ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ - ΤΟ ΝΙΧΩΡΙ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

Ο μέγας Καβάφης, αγαπητοί φίλοι της Ιδιωτικής Οδού σαν χθες, 29 Απριλίου, είχε τα γενέθλιά του. Ο Καβάφης είχε γερές ρίζες στην Κωνσταντινούπολη.

Ο πατέρας του Πέτρος Ι. Καβάφης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1814, ήταν μεγαλέμπορος βαμβακιού, από φαναριώτικο γένος που οι ρίζες του φαίνεται πως είναι βυζαντινές και η μητέρα του Χαρίκλεια Φωτιάδη γεννήθηκε στο Νιχώρι Κωνσταντινουπόλεως το 1834 από παλαιότατη οικογένεια της Πόλης.

Το 1882, στη διάρκεια της αιγυπτιακής εξέγερσης κατά των Άγγλων, ο ποιητής, σε ηλικία 19 ετών, φεὐγει από την Αλεξάνδρεια και πηγαίνει με την οικογένειά του για τρία χρόνια (ως τον Οκτώβριο του 1885) στην Κωνσταντινούπολη, στο σπίτι του φαναριώτη παππού του, Γεωργάκη Φωτιάδη. Εκεί γράφει ένα ποίημα για το Νεοχώριο ή Νιχώρι, το πανέμορφο αυτό μέρος του Βοσπόρου, όπου έψαλα την Μ. Εβδομάδα. Στην Παναγία την Κουμαριώτισσα μέχρι την Μ. Τετάρτη και στον Άγιο Νικόλαο από την Μ. Πέμπτη μέχρι το Μ. Σάββατο. Παραθέτω το ποίημα του νεαρού Καβάφη, ο οποίος ανέπνευσε τον αέρα της Ρωμιοσύνης και στην Πόλη και στην Αλεξάνδρεια.

Το Νιχώρι

Ξένε σαν 'δης ένα χωριό όπου γελάει η φύσις,

κ' εις κάθε πλάτανο κοντά που κρύπτεται μια κόρη

ωραία σαν το τριαντάφυλλο - εκεί να σταματήσης·

έφθασες, ξένε, στο Νιχώρι.

Κι' όταν το βράδυ έλθη, αν βγης έξω να περπατήσης

και βρης εμπρός σου καρυδιαίς, στον δρόμο μη προχώρει

του ταξειδιού σου πια. Αλλού ποιον τόπο θα ζητήσης

καλλείτερον απ' το Νιχώρι.

Τέτοια δροσιά δεν έχουνε αλλού στον κόσμο η βρύσεις,

των λόφων του την αρχοντιά αλλού δεν έχουν όρη·

και με της γης την μυρωδιά μονάχα θα μεθύ[σης,]

ολίγο αν μείνης στο Νιχώρι.

Την πρασινάδα που θα 'δης εκεί να μην ελπίσης

που σ' άλλο μέρος θα την βρης. Απ' το βουνό θεώρει

τους κάμπους κάτω και ειπέ πως να μην αγαπήσης

αυτό μας το μικρό Νιχώρι.

Πως αγαπώ υπερβολαίς, ώ ξένε, μη νομίσης.

Υπάρχουν τόποι εύφοροι πολλοί και καρποφόροι.

Πλην έχουν κάτι χωριστό και συ θα ομολογήσης,

καρποί και άνθη στο Νιχώρι.

Εάν στης Κουμαριώτισσας της Παναγίας θελήσης

την εκκλησία να μπης μ' εμέ, φανατικός συγχώρει

αν ήμ' εκεί. Άλλην θαρρώ χάριν η παρακλήσεις

έχουνε στο πιστό Νιχώρι.

Αν δε να μείνης δεν 'μπορείς, πριν, ξένε, αναχωρήσεις

πρέπει να πας μια Κυριακή στην σκάλα στου Γρηγόρη·

ειρήνη, νειάτα, και χαρά θα 'δης, και θα εννοήσης

τι είναι αυτό μας το Νιχώρι.

Κ. Π. Καβάφης, 1885

Φωτογραφίες από το Νιχώρι της Νεοχωρίτισσας Όλγας Νικολαϊδου

ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ - Ο ΕΚ ΠΑΤΡΩΝ ΜΕΓΑΣ ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ

Ο Πατρινός Δευτερεύων διάκονος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Πανοσιολ. Μάξιμος Βγενόπουλος προήχθη σήμερα, ανήμερα στα γενέθλιά του, υπό του Πατριάρχου Βαρθολομαίου σε Μέγα Αρχιδιάκονο.

Είναι ο πρώτος και μοναδικός, μέχρι στιγμής, εκ Πατρών Αρχιδιάκονος στο Φανάρι! Όλοι οι προκάτοχοί του ήσαν από την Πόλη ή σπάνια από επαρχίες του Θρόνου.

Γνωρίζω τον π. Μάξιμο από λαϊκό. Είμαστε σχεδόν συνομήλικοι. Η απόφασή του να αφήσει την Πάτρα και να πάει στο Φανάρι ήταν γενναία! Πήγε στο κέντρο της Ορθοδοξίας που αντιμετωπίζει μύριες δυσκολίες και προϋποθέτει πολύ σκληρή δουλειά! Ξέρω πόσο θυσιαστικά εργάζεται σχεδόν 16 χρόνια τώρα. Παράλληλα έκανε λαμπρές μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία (Οξφόρδη), μετά το πτυχίο θεολογίας στη Σερβία, και έχει ήδη καταθέσει το διδακτορικό του. Είναι πολύγλωσσος, εργατικότατος, φιλομαθέστατος και έχει επίγνωση της αποστολής του.

Χαίρομαι πραγματικά που η εν Φαναρίω παραμονή μου για το Πάσχα συνέπεσε με την επάξια προαγωγή του.

Τον συγχαίρω μέσα από την καρδιά μου και του εύχομαι δύναμη και υπομονή στην ευθυνοφόρο διακονία του. Γιατί, αγαπητοί φίλοι, τα αξιώματα εδώ στο Φανάρι δεν είναι για τη μόστρα. Συνοδεύονται από υψηλές και σοβαρές ευθύνες.

Στην φωτογραφία του Νίκου Μαγγίνα ο Οικουμενικός Πατριάρχης, κατά την τελετή της Αναστάσεως, εν μέσω των δύο Πατρινών διακόνων του Μαξίμου και Ανδρέου.

ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ - ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΗΣ ΔΙΑΚΑΙΝΗΣΙΜΟΥ

Τρισάγιο στο Κοιμητήριο Μεσοχωρίου (28-4-08)

Σήμερα πανηγυρίζει το Φανάρι επί τη μνήμη του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, στον οποίον είναι αφιερωμένος ο Πάνσεπτος Πατριαρχικός Ναός.
Το τυπικό λοιπόν προβλέπει τρισαρχιερατική Λειτουργία. Προεξάρχει ο Μητροπολίτης Μοσχονησίων κ. Απόστολος, ηγούμενος της Μονής Αγίας Τριάδος Χάλκης, και συλλειτουργούν ο Μητροπολίτης Σασίμων κ. Γεννάδιος και ο Επίσκοπος Σιώνιος από την Εκκλησία της Βουλγαρίας.

Οι Πατριαρχικοί χοροί ψάλλουν υποδειγματικά τους κανόνες του Όρθρου: τον Αναστάσιμο και του Αγίου.
Στο τέλος του Όρθρου τελείται αρτοκλασία υπέρ των εν Αμερική και απανταχού της γης τέκνων της Μητρός Εκκλησίας.
Ο Πατριάρχης συμπροσευχόμενος στο ιερό βήμα. Μετά την απόλυση μοιράζει ο ίδιος τα πασχαλινά αυγά στο πολυπληθές εκκλησίασμα.

Το απόγευμα στις 5 πηγαίνουμε στον κοιμητηριακό ναό του Μεσοχωρίου (Ορτάκιοϊ), που τιμάται επ’ ονόματι του Αγίου Γεωργίου. Χοροστατεί ο Πατριάρχης από το παραθρόνιο. Ψάλλω με τον Κύπριο Κυριάκο Σωφρονίου, που σπουδάζει αυτόν τον καιρό στην Πόλη, και ισοκρατούν οι αδελφοί Ζαφείρη από την Πάτρα.

Σε σύντομη προσλαλιά του ο Πατριάρχης εκφράζει την ικανοποίησή του για την διεξαγωγή εκλογών στις Ρωμαίϊκες Κοινότητες και την ανάδειξη νέων μελών που δίνουν νέα πνοή στη ζωή και δράση των κοινοτήτων.

Μετά τον Εσπερινό μεταβαίνουμε στον τάφο της οικογενείας Παπαλιάρη – τα μέλη της ευεργέτες της κοινότητας του Ορτάκιοϊ – και ο Πατριάρχης διαβάζει τρισάγιο υπό βροχήν!
Κάποιοι Τούρκοι παρακολουθούν από τα γύρω σπίτια με ευλάβεια το τρισάγιο των Ρωμιών.
Χάρηκα που είδα πάλι νέους Ρωμιούς στα ηνία των κοινοτήτων. Άνθρωποι καλλιεργημένοι, ευπρεπείς και ευγενείς. Αποφασισμένοι να κάνουν έργο και να επουλώσουν τις πληγές από τα λάθη του παρελθόντος. Και το πιο ενδιαφέρον είναι ότι αυτοί οι νέοι συσπειρώνονται γύρω από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αφού, όπως μου είπαν, αναγνωρίζουν την ανύστακτη μέριμνα του Πατριάρχη για την εύρυθμη λειτουργία των κοινοτήτων. Κι ακόμα έχουν συναίσθηση του χρέους τους έναντι της ιστορίας. «Ποτέ από το χρέος μη κινούντες».

Φωτό: Νίκος Μαγγίνας

ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ - ΣΤΟ ΝΙΧΩΡΙ

Στο Νιχώρι, όπου έψαλα πολλές ακολουθίες της Μ. Εβδομάδος, γνώρισα την Όλγα Νικολαϊδου, μια νέα κοπέλλα, ως το μεδούλι Ρωμιά, που μένει στην Αθήνα με τους Πολίτες γονείς της αλλά θέλει πολύ να επιστρέψει στην Πόλη. Η Όλγα τράβηξε αρκετά φωτογραφικά στιγμιότυπα από το Πασχαλινό Νεοχώριο και είχε την καλοσύνη να μου στείλει μερικά, τα οποία δημοσιεύω εδώ, αγαπητοί φίλοι. Είναι από πρωί του Μ. Σαββάτου στην κοινοτική αίθουσα, μετά τη Λειτουργία και εν αναμονή της νύκτας της Αναστάσεως.

Μια αναμνηστική φωτογραφία με τους Ρωμιούς του Νεοχωρίου, ντόπιους αλλά και μερικούς που επιστρέφουν στη γενέτειρα για το Πάσχα.

Η κυρά Σοφία μου διηγείται περασμένα μεγαλεία. Αυτή η γερόντισσα είναι η "ψυχή" της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. "Ο Αη Νικόλας είναι η ζωή μου παιδάκι μου", μου είπε.

Ανάσταση στον Άγιο Νικόλαο Νεοχωρίου. Οι Ρωμιοί προσέρχονται λαμπαδηφόροι.

ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

Στις 10 το πρωΐ οι Πατριαρχικοί χοροί αρχίζουν να ψάλουν το «Αναστάσεως ημέρα» του Χρυσάφη του Νέου στην αίθουσα του θρόνου. Ο Πατριάρχης ενδύεται την αρχιερατικήν αυτού στολήν. Στη συνέχεια εν πομπή άπαντες, Πατριάρχης, Αρχιερείς, ιερείς, διάκονοι, ψάλτες, μεταβαίνουμε στον Ναό όπου αρχίζει ο Εσπερινός της Αγάπης. Ο κόσμος πολύς!

Το Ευαγγέλιο αναγινώσκεται σε αρκετές γλώσσες, ως έθος εστί: τουρκικά, λατινικά, αρμένικα, αραβικά, βουλγαρικά, ρωσικά, γερμανικά, αγγλικά, γαλλικά. Ελληνικά το πρώτον υπό του Πατριάρχου και εν τω τέλει υπό του Αρχιδιακονεύοντος Πανοσιολ. Μαξίμου, ο οποίος εκφωνεί μεγάλη τη φωνή, ως αρμόζει στην ημέρα. Ο πρωτοψάλτης Λεωνίδας Αστέρης λέει ένα «Δόξα σοι Κύριε…» απ’ αυτά που δύσκολα ακούς. Πρέπει να είσαι μαΐστωρ για να το πεις έτσι.
Στο τέλος της ακολουθίας ο Πατριάρχης διανέμει τα πασχαλινά αυγά στο πολυπληθές εκκλησίασμα.

Είχα κατόπιν την ευκαιρία και ευλογία να συνομιλήσω εκτενώς με τον λόγιο και μουσικό και ποιητή και πολιό ιεράρχη του θρόνου Μητροπολίτη Πέργης Ευάγγελο. Είναι μια ολοζώντανη ιστορία. Κρίμα που εκλείπουν οι αρχιερείς αυτού του παλαιού ήθους που σε διδάσκουν, αν βέβαια ξέρεις να διδαχθείς.

Στην Εκκλησία της Ελλάδος σπάνια καθοδηγούνται οι ιερείς και οι ψάλτες από τους παλαιοτέρους. Τα πάντα γίνονται συνήθως τυχαία και κανείς δεν ενδιαφέρεται για την υπακοή στην παράδοση, που θα μας επιτρέψει και την αύξησή της. Εδώ στο Φανάρι, ακόμα τουλάχιστον, δεν μπορεί να κάνει ό,τι θέλει ο καθένας, υπάρχουν όρια απαράβατα, από τον τρόπο των εκφωνήσεων των ιερέων και διακόνων μέχρι τις χοροστασίες του Πατριάρχου από το παραθρόνιο, γεγονός ανύπαρκτο στην Ελλαδική Εκκλησία και όχι μόνο. Και βέβαια πλείστα όσα άλλα τυπικά και έθη που τηρούνται απαρέγκλιτα, για να δηλωθεί ότι το Φανάρι δεν είναι μια υπόθεση προσωπική, αλλά η συλλογική μνήμη: θεολογική, λειτουργική, ιστορική, διοικητική. Αντιλαμβάνομαι ότι πρέπει να ζήσει κανείς τα πράγματα, «από μέσα», όσο του είναι μπορετό, για να προσεγγίσει το μέγα κεφάλαιο που λέγεται «Οικουμενικό Πατριαρχείο». Όπως και σε όλα τα πράγματα του βίου. Η πραγματικότητα μπορεί να μην έχει σχέση μ’ αυτό που νομίζουν οι πολλοί. Ισχύει στο ακέραιο το Κυριακόν λόγιον: «Μη κρίνετε κατ’ όψιν, αλλά την δικαίαν κρίσιν κρίνετε». Κι αυτή είναι η αναστάσιμη λογική!

Αναμένοντας την Ανάσταση στον Άγιο Φωκά Μεσοχωρίου. Μια φωτογραφία της Όλγας Νικολαΐδου

ΤΟ ΠΑΣΧΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΑ ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

Η δημοσιογράφος Ρίτσα Μασούρα στην Καθημερινή του Πάσχα γράφει ένα πασχαλινό κείμενο στην στήλη της Πρόσωπα. και μου κάνει την τιμή να με μνημονεύει σε σχέση με την Ανάσταση του Παρθένη. Εικάζω ότι η καλή δημοσιογράφος έχει υπ' όψιν της το παλιό μου άρθρο Τέσσερις νεοελληνικές εκδοχές της Ανάστασης, που έχει γνωρίσει αρκετές αναδημοσιεύσεις. Το άρθρο της Ρίτσας Μασούρα όμως έχει τη δική του βαρύτητα, γι' αυτό και το παραθέτω στη συνέχεια αυτούσιο.

Ακόμη κι αν δεν πιστεύει κάποιος, αν είναι κενός θεολογικών μηνυμάτων, δεν είναι κακό να παραδεχτεί ότι αισθάνεται πάνω του το χάδι της θρησκευτικότητας των ημερών.Οτι μπαίνει στη μυστηριακή ατμόσφαιρα των ημερών. Γι’ αυτόν, για πάρτι του, για τη δική του στιγμιαία αναστολή της τρέχουσας ζωής... Γιατί η θρησκευτικότητα όταν μάλιστα οδηγεί στην πίστη μπορεί να γίνει γιάτρισσα της μεγάλης έγνοιας, του προνομιακού ανθρώπινου πόνου και του φόβου, όπως τον παρουσιάζει ο Μπλεζ Πασκάλ. Η θρησκευτικότητα μοιάζει με προξενήτρα ανάμεσα σε άνθρωπο και Θεό. Ενας Θεός που ’χει την εξυπνάδα να μην εμφανίζεται ως απόμακρο και αποξενωμένο ον, αλλά ως Πατέρας που παιδεύει τα παιδιά του, αλλά ποτέ δεν τα θανατώνει. Είναι αλήθεια (ας μην παραμυθιαζόμαστε) πως για να φτάσει ο άνθρωπος σ’ αυτό το υπέρτατο σημείο επαφής με τον Θεό χρειάζεται προίκα ψυχής, δώρο μάλλον από τη γέννα (παρότι στη διαδρομή της οικουμένης έχουμε δει και διαβάσει άπειρες περιπτώσεις ανθρώπων που έμοιαζαν άδειοι θρησκευτικής ζωής και ξαφνικά, λες και έλαβαν φωτεινές οδηγίες, διέπλευσαν με θάρρος τον τρομερό ωκεανό της ύπαρξής τους και ενώθηκαν με τον Θεό... επί της γης).

Τούτες οι μέρες της Γιορτής που έπονται της μεγάλης χριστιανικής αλήθειας των Παθών του Χριστού και της Ανάστασης, της αυτοσυνειδησίας, της σχεδόν απόλυτης διαλεύκανσης του άκτιστου φωτός, λέγονται και γράφονται πολλά για την πίστη και τη θρησκευτικότητα του ανθρώπου. Κορυφές του πνευματικού χώρου μιλούν με σεβασμό και εκλεπτυσμένη γνώση για το Θείο Δράμα, αναφέρονται στις μυητικές λειτουργίες που προϋπήρξαν του χριστιανισμού, αποτολμούν επιστροφή στον μεγάλο πνευματικό πρόγονο της ανθρωπότητας, τον Σαμάνα, στρέφονται προς τον Ορφέα, ο οποίος κατέβηκε στον Άδη για να αναζητήσει τη χαμένη ψυχή. Και όπως λέει ο Χρήστος Μαλεβίτσης, και ο Οδυσσέας κατέβηκε στον Άδη για να πάρει οδηγίες από τον Σαμάνα Τειρεσία. Διόλου τυχαίες αυτές οι διαδρομές. Σχετίζονται με τη συνειδητοποίηση του ανθρώπου απέναντι στο θείο, τη σημασία του, τη διαχρονικότητά του, που από κάποια στιγμή και πέρα για μας τους Χριστιανούς έλαβε τη μορφή του Χριστού που έχει αναλάβει την ευθύνη της καθόδου στα χθόνια βασίλεια του Άδη (δηλαδή της ύπαρξης του ανθρώπου) και να τα καταργήσει. Ναι, ξέρω, κάποιοι θα διαμαρτυρηθούν για την αφέλεια με την οποία παραθέτω την τελευταία πρόταση. Αλλά αυτά περίπου γράφουν οι Γραφές και αυτό είναι το πνεύμα των Ημερών. Το να αφεθούμε λίγο, το να αναζητήσουμε με θεολογικό και απεικονιστικό στην εικόνα τρόπο τη σημασία της ύπαρξης, δεν μας είναι δυσβάστακτο φορτίο. Ας το δούμε ως μια ανάπαυλα στις διαδρομές της ευδαιμονίας ή της παρούσης επιβιωτικής αγωνίας. Αναπαυλα με φόντο τη θρησκευτικότητα! Καθόλου κακή ιδέα...

Ας αρχίσω λίγο ανάποδα, γιατί απλά με βολεύει και θέλω να το πω. Αν αντιλαμβάνομαι σωστά, ο Χριστός έκανε πολλά για να απαλλάξει τη γυναίκα από τη διαρκή καταδίκη της. Αν ανατρέξουμε σε κεφάλαια των Ευαγγελίων θα βρούμε νύξεις και έμμεσες αναφορές για την ανάγκη αλλαγής της μονοδιάστατης κοινωνίας της εποχής. Η κορύφωση της αξιοσύνης της γυναίκας -εκτός από τη μάνα Παναγιά- θα μπορούσε να συνοψιστεί στο ότι η πρώτη αναγγελία της Αναστάσεως γίνεται σε γυναίκα. Η Μαγδαληνή, η «αλλη Μαρία», η Μαρία του Ιακώβου, η Σαλώμη... Οι γυναίκες ουσιαστικά ανήγγειλαν την Ανάσταση στον Κόσμο. Είναι η θηλυκή ψυχή αυτή που αντιλαμβάνεται άμεσα το γεγονός, ενώ η αρσενική έμμεσα, διά των «γραμμών».

Γι αυτό μου έκανε εντύπωση, όταν με αφορμή το σημερινό κείμενο χρειάστηκε να στραφώ λίγο προς την αγιογραφία της Ανάστασης. Την επίκαιρη -αν και σταθερής αξίας- αγιογραφία. Ναι, ομολογώ ότι αναρωτιέμαι ακόμη και τώρα, βλέποντας τις διαφορετικές εκδοχές της υπέροχης εικόνας «Η εις Αδου Κάθοδος», βυζαντινή απεικόνιση της νίκης του Χριστού επί του Αδη. Στην εκκλησία του Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, στο Κολωνάκι, ο ζωγράφος Σπύρος Βασιλείου αναπαριστά το 1930 την «εις Αδου Κάθοδο» μέσα από πανσπερμία ρόδινου χρώματος. Ο Χριστός ανασταίνει τον Αδάμ με το ένα χέρι, με το άλλο κρατάει τον Σταυρό και σηκώνει την Εύα, η οποία δεν βρίσκεται δίπλα στον Αδάμ, αλλά στη συνήθη στάση της Δέησης, με καλυμμένα μάλιστα τα χέρια, όπως λέει η Μαρία Καραβία σε παλιό κείμενό της. Στην τοιχογραφία του Πρωτάτου στις Καρυές του Αγίου Ορους, ο Χριστός του κυρ Μανουήλ Πανσέληνου σηκώνει τον Αδάμ, ενώ κρατάει τον σταυρό του μαρτυρίου του, σύμβολο της υπέρτατης θυσίας. Εχει σηκώσει πρώτα την Εύα, η οποία δέεται προς Αυτόν να τη λυτρώσει.Αντίθετα, σε άλλη εκδοχή της «Εις Αδου Καθόδου», ο Χριστός εγείρει με το δεξί του χέρι τον Αδαμ - σύμβολο του ανθρώπινου γένους- ενώ η Εύα ακολουθεί, όπως και ο δίκαιος Αβελ, ενώ ο Φώτης Κόντογλου παρουσιάζει τον Χριστό να τραβάει ταυτοχρόνως τους δύο πρωτόπλαστους από τις σαρκοφάγους... Να υποθέσω, κάνοντας χρήση της γυναικείας λογικής, ότι κάποιοι από τους αγιογράφους δεν αισθάνονταν άνετα να ανεβάσουν την Εύα στο ίδιο επίπεδο με τον Αδάμ, γι’ αυτό και επέλεξαν τον συμβολισμό του θεϊκού χεριού μόνο προς τον Αδάμ. Είναι αυτό που πολλές φορές συζητάμε, ότι στην πορεία οι μαθητές του Χριστού και το κατεστημένο της Εκκλησίας απομόνωσαν ή διαστρέβλωσαν ή παρερμήνευσαν σκέψεις του Θεανθρώπου.

Η Ανάσταση και τα Πάθη του Χριστού, η μεγαλύτερη γιορτή στην Ελλάδα που συνδέθηκε και με την αναγέννηση του έθνους δεν απεικονίζεται εύκολα από Ελληνες ζωγράφους. Εξαίρεση ίσως αποτελεί «Η Ανάσταση» του Κωσταντίνου Παρθένη, ελαιογραφία σε μουσαμά (1917 - Εθνική Πινακοθήκη), είναι αποκαλυπτική της ικανότητας του Παρθένη να αποδίδει στους πίνακές του το αιθέριο και το πνευματικό. Το Σώμα του Χριστού είναι τυλιγμένο στο σάβανο, ένας συνδυασμός θερμών και ψυχρών χρωμάτων που ανταποκρίνονται στα χρώματα του υπόλοιπου χώρου. Με λίγα λόγια έχει τη σφραγίδα του αττικού φωτός, όπως μας πληροφορεί ο θεολόγος Παν. Ανδριόπουλος. Αλλά να μην ξεχάσω το λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο. (κι έχω φίλους Μυτιληνιούς). Στην εκκλησία της Μακρινίτσας θα δούμε τη θεοφίλεια Ανάσταση του Χριστού, απέριττη εικόνα, με τον Χριστό μετέωρο πάνω από τον τάφο, να ανεβαίνει προς τους Ουρανούς. Η γυνή; Α, ναι, παρούσα στην άκρη της εικόνας, με τη μορφή των μυροφόρων, γυναίκες έτοιμες να αλείψουν με μύρο τον νεκρό Ιησού.

Θα ήταν προκλητική παράλειψη να μη συμπεριλάβω σ’ αυτήν τη γρήγορη και προφανώς επιφανειακή απεικόνιση τη δουλειά του Ολλανδού ζωγράφου Ρέμπραντ. Σταύρωση, Ταφή, Ανάσταση. Το τρίπτυχο της συμμετοχής του ζωγράφου στο Θείο Δράμα και στην Αναγέννηση του κόσμου. Στην Πινακοθήκη του Μονάχου φυλάσσεται η ρεμπραντική Ανάσταση. Και είναι η έκρηξη του φωτός το σημαντικό στοιχείο της δουλειάς. Εκρηξη που ξεχύνεται προς τα κάτω φωτίζοντας απαλά τη μορφή του αναστημένου Χριστού, ενώ ταυτόχρονα κτυπάει με βίαιες λαμψεις το σύμπλεγμα των στρατιωτών, αφήνοντας έκπληκτες τις Μαρίες.

Προ ημερών συνάντησα εντελώς τυχαία μια νέα γυναίκα ζωγράφο, την Τίνα Μάσχα. Και επίσης τυχαία μου μίλησε για τις δικές της αγιογραφίες. Για τη «συναλλαγή» της με τους ανθρώπους που έρχονται και της ζητούν να τους ζωγραφίσει εικόνες αγαπημένων Αγίων. Τον ενθουσιασμό τους και την κρυμμένη, πλην κοσμική εσωτερικότητά τους. Για το πώς επιλέγει να αγιογραφεί μικρές εκκλησίες που πολλές φορές βρίσκονται στην αυλή ή στον κήπο ενός σπιτιού, καταφύγιο της στιγμής για τη σπουδαία ανακούφιση που προσφέρει η επαφή με το Θείο. Κι έμεινα να παρακολουθώ τις κινήσεις των χεριών μιας νέας ζωγράφου, αλλά και τον σεβασμό με τον οποίο χειριζόταν τον λόγο. Δείγμα θρησκευτικότητας; Πίστης ίσως; Τί σημασία έχει; Πάσχα σήμερα και ο Χριστός έχει αναληφθεί πια στους Ουρανούς. «Το Πέρασμα» είναι πια στη δική μας δικαιοδοσία.

http://ritsmas.wordpress.com/2008/04/27/anastasi/

ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ - Μ.ΣΑΒΒΑΤΟ - ΑΝΑΣΤΑΣΗ

Μ. Σάββατο. Σιγησάτω πάσα σαρξ...

Το πρωί ο Εσπερινός και η Θ. Λειτουργία του Μ. Βασιλείου στον Άγιο Νικόλαο Νεοχωρίου. Μετά το τέλος της Λειτουργίας μαζευόμαστε όλοι στην υπέροχη αίθουσα της Κοινότητας. Ο πρόεδρος Λάκης Βίγκας έχει φέρει αυγά και τσουρέκια για όλους! Με αγάπη και επιμέλεια και της τελευταίας λεπτομέρειας δίνει σε όλους μια σακούλα με τα πασχαλινά δώρα. Κατάλαβα ότι σε κάποιους απόρους έδωσε και χρήματα. Γνωρίζω μια νέα κοπέλα, την Όλγα, η οποία όλες αυτές τις μέρες έρχεται στις ακολουθίες, συμμετέχει με ζήλο και φωτογραφίζει. Μου εξηγεί ότι οι γονείς της είναι από το Νιχώρι, μένουν στην Αθήνα και η ίδια έρχεται από μωρό εδώ. Ξέρει Τουρκικά, αγαπάει παθιασμένα την Πόλη και τους ανθρώπους της. Πάσχα και καλοκαίρι είναι οπωσδήποτε εδώ. «Γερνάω μ΄ αυτούς τους ανθρώπους», μου λέει και νιώθω την αγάπη της για τους Νεοχωρίτες.

Το απόγευμα στις 7 πηγαίνω στο Γηροκομείο του Μπαλουκλή για Ανάσταση. Λειτουργεί ο Μητροπολίτης Φιλαδελφείας κ. Μελίτων. Εδώ λόγια δεν υπάρχουν. Το «Χριστός Ανέστη» ψάλλεται και από τους παράλυτους που βρίσκονται στα αναπηρικά καροτσάκια. Το Πατριαρχείο φρόντισε και έγιναν κανονικά όλες οι ακολουθίες της Μ. Εβδομάδος. Η χαρά των γερόντων απερίγραπτη! Εδώ καταλαβαίνεις τι σημαίνει ελπίδα και ζωή. Σιγά μην πιστεύουν στο Θεό οι γέροντες επειδή φοβούνται την κόλαση. Άλλη δύναμη κινεί την πίστη τους. Τα πονεμένα και ταλαιπωρημένα πρόσωπά τους λάμπουν από χαρά! Μετά την αναστάσιμη Λειτουργία πηγαίνουμε στην τραπεζαρία όπου ο δεσπότης ευλογεί τα πασχαλινά εδέσματα και τσουγκρίζει με όλους τους γέροντες, έναν έναν, το κόκκινο αυγό.
Το Γηροκομείο λειτουργεί υποδειγματικά! Ρωμιοί και Τούρκοι εργαζόμενοι δίνουν τον εαυτό τους στην υπηρεσία του ηλικιωμένου συνανθρώπου. Μου έκανε εντύπωση με τι ευλάβεια οι Τούρκοι χαιρετούσαν τον Ρωμιό δεσπότη. Άλλη μια δυνατή εμπειρία που βέβαια δεν είμαι ικανός να αποτυπώσω στο χαρτί. Ο λόγος εκλείπει όταν ο άνθρωπος πάσχει και αισθάνεται ευγνωμοσύνη για την ελάχιστη χαρά που του προσφέρεις.

Μετά το Μπαλουκλή στην Παναγία των Βλαχερνών. Πρέπει να ψάλω και εκεί την Ανάσταση. Το αγίασμα της Παναγίας προσελκύει χιλιάδες προσκυνητές ακόμα και από τη Ρωσία, μου είπαν. Ο ναός γεμάτος πιστούς. Ρωμιούς, αραβόφωνους Ορθοδόξους και προσκυνητές από την Ελλάδα. Λειτουργεί ο Επίσκοπος Συνάδων Διονύσιος, μαζί με τους δυο ιερείς της περιφερείας του Φαναρίου που είναι υπεύθυνος. Ψάλλω και εδώ χωρίς μικρόφωνο. Δεν υπολογίζεις όμως την κούραση της φωνής και τη γενικότερη σωματική κόπωση όταν ζεις στιγμές μοναδικές! Η τελετή της Αναστάσεως έγινε στο προαύλιο του ναού με τους πιστούς να ψάλλουν το «Χριστός Ανέστη» με όλη τη δύναμη της ψυχής τους. Επιτέλους, σκέφτηκα, ένα Πάσχα χωρίς πυροτεχνήματα και ρυπαντικά μεγάφωνα. Εδώ κυριαρχεί η φυσικότητα. Τελειώνουμε την Λειτουργία στις 2 μετά τα μεσάνυχτα. Στην Πόλη δεν βιάζονται να τελειώσουν την Αναστάσιμη Λειτουργία όπως στην Ελλάδα. Μετά τη Λειτουργία δεν φεύγουν τρέχοντας για να πάνε να φάνε. Πήγαμε στην κοινοτική αίθουσα, παραπλεύρως του ναού, και πήραμε πρωινό. Τσουγκρίσαμε τα κόκκινα αυγά, ανταλλάξαμε ευχές από καρδιάς, οι παλιότεροι μας μίλησαν για Πάσχα στην Πόλη αλλοτινών καιρών. Μια όντως αναστάσιμη ατμόσφαιρα.

Επιστροφή στο Φανάρι. Ο Πατριάρχης κοινωνεί τους πιστούς μισή ώρα και... Πολύς κόσμος! Η Λειτουργία τελειώνει 3.30 το πρωί. Πράγματα αδιανόητα για την ελλαδική εκκλησιαστική πραγματικότητα.

Όπως και να ‘χει, ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ φίλοι μου από την Βασιλεύουσα!
Και διασκορπισθήτωσαν οι εχθροί αυτού.

ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ - Μ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

Το πρωΐ η ακολουθία των Ωρών και του Εσπερινού της Αποκαθηλώσεως στο ναό του Αγίου Νικολάου Νεοχωρίου. Εδώ στην Πόλη τα δρώμενα της Μ. Εβδομάδος, η περιφορά του Εσταυρωμένου και του Επιταφίου εντός του ναού, γίνονται απέριττα. Δεν υπάρχουν επιτηδεύσεις. Ο π. Αντώνιος, ο εφημέριος του Γενίκιοϊ είναι 30 τόσα χρόνια παπάς και δεν έχει μάθει να υποκρίνεται. Ό, τι κάνει (κίνηση, λόγος, μέλος) είναι απολύτως φυσικά, χωρίς ίχνος κομπασμού.
Στο τέλος της ακολουθίας πήγαμε όλο το εκκλησίασμα για τρισάγιο στους τάφους των κεκοιμημένων στον αυλόγυρο του ναού. Επιφανείς Νεοχωρίτες αναπαύονται εκεί, μεταξύ των οποίων οι θείοι του μεγάλου Μαθηματικού Καραθεοδωρή, μέλη της μεγάλης οικογένειας των Μαυρογορδάτων κ.α. Μας φυσάει κυριολεκτικώς ο άνεμος της ιστορίας.

Επιστροφή στο Φανάρι και κατευθείαν στο Βαλουκλή για Επιτάφιο. Έχουμε όμως και Πατριάρχη! Στις 2.30 έρχεται ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, συνοδευόμενος από τον Πανοσιολ. Μάξιμο, για να τελέσει τρισάγιο – Μ. Παρασκευή σήμερα! – στον τάφο του προκατόχου του αειμνήστου Δημητρίου. Μόλις μπαίνει στο μοναστήρι οι προσκυνητές που είναι εκεί τρέχουν να πάρουν την ευχή του. Κατά τη συνήθειά του ρωτάει από πού έρχονται, δίνει ιδιαίτερη σημασία στα παιδιά, βγάζει από την τσέπη του και τους μοιράζει κομποσχοίνια και εικόνες. Προσκυνά τον Επιτάφιο στο Καθολικό της Μονής και στη συνέχεια τελεί το τρισάγιο. Κατά την τάξιν διαβάζει γονατιστός τη συγχωρητική ευχή. Φεύγει αμέσως. Δεν υπάρχει χρόνος. Έχει μπει στο αυτοκίνητο και μια Τουρκάλα τρέχει και με πολύ σεβασμό, με συγκίνηση θα έλεγα, του προσφέρει μια μικρή ανθοδέσμη. Εκείνος της μιλάει για λίγο. «Είναι μια φτωχιά κοπέλα που ιδιωτικά κάνει τον ταξιτζή και εξυπηρετεί το μοναστήρι», μου εξηγεί η αδελφή Μαγδαληνή.
Από τις σπουδαιότερες κινήσεις του Πατριάρχου για μένα είναι αυτά τα Τρισάγια στα κοιμητήρια της Πόλης. Προχθές, μου είπαν, πήγε και έκανε στον μακαριστό Γέροντα Ηρακλείας επί τη επετείω των γενεθλίων του!! Μνήμη! Μνήμη άσβεστη! Οι πάντες αοράτως συνόντες!

Στην ακολουθία του Επιταφίου στο Βαλουκλή με περιμένει και μια έκπληξη. Δύο πολυμελείς οικογένειες πατρινών που ξέρουν να ψάλλουν και κάπως. Έτσι συμψάλαμε τον Επιτάφιο Θρήνο άπαντες! Άνδρες και γυναίκες.

Και μετά το Μπαλουκλή στο Νιχώρι. Ο Άγιος Νικόλαος είχε αρκετό κόσμο απόψε. Ίσαμε 60 άτομα! Η ατμόσφαιρα συγκινητική! Τα εγκώμια ψάλαμε επίσης όλοι μαζί. Άνδρες, γυναίκες, νέοι, παιδιά! Χοράρχης ο πρόεδρος της Κοινότητος ο ακάματος Λάκης Βίγκας, του οποίου τα παιδιά πρωτοστατούσαν στην χορωδία. Έψαλαν τα εγκώμια με πάθος! Στο τέλος η περιφορά του Επιταφίου πέριξ του ναού με απλότητα και κατάνυξη. Μαζί με τους Ρωμιούς και ένα ανδρόγυνο Τούρκων που έγιναν Ορθόδοξοι! Και συμμετέχουν ανελλιπώς στις ακολουθίες. Παρακολουθούν από μια αγγλική μετάφραση όλη τη Μ. Εβδομάδα. Και μας συγκινούν όλους με την πηγαία ευλάβειά τους.

Η Ρωμιοσύνη εδώ στην Πόλη πετιέται από παντού. Εκεί που πάει να σβήσει αντριεύει και θεριεύει, που λέει κι ο ποιητής.

ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ - Μ. ΠΕΜΠΤΗ

Μ. Πέμπτη το πρωΐ Θ. Λειτουργία στον Ι. Ναό Αγίου Νικολάου της Κοινότητος Νεοχωρίου. Πρόκειται για τον δεύτερο ναό της Ρωμέϊκης Κοινότητος του Γενίκιοϊ, που επίσης είναι ένα μνημείο.

Σκέφτομαι γιατί στην Ελλάδα σήμερα να κτίζονται ναοί – εκτρώματα (αρχιτεκτονικώς και διακοσμητικώς) και στον καιρό της δουλείας το Γένος άφηνε ανεξίτηλο το υψηλού επιπέδου πολιτιστικό του χνάρι. Δεν υπάρχει ναός στην Πόλη που να μη σε συγκινεί από κάθε άποψη. Κυρίως από το γεγονός ότι «δια τον φόβον των Ιουδαίων» οι περισσότεροι ναοί είναι… κρυμμένοι, δηλ. πρέπει να ξέρεις τι υπάρχει πίσω από μια πόρτα ή μια μάντρα, αλλιώς…
Τα προσκυνητάρια και οι εικόνες του Αγίου Νικολάου έξοχα δείγματα λαϊκών μαϊστόρων του 17ου, 18ου και 19ου αιώνος. Η αρχοντιά αναδύεται από παντού. Η Εκκλησία, φυσικά, λάμπει από καθαριότητα!

Έρχεται ο Δεσπότης. Κατά την Πατριαρχική Τάξη ο Μητροπολίτης Μυριοφύτου και Περιστάσεως κ. Ειρηναίος θα χοροστατήσει στον Εσπερινό και τη Θεία Λειτουργία του Μ. Βασιλείου. Στο τέλος οι πιστοί κοινωνούν Σώματος και Αίματος Χριστού.
Η Λειτουργία το κέντρο ζωής των Ρωμιών της Πόλης. Η έγνοια τους να λειτουργούνται οι Εκκλησιές, ν’ ανάβει το καντήλι στα μνήματα, να καίει το κερί της πίστης.

Στις 2 το μεσημέρι είμαι στο μοναστήρι της Παναγίας του Βαλουκλή για την Ακολουθία των Παθών. Σαν ψάλλεις στου Βαλουκλή, χωρίς σχεδόν καθόλου κόσμο, νιώθεις ανάπαυση. Και αισθάνεσαι ολοζώντανη την παρουσία των μεγάλων Πατριαρχών και Ευεργετών του Γένους που αναπαύονται στον αυλόγυρο της μονής. Κι ακούς τη Λωξάντρα να δέεται παθιασμένα στην Παναΐα την Μπαλουκλιώτισσα. Και βλέπεις Τούρκους και Ρωμιούς να γίνονται ένα προ του Αγιάσματος της Παναγίας. Η αδελφή Μαγδαληνή, που διακονεί στη μονή, μου λέει ότι οι Τούρκοι και οι Ρωμιοί που εργάζονται εκεί είναι «μια οικογένεια».

Μετά το Βαλουκλή και πάλι στο Νιχώρι στον Άγιο Νικόλαο για την Ακολουθία των Παθών. Αγώνας δρόμου, αλλά δεν γίνεται αλλιώς. Στο Πατριαρχείο όλοι τρέχουν. Λίγοι για πάρα πολλά! Κι όμως όλα γίνονται. Κι έτσι πρέπει. Καμία παραχώρηση στη λογική «είμαστε λίγοι». Ο πρόεδρος της κοινότητας Νεοχωρίου Λάκης Βίγκας μου λέει ότι κι όταν ψάλλει μόνος σε Λειτουργίες κατά τη διάρκεια του χρόνου, δε νιώθει μόνος γιατί τον βαραίνει η ιστορία. Οι άνθρωποι της Πόλης δεν είναι απόδημος Ελληνισμός. Είναι γηγενείς, αυτόχθονες, είναι εκεί πριν από τους Τούρκους, γι’ αυτό και οι τελευταίοι σέβονται τόσο τους Ρωμιούς και τη θρησκεία τους, ώστε συμμετέχουν σε πολλές λατρευτικές εκδηλώσεις των χριστιανών: από τα Αγιάσματα την πρωτομηνιά, μέχρι τον Άγιο Γεώργιο τον Κουδουνά (πλήθη συρρέουν στη μνήμη του) και την Ανάσταση, όπου προσέρχονται λαμπαδηφόροι, όπως μου είπαν φίλοι Ρωμιοί.

Σήμερον κρεμάται…
Και στην Πόλη ο Σταυρός είναι καθημερινός και βαρύς… Τις ο Κυρηναίος; Μήπως οι εξ Ελλάδος ορθόδοξοι; Σίγουρα κάποιοι. Αλλά πλέον και η εξ εθνών Εκκλησία!

ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ -- Μ. ΤΕΤΑΡΤΗ

Η τελευταία Προηγιασμένη στον Πατριαρχικό Ναό χοροστατούντος του Πατριάρχου, από το παραθρόνιο πάντοτε. Λέω το «Κέλευσον Δέσποτα άγιε, ήχος πρώτος» και ποιώ τας διατεταγμένας εδαφιαίας μετανοίας ενώπιον του Πατριάρχου. Αισθάνομαι το ίδιο δέος όπως όταν ήμουν παιδί και έλεγα το «Κέλευσον» στον Πατρών Νικόδημο.

Στην τελευταία αυτή Προηγιασμένη το τυπικό επιτάσσει να ψάλλεται υπό των χορών το αργό «Κατευθυνθήτω» σε ήχο πλ. β’ και μέλος αρχαίον. Πρώτα εψάλη από του ιερού βήματος υπό των κληρικών της αυλής και κατόπιν από τους χορούς. Μέλος στιβαρό και κατανυκτικό εν ταυτώ. Λειτουργούν ο Μέγας Αρχιμανδρίτης κ. Αθηναγόρας και ο εκ Πατρών διάκονος Ανδρέας, που υπηρετεί εδώ και λίγο καιρό στο ιδιαίτερο Πατριαρχικό Γραφείο. Αμφότεροι ιεροπρεπείς και λιτοί στις εκφωνήσεις τους. Η Πατριαρχική Τάξη ως προερχομένη από τους αιώνες, διαποτίζει πρόσωπα και πράγματα. Τα πάντα υποτάσσονται σ’ αυτήν και τα πάντα, και η παραμικρή λεπτομέρεια, αυτήν αναδεικνύουν.

Μετά την Προηγιασμένη γίνομαι δεκτός υπό του Πατριάρχου. Ακολουθεί Πατριαρχική Τράπεζα, αλάδωτη φυσικά. «Με νερόβραστα θα σας περιποιηθούμε σήμερα», είπε χαμογελώντας ο Πατριάρχης στους συνδαιτυμόνες του.

Ώρα 3 στον Πατριαρχικό Ναό η Ακολουθία του Μικρού Αποδείπνου, μετά του εν τω Τριωδίω Κανόνος, και η τέλεσις του Μυστηρίου του Ευχελαίου. Ψάλλω με τον καθηγητή Αλυγιζάκη. Στο Ευχέλαιο συμμετέχουν επτά ιερείς και δύο διάκονοι. Προεξάρχει ο καλλιφωνότατος Μέγας Πρωτοσύγκελλος κ. Στέφανος. Η ακολουθία τελείται χωρίς βιασύνες. Ψάλλουμε ολόκληρο τον Κανόνα του Ευχελαίου και τα τροπάρια. Οι ευχές από τους ιερείς επίσης ολόκληρες. Δεν παραλείπεται τίποτα. Ούτε εκείνα τα «κακόηχα» για «ευσεβή» ώτα: ... ή οφθαλμόν ειστίασεν ή όσφρησιν εξεθήλυνεν ή αφή κατεμαλακίσθη ή γεύσει κατεπόρνευσεν...
Στο τέλος διαβάζεται υπό του Μ. Πρωτοσυγκέλλου η συγχωρητική ευχή και οι πιστοί προσέρχονται για να «μυρωθούν». Πρώτος ο σπουδαίος καθηγητής και Άρχων του Θρόνου Βασίλειος Σταυρίδης, δάσκαλος του Πατριάρχη στη Χάλκη.

Το απόγευμα της Μ. Τετάρτης, σύμφωνα με το Τυπικό της Μ.τ.Χ.Ε. δεν τελείται η ακολουθία του Όρθρου της Μ. Πέμπτης. Ψάλλεται στη θέση του την Πέμπτη το πρωΐ και ακολουθεί ο Εσπερινός μετά της Θ. Λειτουργίας του Μ. Βασιλείου.

ΑΥΘΗΜΕΡΟΝ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ

Φίλος της Ιδιωτικής Οδού μου έστειλε το παρακάτω κείμενο, το οποίο δημοσιεύω αυτούσιο με την ευχή μου για Καλή Ανάσταση σε όλους τους αναγνώστες του ιστολογίου.

Μας έχουν γίνει συνήθεια ίσως τούτα τα λόγια, που τα ακούμε κάθε χρόνο σα σήμερα στην Εκκλησία και δεν τα παίρνουμε τοις μετρητοίς: ο ληστής, ο φονιάς και ο τρόμος των ανυποψίαστων θυμάτων του, μπαίνει σήμερα στον παράδεισο μαζί με τον Χριστό, τον αναμάρτητο, τον γιο του Θεού.

Κανονικά, και μόνο που το ακούμε, εμείς οι καλοβαλμένοι και οι καλοσιδερωμένοι, θα έπρεπε να τρομάζουμε, να κλειδαμπαρώνουμε σπίτια και μαγαζιά και να αναρωτιόμαστε τί δουλειά έχουμε εμείς, οι καθωσπρέπει, οι πολιτισμένοι, με έναν Χριστό που σώζει αγριανθρώπους και αποβράσματα. Ή, αλλιώτικα, θα έπρεπε να το πάρουμε απόφαση, να πετάξουμε την αστοχριστιανοσύνη μας στον κάλαθο των αχρήστων και να ακολουθήσουμε τον Χριστό, σαν εθελούσια και μεις αποβράσματα της κοινωνίας, "υστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι" (Εβρ.11,37), μήπως και δούμε κι εμείς Παράδεισο. Δεν τα πάνε καλά με τη βολή μας αυτές οι μέρες.

Οι μαθητές, οι Απόστολοι προδίδουν, φουρκίζονται, αρνούνται, φοβούνται και κρύβονται. Κι ο Χριστός έχει μόνο καλά λόγια για μια πόρνη κι έναν ληστή, ο οποίος, επιπλέον είναι ο μόνος άνθρωπος στην ιστορία της ανθρωπότητας, που άκουσε από τα ίδια τα χείλη του Σωτήρα: "αμήν λέγω σοι, σήμερον μετ' εμού έση εν τω παραδείσω" (Λουκ. 23,43). Χάνουμε πάσα ιδέα, με όλα τούτα οι σώφρονες και καλοβαλμένοι. Αυτός που μπήκε στα Ιεροσόλυμα σα βασιλιάς, διάλεξε για στενούς του φίλους και συνεργάτες μια ντουζίνα αγράμματους χωριάτες που όταν είδαν τα σκούρα, το έβαλαν στα πόδια. Και σήμερα κρέμεται στο Σταυρό κι αντί να συλλογίζεται την κραυγαλέα αποτυχία του μέσα σε μόλις έξι μέρες, καλεί και τον ληστή μαζί του!

...Οι μαθητές έχουν κρυφτεί σκεπτόμενοι ότι όλα τελείωσαν με τον υπέροχο δάσκαλό τους, που θα μπορούσε να είναι βασιλιάς, πλην όμως, τώρα ξεψυχάει ατιμωμένος. Ο ληστής είναι ο μόνος, από όσους ήτανε στα Ιεροσόλυμα εκείνη την ημέρα, που εξακολουθεί να φωνάζει, με όση δύναμη του απομένει,"ωσαννά". Έχει δίπλα του τον φτυσμένο και ετοιμοθάνατο Ιησού κι εκείνος τον αποκαλεί "Κύριε". Κι όχι μόνο αυτό, ζητά να τον πάρει στη βασιλεία του... Υπάρχει, λοιπόν, ένας τουλάχιστον απόψε, που καταλαβαίνει τί Βασιλιάς είναι ο Χριστός, και του ζητάει εκείνο που ούτε ο Αδάμ δεν τόλμησε να ζητήσει μετά την παρακοή του. Ένας ληστής ζητάει τον Παράδεισο απ' τον καθημαγμένο και άτιμο Χριστό, τον οποίο σέβεται ως Βασιλιά, παρ΄ότι είναι σταυρωμένος μαζί του. Πώς να μην τον έχει αυθημερόν;

(Σχόλιο στην Μεγ. Πέμπτη το βράδυ, από το βιβλίο του Κων. Μπλάθρα "Δέκα Σκαλιά για την Ανάσταση" Εκδ. Μαίστρος, σελ.77-79). -2008

Καλή Ανάσταση στην Πόλη που συνεχώς πεθαίνει και ανίσταται, εις καταισχύνην των κάθε λογής βολεμένων!!!

ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ ΛΓ΄

Παναγιώτης Καποδίστριας

ΕΙΚΑΣΙΕΣ

Καταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας

τη σορό του ήλιου πανσέληνος αν μου σταθεί
απαστράπτον εικόνισμα στου πηγαδιού τον πάτο
την αρμονία στο πορτρέτο κι ας με λοιδορεί
το νεύμα το άγιο λίγο πριν από το θαύμα
τη δόξα στον θρήνο σου
δόξα μου

καταφιλήσω
το ξύλο το θεοπρεπές μ’ όλα τ’ αγκάθια
τη σκουριά ευωδέστατη στα σύνεργα του πάθους
τα μάτια που μ’ εκλιπαρούν κι ας αποφεύγω
την εσχάτη λύπη πρώτη και καλύτερη
τη λάμψη στο αίμα σου
λάμψη μου

καταφιλήσω
τον Σπηλαιοκτήτη οπωσδήποτε αμέσως μόλις έρθει
της αγάπης τον μεγάλο Χορηγό πρωτότοκο από την άβυσσο
τον αρχαίον Αγροφύλακα όπου νά 'ναι
του κορμιού σου το ψωμί ψίχουλα ελέους
τις λέξεις στα χείλη σου
λέξεις μου

καταφιλήσω
το πρόσχημα του Απριλίου στον Μάιο
τους αιχμαλώτους έναν-έναν μετά την άλωση της πόλης μας
ψηφιακές ανυποψίαστων ηρώων επί το έργον
τον καθρέφτη στο πρόσωπο που είσαι εγώ
τη ζωή στον θάνατό σου
ζωή μου.


Αυτά είπεν ο Άνεμος και κατεφίλησεν αυτόν.

[Από το βιβλίο «Ο αρχαίος Αγροφύλαξ», εκδ. Γαβριηλίδης 2007, σ. 83 εξ. Φωτό: Π.Κ.]

ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ - Μ. ΤΡΙΤΗ

Το πρωΐ η Προηγιασμένη στον Πατριαρχικό Ναό χοροστατούντος του Πατριάρχου. Όπως και χθες η τάξη δίνει τον τόνο της κατάνυξης. Ασάλευτη λειτουργική ζωή. Λες και οι αιώνες δεν έχουν περάσει. Ο αυτός Κύριος χθες και σήμερον και εις τους αιώνας, όπως λέει ο Απ. Παύλος. Το εκκλησίασμα και πάλι λιγοστό. Κάποιοι προσκυνητές μπαίνουν για ένα κερί και μια φωτογραφία, αλλά φεύγουν γρήγορα για …ψώνια. Έτσι είναι οι σημερινοί Έλληνες: αμνήμονες, άγλωσσοι, ανιστόρητοι. Αν καταλάβαιναν τι συντελείται στο Φανάρι… Θ’ άλλαζε η «μοίρα» του Ελληνισμού…

Το μεσημέρι η ακολουθία του Νυμφίου στο Βαλουκλή. Η ίδια ησυχία, η ίδια ακινησία, ή ίδια αφή του απείρου. Στο τέλος προσκυνώ στους τάφους των Πατριαρχών. Δεν μπορεί κανείς να περιγράψει τα κινήματα της ψυχής…

Το απόγευμα ο Νυμφίος στην κοινότητα της Αγίας Παρασκευής στο Μπουγιούκ Ντερέ της Μητροπόλεως Δέρκων. Ένας κατανυκτικός ναός μέσα σε περίβολο, με αγίασμα και δίπλα κτίσματα της κοινότητας. Εκεί ψάλλει όλο το χρόνο μια παπαδοκόρη. Είναι η κόρη ενός παλιού ιερέως, η οποία είχε μάθει την τάξη και την πρακτική ψαλτική απ’ τον πατέρα της και είναι η ψάλτρια της κοινότητας. Συγκινητικές ιστορίες… Κρατάνε οι άνθρωποι με όλο τους το είναι την πίστη τους. Ανάσταση τα μεσάνυχτα του Μ. Σαββάτου έκαναν για πρώτη φορά πέρυσι, γιατί τότε τους έδωσαν άδεια οι Τουρκικές αρχές!
Οι Ρωμιοί δέκα όλοι κι όλοι συναγμένοι στο ναό τους ρουφάνε κυριολεκτικά την ακολουθία. Στο τέλος μου λένε πόσο μόνοι αισθάνονται, αφού όλοι έφυγαν, και πως η μόνη τους απαντοχή είναι η Εκκλησία.

Στις επάλξεις οι Ρωμιοί της Πόλης και σήμερα. Πάνω στα τείχη της πίστης δίνουν την μάχη για να κρατηθούν οι εκκλησιές ανοιχτές και οι κοινότητες ενεργές. Απτόητοι από τις συμφορές προσδοκούν Ανάστασιν!
Όπως μου είπε και ο κυρ Στέλιος, ένας ωραίος άνθρωπος, οδηγός στο Πατριαρχείο: «Αυτή είναι η Πόλη μας. Πού να πάμε; Εδώ γεννηθήκαμε, εδώ και θα πεθάνουμε. Και θα ταφούμε στο Μπαλουκλή ή στο Σισλί, πλάι στους πατέρες μας».

Η Πόλις των πατέρων ημών!

ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ - Μ. ΔΕΥΤΕΡΑ

Ο Πατριάρχης κατεβαίνει στον Πατριαρχικό Ναό για την Προηγιασμένη. Εισέρχεται, κάνει τον σταυρό του και διαβάζει την ευχή «Παναγία Τριάς». Οι χοροί δεν ψάλουν το «Εις πολλά έτη» λόγω του πένθιμου κλίματος των ημερών. Με την έναρξη του Εσπερινού ο Πατριάρχης ανέρχεται στο παραθρόνιο και διαβάζει τον Προοιμιακό ψαλμό. Δίπλα στον Πατριάρχη ίσταται ως πρέπει ο Αρχιδιακονεύων Πανοσιολ. Μάξιμος ο εκ Πατρών. Ακολουθούν τα ειρηνικά που εκφωνεί ο διάκονος κατά τρόπο απολύτως λιτό. Με τον ίδιο απέριττο τρόπο λένε και οι χοροί εναλλάξ το «Κύριε ελέησον». Εδώ φιγούρες «καλλιφώνων» διακόνων δεν χωρούν. Όλες οι εκφωνήσεις είναι κατά το κλιτόν ύφος, σε σύντομο χρόνο και κατάλληλα τονισμένες. Οι εκφωνήσεις – τραγούδια είναι Ελλαδίτικο προϊόν.

Τα «Προς Κύριον» διαβάζει ο ταχθείς κληρικός της Αυλής ιστάμενος απέναντι στον Πατριάρχη. Το εκκλησίασμα ελάχιστο. Τα πάντα όμως γίνονται σα να είναι γεμάτος ο ναός.
Οι χοροί αρχίζουν τα Κεκραγάρια και τα ιδιόμελα του Όρθρου της Μ. Δευτέρας, με πρώτο το περίφημο «Ερχόμενος ο Κύριος». Το μέλος κλασικό, όπως το έχει καλλωπίσει ο Κωνσταντίνος Πρίγγος, αείμνηστος Άρχων Πρωτοψάλτης της Μ.τ.Χ.Ε. Στον δεξιό χορό ψάλλουν ο Α’ Δομέστικος Στυλιανός Φλοίκος και ο Στυλιανός Μπερμπέρης, μόνιμοι βοηθοί του πρωτοψάλτου Λεωνίδα Αστέρη, Ίμβριοι την καταγωγή. Δύο νέα παιδιά που έχουν μπολιαστεί με τα ακούσματα του Πατριαρχικού Ναού. Στον αριστερό χορό ο καθηγητής Αντώνης Αλυγιζάκης, ο οποίος έχει έρθει από την Θεσσαλονίκη για να βοηθήσει αυτές τις μέρες, πλαισιούμενος από εμάς τους Πατρινούς, τους αδελφούς Ζαφείρη κι εμέ.

Είσοδος του Ευαγγελίου και τα Παλαιοδιαθηκικά Αναγνώσματα υπό του Πατριάρχου. Στο «Κατευθυνθήτω», πάντοτε σε ήχο πλ.β’ ο Πατριάρχης κατέρχεται από το παραθρόνιο και ποιεί μετανοίας τρεις κάθε φορά που ψάλλεται. Το Ευαγγέλιο της ημέρας απαγγέλλει εμμελώς, λιτώς και μεγαλοπρεπώς, ο διάκονος της σειράς Θεόδωρος.
Το χερουβικό «Νυν αι δυνάμεις» σε ήχο πλ. Β’ το κλασικό μέλος τονισμένο από τον Θρασύβουλο Στανίτσα, αείμνηστο άρχοντα της Μ.τ.Χ.Ε. και το κοινωνικό «Γεύσασθε» σε ήχο α’ τετράφωνο του Ιωάννου του Κλαδά (συντετμημένο). Αυτά και μόνον ψάλλονται στον Πατριαρχικό Ναό. Όχι άλλοι ήχοι, όχι άλλες μελοποιήσεις.
Στο τέλος, και ενώ ο ταχθείς κληρικός διαβάζει τους διατεταγμένους ψαλμούς, ο Πατριάρχης μοιράζει το αντίδωρο στους πιστούς και μετά το «Δι’ ευχών» απέρχεται μετά της συνοδείας αυτού.

Ο καθηγητής Αλυγιζάκης μου λέει: «Βλέπεις Παναγιώτη τι Πανεπιστήμιο είναι ο Πατριαρχικός Ναός;» Έχει απόλυτο δίκιο. Η τήρηση της τάξεως σε όλους τους τομείς είναι ολόκληρη σχολή! Και δεν πρόκειται για τύπους, όπως θα έσπευδε να πει κανείς. Αλλά για την ουσία της θείας λατρείας, η οποία διασώζεται στο Φανάρι στην μεγαλοπρεπή λιτότητά της. Αν αυτή η λειτουργική πρακτική επικρατούσε και στον Ελλαδικό χώρο και όλοι υποτάσσαμε το εγώ μας στην λογική της ανεπιτήδευτης και ανόθευτης λογικής λατρείας τα πράγματα θα ήταν τελείως διαφορετικά.

Το μεσημέρι πηγαίνω στο μοναστήρι του Βαλουκλή για την ακολουθία του Νυμφίου. Το σκηνικό ιδανικό! Ο ναός λάμπει κυριολεκτικά από ομορφιά και καθαρότητα! Η μοναχή Μαγδαληνή που είναι ο ακοίμητος φρουρός της Μονής διαβάζει τον εξάψαλμο, ο εφημέριος π. Σωφρόνιος εκφωνεί πραεία τη φωνή κι εγώ ίσταμαι ψάλλων εκεί που έψαλλε ο αείμνηστος δάσκαλος Μιχαήλ Χατζηαθανασίου! Σαν το σκέφτομαι… Τρεις άνθρωποι υμνούντες τον αεί ερχόμενο Κύριο και παρακαλώντας τον:

«Μείνον μεθ’ ημών».

Κι από το Μπαλουκλή στο Γενίκιοϊ, στην άλλη άκρη της Πόλεως. Στις 6 είμαι εκεί και με τον Πολίτη ψάλτη κ. Τσαούσογλου ψάλλουμε την Ακολουθία πανηγυρικώς. Αργά καθίσματα, αργοί οι ειρμοί του κανόνος, τα ιδιόμελα του Όρθρου της Μ. Δευτέρας από την Μεγάλη Εβδομάδα του Πρίγγου. Το εκκλησίασμα καμιά δεκαπενταριά Ρωμιοί, οι οποίοι δείχνουν να τέρπονται από τις μεγαλοβδομαδιάτικες μελωδίες.
Μια σημαντική παρατήρηση: Οι όχι και τόσο «εύηχες» λέξεις της αποψινής ευαγγελικής περικοπής διαβάζονται, φυσικά, από τους ιερείς της Πόλης κανονικότατα. Εδώ δεν υπάρχει ο Ελλαδικός ευσεβισμός που «εξωραΐζει» ή παραλείπει τις λέξεις του Ευαγγελίου. Αυτά εδώ είναι αδιανόητα. Όπως επίσης και στην ευχή «Επουράνιε Βασιλεύ» ο ιερέας λέγει ακριβώς το γεγραμμένο: «Τους πιστούς βασιλείς ημών στερέωσον».

Εδώ στην Πόλη κάνω, λοιπόν, τρεις ακολουθίες καθημερινά: Το πρωΐ στον Πατριαρχικό Ναό ως μέλος του χορού, το μεσημέρι στο Βαλουκλή ψάλλοντας μόνος και το απόγευμα στο Νιχώρι ως αριστερός. Κάθε εμπειρία μοναδική! Δοξάζω το Θεό γι’ αυτό το δώρο.
Πάσχα στην Πόλη! Ο Σταυρός και η Ανάσταση της Ρωμιοσύνης!

Μ. ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ

Τι να σας πω, αγαπητοί φίλοι της Ιδιωτικής Οδού, για την Μεγάλη Εβδομάδα στην Πόλη; Ό,τι κι αν γράψω δεν μπορεί να αποτυπώσει την πραγματικότητα, απτή μα κι ασύλληπτη μαζί!
Ταξίδευσα με τις Τουρκικές αερογραμμές το Σάββατο το απόγευμα, αφού είχα φθάσει στην Αθήνα αεροπορικώς από τα Γιάννενα, όπου παρουσιάσαμε με το Πολύτροπον «Το Τετράδιο του Πατριάρχη».
Στο αεροπλάνο και ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος. Μόλις φθάσαμε στην Πόλη προσφέρθηκα να αλαφρύνω τον σεβαστό Γέροντα, ο οποίος κρατούσε πράγματα και με τα δυο του χέρια. Αρνήθηκε ευγενικά και επίμονα: «Δεν πρέπει να σηκώνω κι εγώ το σταυρό μου;». Φαντασθείτε σκεπτικό! Δεν αρέσκεται στις ευκολίες, δεν κάνει την παραμικρή χρήση του αξιώματός του, συμπεριφέρεται τόσο ανθρώπινα, ώστε διδάσκει με το ήθος του όποιον φυσικά είναι δεκτικός μαθήσεως. Πηγαίνοντας μαζί στο Φανάρι είχα την ευκαιρία να απολαύσω την απλότητα και την σοβαρότητά του. Ίχνος δεσποτισμού. Μεγαλείο ουσιαστικής πνευματικότητος.
Την Κυριακή των Βαΐων το πρωί πήγα για να ψάλω στη Θεία Λειτουργία, στον Ι. Ναό Παναγίας Κουμαριωτίσσης της Κοινότητος Γενήκιοϊ. Το πουλμανάκι του Πατριαρχείου παίρνει δυο κληρικούς και τρεις ψάλτες προς διανομήν σε διάφορες κοινότητες, για να γίνουν όπως πρέπει οι ακολουθίες. Και οι τρεις ψάλτες Πατρινοί! Εκτός από μένα οι δύο νεαροί υιοί του π. Απόστολου Ζαφείρη που διακονεί στην Πάτρα.
Με τον Πατριαρχικό διάκονο π. Βησσαρίωνα, άρτι αφιχθέντα εκ Ρωσίας όπου σπουδάζει, κατεβαίνουμε στο Νιχώρι.
Αρχίζουν οι απίστευτες εκπλήξεις! Ο ναός εξαιρετικός από κάθε άποψη! Αρχιτεκτονική, διάκοσμος, εικόνες, όλα σπουδαία! Έρχεται να λειτουργήσει ο Μητροπολίτης Μυριοφύτου και Περιστάσεως κ. Ειρηναίος, επόπτης της περιοχής. Έρχεται όμως κι ένας παλιός Πολίτης, ο νομικός κ. Τσαούσογλου, ο οποίος ψάλλει. Μένει στην Αθήνα 30 χρόνια τώρα, έρχεται σχεδόν κάθε χρόνο στην Πόλη, αλλά πρώτη φορά Πάσχα, αφού ήταν ψάλτης σε μια εκκλησία στην Ηλιούπολη. Κουβαλάει όλη την Κωνσταντινουπολίτικη ψαλτική παράδοση. Ήταν μαθητής του αειμνήστου Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Μ.τ.Χ.Ε. Βασιλείου Νικολαΐδη. Είμαι πολύ χαρούμενος γιατί ψάλλουμε τα πάντα κατά την τάξιν! Και τους κανόνες του Όρθρου! Πραγματικά διδάσκομαι και συγκινούμαι παράλληλα.

Το εκκλησίασμα, γύρω στα 40 άτομα, στην πλειοψηφία τους Ρωμιοί, αλλά και κάποιοι ορθόδοξοι άλλων εθνικοτήτων. Ανάμεσά τους ένα ζευγάρι Τούρκων που ήσαν μουσουλμάνοι και έγιναν Ορθόδοξοι!!! Αυτό σημαίνει ότι το Πνεύμα του Θεού «όπου θέλει πνει».
Έτσι το «Πιστεύω» και το «Πάτερ ημών» ανεγνώσθησαν σε 4 γλώσσες! Τουρκικά, Ρωσικά, Γεωργιανά και Ελληνικά. Οι άνθρωποι ένιωθες ότι συμμετείχαν. Μου έκανε εντύπωση που παρακολουθούσαν με προσοχή εμάς τους ψάλτες. Μέσα στο ναό απόλυτη ησυχία.
Ο διάκονος Βησσαρίων εκφωνεί εμμελώς κατά τρόπον υποδειγματικό το Ευαγγέλιο. Ο Μητροπολίτης κ. Ειρηναίος κηρύττει απλά και ουσιαστικά, μετά το Ευαγγέλιο, όπως είναι η τάξη.
Στο τέλος οι πιστοί προσέρχονται και παίρνουν τα βάγια από το χέρι του Επισκόπου. Ακολουθεί στην κοινοτική αίθουσα δεξίωσις, ήτοι συνάντηση των ρωμιών και των άλλων χριστιανών. Καφές, συζήτηση, αληθινή επικοινωνία. Μερικοί ρωμιοί με πλησιάζουν για να με γνωρίσουν και μου διηγούνται τα περασμένα μεγαλεία και πως δεν μπορούν να φύγουν από την Πόλη τους. Εκεί θα πεθάνουν.

Ο πρόεδρος της Κοινότητας κ. Λάκης Βίγκας, είναι ένας νέος άνθρωπος, ο οποίος με πείσμα και αυταπάρνηση εργάζεται για την ιστορική κοινότητά του. Είναι επιχειρηματίας, πολύτεκνος, πρόεδρος, επίσης, του Συνδέσμου Αποφοίτων του Ζωγραφείου, ένας υπερδραστήριος ρωμιός, που πολλοί θα ζήλευαν.
Είχα καιρό να νιώσω τέτοια ζεστασιά σε ναό. Τα πάντα ανυπόκριτα και φυσικά. Και ταυτόχρονα να εκφράζουν τους αιώνες…
Γυρίζοντας στο Φανάρι προλάβαμε την διανομή των βαΐων από τον Πατριάρχη. Κόσμος πολύς και πολλοί Κρητικοί που είχαν έλθει για την χειροθεσία δύο Αρχόντων από τη Μεγαλόνησο. Η ατμόσφαιρα πανηγυρική.

Στις 2.30 το μεσημέρι είμαι στην Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Ζωοδόχου Πηγής στο Βαλουκλή για την ακολουθία του Νυμφίου. Ο ναός ως ουρανός! Και με υπέροχη ακουστική. Εδώ προϋπαντούμε τον Νυμφίο «άσμασιν» τρεις άνθρωποι. Ο αγαθότατος εφημέριος π. Σωφρόνιος, η μοναχή Μαγδαληνή που διακονεί πέντε χρόνια στο ιστορικό μοναστήρι και ο γράφων ως ψάλτης.
Μια ανέκφραστη λειτουργική εμπειρία. Ευτυχώς θα την ξαναζήσω, αφού σχεδόν κάθε μεσημέρι της Μ. Εβδομάδος θα ψάλω στο Βαλουκλή. Κάποιοι προσκυνητές μπαίνουν για ένα κεράκι στο ναό, αλλά δεν διαταράσσουν την …μονήρη ακολουθία.

Και από το Βαλουκλή στο Γενήκιοΐ και πάλι για την Ακολουθία του Νυμφίου. Φθάνω λίγο καθυστερημένος λόγω της υπερβολικής κίνησης στους δρόμους. Η Πόλη σφύζει από ζωή πάντοτε. Αλλά την Κυριακή, που είναι αργία, μέγα πλήθος ξεχύνεται στους δρόμους, με αποτέλεσμα κυκλοφοριακό κομφούζιο.
Ψάλλω τα του όρθρου της Μ. Δευτέρας με τον κ. Τσαούσογλου από την Μεγάλη Εβδομάδα του Κωνσταντίνου Πρίγγου. Μια πραγματική μυσταγωγία! Την ακολουθία τελεί ο Πανοσιολ. Αρχιμανδρίτης κ. Βαρθολομαίος, υπογραμματεύς της Συνόδου του Πατριαρχείου, ο οποίος στο τέλος εξηγεί στο εκκλησίασμα που έχει και νέους και παιδιά, κάποια πράγματα για τη λειτουργική ζωή της Μ. Εβδομάδος. Όλοι τον ακούν με προσοχή. Στο τέλος της ακολουθίας δύο κοπέλες μοιράζουν νηστίσιμα γλυκά που, όπως μας είπαν, έστειλε ο Πατριάρχης για την κοινότητα! Η μια νέα κοπέλα είναι η κόρη του προέδρου της κοινότητας κ. Βίγκα, καθήτρια της Α’ Λυκείου, η οποία ομιλεί έξι γλώσσες παρακαλώ!

Επιστροφή στο Φανάρι, μελέτη και ανάπαυση. Αύριο πρωί θα κατέβει ο Πατριάρχης για την Προηγιασμένη και πρέπει να είμαι εγκαίρως στη θέση μου. Στον αριστερό χορό υπό τον καθηγητή κ. Αντώνη Αλυγιζάκη, ο οποίος είναι κι αυτός εδώ για να βοηθήσει και να μελετήσει το μουσικό αρχείο της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΤΗΣ ΙΕΡΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Αγαπητοί φίλοι, το βίντεο της Ιερατικής Ποίησης, του έργου της Κωνστάντιας Γουρζή σε ποίηση του Μητροπολίτου Πέργης Ευαγγέλου και του ιερομονάχου Συμεών του Περουβιανού, που είχα τη μεγάλη τιμή να ερμηνεύσω στη Μουσική Ακαδημία του Μονάχου την 1η Απριλίου, βρίσκεται πλέον αναρτημένο στην επίσημη ιστοσελίδα του συνόλου που διευθύνει η φίλη μαέστρος και συνθέτις, του opus21musikplus.

Ιδού η σχετική διεύθυνση:

http://www.opus21musikplus.net/neue-griechische-musik.php?PHPSESSID=4612db02dc4796d7819fd1cf06da22bb

Έχετε τις θερμότερες ευχές μου από την Πόλη για Καλό Μεγαλοβδόμαδο και Καλή Ανάσταση!

ΑΠΟΗΧΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑ

Φίλος της Ιδιωτικής Οδού μου έστειλε ένα σύντομο "ρεπορτάζ" για την χθεσινή εκδήλωση στην Πρωτοπορία, όπου παρουσιάστηκε το Ενάντια στη θρησκεία του Χρήστου Γιανναρά. Αναλυτικότερα μπορείτε να διαβάσετε στο
http://manitaritoubounou.wordpress.com/2008/04/19/enantia-sti-thriskeia-patra-1/
απ' όπου και η φωτογραφία της ανάρτησής μας.
Παρέστησαν αρκετοί στην εκδήλωση, η αίθουσα του βιβλιοπωλείου ήταν γεμάτη για περίπου δυόμισι ώρες. Μεταξύ αυτών θεολόγοι και άλλοι και αρκετοί νέοι, κληρικός κανείς όμως. Ο δημοσιογράφος της Καθημερινής Νίκος Παπαχρήστου αναφέρθηκε στο ότι ο Χ. Γιανναράς πάντα προκαλεί με τη σκέψη και τη συγγραφή του παρεμβάσεις, αντιρρήσεις, συζητήσεις, γενικότερα διάλογο. Το βιβλίο Ενάντια στη θρησκεία αντιδιαστέλλει τη θρησκευτικότητα από το καθαυτό εκκλησιαστικό γεγονός που είναι κοινωνία προσώπων. Σήμερα έχουμε την τυποποιημένη θρησκευτικότητα πολλές φορές σε στυλ θρησκείας a la carte!!! Για τον Παπαχρήστου το βιβλίο δεν κλόνισε τα πιστεύω του, αντίθετα του έδωσε πολλά ερεθίσματα για σκέψη.

Ο καθηγητής Χρήστος Τερέζης είδε το βιβλίο από ακαδημαϊκή περισσότερο οπτική και του απέδωσε τρία χαρακτηριστικά, ότι διασώζει τον ιστορικό χαρακτήρα, ότι έχει συστηματικότητα στη σκέψη και ότι έχει κριτική διάθεση σαν κείμενο (δεν καταγγέλει, αλλά οριοθετεί λόγους και αιτίες και προτείνει δυνατότητες και τρόπους επίλυσης των θεμάτων). Για τον Τερέζη το βιβλίο αποπνέει μια «ηχώ από το βάθος των αιώνων» στη σχέση μεταξύ ψυχολογίας-θρησκείας-θεολογίας.

Ο Χρήστος Γιανναράς είπε ότι το βιβλίο θέλει να φέρει στο φως τη θεμελιακή διαφορά στη σχέση θρησκείας και εκκλησιαστικού γεγονότος (το οποίο αποτελείται από τους λαϊκούς και τους προεδρεύοντες επισκόπους και πρεσβυτέρους). Παρουσιάζει το αντιθετικό ζεύγος θρησκεία (περιέχει τον θάνατο και τη θνητότητα για τον άνθρωπο) και εκκλησιαστικό γεγονός (περιέχει την έξοδο από την αναγκαιότητα της φύσεως και του θανάτου) και παραβάλλει αυτό το ζεύγος με το αντίστοιχο ζεύγος της ιδιοτέλειας και του έρωτα. Στη διάσταση αυτή τοποθετεί την αποκαλυπτική παραβολή του Ευαγγελίου για τον σπόρο και τα συναυξανόμενα μαζί με το σπόρο ζιζάνια μέχρι την ώρα του θερισμού και παρατηρεί πως η θρησκεία «παρακολουθεί» το εκκλησιαστικό γεγονός, ενυπάρχει ιστορικά μαζί του. Μετά από την παραβολή του Ευαγγελίου, ένα άλλο κείμενο οδηγεί τη σκέψη μας στη διάκριση αυτή, ο περίφημος «Μέγας Ιεροεξεταστής» του Ντοστογιέφσκι. Περαιτέρω η θρησκεία θεωρείται σαν θηριώδης ανάγκη σιγουριάς και θωράκισης της ατομικής σωτηρίας, προσοικείωση του υπερβατικού με όρους ανταλλαγής «do ut des», δίνω για να πάρω! Και επίσης βοηθά η θρησκεία στη μετάθεση των ατομικών ευθυνών(παράδειγμα η προσήλωση στον «γέροντα» αρκεί να αναδεχθεί τις προσωπικές ευθύνες μας!!!) και την άσκηση ή όχι της ελευθερίας μας. Επακολούθησε ενδιαφέρουσα συζήτηση φιλοσοφικού και θεολογικού χαρακτήρα.

Σας χαιρετώ, φίλοι μου από το Ελευθέριος Βενιζέλος. Σε λίγο "πετάω" για την Πόλη! Καλή αυριανή.

ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ ΛΒ'

Σκύβοντας ουρανό ατένιζα

Κική Δημουλά

Κι έτρεμε τρεις φορές το μωβ τρεις μέρες πάνω από

τους καταρράχτες

Οδυσσέας Ελύτης, Το Μονόγραμμα

Όλα είναι ακόμη φοβισμένη ευδαιμονία.

Όλα είναι ακόμη θάμπος κι' έκσταση.

Όλα είναι καλωσύνη και ξεκούραση.

Τάκης Παπατσώνης, Ένα Πάσχα

ΔΡΟΜΑΙΟΣ 20 - ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ

Φίλος της Ιδιωτικής Οδού μού έστειλε πριν λίγο σκαναρισμένη μια σπουδαία είδηση, την οποία σας κοινοποιώ πάραυτα, αγαπητοί συνοδίτες.

Στο αυριανό φύλλο της εφημερίδας του κυρ Αλέκου «Εκκλησιολόγος» που κυκλοφόρησε ήδη (σημειώσατε παρακαλώ ένεκεν αληθείας ότι η πατρότητα του τίτλου ανήκει σε μένα που έχω κάνει τραγικά λάθη στη ζωή μου μεταξύ των οποίων ο Αλέκος) δημοσιεύεται η είδηση ότι ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Χρυσόστομος απηύθηνε πρόσκληση στην Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο και στον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμο, να επισκεφθούν επισήμως την Πάτρα τον μήνα του Αγίου Ανδρέου, δηλ. τον προσεχή Νοέμβριο, με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από την θεμελίωση του νέου Ναού του Πολιούχου.

Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος αποδέχτηκε την πρόσκληση και θα έρθει για την πανήγυρι του Αγίου 29 – 30 Νοεμβρίου. Σύμφωνα με το δημοσίευμα ο Μητροπολίτης Πατρών «θα επισκεφθεί εν καιρώ τω δέοντι το Φανάρι, προκειμένου να συναντήσει τον Παναγιώτατο, ώστε να μιλήσουν για το συγκεκριμένο θέμα».

Η Ιδιωτική Οδός χαίρει χαράν μεγάλην διότι ο Σεβασμιώτατος εισήκουσε της δεήσεώς της και βγάζει, επιτέλους, την τοπική Εκκλησία από την απομόνωση.
Σας παραπέμπω στην σχετική ανάρτησή μας, φίλοι μου, της 20ης Ιανουαρίου «Η Εκκλησία των Πατρών σε εκούσια απομόνωση».

http://panagiotisandriopoulos.blogspot.com/2008/01/blog-post_20.html

Επίσης, είχαμε προτείνει την πρόσκληση των Προκαθημένων σε άλλο θέμα του ιστολογίου με τίτλο «Μια αδαμάντινη ευκαιρία» (10 Φεβρουαρίου).

http://panagiotisandriopoulos.blogspot.com/2008/02/blog-post_10.html

Χαιρόμαστε γιατί οι προτάσεις μας δεν ήταν τελικώς ουτοπικές, αλλά παίρνουν τον δρόμο της υλοποίησης.

Το ερώτημα όμως είναι αμείλικτο: Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ανακοινώνεται από τον Αλέκο και όχι επίσημα από την Μητρόπολη; Ή μήπως ο Αλέκος είναι τελικά ο κύριος εκπρόσωπος της Μητροπόλεως; Τα υπόλοιπα τοπικά ΜΜΕ πρέπει να αναδημοσιεύουν τον «Εκκλησιολόγο»; Φαίνεται πως δεν έχουμε λαθέψει στις εκτιμήσεις μας για τον ρόλο του.

Στην ιστοσελίδα της Μητροπόλεως Πατρών δημοσιεύτηκε η είδηση για την πρόσκληση των Προκαθημένων στις 9.15 το βράδυ. Ο "Εκκλησιολόγος" είχε ήδη τυπωθεί. Άρα...

"ΓΙΑΤΙ Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΟΡΙΣΤΟΛΟΓΙΑ..."

Η πρώτη Ιδιωτική Οδός μου, φίλοι μου, ήταν – δυστυχώς – μια στήλη στην τότε εφημερίδα του τάχα και εξαδέλφου και γνωστού σήμερα Αλέκου Πατρινές Ώρες.
Πριν 8 χρόνια τέτοια εποχή (19-3-2002) είχα γράψει ένα άρθρο για να υπερασπιστώ τον τότε συκοφαντούμενο για ομοφυλοφιλία και μετέπειτα απολύσαντά με - τον δυστυχή! - ηγούμενο της Μονής Γηροκομείου Συμεών Χατζή.

Έγραφα τότε μεταξύ άλλων:

Φυσικά οι άνθρωποι που κρύβονται πίσω από τον καταγγέλλοντα είναι άνθρωποι… της Εκκλησίας! Δυστυχώς, καθώς η Εκκλησία έχει υποκύψει στην εικονική πραγματικότητα και έχει εκπέσει σ’ ένα νομικό και διοικητικό θεσμό, παρατηρούνται φαινόμενα καιροσκοπισμού, τυχοδιωκτισμού και ανήθικων πρακτικών από τους λειτουργούς της.
Αυτή η κακοδαιμονία οφείλεται ακριβώς σ’ αυτό που επισημαίνει ο π. Μιχαήλ Καρδαμάκης στο τελευταίο του βιβλίο: Η επισκοπή της Ελλαδικής Εκκλησίας, μια καθαρώς διοικητική πυραμίδα που κτίζεται χωρίς αξιοκρατικά και αποστολικά κριτήρια, εξαντλείται στη διαχείριση μιας εξωτερικής και κοινωνικοποιημένης εξουσίας, της οποίας οι υπηρέτες, μέχρι και τον κλητήρα ή του οδηγού του αυτοκινήτου (ή του κάθε τυχάρπαστου Αλέκου προσθέτω σήμερα), παριστάνουν, προς έπαινο (!) του επισκόπου, τους προϊσταμένους και τους δικαστές όλων εκείνων - των κληρικών – (και λαϊκών προσθέτω), που δεν δουλώνονται στη συνεχώς διευρυνόμενη και αυθαδιάζουσα παλαιότητα και παρακμή τους. (Εκκλησία, η ωραιωθείσα Αγάπη).

Με βάση τα παραπάνω, φίλοι μου, κάντε τις αναγωγές στο σήμερα και βγάλτε τα συμπεράσματά σας για την τρέχουσα εκκλησιαστική μας πραγματικότητα.

π. ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΡΔΑΜΑΚΗΣ - ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΟΜΟΡΦΙΑΣ!

Ο φίλος και διδάσκαλος και πατέρας ημών Μιχαήλ κεκοίμηται. Δεύτε απολαύσωμεν, αδελφοί, δια των γραφών αυτού επαναβεβηκότα Λόγον!

Ο π. Μιχαήλ Καρδαμάκης έφυγε από τον μάταιο τούτο κόσμο έχοντας δώσει μαρτυρία ομορφιάς!

Δεν τον είχα καθηγητή γιατί δεν πέρασα από την Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή, όπου άφησε εποχή, ως παράδειγμα ιερέως καθηγητού που δεν είχε σχέση με τον επαγγελματισμό και την μετριότητα του χώρου. Ήταν ένα φωτεινό ελεύθερο πνεύμα που σε σαγήνευε όταν τον άκουγες, καθώς άρθρωνε τονισμένο λόγο, και σου μετέφερε την αγωνία του για τον κόσμο και την θέση της Εκκλησίας σ’ αυτόν: «Η Εκκλησία δεν υπάρχει για να στολίζει τα πράγματα, αλλά υπάρχει για να οδυνάται γι’ αυτά»! Όσοι μαθητές του ήσαν δεκτικοί της μαθητείας του στην Εκκλησία ως «ωραιωθείσα αγάπη», κατάλαβαν το μεγαλείο του ανδρός. Οι υπόλοιποι απλώς προσπέρασαν…

Θεωρώ τον εαυτό μου μαθητή του γιατί έχω διαβάσει σχεδόν όλα του τα βιβλία και πραγματικά αισθάνομαι ότι δεν έγραφε για να γράφει, αλλά γιατί ήταν η μόνη οδός κοινωνίας με τους άλλους.
Δεν τον γνώριζα προσωπικά. Όταν ήμουν φοιτητής είχα πάει μια-δυο φορές στην Αγία Άννα στην Κηφισιά, όπου διακονούσε, αλλά δεν τολμούσα να τον πλησιάσω. Μου προκαλούσε δέος. Άλλωστε ήμουν πεπληρωμένος των γραφών του. Μου ήταν απόλυτα οικείος απ’ τα βιβλία του. Τα τελευταία χρόνια τον συνάντησα εδώ στην Πάτρα, στην Διακίδειο όπου ήλθε και μίλησε, συγκλονιστικά όπως πάντα, μετά από πρόσκληση του παλαιού του φίλου Ιωάννου Αθανασόπουλου, προέδρου της Σχολής, και στον Άγιο Βασίλειο Βραχνεΐκων μια φορά. Τον ρώτησα τη γνώμη του για κάτι και μου απάντησε με απίστευτη καθαρότητα!

Αυτός ο άνθρωπος διηκόνησε την εκκλησιαστική εκπαίδευση με αυταπάρνηση για μια ολόκληρη ζωή. Ήξερε το θέμα αυτό, που ταλανίζει την Εκκλησία μέχρι σήμερα, μέχρι το μεδούλι! Κι όμως η Διοικούσα Εκκλησία δεν προσέτρεξε σ’ αυτόν για να δώσει ώθηση στο ζήτημα «εκκλησιαστική εκπαίδευση». Προτιμήθηκαν αναποτελεσματικοί σπερμολόγοι, οι οποίοι ευθύνονται απόλυτα για το σημερινό τέλμα, αφού στις διάφορες επιτροπές πρότασσαν το Εγώ τους κι όχι τον πόνο τους για να γίνει κάτι σοβαρό στον τομέα αυτό. Φυσικά ο π. Μιχαήλ εκδιώχθηκε, κάποια στιγμή, από την προϊσταμένη του εκκλησιαστική αρχή, η οποία αδυνατούσε να κατανοήσει, έστω και στοιχειωδώς, την εμμονή του στην ομορφιά. Ήθελε τον συσχηματισμό του με την ασχήμια, αλλ’ εκείνος καταλιπών τον χιτώνα της συμμορφώσεως προς τας υποδείξεις, έφυγε την αμαρτίαν.

Ο π. Μιχαήλ Καρδαμάκης με συντρόφευσε πολλές Σαρακοστές και Μ. Εβδομάδες με τα Κατανυκτικά Κεφάλαιά του. Ακόμα καταφεύγω σ’ αυτά για να παρηγορηθώ από την ασχήμια που κατακλύζει πολλάκις τον «εκκλησιαστικό» χώρο.
Τα γραφτά του ήταν όπως κι ο ίδιος μια μαρτυρία ομορφιάς! Στον πρόλογο του βιβλίου του Μαθητεία στην ομορφιά εξομολογείται:
«Δεν είμαι κάτοχος μιας ειδικής – επιστημονικής αισθητικής παιδείας, που θα επικύρωνε επισήμως την οποιαδήποτε αναφορά μου στην ομορφιά. Δεν μου απέλιπε όμως, ο παιδιόθεν έρωτας προς την ομορφιά, ένα είδος αιχμαλωτεύσεως της ψυχής μου απ’ αυτήν, γι’ αυτό και μου άρεσε να ζωγραφίζω, θεωρώντας τις στιγμές αυτής της ενασχόλησής μου, στιγμές πραγματικής αθωότητας ή εξαγοράς του καιρού. Αυτός ο έρωτας βρήκε την τέλεια, έμπρακτη απάντησή του στην Ιερωσύνη, που κινείται και λειτουργεί εν μέσω της ευπρέπειας των άνωθεν πραγμάτων και της ωραιότητας των κάτωθι πραγματικοτήτων».

Σε ευχαριστούμε Γέροντα γιατί ομόρφυνες τον εκκλησιαστικό μας βίο. Αναπαύου εν ειρήνη, βέβαιος ων ότι ο λόγος σου θα αρδεύσει τις ψυχές των λαβωμένων από την ομορφιά του Ιησού. Εσύ ψάλλεις τώρα την ωδή στον βασιλέα σου ακαταπαύστως:

Ιδού ο Βασιλεύς μου, όρθρου βαθέος
έρχεται πραύς και μεγαλοπρεπής,
«κατάστικτος τοις μώλωψιν και πανσθενουργός»,
τετρωμένος αγάπης, «ισχυρής ως θάνατος».

Εκκλησία, η ωραιωθείσα αγάπη

ΤΟ ΚΑΤΑ HARTMANN ΠΕΝΘΟΣ

Η συναυλία της Ορχήστρας Πατρών ήταν προγραμματισμένη από καιρό στο Δημοτικό Θέατρο Απόλλων, χθες Τρίτη 15 Απριλίου. Άλλαι όμως αι βουλαί του Δήμου, στον οποίον υπάγεται μάλιστα η ορχήστρα.
Έσπευσε ασμένως (;) να παραχωρήσει την πλατεία Γεωργίου για να γίνει συγκέντρωση του Συνασπισμού με ομιλητή τον νεοθηλή πρόεδρό του Αλέξη Τσίπρα.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μετατεθεί η έναρξη της συναυλίας κατά μία ώρα, δηλ. στις 10 το βράδυ, γεγονός που προκάλεσε σύγχυση στους φιλομούσους.
Όλως ατυχής η συγκυρία. Ο κ. Τσίπρας ομίλει και η πλατεία ήταν άδεια! Την ίδια ώρα αρκετοί συμπολίτες μας έσπευδαν στο Απόλλων για τη συναυλία της Ορχήστρας, αλλά ευρίσκοντο προ του Αλέξη. Και ουκ ην αλεξητήριον! Ο Αλέξης κενολογούσε και ουκ ην αλεξίμβροτος…
Λίγο μετά τις 10, τέλος πάντων, και αφού ο Συνασπισμός δεν ήτο αρραγής από πλευράς προσελεύσεως …αλεξιάδων, άρχισε η συναυλία.

Ο Βύρων Φιδετζής διηύθυνε τις παραλλαγές του Πέτρου Πετρίδη πάνω στον ύμνο «Χριστός ανέστη» - έργο δυτικής δομής και επεξεργασίας αλλά γνησίως ελληνικόν – και ακολούθησε το περίφημο κοντσέρτο για βιολί του Hartmann με σολίστ τον διακεκριμένο Γιώργο Δεμερτζή (φωτό). Είναι δύσκολο έργο από κάθε άποψη. Πένθιμο (Funebre), βαρύ, βαθιά δεξιοτεχνικό, λυρικό σε πολλά σημεία, τραγικό σε άλλα. Ο Γιώργος Δεμερτζής έπαιξε το μοναδικό κοντσέρτο για βιολί του Hartmann κυριολεκτικά με κλειστά μάτια! Το ξέρει απ’ έξω! Ερμήνευσε πέρα από τον ορίζοντα… Ανέδειξε το κάλλος του πένθους. Το έργο είναι βιωματικό και ο Δεμερτζής το αντιμετώπισε μόνον έτσι.

Στο δεύτερο μέρος Ντβόρζακ (δύο βαλς) και Μπρίττεν (παραλλαγές σ’ ένα θέμα του Μπριτζ). Η Ορχήστρα υπό την ακριβή διεύθυνση του Φιδετζή απέδειξε για άλλη μια φορά ότι έχει πλούσιο αποθεματικό μουσικότητας. Το θέμα είναι να της δοθεί η ώθηση από πλευράς «ιθυνόντων» του πολιτισμού, πράγμα που δεν το βλέπω να γίνεται. Χρειάζεται αγάπη και δουλειά η Ορχήστρα, αλλά τις ο αγωνιζόμενος;

Αυτό που απόλαυσα τρεις μέρες τώρα με τους δυο σπουδαίους μουσικούς που με τιμούν με την φιλία τους, τον Β. Φιδετζή και τον Γ. Δεμερτζή, ήταν οι περί μουσικής συζητήσεις και δη περί της ελληνικής, της οποίας πιστοί θεράποντες είναι και οι δύο. Υπάρχει ένα μεταλλείο νεοελληνικής μουσικής υψηλού επιπέδου, αλλά πότε οι «ιθύνοντες», και πάλι, του πολιτισμού αυτής της χώρας θα ξυπνήσουν; Νομίζω ποτέ, δυστυχώς… Άρα μένει η Ιδιωτική Οδός. Δι’ υπομονής τρέχομεν τον προκείμενον ημίν αγώνα… Ευτυχώς υπάρχει πολλή ομορφιά ακόμη να αγρεύσουμε.

Η ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΟΥ ΑΝΩ ΒΥΘΟΥ...

Παραπέμπω σας, φίλοι μου, σε διάφορους δικτυακούς τόπους όπου έχουν προ ετών δημοσιευθεί κείμενά μου σχετικά με το μέλος και την εικόνα της Μ. Εβδομάδος και του Πάσχα. Τα κείμενα αυτά χρήζουν αναθεωρήσεως, αλλά ...αλληλοτρογώμαστε εγώ κι ο χρόνος, που λέει κι ο ποιητής.

Το μέλος της Μεγάλης Εβδομάδος κατά τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, το οποίο μνημονεύεται σε πολλές ιστοσελίδες

http://www.i-m-patron.gr/keimena/papadiam_pasxa.html

http://www.phys.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/alexandros_papadiamantis/papadiamantis_pasxa_panagiotis_andriopoulos.htm

Η Βαϊοφόρος

http://www.i-m-patron.gr/keimena/texnh/vaioforos.html

Η Σταύρωσις

http://www.i-m-patron.gr/keimena/texnh/stavrosis.html

Η εις Άδου Κάθοδος

http://www.i-m-patron.gr/keimena/texnh/anastasis.html

Τέσσερις νεοελληνικές εκδοχές της Ανάστασης

http://www.i-m-patron.gr/keimena/texnh/neoellhn.html

Παραθέτω εδώ ένα απόσπασμα από μια αναθεωρημένη μορφή του άρθρου για το μέλος της Μ. Εβδομάδος, που ακόμα επεξεργάζομαι. Μέχρι την τελική μορφή έχω δρόμο…

Και η αύρα πραεία εκίνει ηρέμα τους πυρσούς, χωρίς να τους σβήνη και η άνοιξις έπεμπε τα εκλεκτότερα αρώματά της εις τον παθόντα και ταφέντα, ως να συνέψαλλε και αυτή ω γλυκύ μοι έαρ γλυκύτατόν μοι τέκνον και η θάλασσα φλοισβίζουσα και μορμύρουσα παρά τον αιγιαλόν επανελάμβανε οίμοι γλυκύτατε Ιησού (Παιδική Πασχαλιά).

Οι ύμνοι της Μ. Εβδομάδος σαρκώνουν την χαρμολύπη. Είναι πένθιμοι και φαιδροί μαζί, γιατί το πένθος ταιριάζει στην ωραιότητα. Έτσι, στο μυρολόγι της φώκιας, την ώρα που ο Παπαδιαμάντης περιγράφει ένα βασίλεμα του ήλιου σχεδόν δοξαστικό πάνω στα πάλλευκα μνήματα που λάμπουν, η γρια – Λούκαινα «με ψίθυρον φωνήν έμελπεν έν πένθιμον βαθύ μυρολόγι…», με δεδομένη εδώ την αρχική σημασία του ρήματος «μέλπω», που είναι τραγουδώ, υμνώ με τραγούδι και χορό.

Αυτό είναι το μέλος της Μ. Εβδομάδος: μια απρόσμενη συμφωνία του θρήνου και του πένθους με την ελπίδα της Ανάστασης. Τότε η μουσική καταλήγει σε μιαν εσωτερική αρμονία που δεν σκορπίζει τον άνθρωπο. Του δίνει τη δύναμη ν’ ανέβει πάλι στον επάνω κόσμο. Η μουσική του είναι προανάκρουσμα της επερχόμενης αυγής, δε χάνεται μέσα στη νύχτα, αν και πρέπει να περάσει μέσα απ’ αυτή. Είναι η μουσική του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, η λεπτή αύρα που από τα χείλη του ανεβαίνει την κλίμακα του άνω βυθού.

Ω ΠΑΣΧΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ! ΛΥΤΡΟΝ ΛΥΠΗΣ...

Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Πατρών, το Βιβλιοπωλείο Παπασωτηρίου και το ηλεκτρονικό περιοδικό Διαπολιτισμός, διοργανώνουν εκδήλωση στο πνεύμα των ημερών της Μεγάλης Εβδομάδος, την Μεγάλη Τρίτη 22 Απριλίου στις 9 το βράδυ, στον πολυχώρο του Βιβλιοπωλείου Παπασωτηρίου.

Το γενικό θέμα με εκφράζει απόλυτα: ΤΟ ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Κείμενα θα διαβάσουν οι:

Σπύρος Βρεττός, ποιητής
Διονύσης Καρατζάς, ποιητής
Γιώργος Κοζίας, ποιητής
Ήρα Κουρή, φιλόλογος
Κώστας Λογαράς, Συγγραφέας
Γιάννης Η. Παππάς, φιλόλογος
Μάρκος Σκληβανιώτης, ποιητής
Βίβιαν Φαρμάκη, φιλόλογος
Αλέξανδρος Φωσταίνης, ποιητής
Γιάννης Χρυσανθόπουλος, ποιητής
Μαρία Ψάχου, φιλόλογος

Ο φίλος συνθέτης από το Αίγιο Σάκης Παπαδημητρίου θα παρουσιάσει μελοποιημένη ποίηση, δηλαδή συνθέσεις του πάνω σε ποίηση Κικής Δημουλά, Ζωής Δάφνη, Λέτας Κουτσοχέρα, Μωυσέως μοναχού αγιορείτου και π. Παναγιώτη Καποδίστρια.

Κιθάρα θα παίξει ο Σάκης Παπαδημητρίου (φωτό) και θα ερμηνεύσει η ΄Αννη Ονουφρίου με την αισθαντική φωνή της.

Χαίρομαι πολύ που ο Σάκης ενέταξε στο ευρύτατο ρεπερτόριό του και τα μελοποιημένα υπ' αυτού ποιήματα των ορθοδόξων ιερωμένων π. Παναγιώτη Καποδίστρια και Μωυσέως αγιορείτου. Τα είχαμε πρωτοπαρουσιάσει στην Φιλαρμονική - Ωδείο Πατρών τον Ιανουάριο του 2007, όταν με το Πολύτροπον και φίλους μουσικούς πραγματοποιήσαμε την Ιερατική Ποίηση. Στο πρόγραμμα εκείνης της εκδήλωσης ο Σάκης Παπαδημητρίου έγραφε για την δική του προσέγγιση:

ΣΙΩΠΗ (Μωυσή)
Στην εποχή της υποκρισίας, της ματαιοδοξίας και της άσκοπης φλυαρίας ίσως ο μόνος τρόπος για να προσεγγίσεις τα αληθινά συναισθήματα και την ουσία της ζωής είναι να σωπάσεις, να προσευχηθείς χωρίς λόγια κι αφού «χαθείς» να μπορέσεις να βρεις και να νιώσεις όλα αυτά που σκεπάζονταν τόσο καιρό από το θόρυβο της παρουσίας σου.

ΚαιΝΟΤΑΦΙΟ (π. Π. Καποδίστρια)
Πόσο άραγε πρέπει να οπλιστείς για να πεις την αλήθεια; Πόσο κραυγαλέο πρέπει να γίνει το μαρτύριο, τα πάθη των ανθρώπων κι ο θάνατος κάθε αξίας για να αρχίσεις επιτέλους να μιλάς; Μήπως δεν υπάρχει ελπίδα; Ή μήπως υπάρχει κάποιος Λόγος πίσω από όλα αυτά;
Όπως και να ‘χει η Ποίηση και η Μουσική παραμένουν για κάποιους τρόπος ελεύθερης, μυστικής διαφυγής .

Δυστυχώς δεν θα είμαι σ' αυτή την εκδήλωση που στηρίζουν με την παρουσία τους και πολλοί φίλοι ποιητές, λόγω Πόλεως. Εύχομαι ειλικρινά να μεταφέρουν στο κοινό την ομορφιά και την αλήθεια της Πασχαλινής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας.