικά τους ΜΜΕ στους Αφγανούς. Τώρα πού είναι; Περιμένουν τους μάγους; Οι μάγοι είναι με τον Χριστό. Ήρθε η σειρά των εκκλησιαστικών «στελεχών»να είναι κοντά στους Αφγανούς. Αυτοί είναι ο «επιούσιος Χριστός» μας που μας καλεί μέσω αυτών των «ελαχίστων αδελφών» Του να αποδείξουμε την πίστη μας «δι’αγάπης ενεργουμένη» (Γαλ. 5:6).
Είναι ώρα να θυμηθούμε ότι το πρόβλημα των προσφύγων δεν εξαρτάται μόνο από τους πολιτικούς. Ναι μεν αυτοί το δημιουργούν με χίλιους τρόπους, όταν παράδειγμα συμφωνούν να διωχτούν από την δική τους πατρίδα πρώτα απ’ όλα. Αλλά σε καμμία περίπτωση αυτοί δεν θα το λύσουν, κυρίως με την μέθοδο που εφαρμόζουν τώρα. Το πρόβλημα δεν είναι πολιτικό, αλλά ανθρώπινο. Γι’ αυτό το προσφυγικό ξεπερνά την Ελλάδα και αυτονόητο ότι δεν το λύνει η Ελλάδα. Λύνεται όταν ξεπερνάμε τους εθνικούς μας περιορισμούς και γυρνάμε στην γνησιότητα της ανθρωπιάς. Σήμερα οι πρόσφυγες είναι Αφγανοί και Ιρακινοί κάποτε ήταν οι Αρμένιοι, άλλοτε οι Πόντιοι, και άλλοτε οι Μικρασιάτες.
Ακόμα μπορούμε να συμβάλουμε στο να ληφθούν καλύτερα μέτρα, μέτρα αντιρατσιστικά, για τη διαχείριση του ζητήματος των προσφύγων. Και αν όντως γιορτάσαμε τα Χριστούγεννα ας φανεί η αγάπη μας.
«και αποκριθείς ο βασιλεύς ερεί αυτοίς· αμήν λέγω υμίν, εφ’ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε» (Ματθ. 25:40)

ΓΙΑ ΜΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

Τον περασμένο Οκτώβριο εγκαινιάστηκε ο υπερμεγέθης ναός της Αγίας Τριάδας στη Φάτιμα της Πορτογαλίας. Το τεράστιο αυτό έργο (ο ναός χωράει 9.000 καθήμενους) ανέλαβε και έφερε σε πέρας ο διεθνούς φήμης 'Ελληνας αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Τομπάζης. Σε συνέντευξή του που παραχωρεί σήμερα στο BHMagazino ο "άγιος" της λιτότητας, διατυπώνει άκρως ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις για τις "ιερές" δομές της απλότητας και της βιοκλιματικής. "Στους λατρευτικούς ναούς έχει μεγάλη σημασία να είναι σχεδόν άυλος ο χώρος. Να μπορείς να είσαι μόνος σου και την ίδια στιγμή με όποιον εσύ θες. Ακόμη και σε έναν βυζαντινό ή σε έναν μπαρόκ ναό, κάποια στιγμή χάνονται οι συγκεκριμένες μορφολογίες. Απο κει και πέρα έχει τρομερή σημασία η κλίμακα ενός χώρου." Για τον Τομπάζη ζητούμενα σ' ένα ναό είναι η λιτότητα, το φως, η κατάνυξη, η φυσικότητα. "Το κτίριο μπορεί να λειτουργεί από το πρωί ως το βράδυ χωρίς τεχνητό φως. Επιπλέον ο ναός μπορεί να αεριστεί φυσικά". Μήπως πρέπει η Εκκλησία μας να επαναδιατυπώσει την θεολογία της περί αρχιτεκτονικής, λαμβάνοντας υπ' όψιν και σημερινούς δημιουργούς, όπως ο Αλέξανδρος Τομπάζης, που ζητούν και μπορούν να πραγματώσουν με σύγχρονο τρόπο την αυθεντικότητα και την αίσθηση του ιερού;

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ

Αθήνα σήμερα. Μέγαρο Μουσικής και σύγχρονη μουσική.

Το απόγευμα έργα νέων συνθετών παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο των Εργαστηρίων Σύγχρονης Μουσικής, που επιμελείται, χρόνια τώρα, ο ακάματος και χαλκέντερος Θόδωρος Αντωνίου. Στην κατηγορία Μικρό Κοντσέρτο το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής υπό τον Θ. Αντωνίου ερμήνευσε συνθέσεις των Χρήστου Ξενάκη, Γουίλιαμ Αντωνίου (γιού του μαέστρου), Αντώνη Ανέστη και της φίλης Πατρινής Εσθήρ Λέμη.

Το βράδυ μια μοναδική μουσική παράσταση από το φημισμένο σύνολο Ensemble Modern. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα το έργο Μαύρο πάνω σε άσπρο, βασισμένο σε κείμενα των Maurice Blanchot, T.S. Eliot/J. Webster και Edgar Alan Poe. Μια σύνθεση του Heiner Goebbels αφιερωμένη στον Heiner Muller. Πρωταγωνιστής στο έργο το ίδιο το Ensemble. Δεκαοκτώ μουσικοί που αναπτύσσουν διάφορες μουσικές δράσεις. Ο χώρος τέχνης του μουσικού θεάτρου γίνεται ένας χώρος όπου διαδραματίζεται η καθημερινότητα. Οι εξαιρετικοί μουσικοί του συνόλου παίζουν μουσική και ταυτόχρονα γίνονται ερμηνευτές με εναλλασσόμενους ρόλους.

Ο Έντγκαρ Άλαν Πόε μας είπε: "Εσείς που διαβάζετε είστε ακόμα ανάμεσα στους ζωντανούς, μα εγώ που γράφω έχω πάει από καιρό στη χώρα των σκιών".

ΑΝΤΕΧΕΙ Ο,ΤΙ ΕΧΕΙ ΑΓΑΠΗΘΗ!

Τι άλλο να πει ο Πατριάρχης; Τα είπε όλα κατά την προσφώνησή του προς τον Πρωθυπουργό Κων/νο Καραμανλή στην Μεγάλη του Γένους Σχολή. Του υπενθύμισε αρχικώς την φράση του Ελύτη: Δεν είναι λίγο να σου ανήκουν οι αιώνες. Ο έχων ώτα...
"Ευχόμεθα αι δύο χώραι να γίνουν έργω και λόγω μιμηταί του παραδείγματος της Νέας Ζηλανδίας, η οποία αποκαλεί το Υπουργείον της τής Εθνικής Αμύνης "Υπουργείον Ειρήνης και Αφοπλισμού". Όχι Αμύνης αλλά Ειρήνης, όχι Εξοπλισμών αλλά αφοπλισμού"! Ο Πατριάρχης ειρηνάρχης!
"Μη μας ξεχνάτε. Μην ξεχνάτε την πνευματικήν πρωτεύουσαν της Ρωμηοσύνης. Μην ξεχνάτε την πνευματικήν μήτραν του Γένους. Μη λησμονήτε τις ρίζες μας. Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον και η περί αυτό Ομογένεια θέλουν να ζήσουν. Πρέπει να ζήσουν. Αντέχουν. Διότι αυτό είναι το ιστορικόν τους χρέος. Αντέχει ό,τι έχει αγαπηθή. Να μας αγαπάτε!"
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος μίλησε για άλλη μια φορά τη γλώσσα του χρέους, της α-λήθειας, δηλαδή της μνήμης και της αγάπης, της μόνης δύναμης να κινήσει το σύμπαν. Οι πατριαρχικοί λόγοι δεν ξέρω πώς ηχούν στην Ελλάδα του βολέματος και του χαβαλέ, συμπτώματα που πλήττουν και την Εκκλησία μας. Εύχομαι να ηχήσουν ως οι σάλπιγγες της Κρίσεως, μήπως και την εσχάτη ώρα συνειδητοποιήσουμε έστω ψήγματα αληθείας...
Ας ακούσουμε επιτέλους τη φωνή του Πατριάρχη, όπως βγαίνει μέσα από το σχοινί του Πατριάρχη... Ο νοών...

ΧΟΡΟΣ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ

Απόψε στο Μέγαρο Μουσικής στην Αθήνα παρακολούθησα μια από τις παραστάσεις της διοργάνωσης 3η Πλατφόρμα Σύγχρονου Ελληνικού Χορού, η οποία φέτος είναι ενταγμένη στο πλαίσιο της σειράς Γέφυρες: Αθήνα-Βερολίνο "Διαδρομές ήχου και κίνησης" και επιχειρεί να φέρει σε επαφή τις ελληνικές ομάδες χορού με την καλλιτεχνική σκηνή του Βερολίνου.

Την βραδιά στην αίθουσα Νίκος Σκαλκώτας άνοιξαν μουσικοί του περίφημου γερμανικού συνόλου σύγχρονης μουσικής Ensemble Modern, οι οποίοι παρουσίασαν με περισσή δεξιοτεχνία δύο πραγματικά ιδιαίτερα έργα του σύγχρονου ρεπερτορίου: Musique de tables (1987) του Thierry De Mey, για τρεις μουσικούς σε τραπέζια με μικρόφωνα επαφής, ένα ρεσιτάλ για κρουστά που ο συνθέτης τα θέλει τάβλες και Morceau de concours (1972) του Mauricio Kagel, για δύο τρομπέτες.

Στη συνέχεια το Κινητήρας Χοροθέαμα παρουσίασε την Κλυταιμνήστρα αόρατη, σε σκηνοθεσία της Αντιγόνης Γύρα. Ενδιαφέρον στοιχείο της παράστασης η μουσική σύνθεση της Μάρως Θεοδωράκη, η οποία παρενέβαλε νανουρίσματα, δημοτικά τραγούδια και άλλα παραδοσιακά στοιχεία, που έδεναν αρμονικά με τη σύγχρονη, δραματική πολλές φορές, χορογραφία. Νομίζω μια ενδιαφέρουσα πρόταση για την δυναμική αξιοποίηση της παράδοσης.

Κάτι ανάλογο έγινε και στο επόμενο έργο Κόμποι που παρουσίασε η Ομάδα Σύγχρονου Χορού Εννιάμορφο. Δύο άνδρες επί σκηνής να χορεύουν τους κόμπους της ύπαρξής μας και ο Κωστής Παπαδόπουλος να παίζει live εξωτικά έγχορδα και κρουστά, προσπαθώντας να λύσει τους κόμπους...

Τέλος, η Ομάδα Χορού ΕΛΔΩΡ παρουσίασε το In l' istesso tempo, εμπνευσμένο από τη μουσική σύνθεση του γεωργιανού συνθέτη Giya Kancheli και από το έργο του J.M.Koltes Στη μοναξιά των κάμπων με βαμβάκι. Την χορογραφία της Λίλας Ζαφειροπούλου ανέδειξαν οι χορευτές Danilo Palmieri και Ιωάννα Παρασκευοπούλου, ενώ τη μουσική έπαιξαν υποδειγματικά, με χορευτική ευαισθησία θα έλεγε κανείς, ο γνωστός βιολιστής Γιώργος Δεμερτζής και η Ρένα Ζαφειροπούλου στο πιάνο.

Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΣ ΑΛΕΞΙΟΥ

Στην εποχή ενός απίστευτου κιτς που κυριαρχεί στους περισσότερους ναούς της ορθόδοξης Ελλάδος (άθλιος φωτισμός, τερατώδεις πολυέλαιοι, ψεύτικα καντήλια, ηλεκτρικές καμπάνες, εκκωφαντικά μικρόφωνα, τεχνητοί "ισοκράτες", άφθονο πλαστικό, αυθαίρετες επεμβάσεις σε ναούς -μνημεία, επιδειξιομανία ιερέων και ψαλτών και γενικώς ασχήμια σε μεγάλη έκταση) έρχεται ένα κείμενο της... αριστερής συγγραφέως Έλλης Αλεξίου, να μας θυμίσει μια λατρεία αυθεντική, ολωσδιόλου γνήσια, την οποία είχε βιώσει στην Κρήτη του 1915. Εκατό χρόνια μετά, το κάλλος στη λατρεία είναι το μέγα ζητούμενο. Για όσους αναζητούν αυτό το απόθετον κάλλος, ασφαλής οδηγός είναι όχι συνέδρια Λειτουργικής ή λογιοτατισμοί περί παραδόσεως, αλλά το κείμενο της Έλλης Αλεξίου (Από πολύ κοντά, Αυτοβιογραφικό, Αθήνα 1983):

"...Μόλις άφησα το νησί μας κι ήρθα στην Αθήνα, μόλις πάτησα το πόδι μου στις εκκλησίες της, κατάλαβα πως τούτη η θρησκεία δεν έμοιαζε με τη δική μας. Με ενόχλησαν εδώ οι διφωνίες και τριφωνίες. Με ενόχλησαν οι καρέκλες αραδιαστά, τι ήτανε η εκκλησία θέατρο ή κινηματογράφος; Εγώ ενόμιζα, πως αριά και πού, στις μεγάλες γιορτές, στα δώδεκα ευαγγέλια ή τη Μεγάλη Παρασκευή, που βρίσκονταν και στο μέρος μας κάτι μεγαλοκυράδες, που κουβαλούσαν από τα σπίτια τους καθίσματα, φορτωμένα δυο-δυο στις υπηρέτριές τους, νόμιζα, λέω, πως ασεβούσαν στην ιερότητα του χώρου. Ο Χριστός πέθανε στο σταυρό απάνω και κείνες δεν άντεχαν να μείνουν δυο -τρεις ώρες όρθιες; Δεν ήθελα και τα ηλεκτρικά φώτα. Αναζητούσα τον καντηλανάφτη, που με το μακρύ κοντάρι στο χέρι περνούσε από κερί σε κερί κι έδιδε φως ή, άμα πλησίαζε η απόλυση, με το μακρύ του πάλι κοντάρι, που όμως τώρα τέλειωνε σ' ένα μικρό μαύρο χωνάκι, περνούσε από κερί σε κερί και το καπάκιαζε, το 'σβηνε ένα -ένα, ώσπου όλος ο πολυέλαιος, όλος ο ιερός χώρος βυθιζόταν από λίγο-λίγο στο σκοτάδι. Τώρα με τα ηλεκτρικά, όλα γινόντουσαν απότομα, αντιπαθητικά. Εμείς στον Άγιο Μηνά μας είχαμε μόνο τη γλυκειά βυζαντινή μουσική, και μόνο στασίδια, και μόνο καντήλια με λάδι και κεριά, και γι' αυτό λέω πως κείνα ήσαν τα τελευταία μου συγκινημένα Χριστούγεννα".

ΒΟΗΘΕΙΑ!!!

Την ώρα που η Ελλάδα αναστενάζει στους ρυθμούς του Θέμου, του Μάκη και του - δυστυχώς γι' αυτόν - ζώντος Ζαχόπουλου, η είδηση περνάει στα ψιλά, αν και είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Αναστέλλεται η λειτουργία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα ναρκωτικά. Πριν ένα χρόνο έκλεισε και το Κέντρο Εκπαίδευσης Στελεχών Πρόληψης Ναρκωτικών. Λόγω έλλειψης πόρων... Με χιλιάδες νέους να περιμένουν να μπουν σε θεραπευτικά προγράμματα. Σ' άλλο κόσμο ζουν οι πολιτικοί μας και οι κάθε λογής ιθύνοντες; Δεν βλέπουν ότι τα ναρκωτικά μαστίζουν την ελληνική κοινωνία και ιδιαίτερα τη νεολαία; Και τσακώνονται μεταξύ τους για το ποιός φταίει. Δεν καταλαβαίνουν ότι αυτοκτονούμε; Και όχι ανεπιτυχώς, όπως ο Ζαχόπουλος, αλλά συστηματικώς επειδή τα ναρκωτικά εξαπλώνονται με ταχύτητες φωτός... Για να φέρουν το σκοτάδι... Βοήθεια!!!

Ο ΠΑΠΑΣ, Ο ΕΚΟ ΚΑΙ Ο π. ΚΥΡΙΛΛΟΣ

Όταν διαμαρτυρήθηκα δημόσια για την αποκάλυψη ότι ο αρχιμανδρίτης Κύριλλος Κωστόπουλος χαρακτήρισε σε κήρυγμά του τον Πάπα «ομοφυλόφιλο» - γεγονός το οποίο, εφ’ όσον δεν διαψεύστηκε πάραυτα, ισχύει πανηγυρικώς – είχα υπ’ όψιν μου το κλασικό παράδειγμα του Ουμπέρτο Έκο: «Μια επαρχιακή εφημερίδα με 500 αναγνώστες γράφει ότι ο Πάπας είναι ομοφυλόφιλος… Το Βατικανό εκδίδει μια διάψευση για όλες τις εφημερίδες, απευθύνει διάγγελμα δια της ιταλικής τηλεόρασης, αποκαθιστώντας τη φήμη του Πάπα και καταδικάζοντας το κατάπτυστο μύθευμα… Αποτέλεσμα; Εκεί που το ήξεραν 500 άνθρωποι, τώρα 20.000.000 άνθρωποι μαθαίνουν, έστω και αρνητικά, ότι κυκλοφόρησε η φήμη πως ο Πάπας είναι γκέυ… Ελπίζω να μην πέσουμε κι εμείς στην ίδια παγίδα, την παγίδα της προπαγάνδας…».
Προς στιγμήν σκέφτηκα μήπως ο π. Κύριλλος γνώριζε το παράδειγμα του Έκο, αλλά, αμέσως, θεώρησα αδύνατον η «πνευματικότητά» του να περιλαμβάνει έναν Φράγκο σύγχρονο διανοούμενο. Στη συνέχεια σκέφτηκα μήπως, διαμαρτυρόμενος – και άρα αναδεικνύοντας το θέμα – γίνομαι, ακουσίως, όργανο της πρακτικής που περιγράφει ο Έκο.
Τον δισταγμό μου αυτόν κατανίκησε η ιδιότητά μου ως Ορθοδόξου Χριστιανού, που δεν ενδιαφέρεται για την σημειολογία της επικοινωνίας. Γιατί εδώ το θέμα δεν είναι μια εφημερίδα, αλλά ένας Ορθόδοξος ιερέας, ο οποίος, μέσα στο αντιπαπικό παραλήρημά του, μετέρχεται και ανήθικα μέσα, προκειμένου «να διοχετεύσει αλλού τα δικά του προβλήματα» (βλ. δήλωση Καθολικού Αρχιεπισκόπου Κερκύρας Ιωάννη).
Ο π. Κύριλλος, ως Ορθόδοξος ιερέας, δεν δικαιούται να χαρακτηρίζει, όχι τον Πάπα της Ρώμης, αλλά κανέναν άνθρωπο ως ομοφυλόφιλο, πόρνο, μοιχό κ.λ.π. Και σύμφωνα με την Ορθόδοξη πνευματικότητα δεν πρέπει να προβαίνει σε τέτοιους χαρακτηρισμούς ούτε «μέσα του», δηλ. στο νου και την ψυχή του. Πόσο μάλλον δημόσια! Το γεγονός ότι ο π. Κύριλλος αποφεύγει να πει έστω και μια λέξη για το θέμα, φανερώνει την απίστευτη δειλία του και την υποταγή του στους όρους μιας φτηνής «επικοινωνιακής» λογικής: «Άστο, θα ξεχαστεί». Γιατί, φυσικά, όταν μιλούσε δεν σκέφτηκε τι ξεστομίζει και ποιες συνέπειες μπορεί να έχει ο λόγος του. Στην ίδια λογική στοιχείται και η τοπική Εκκλησία, αφού ο λαλίστατος – σε άλλες περιπτώσεις – εκπρόσωπος τύπου της Μητρόπολης, έχει καταπιεί, στην κυριολεξία, τη γλώσσα του. Στην προκειμένη περίπτωση η σιωπή είναι συνενοχή. Η λογική είναι, επίσης, γνωστή: «Ο Πάπας είναι πολύ μακριά, είναι αρχηγός ετεροδόξων, άρα δεν αξίζει να τα χαλάσουμε με τους δικούς μας». Λησμονούμε, δηλ., ότι ο Πάπας είναι πρωτίστως άνθρωπος, πλασμένος κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού, και όχι ανθρωπόμορφο τέρας, επειδή είναι Πάπας.
Ο π. Κύριλλος προσέβαλε βάναυσα τον θρησκευτικό ηγέτη ενός και πλέον δισεκατομμυρίου ανθρώπων και ένα αρχηγό κράτους, με το οποίο η Ελλάδα έχει διπλωματικές σχέσεις. Οφείλει να ζητήσει δημόσια συγγνώμη, τόσο από τον Πάπα και τους Καθολικούς, όσο και από εμάς τους Ορθοδόξους, οι οποίοι δεν χρησιμοποιούμε μεθόδους σπίλωσης και εξουθένωσης του οποιουδήποτε άλλου.
Μέχρι να το πράξει, οι Καθολικοί, ας δεχθούν τη δική μου συγγνώμη, ως το ελάχιστο που θα έπρεπε να κάνει κάθε Ορθόδοξος Χριστιανός απέναντι σε παρόμοια «γκεμπελική», δηλ. φασιστική λογική εκκαθάρισης.
Όσο για το αν οι Καθολικοί και όποιοι άλλοι είναι «αιρετικοί», και άρα πρέπει σύμφωνα με τους «Ορθόδοξους» Ταλιμπάν να καούν – η Ιερά Εξέταση ως νοοτροπία είναι προνόμιο πάντων! – ας κοιτάξει ο καθείς το πνευματικό του χάλι, όπως περιγράφεται από τους αγίους Βαρσανούφιο και Ιωάννη στα διακριτικά και ησυχαστικά κείμενά τους: «Οι Πατέρες δεν απαίτησαν τίποτε άλλο, παρά μόνο έμπρακτη ομολογία Πίστεως. Αν πραγματικά βρεθεί κάποιος που δέχεται ή διδάσκει βλάσφημα δόγματα για το Χριστό και ζει μακριά Του, απ’ αυτόν πρέπει να φεύγουμε και να μην τον πλησιάζουμε. Αν όμως θελήσουμε να ελέγξουμε τα πραγματικά βιώματα της καρδιάς, καθένας που δεν τηρεί τις εντολές του Χριστού, είναι αιρετικός. Και αν ο άνθρωπος δεν πιστέψει με όλη του την καρδιά, τα λόγια δεν τον ωφελούν καθόλου».

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΛΙΟΣ (1869-1940)

Ο «ευρωπαίος συνθέτης από την Πάτρα» γεννήθηκε στην Αχαϊκή πρωτεύουσα το Νοέμβριο του 1869. Προερχόταν από αστική οικογένεια , η οποία φρόντισε από νωρίς για την μουσική του παιδεία. Πήρε τα πρώτα μαθήματα βιολιού και πιάνου από τον Ιταλό καθηγητή μουσικής Τiveri. Στη συνέχεια σπούδασε στο Ωδείο του Μονάχου με τον διάσημο παιδαγωγό και συνθέτη Ludwig Thuille (1861-1907). Επιστρέφοντας στην Πάτρα ίδρυσε τοπική ορχήστρα, στην οποία συμμετείχαν φιλόμουσοι πατρινοί και συγγενείς του. Το 1916 παντρεύτηκε την υψίφωνο Ειρήνη Πάλλη και απέκτησε τρία παιδιά. Ξαναγύρισε στο Μόναχο οικογενειακώς (1919-1920), όπου και διετέλεσε υποπρόξενος της Ελλάδας ως το 1935. Πέθανε στις 13 Μαρτίου 1940.

Συνέθεσε περί τα 130 έργα, καλύπτοντας σχεδόν όλο το φάσμα της μουσικής δημιουργίας: Συμφωνική μουσική, μουσική για ορχήστρα εγχόρδων, μουσική δωματίου, όπερα, Λειτουργίες, δεκάδες τραγούδια για φωνή και πιάνο, χορωδιακές συνθέσεις , έργα για πιάνο και για διάφορα άλλα όργανα. Στη Γερμανία είχε γίνει γνωστό μεγάλο μέρος του συνθετικού του έργου όσο ακόμη ζούσε. Ο μαέστρος και μελετητής του έργου του Βύρων Φιδετζής παρατηρεί ότι ο Λιάλιος με το έργο του «φέρνει σε επαφή για πρώτη φορά ουσιαστικά – δηλ. στο επίπεδο της δημιουργίας – τη νεοελληνική σκέψη με τη σημαντικότερη παγκόσμια μουσική παράδοση του 19ου αιώνα». Το πλούσιο αρχείο του Δημήτρη Λιάλιου δώρισαν στην Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη» τα παιδιά του Γεώργιος Λιάλιος, Έλενα Σκλαβούνου και Μαρία Τζίνη.
Διδακτορική διατριβή για τη ζωή και το έργο του Λιάλιου εκπονεί η μουσικός της Κ.Ο.Θ. Ευτυχία Ταλακούδη (βιολί).
Η γενέτειρα του Λιάλιου, η Πάτρα, ουσιαστικά αγνοεί το αξιότατο τέκνο της. Συνθέσεις του έχουν παρουσιαστεί από τον μαέστρο Βύρωνα Φιδετζή με διάφορες ορχήστρες (έχει ηχογραφηθεί το Όνειρο Μεσονυκτίου), την Ορχήστρα Πατρών (σε κασετίνα ψηφιακών δίσκων με έργα ελλήνων συνθετών), τον κορυφαίο έλληνα βιολιστή Γιώργο Δεμερτζή και το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο, την Ευτυχία Ταλακούδη και κάποιους μεμονωμένους έλληνες σολίστ. Την προσωπογραφία του Λιάλιου, σε νεαρή ηλικία, φιλοτέχνησε ο μεγάλος ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης το 1888.

ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ Γ'

Διονύσης Καρατζάς
ΠΡΟΣΕΥΧΗ

Κύριε,
πλήθυνε τα γράμματα
για να γράφω περισσότερο
και πιο πολύ να ζω.
Γιατί βλέπω να τα όρισες όπως τα χρόνια,
λιγοστεύουν όσο τα μετρώ.
Φοβάμαι, Κύριε,
μην τελειώσω σαν λέξη αδοκίμαστη
ή σαν φράση απ’ αφίλητο στόμα.

Συλλογή Απ’ το μισό παράθυρο

Βαγγέλης Ροζακέας
ΚΥΡΙΕ

Κύριε,
είχα μια ζεστή καρδιά
σκεπασμένη με κεραμίδια
στην άλλη άκρη της πολιτείας
Κύριε,
αγαπούσα τα πουλιά
χαιρετούσα τους ανέμους
και μεγάλωνα.
Κύριε,
την ώρα που άναβες τ’ αστέρια σου
κι εγώ τη μικρή μου λάμπα,
άνοιγε όλα μου τα όνειρα βεντάλια.
Κι είχα πολλά όνειρα Κύριε,
τόσο πολλά, που γέμισε η κάμαρά μου
Και δεν χωρούσαν τα έπιπλα
και τα παπούτσια μου,
έπειτα δεν χωρούσε κι εμένα.

Από τον ψηφιακό δίσκο Μάνος Χατζιδάκις 2000Μ.Χ.

ΛΟΓΙΚΗ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗΣ...

Έπρεπε να περάσει μια δεκαετία και πλέον για να λύσει η Πάτρα το πρόβλημα των μεταναστών με επιχείρηση σκούπα;
Τόσες συσκέψεις, συμβούλια, παραστάσεις, διαμαρτυρίες για να επικρατήσει τελικά η λογική της εκκαθάρισης;
Άρχοντες ήλθαν και παρήλθαν και λύση δεν έβρισκαν. Και τώρα σε μια νύχτα μέσα δεν βλέπουμε μετανάστη στην παραλιακή ούτε για δείγμα;
Η Εκκλησία, φορείς και ιδιώτες προσέφεραν κατά το μέτρο των δυνάμεών τους στους αλλοδαπούς αυτούς, επί σειρά ετών, για να μπουν οι μπουλντόζες στον καταυλισμό και να... τελειώνουμε μαζί τους εν ριπή οφθαλμού;
Υπάρχει κάποια λογική σ' όλα αυτά; Τόση ταλαιπωρία για να εισβάλουν τελικά τα...τανκς;
Μένει η κυρία Μαρία Στεφανοπούλου! Μια ηλικιωμένη γυναίκα, η οποία δεν εφείσθη κόπων και εξόδων προκειμένου να περιθάλψει τους ταλαίπωρους μετανάστες. Να τους ανακουφίσει με όποιο τρόπο μπορούσε. Δεν φοβήθηκε ποτέ! Ο ανθρωπισμός σ' όλο του το μεγαλείο. Μακάρι να της έμοιαζα λιγάκι...

ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ Β'

Μητροπολίτης Πέργης Ευάγγελος Γαλάνης
ΠΡΟΣ ΤΟ ΤΕΡΜΑ

Περπάτησα πολύ
και πριν φθάσω στο τέλος
σταματώ για έλεος
σ’ ένα σημείο που δεν είναι
ούτε τέλος, ούτ’ αρχή·
νάναι άραγε καλλίτερα
που απέχω πολύ
απ’ την αρχή
και τόσο λίγο απ’ το τέλος
μια και οι μνήμες και τα όνειρα
μου προκαλούνε δέος;

Εκ Φαναρίου, Τα ποιητικά

Ιερομόναχος Συμεών Αγιορείτης

Σελήνη νωπή
οδός επί θάνατο
μόνο βάδισμα
αστράπτουσα οράσαι
και σταλαγμός πάντοτε
(Εσπέρα στο κελλί, 29-3-1997)

Πόθος όλος φως
όμως φως όλος πόνος
ωστόσο πόλος
(Μεσημέρι στη Θεσσαλονίκη, 2-6-1997)

Με ιμάτιον μέλαν

Κωστής Μοσκώφ

Που ξέρεις,
μπορεί ο θάνατος και να νικήσει·
το Καράβι μας
αραγμένο αιώνες τώρα στο λιμάνι
- μέσα στην ιστορία νεκρό -
να σαπίσει,
φορτωμένο τόση μοναξιά…

Ίσως ωστόσο,
και αν πεθάνεις,
κάποτε να γεννηθείς πάλι,
μην αντέχοντας στη Σιωπή…

Βλέπω
τις νύχτες
το ίδιο αστέρι,
που μέσα στο Έρεβος
μας φώτιζε…

Για τον έρωτα και την επανάσταση

ΑΠΟΛΥΣΤΕ ΤΟΝ!

Στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ σήμερα, η Πανδώρα οικτίρει αρχιμανδρίτη του περιβάλλοντος του Αρχιεπισκόπου, διότι δεν κατόρθωσε τελικά να πραγματοποιήσει το όνειρό του, να γίνει δεσπότης. Για τον αρχιμανδρίτη «που ξεχώριζε για την έπαρση και την αλαζονεία του», η Πανδώρα σημειώνει: «…αμφιβάλλω αν του αξίζει ο οίκτος, ιδίως όταν θυμάμαι πως τηλεφωνούσε στους διευθυντές ορισμένων ΜΜΕ, απαιτώντας την απόλυση δημοσιογράφων, επειδή τον ενοχλούσαν τα σχόλιά τους για τον Μακαριότατο…».
Δυστυχώς τα πράγματα, για όσους γνωρίζουν, είναι όπως τα λέει η Πανδώρα. Δεσποτάδες, «άγιοι» ηγούμενοι, μεγαλοσχήμονες πρωτοπρεσβύτεροι, ακόμα και μειράκια διάκονοι με περισσό θράσος, απαιτούν την απόλυση, την εξόντωση, την σπίλωση και την εξαφάνιση ει δυνατόν, όλων όσοι τολμούν να εκφράσουν διαφορετική άποψη από την δική τους ή να φέρουν στην επιφάνεια αλήθειες που επιμελώς κρύβουν, γιατί δεν συμφέρουν. Τηλέφωνα και παρεμβάσεις στους χώρους εργασίας των διαφωνούντων, στα ΜΜΕ, για να μπλοκάρουν μια δημοσίευση αντίθετη με τα συμφέροντά τους, οπουδήποτε μπορεί να περάσει ο εξουσιαστικός λόγος τους. Αρκεί να κατορθώσουν να επιβληθούν. Με την απαραίτητη, βέβαια, συνδρομή απάνθρωπων κολάκων, οι οποίοι πατάνε επί πτωμάτων για λίγη λάμψη εφήμερης εξουσίας.Τα έχει πει θαυμάσια ο Μάνος Χατζιδάκις: «Η Κρατική εξουσία {και κάθε εξουσία, προσθέτω} αγαπά τους εραστές της και καταδιώκει όσους την αντιπαθούν και την εχθρεύονται… Έχουμε φτάσει σ’ εγκληματικά όρια, και η αντίδρασή μας δεν πρέπει να χωράει αναστολή».

ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ Α'

π. Παναγιώτης Καποδίστριας
ΚΛΩΣΤΕΣ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ

Ξέρω τι κοιτάς:
Τον σκελετό της νύχτας
δέρμα να φορεί
τη στάχτη των αισθήσεων
ανθεκτική στη λήθη.

Κουβάρι ξανά
οι κλωστές του έρωτα.
Τι κακουχία!
Ο δαρμός της Ομορφιάς
δεν πείθει πια κανέναν.

Αποποιούμαι
δημαγωγούς τους κρότους
της πανήγυρης.
Στο κατώι μας εδώ
για ένα φόβο ζούμε.

Από τη συλλογή Ο Αρχαίος Αγροφύλαξ

π. Βασίλειος Θερμός
ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Οι λέξεις είναι δάκρυα
που κυλούν για κάθε τι
που δεν γνωρίζουμε
που δεν καταλάβαμε
και που δεν θα μάθουμε ποτέ.

Πέφτουν στη θάλασσα της ζωής μας
και γίνονται νησιά.
Και η ποίηση έρχεται κατόπιν
να τα βάλει σε σειρά αναγνώσιμη.

(Μην ακούτε εκείνους που ισχυρίζονται
πως δεν μετακινούνται πλέον όρη).

Από τη συλλογή Ονειροδρόμιο

Η Μαθητεία στην Ομορφιά θα υπηρετεί το παιχνίδι της αντιδραστικής, απολύτως ποιητικής αλυσίδας στα ιστολόγια με θέμα την ΠΟΙΗΣΗ παντού στο διαδίκτυο και στις καρδιές μας. Καλώ με τη σειρά μου την φωτοθήκη http://fotothiki.blogspot.com/ να πάρει τη σκυτάλη.
Τα κολάζ που θα χρησιμοποιούνται στην ανάρτηση της
Μαθητείας στην Ομορφιά είναι του π. Π. Καποδίστρια.

ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ - ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ

Πολύς λόγος έχει γίνει και πολύ μελάνι έχει χυθεί, από ειδικούς και μη, προκειμένου να περιγραφεί η σχέση, ενίοτε θυελλώδης, των δύο μεγάλων ελλήνων συνθετών μας, του Μάνου Χατζιδάκι και του Μίκη Θεοδωράκη. Κανείς, βέβαια, δεν μπορεί να αμφισβητήσει την καταλυτική παρουσία και των δύο στα πολιτιστικά πράγματα της Μεταπολεμικής Ελλάδας, ιδίως δε την «χρυσή», όπως ονομάστηκε, δεκαετία του ’60, κατά την οποία οι δύο συνθέτες συνεργάστηκαν σε παραγωγές που άφησαν εποχή.
Τότε ακριβώς έχουμε και την «έξοδο» των συνθετών μας στον κόσμο, αφού η συμμετοχή τους σε διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές, τους χάρισε παγκόσμια φήμη και τους ανέδειξε σε πολιτιστικούς πρέσβεις της Ελλάδας στην οικουμένη.

Ο Μάνος Χατζιδάκις παίρνει το περίφημο Όσκαρ μουσικής για την ταινία «Ποτέ την Κυριακή» (1960), όπου η Μελίνα Μερκούρη τραγούδησε το θρυλικό, πλέον, τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά», το οποίο έκτοτε ακούστηκε σχεδόν σε όλες τις γλώσσες του κόσμου. Ο Χατζιδάκις δεν μέθυσε με τον, κατά τους πολλούς, θρίαμβό του, γιατί θεωρούσε ότι η συγκεκριμένη μουσική του ξέφυγε από τον έλεγχό του και, ταυτόχρονα, ταυτιζόταν μ’ ένα υλικό εύπεπτο γι’ αυτόν, γεγονός που δεν ήταν στις προθέσεις του.
Ο Μίκης Θεοδωράκης έγραψε τη μουσική για τον μυθικό «Ζορμπά» (1964), που ακόμα κάνει το γύρο του κόσμου με διάφορες μορφές (μπαλέτο, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις). Το συρτάκι του «Ζορμπά» έγινε το σήμα κατατεθέν της τουριστικής ανάπτυξης της Ελλάδας, ανάπτυξης που βασίστηκε, δυστυχώς, σε στερεότυπα, τα οποία πρόβαλαν μια Ελλάδα γραφική και «ανώδυνη» για τους πολλούς.
Παρά τις όποιες «παρενέργειες» των επιτυχιών τους, ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Μίκης Θεοδωράκης, συνέβαλαν καθοριστικά στην διάδοση του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, γεγονός σημαντικό, αφού οι ξένοι εστίαζαν μέχρι τότε μόνο στο παρελθόν της Αρχαίας Ελλάδας.

Πρόσωπο που ταυτίστηκε με τη σύγχρονη Ελλάδα ήταν, αναμφίβολα, η Μελίνα Μερκούρη. Συναντώντας τον Ζυλ Ντασσέν, ο οποίος ενστερνίστηκε την ελληνικότητα του καιρού, έκαναν διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές για τις οποίες έγραψαν μουσική οι δύο μεγάλοι συνθέτες. Ο Μάνος Χατζιδάκις για τις ταινίες Top Kapi και Ποτέ την Κυριακή, ενώ ο Μίκης Θεοδωράκης για την Φαίδρα. Τα τραγούδια που ερμήνευσε η Μελίνα για τις ταινίες αυτές, αυτονομήθηκαν και αγαπήθηκαν, ανεξάρτητα από την κινηματογραφική λειτουργία τους.
Επίσης, ο Χατζιδάκις συνεργάστηκε με τον διεθνούς φήμης Ελληνοαμερικανό Ηλία Καζάν (Αμέρικα-Αμέρικα), ενώ ο Θεοδωράκης με τον Ελληνογάλλο Κώστα Γαβρά (Ζ, Κατάσταση πολιορκίας). Οι ταινίες Αμέρικα-Αμέρικα και Ζ είχαν, μάλιστα, ελληνοκεντρικά θέματα, πράγμα που έχει ιδιαίτερη σημασία, αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι και οι δύο ταινίες βραβεύτηκαν με Όσκαρ (Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης η πρώτη, καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας και μοντάζ η δεύτερη).

Και οι δύο συνθέτες αξιοποίησαν ορχηστρικά θέματα, που έγραψαν για τις ανάγκες μιας ταινίας, προσθέτοντας εκ των υστέρων στίχους και δημιουργώντας δημοφιλή τραγούδια. Για παράδειγμα, το ορχηστρικό θέμα του Θεοδωράκη στην ταινία Ηoneymoon (έγινε το τραγούδι Αν θυμηθείς τ’ όνειρό μου, σε στίχους Νίκου Γκάτσου) τραγούδησαν, με αγγλικούς στίχους, και οι Beatles τον Ιούλιο του 1963. Ο Χατζιδάκις «έντυσε» με στίχους του Άκου Δασκαλόπουλου το βασικό θέμα από την ταινία Top Kapi, και το τραγούδι με τίτλο Το μαγικό χαλί τραγούδησε η μεγάλη Φλέρυ Νταντωνάκη.Η ιέρεια του γαλλικού τραγουδιού Edith Piaf τραγουδάει στο Παρίσι το Les amants de Τeruel, στην ομότιτλη ταινία τον Μάρτιο του 1962. Ήταν η σπαρακτική μελωδία Θα γίνεις δικιά μου από τον κύκλο Λιποτάκτες του Μ. Θεοδωράκη, σε στίχους του Γιάννη Θεοδωράκη.

Πολλά τα στιγμιότυπα της κινηματογραφικής μουσικής των δύο συνθετών για ταινίες που είχαν διεθνή απήχηση. Ήταν μια «χρυσή» εποχή, μπορούμε να πούμε ανεπιφύλακτα, που πέρασε ανεπιστρεπτί. Εκτός από τη νοσταλγία, για μια εποχή που δε ζήσαμε οι νεώτεροι, αλλά τη βλέπουμε αποτυπωμένη ανάγλυφα στις ταινίες που μας μεταφέρουν σε κόσμους μαγικούς, έχουμε τις μουσικές του Χατζιδάκι και του Θεοδωράκη ολοζώντανες μπροστά μας. Διαχρονικές, ερωτικές κι απέραντα ευγενικές. Δε μένει παρά να ανοίξουμε το μαγικό κουτί για να ξεχυθούν οι μελωδίες τους και να πλημμυρίσουν με ευωδιές τις νύχτες του καλοκαιριού μας.

Το κείμενο αυτό αποτέλεσε την εισαγωγή του Παναγιώτη Ανδριόπουλου στη συναυλία του συνόλου του ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ με μουσικές και τραγούδια των Χατζιδάκι – Θεοδωράκη για τον διεθνή κινηματογράφο (Συνεδριακό Κέντρο Παν/μίου Πατρών 25-7-07). Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 20ου Συνεδρίου – Θερινού Σχολείου με θέμα: «Μη γραμμική επιστήμη και πολυπλοκότητα» (υπεύθυνος Καθηγητής: Αναστάσιος Μπούντης).

ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΩΣ ΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑΣ

Εισήγηση του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου στην εκδήλωση που διοργάνωσε το ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (Διευθυντής ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΙΕΡΡΗΣ) στο ξενοδοχείο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ της Πάτρας την Πέμπτη 3 Ιουνίου 2004, ώρα 9 το βράδυ με θέμα:

ΤΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ. ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ, ΕΛΛΑΔΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ.

Ανήκω στη γενιά των θεολόγων που γαλουχήθηκαν με την θεωρία περί «κακοκεφάλου». Οι επιστημονικές έρευνες τις δύο κυρίως τελευταίες δεκαετίες, κατέδειξαν ότι οι επιπτώσεις του μαουρερικού αυτοκεφάλου για την πορεία της Ελλαδικής Εκκλησίας ήταν δυσμενέστατες. Από εγκρίτους πανεπιστημιακούς δασκάλους διδαχθήκαμε ότι το αντικανονικό αυτοκέφαλο έπληξε τη συνεκτική δύναμη του Έθνους, την Εκκλησία, και κατ’ αυτόν τον τρόπο ήταν ως να οδηγούσε το Έθνος στη διάπραξη αυτοκτονίας. Γιατί οι συνέπειες του αυτοκεφάλου -διδαχθήκαμε- δεν έθιξαν μόνο την Εκκλησία και τη θρησκευτική ζωή, αλλά και σύνολο τον εθνικό βίο.

Επίσης μόλις τις τελευταίες δεκαετίες συνειδητοποιήσαμε -πάλι μέσα από την επιστημονική έρευνα- ότι το ουσιαστικότερο επακόλουθο της πράξεως του 1833 ήταν η κατάσταση απόλυτης πολιτειοκρατίας στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας, καθώς η Εκκλησία περιήλθε στη θλιβερή κατάσταση ενός Σωματείου για την εξυπηρέτηση της Πολιτείας. Οι επεμβάσεις της Πολιτείας ήταν τέτοιες καθ’ όλη την διάρκεια του νεοελληνικού κράτους ώστε να μιλάμε για ελεύθερη εκλογή Αρχιεπισκόπου, χωρίς δηλ. κρατικές και πολιτικές παρεμβάσεις, μόλις το 1998, οπότε εξελέγη ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστόδουλος.
Μελετώντας τις συνέπειες του Αυτοκεφάλου αρχίσαμε να κατανοούμε και τον ξεχωριστό ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Μας έμαθαν πως το Οικουμενικό Πατριαρχείο υπηρετεί την ενότητα της Ορθοδοξίας, ότι είναι υπερεθνικό και γι’ αυτό καταδίκασε συνοδικώς τον εθνοφυλετισμό που καλλιεργήθηκε με ένταση τον 19ο αιώνα, ότι διασώζει την ορθοδόξη Εκκλησιολογία και κινείται πέρα και πάνω από πολιτικές σκοπιμότητες. Η Μεγάλη Εκκλησία, αν και εν αιχμαλωσία, εξακολουθεί να εκφράζει τη συνείδηση του Γένους των Ελλήνων και των Ορθοδόξων.

Αυτή η προσέγγιση από τους θεολόγους των τελευταίων ετών δεν ήταν μικρή υπόθεση. Αντιθέτως, τάραξε τα λιμνάζοντα ύδατα της Ελλαδικής Θεολογίας, η οποία επηρεασμένη από εθνικιστικές αντιλήψεις και ιδεοληψίες, άλλα φρονούσε. Ο Ελλαδισμός εξαντλούσε τη σχέση του με το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην θυσία του Εθνομάρτυρος Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε΄. Από κει και πέρα οι υπόλοιποι Πατριάρχες ήσαν φιλότουρκοι, αν μη και προδότες -μη ξεχνάμε ότι και ο Γρηγόριος κατηγορήθηκε ως τέτοιος- μασόνοι, οικουμενιστές, πράκτορες των Αμερικανών (!) και άλλα παρόμοια. Τα τελευταία, επίσης, χρόνια, πλήθυναν οι λεγόμενες εκδηλώσεις μνήμης: Για την Άλωση της Πόλης, για τις χαμένες Πατρίδες. Εκατοντάδες οι σχετικές εκδηλώσεις, πραγματοποιούμενες σ’ ένα κλίμα πατριωτικής έξαρσης και εθνικής ανάτασης. Το αξιοπερίεργο είναι ότι στις περισσότερες αυτές δεν γίνεται ούτε αναφορά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο σε πείσμα των καιρών και των θνητών ζει και βασιλεύει στη Βασιλεύουσα. Παρελθοντολογία ανέξοδη χωρίς καμιά διάθεση να ιδωθεί η ιστορία κατάματα σήμερα και -γιατί όχι- και αύριο.

Η στροφή μιας μερίδας θεολόγων προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την ιστορία του, υπήρξε καθοριστική για τη διαμόρφωση ενός άλλου κλίματος, με απήχηση κυρίως στους νέους, που αναγνωρίζουν στο Φανάρι αυθεντικότητα και πλατιά αντίληψη της ιστορίας. Σε μια ευρύχωρη κατανόηση των πραγμάτων, συντέλεσαν και άλλα γεγονότα πολιτιστικής φύσεως. Άρχισαν να συνυπάρχουν μουσικές, ποιήματα, κάθε λογής καλλιτεχνήματα, αλλεπάλληλες πολύτιμες ιστορικές εκδόσεις μας δίνουν συνεχώς μιαν άλλη φιλοσοφία. Αυτή που ο Κωνσταντινουπολίτης συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης χαρακτηρίζει ως «πολίτικο κοσμοπολιτισμό», που την αντιστοιχία μπορούμε να τη βρούμε μόνο στην Αλεξάνδρεια. Αυτός ο κοσμοπολιτισμός σφραγίζεται από την ανεκτικότητα. Οι διάφορες εθνότητες δεν ζουν η μία μέσα στην άλλη, αλλά παράλληλα, η μία δίπλα στην άλλη. Βιώνοντας οι Πολίτες μιαν αβέβαιη ελευθερία ανέπτυξαν ένα άλλο χαρακτηριστικό τους, που πάλι ο Πέτρος Μάρκαρης ονομάζει «πολίτικη στωϊκότητα». Οι χαρές είναι παροδικές και τις λύπες τις υπομένουν διότι είναι μέρος του παιχνιδιού. Αυτός ο τρόπος ζωής σωρεύει μια εμπειρία αιώνων που και σήμερα είναι έκδηλη στην Πόλη. Με αυτή την εμπειρία αιώνων το Οικουμενικό Πατριαρχείο παλεύει για την διατήρηση της ομογένειας.

Άραγε αυτό δεν είναι εθνική υπόθεση; Μάχεται για την αρχοντική μαρτυρία των λίγων ρωμηών στην Πόλη των 17 εκατομυρίων. Συντηρεί με υποδειγματικό τρόπο τα φιλανθρωπικά καταστήματα -όπως λέγονται- του Γένους. Φαινόμενα θλιβερά σαν αυτά του Γηροκομείου Αθηνών, στο Γηροκομείο του Μπαλουκλή είναι αδιανόητα. Κι αυτό είναι εθνική υπόθεση, απλώς δεν το ’χουμε καταλάβει.

Η πρόσφατη εκκλησιαστική κρίση -η οποία βαίνει, ευτυχώς, προς λύση, αλλά το θέμα μας εδώ είναι η νοοτροπία που καλλιεργείται στην Ελλάδα και δεν θα πάψει να υφίσταται- έφερε και πάλι στην επιφάνεια αυστηρώς ελλαδοκεντρικά επιχειρήματα, πνίγοντας έτσι τον μείζονα Ελληνισμό, που εκπροσωπεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το περίεργο είναι ότι κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου τάχθηκαν -έστω έμμεσα- και κάποιοι από εκείνους που «αναθεμάτιζαν» το αυτοκέφαλο. Δεν τίθεται θέμα βέβαια άρσεως του αυτοκεφάλου, όπως μερικοί έσπευσαν να υποστηρίξουν. Αναιτίως όμως φοβήθηκαν(;) κάτι τέτοιο κι έσπευσαν να το προασπιστούν.
Η πρόσφατη αυτή κρίση πήρε, ως ήτο αναμενόμενον, και διεθνείς διαστάσεις με την εμπλοκή -άμεσα ή έμμεσα- και άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών. Ιδιαιτέρως επισημάνθηκε η Ρωσική παρέμβαση, η οποία δεν είναι καθόλου άσχετη με τις βλέψεις της Μόσχας, όπως μάλιστα αυτή είναι ενισχυμένη μετά την πτώση του κομμουνισμού.

Ο Απόστολος Παύλος περιγράφοντας τις φοβερές αντιξοότητες που συνάντησε κατά τις περιοδείες του, αναφέρει μεταξύ άλλων (στην Β΄ προς Κορινθίους Επιστολή) και τα εξής: «…κινδύνοις εκ γένους, κινδύνοις εξ εθνών, κινδυνοις εν ψευδαδέλφοις…» (ια΄, 26).
Νομίζω ότι αυτοί οι κίνδυνοι που αντιμετώπισε ο Απόστολος Παύλος, ταιριάζουν απόλυτα στην περίπτωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου:

Πρώτον. Κίνδυνοι εκ γένους: Πρώτα κίνδυνοι από το Ελληνικό Γένος. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι Ελληνικό πολιτιστικά και βιολογικά, αλλά δεν είναι Ελλαδικό, δηλ. τμήμα του Ελληνικού κράτους. Αυτό φαίνεται πως ενοχλεί πολλούς, όταν μάλιστα είναι γνωστό πως το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει επαρχίες στον Ελλαδικό χώρο. Η ελληνικότητά του μειώνεται από την εν αιχμαλωσία κατάστασή του. Ο Πατριάρχης αντιμετωπίζεται με καχυποψία και εχθρικότητα, πολλές φορές, για τις ρωμέϊκες κι όχι ελλαδικές θέσεις του. Αν είναι γνήσιος Έλληνας, λένε, για να εκφράζεται ελεύθερα και να ασκεί το έργο του ακώλυτα, ας μεταφέρει την έδρα του Πατριαρχείου στην Πάτμο ή τη Θεσσαλονίκη. Σκοπός ο εγκλωβισμός του Πατριαρχείου στα στενά όρια του Ελληνικού κράτους. Μήπως, άραγε, θα πρέπει να κάνουμε το ίδιο και για τα άλλα ελληνόφωνα Πατριαρχεία; Από το ελλαδικό κέντρο θα έχουν μεγαλύτερη άνεση στην άσκηση των «καθηκόντων τους»… Όταν μάλιστα δεν έχουν ποίμνιο, ποιός ο λόγος υπάρξεώς τους στις ιστορικές έδρες τους… Η λογική των αριθμών υιοθετήθηκε -δυστυχώς- από τους Ελλαδικούς. «Δύο χιλιάδες Ρωμηοί έχουν μείνει στην Πόλη, πάει χάθηκε ο Ελληνισμός», θρηνολογούν. Και την ίδια ώρα σε πανηγυρικούς εξαίρουν τους τελευταίους προμάχους της Βασιλεύουσας κατά την Άλωση. Ενώ τους τελευταίους(;) Έλληνες της Πόλης δεν θέλουν να τους ξέρουν. Μ’ αυτήν την λογική, οι Ελλαδικοί, δικαιώνουν πλήρως την Ρωσία που την περί Τρίτης Ρώμης θεωρία της στηρίζει πρωτίστως στην αριθμητική υπεροχή.

Η παρουσία του Πατριάρχου στον Ελλαδικό χώρο έφτασε να θεωρείται κατάρα και όχι ευλογία. Και βέβαια δεν έλειψαν και οι φωνές -Ελλήνων, φευ!- που αμφισβήτησαν και την οικουμενικότητα του Πατριαρχείου. Φωνές μέσα στην Ελλάδα, αλλά και εκτός αυτής. Είναι γνωστές, π.χ., οι αποσχιστικές τάσεις μιας ομάδας Ελλήνων της Αμερικής που επιζητούν Αυτοκεφαλία, θέλοντας να απαλλαγούν από την «τυραννία» του Φαναρίου! Και στην πρόσφατη κρίση Έλληνες ομογενείς στις Η.Π.Α. δεν έχασαν την ευκαιρία να επιτεθούν εναντίον του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Δημητρίου, ο οποίος συνέβαλε τα μέγιστα στην εκτόνωση της κρίσεως. Η έννοια της οικουμενικότητας φαίνεται πως δεν απασχολεί τον σημερινό ελληνισμό, ο οποίος εκφράζει εντελώς στενόκαρδες και μίζερες αντιλήψεις. Το επίμονο αίτημα, και τελικά η ίδρυση Γραφείου της Εκκλησίας της Ελλάδος στις Βρυξέλες, είχε ως κύριο επιχείρημα το ότι «δεν μπορεί μια χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μην έχει αυτόνομη παρουσία στην έδρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Το γεγονός αυτό άνοιξε τον δρόμο στη Ρωσική Εκκλησία να κάνει το ίδιο. Άραγε τώρα στην Ευρώπη των 25 μήπως θα πρέπει οι χώρες που έχουν ορθοδόξους πληθυσμούς (Κύπρος, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Φιλανδία) να επικαλεστούν το ίδιο επιχείρημα και να αξιώσουν την ίδρυση γραφείων των Εκκλησιών τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Πρόκειται, πάλι, για αμφισβήτηση της οικουμενικότητας του Πατριαρχείου, πρώτα από τους Έλληνες. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις Βρυξέλλες θα έπρεπε να είναι το στόμα της Ορθοδοξίας. Το στόμα των πολλών Αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, που ασιγήτως θα εκφράζει την μία πίστη και τη δική τους βούληση ταυτόχρονα.
Τέλος, τί άλλο είναι το πρόσφατο άνοιγμα της Ελλαδικής Εκκλησίας προς το Βατικανό, παρά ευθεία αμφισβήτηση της οικουμενικότητας του Πατριαρχείου; Ο δρόμος για τη Ρώμη περνάει μέσα από τη Νέα Ρώμη, δηλ. την Κωνσταντινούπολη, αφού το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει την ευθύνη για τον θεολογικό διάλογο με τους Ρωμαιοκαθολικούς και άρα -κυρίως η Ελλαδική Εκκλησία- θα έπρεπε να αναγνωρίζει αυτόν τον δύσκολο ρόλο που έχει επωμιστεί το Φανάρι (πόσο έχει κατηγορηθεί γι’ αυτό!) και να μην το υπονομεύει με κινήσεις ψευδαδέλφους.

Δεύτερον. Κίνδυνοι από το Ορθόδοξο Γένος: Οι Σλάβοι και κυρίως οι Ρώσοι με ένταση τον τελευταίο καιρό αμφισβητούν την οικουμενικότητα του Πατριαρχείου. Υιοθετούν το επιχείρημα και Ελλαδιτών, ότι ο Πατριάρχης συμπεριφέρεται ως Πάπας και δεν αναγνωρίζει την ανεξάρτητη υπόσταση των άλλων Ορθοδόξων. Σ’ ένα κείμενο του Κωνσταντίνου Τυπάλδου Ιακωβάτου, που έχει δημοσιεύσει ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, γίνεται λόγος για τη σχέση της Ρωσικής Εκκλησίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Εκεί τονίζεται ότι η Ρωσική Εκκλησία έχει στενούς δεσμούς με το Πατριαρχείο που της έδωσε την Αυτοκεφαλία, «μνημονεύει πρώτον τον Κωνσταντινουπόλεως εις τα ιερά Δίπτυχα… και εις αυτόν πάντοτε, καθώς και κάθε άλλο Πατριαρχείον, επρόστρεξε κατά περιστάσεις, αναγνωρίζουσα, το τούτου πρωτείον». Αυτό ακριβώς έγινε και στις μέρες μας όταν πριν λίγο καιρό ο Πάπας έκαμε ενέργειες για την ίδρυση Ουνιτικού Πατριαρχείου στην Ουκρανία. Ο Πατριάρχης Ρωσίας ενημέρωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ο Οικουμενικός Πατριάρχης απέστειλε (29 Νοεμβρίου 2003) αυστηρότατο γράμμα στον Πάπα καλώντας τον να μην προχωρήσει σ’ αυτήν την ενέργεια που θα δυναμίτιζε κάθε προσπάθεια για διάλογο μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών και θα συνιστούσε αφορμή για οπισθοδρόμηση και πλήρη σχάση. Ο Πατριάρχης συμμερίστηκε απολύτως τον Ρωσίας και απέτρεψε τα χειρότερα. Παρ’ όλα αυτά η Ρωσική Εκκλησία εμφορούμενη πλέον από άκρατο εθνικισμό, δεν μπορεί για άλλη μια φορά στην ιστορία να κατανοήσει τον υπερεθνικό ρόλο του Πατριαρχείου και γι’ αυτό αμφισβητεί την οικουμενικότητά του. Αμφισβητώντας ευθέως και το κανονικό δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου να παραχωρεί την Αυτοκεφαλία σε μία Ορθόδοξη Εκκλησία, η Μόσχα αναγνωρίζει ετσιθελικά ως Αυτοκέφαλες Εκκλησίες τους Ρώσους της Αμερικής και της Ιαπωνίας, θέτοντας με αυτόν τον τρόπο και το ζήτημα της Εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας στην Διασπορά. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν πρέπει να έχει το αποκλειστικό προνόμιο δικού του Επισκόπου σε μια πόλη της Δύσης, όπου πλέον η ρωσική παρουσία είναι έντονη.

Κίνδυνοι εξ εθνών: Λησμονούμε ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι στην Τουρκία, η οποία πρώτη αμφισβητεί την οικουμενικότητά του. Το θέλει ως ένα τουρκικό ίδρυμα περιορισμένης εμβέλειας. Ο Πατριάρχης είναι ο ηγέτης των ρωμηών της Πόλης και τίποτε παραπάνω. Η χρήση του όρου «Οικουμενικός», ενοχλεί αφάνταστα τους Τούρκους, που θεωρούν πρόκληση την προβολή του Ρωμηού Πατριάρχου ως «Οικουμενικού». Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι κατά την δεξίωση που παρέθεσε η Νοντσιατούρα στην Άγκυρα για τα 25χρονα του Πάπα Ιωάννου Παύλου του ΣΤ΄, ο Πατριάρχης προσφωνήθηκε από τους καθολικούς ως «Οικουμενικός», πράγμα που προκάλεσε την οξεία αντίδραση των Τούρκων αξιωματούχων.

Έλληνες, Σλάβοι και Τούρκοι λοιπόν αμφισβητούν την οικουμενικότητα του Πατριαρχείου, όχι μόνο με λόγια αλλά και με συγκεκριμένες πράξεις. Οι πολλοί εναντίον του Ενός. Κι αν αφήσουμε απ’ έξω τους Τούρκους ως αλλοθρήσκους, πάλι οι πολλοί ομόθρησκοι εναντίον του Ενός, δηλ. του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Το πρόβλημα, αυτό της σχέσεως του ενός και των πολλών είναι μεγάλο κι έχει τεράστιες φιλοσοφικές προεκτάσεις. Στο ορθόδοξο κανονικό δίκαιο ο 34ος από τους λεγόμενους αποστολικούς κανόνες, αποτελεί αληθινό μνημείο της εξισορροπήσεως της σχέσεως των πολλών (εδώ των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών) και του ενός (του Οικουμενικού Πατριαρχείου). Ο κανόνας αποτελεί ασφαλή οδηγό και στην ορθή έννοια του πρωτείου: «Τους επισκόπους εκάστου έθνους, ειδέναι χρη τον εν αυτοίς πρώτον, και ηγείσθαι αυτόν ως κεφαλήν, και μηδέν τι πράττειν περιττόν· άνευ της εκείνου δε μόνα πράττειν έκαστον, όσα τη αυτού παροικία επιβάλλει και ταις υπ’ αυτήν χώραις. Αλλά μηδέ εκείνος άνευ της πάντων γνώμης ποιείτω τι. Ούτω γαρ ομόνοια έσται…». Δηλαδή σε κάθε περιοχή πρέπει να αναγνωρίζουν οι επίσκοποι έναν από αυτούς ως πρώτο και ως κεφαλή τους. Δεν επιτρέπεται να κάνουν τίποτε χωρίς αυτόν, αλλά ούτε και εκείνος να κάνει τίποτε χωρίς αυτούς. Δίκαια ο κανόνας αυτός θεωρήθηκε ως πηγή του συνοδικού συστήματος. Μετά το σχίσμα του 1054 ο Ρώμης δεν τήρησε την ισορροπία αυτού του κανόνα. Θέλησε να είναι ο ένας χωρίς τους πολλούς. Οι Ορθόδοξες Εκκλησίες αναγνώρισαν πρωτείο τιμής στον Οικουμενικό Πατριάρχη. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο Κωνσταντίνος Τυπάλδος Ιακωβάτος στο κείμενο που μνημονεύσαμε, «υπάρχει και εις μεταξύ των Πατριαρχών ο Πρωτόθρονος, και τοιούτος είναι κατά τας ιεράς και σεβασμίους διαταγάς των Οικουμενικών Αγίων Συνόδων ο Κωνσταντινουπόλεως Πατριάρχης, έχομεν άρα διά του Πρωτοθρόνου όλην την Ορθόδοξον Ανατολικήν Εκκλησίαν ηνωμένην και κοινωνούσαν συναλλήλως υπό μίαν ύψιστον Κεφαλήν τον Χριστόν».

Όπως δηλ. οι Χριστιανοί έχουν κεφαλή τους τον Χριστό, έτσι και οι Εκκλησίες πρέπει να αναγνωρίζουν μεταξύ τους μία κεφαλή, που να τις ενώνει και να τις εκφράζει. Από τότε που ο Πάπας προέβαλε τις γνωστές αξιώσεις του να είναι κεφαλή όλης της Εκκλησίας, οι Ορθόδοξοι αναπτύξαμε μια αλλεργία έναντι κάθε μορφής πρωτείου. Αυτό ενισχύθηκε στα νεώτερα χρόνια, όταν ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός κατέρριψε κάθε έννοια αυθεντίας και ενίσχυσε τα δημοκρατικά πολιτεύματα, στα οποία τον τελικό λόγο έχουν πάντα οι πολλοί. Είναι η Εκκλησία δημοκρατία, με την ίδια έννοια; Πρέπει να τονισθεί ότι, παρά την αυτοδιοίκηση μιας Εκκλησίας, που γινόταν «κατά την αρχαίαν συνήθειαν», υπήρχε ενότητα στην Εκκλησία. Η «ιεραρχία της τιμής», που συνδεόταν με την καθολικότητα της Εκκλησίας, και η οποία αναπτύχθηκε διά μέσου των αιώνων, δεν μπορεί να αντικατασταθεί με την λεγόμενη «ισοτιμία» που συνιστά ένα είδος δημοκρατικότητας. Το πολίτευμα της Εκκλησίας είναι συνοδικό - ιεραρχικό κι όχι απλώς δημοκρατικό με την έννοια των ίσων δικαιωμάτων. Ο όρος αυτοκέφαλη Εκκλησία σημαίνει κυρίως την αυτοδιοίκησή της, η οποία δεν διασπά την ενότητα της Εκκλησίας στα δογματικά ζητήματα και στην γενική αντιμετώπιση των εκκλησιαστικών θεμάτων. Το Αυτοκέφαλο δεν λειτουργεί διασπαστικά, ούτε προτεσταντικά μέσα στην Εκκλησία. Τίθεται μέσα στην προοπτική της αλληλεξάρτησης μεταξύ των Εκκλησιών, στις οποίες πρωτεύοντα και καθοριστικό ρόλο -όχι απλώς συντονιστικό- έχει το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Δηλ. δεν είναι δυνατόν να νοηθεί ενότητα της Εκκλησίας χωρίς τον Ένα. Ο Κωνσταντινουπόλεως δεν μπορεί παρά να είναι εκφραστής της συνειδήσεως όλων των άλλων Εκκλησιών. Και δεν μπορεί να αποφαίνεται εν ονόματι όλης της Ορθοδοξίας χωρίς τη συναίνεση των άλλων. Για το λόγο αυτό με πρωτοβουλία του μακαριστού Πατριάρχου Αθηναγόρα, όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες, υπό την προεδρία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, έχουν αρχίσει μια διαδικασία Πανορθοδόξων Διασκέψεων, στην οποία χαράσσουν ενιαία στάση έναντι των ετεροδόξων και του συγχρόνου κόσμου, με προοπτική την συγκρότηση μιας Μεγάλης Ορθοδόξου Συνόδου στο μέλλον.
Άρα ο Οικουμενικός Θρόνος αντιλαμβάνεται την οικουμενικότητά του όχι ως παπικό συγκεντρωτισμό, αλλ’ ως διακονία ενότητας, με την ελεύθερη πάντα συγκατάθεση των άλλων ορθοδόξων Εκκλησιών. Υπηρέτης των άλλων είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης όντας Κεφαλή της Ορθοδοξίας.

Επιτρέψτε μου να κλείσω μνημονεύοντας ένα σχετικό με το θέμα μας, ανέκδοτο κείμενο του Μητροπολίτου Περγάμου κ. Ιωάννου Ζηζιούλα:
«Η Εκκλησία είναι ο χώρος των πολλών που συνυπάρχουν με τον Ένα και εκφράζονται από αυτόν εν ελευθερία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία κρατεί με ευλάβεια την ισορροπία αυτή. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει τοποθετηθεί από την πρόνοια και το έλεος του Θεού στην θέση του Πρώτου. Ταπεινωμένο εξωτερικά, για να μην ίσως επαρθεί, σταυρωμένο, ασκεί το χρέος του Πρώτου ως ταπεινή διακονία. Το Γένος μας έχει το μέγα προνόμιο να έχει βγάλει από τα σπλάχνα του αυτόν τον Πρώτο θρόνο της Ορθοδοξίας. Ας μη συντελέσει έναντι μικρών φιλοδοξιών και στενών εθνικισμών στην αποδυνάμωσή του. Δεν θα είναι αυτό απλή πράξη μητροκτονίας, αλλά πράξη αυτοκτονίας για το Γένος. Η δόξα του Πατριαρχείου μας είναι απαραίτητη για την επιβίωσή του.
Σε μια εποχή που η Ορθοδοξία αντιμετωπίζει τόσους κινδύνους, μόνο η ενότητά της θα τη σώσει. Η ενότητα αυτή είναι αδιανόητη χωρίς το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Σε μια εποχή εξάλλου κατά την οποία ο Ελληνισμός καλείται να σώσει τον Ελλαδισμό, να περισώσει ό,τι απομείνει από τον Ελλαδισμό ο οποίος απειλείται, η σημασία ενός θεσμού ο οποίος είναι Ελληνικός χωρίς να είναι Ελλαδικός γίνεται πια πελώρια. Ας μην αφήσουμε τον στενό Ελλαδισμό να πνίξει τον ευρύτερο Ελληνισμό. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει ενσαρκώσει επί αιώνες τη γνήσια οικουμενική ιδέα του Ελληνισμού. Η ιδέα αυτή του δίνει το δικαίωμα και το χρέος να είναι υπηρέτης της γνήσιας οικουμενικής ιδέας, μιας ιδέας που γίνεται διαρκώς και πιο πολύ σημαντική, είτε ο κόσμος σπαράσσεται από διαιρέσεις, είτε βαδίζει προς ενότητες όπως εκείνη της Ευρώπης. Το μέλλον ανήκεις την οικουμενική ιδέα. Σε μια οικουμενικότητα υγιά και γνήσια. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως υπηρέτης της ιδέας αυτής γίνεται σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά απαραίτητο για όλους. Και αν δεν υπήρχε θα έπρεπε να το είχαμε εφεύρει».