Η ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΜΑΡΙΑΣ ΧΑΤΖΗΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Η βραβευθείσα θεολόγος με τον πρόεδρο της "Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη" Γιώργο Στασινάκη

Όπως είναι ευρύτατα, πλέον, γνωστό, μια θεολόγος, η Μαρία Χατζηαποστόλου, τιμήθηκε από την Διεθνή Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη (ΔΕΦΝΚ), με το Διεθνές Βραβείο Επιστημονικής Εργασίας για τη μελέτη της «Το πρόσωπο του Χριστού στον Καζαντζάκη». 

Η Επιτροπή Κρίσης αποφάσισε να απονείμει το εν λόγω πρώτο και διεθνές βραβείο στην Μαρία Χατζηαποστόλου στις 31 Αυγούστου 2013 και η απονομή έγινε την Κυριακή 20 Οκτωβρίου σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας.
Η φίλη συνάδελφος μας εμπιστεύτηκε σελίδες από το προσωπικό της ημερολόγιο, καθώς ερχόταν στην Αθήνα για να παραλάβει το βραβείο της. Παραθέτουμε τις σχετικές σημειώσεις στη συνέχεια: 
«Ταξιδεύοντας...». 

«Κι’ ὁλομεμιᾶς, ὣς νὰ τὸ πῶ, 

μιὰ φλόγα σούριξε ξεσκίζοντας τὸν ἀέρα, 

ἀφανίστηκε ἀπὸ τὰ μάτια μου ὁ ἀδάμαστος 

πρόγονος μὲ τὶς περιπλεμένες θυμαρόριζες στὰ μαλλιά του 

κι’ ἀπόμεινε στὴν κορφὴ τοῦ Σινᾶ μιὰ φωνὴ ὄρθια, 

γεμάτη προσταγή, κι’ ὁ ἀέρας ἔτρεμε: – Φτάσε ὅπου δὲν μπορεῖς!». 

Νίκου Καζαντζάκη, «Ἀναφορὰ στὸν Γκρέκο». 

Στον Κρατικό Αερολιμένα «Νίκος Καζαντζάκης». Ένα μικρό, παιχνιδιάρικο αετόπουλο – πόσο μοιάζει με την Κρήτη! – πετάει χαμηλά, ανάμεσα στ’ αεροπλάνα κι’ ετοιμάζεται να πετάξει μαζί μας στον ουρανό, δείχνοντας με το ανυπότακτο πνεύμα του και το περήφανο βλέμμα του, πως δεν έχει καμία ανάγκη από τεχνητά φτερά. Ούτε ο άνθρωπος που έχει ψυχή... Η νήσος Δία απέναντι δεσπόζει αρχοντικά καταμεσίς του πελάγου. Κι’ η θάλασσα παντού κυρίαρχη. Πέρα στο πέλαγο μονάχα ένα καραβάκι πλέει. Σε λίγο θα βρίσκομαι στον Κρατικό Αερολιμένα «Ελεύθεριος Βενιζέλος». Από τον έναν μεγάλο Κρητικό στον άλλον. Στην Αθήνα για το Α΄ Διεθνές Βραβείο «Νίκος Καζαντζάκης». «– Φτάσε ὅπου δὲν μπορεῖς!». Η αιώνια, προγονική εντολή μέσα μου, που δεν μ’ αφήνει να μερώσω... Η πρωτόγονη ιαχή που δεν μ’ αφήνει στιγμή σε ησυχία... Τούτη τη στιγμή μέσα στ’ αεροπλάνο γράφω αυτές τις λιγοστές, μα τόσο σημαντικές για εμένα, γραμμές. Για να κρατήσω για πάντα ζωντανές μέσα μου, αυτές τις στιγμές... Αισθάνομαι τόσο όμορφα και παράξενα συνάμα, που τόσοι άνθρωποι μ’ αγκαλιάζουν τόσο ζεστά και συναντούν το δικό μου καημό. Ήττα; Νίκη; Αισθάνομαι βαθιά μέσα μου μια αίσθηση ανικανοποίητης χαράς. Γιατί το ταξίδι δεν τελειώνει ποτέ και τούτο το βραβείο είναι απλώς ένας σταθμός. Έτσι, οφείλουμε να παραμένουμε πάντα διψασμένοι. Η μητέρα μου και οι φίλοι μου με περιμένουν ήδη στην Αθήνα. Ένα κλίμα χαρμολύπης και αναστάσιμης ήττας. Παντού συγκίνηση... Θ’ αφιερώσω τούτο το βραβείο στην οικογένειά μου και ιδιαίτερα στη μητέρα μου και στο δάσκαλό μου, Χρυσόστομο Σταμούλη. Αυτό το βραβείο, εξάλλου, τους ανήκει... Και το ταξίδι τώρα αρχίζει... 

Σκόρπιες σκέψεις από το προσωπικό μου ημερολόγιο 

Ξημέρωμα της Κυριακής 20 του Οκτώβρη του έτους 2013 

Μαρία Χατζηαποστόλου 

Ας δούμε, όμως, και μια περίληψη της σχετικής βραβευθείσης εργασίας της Μ.Χατζηαποστόλου, όπως η ίδια την συνέταξε: 

Το πρόσωπο του Χριστού στο Νίκο Καζαντζάκη 

«Μὲ θαροῦν λόγιο, διανοούμενο, γραφιά˙ 

καὶ δὲν εἶμαι τίποτα ἀπὸ αφτά˙ τὰ δάχτυλά μου ὅταν γράφω, 

δὲν μελανόνουνται˙ αἱματόνουνται. 

Θαρῶ δὲν εἶμαι παρά τοῦτο: μιὰ ἀπροσκύνητη ψυχή». 

Νίκος Καζαντζάκης 

Ο Νίκος Καζαντζάκης ανήκει αναμφίβολα στους ελεύθερα σκεπτόμενους ανθρώπους, στους ανθρώπους εκείνους που αγωνίζονται ακατάπαυστα να βρουν την αλήθεια, ώστε να πλημμυρίσει με φως η ζωή τους. Για το μεγάλο Κρητικό, ο άνθρωπος ανακαλύπτει το Θεό μέσα από τη συνεχή αναζήτηση, την αμφισβήτηση, ακόμη και την άρνηση. Πρέπει να φτάσει κανείς στην Άβυσσο για να προσεγγίσει το Θεό και σ’ αυτήν την προοπτική, ακόμη και η αμφισβήτηση, εφόσον μπορεί να οδηγήσει στην ένωση, είναι μια απόλυτα υγιής διαδικασία. Ο Νίκος Καζαντζάκης, ως άλλος «άγιος» των γραμμάτων και της διανόησης, ως άλλος Παπαδιαμάντης της εποχής του, αναφωνεί σαν να είναι ακόμη ζωντανός: Το μοναδικό χρέος του ανθρώπου είναι να κάνει τη σάρκα πνέμα! 

Στο παρόν βιβλίο (η μεταπτυχιακή μου διατριβή «Το πρόσωπο του Χριστού στο Νίκο Καζαντζάκη» θα εκδοθεί σε βιβλίο από τις εκδόσεις «Αρμός») θα συναντήσουμε τις σημαντικότερες πτυχές που συνθέτουν την εκρηκτική προσωπικότητα του μεγάλου Κρητικού, έχοντας ως κεντρικό σκοπό να διαφωτιστεί και να τονιστεί η παρουσία του Χριστού στη ζωή και το έργο του Καζαντζάκη, καθώς και η επίδραση που άσκησε γενικότερα το πρόσωπο του Χριστού στη ψυχοσύνθεση και την προσωπικότητα του μεγάλου συγγραφέα. Η προσπάθεια αυτή συντελείται μέσω της ιστορικοαναλυτικής μεθόδου, η οποία αρμόζει στο προσωπικό λογοτεχνικό ύφος του Καζαντζάκη και την ιδιαίτερη γραφή του. Στην έρευνα αυτή σαφώς υπήρξαν επιστημονικά προβλήματα πρακτικής φύσεως, όπως το ογκώδες έργο του συγγραφέα, αλλά και θεωρητικής φύσεως, όπως τα βαθιά νοήματα της λογοτεχνικής του σκέψης, αλλά και η εσφαλμένη αντίληψη για μανιχαϊσμό στη σκέψη του συγγραφέα, τουτέστιν για υποτίμηση της ύλης και ενοχοποίηση του σώματος με αποτέλεσμα το διαχωρισμό σάρκας-πνεύματος. Στη γραμμή αυτή, της λανθασμένης κατανόησης του έργου του, υπάρχει κυρίως ο καταλογισμός των κατηγοριών για αμφισβήτηση της θεότητας του προσώπου του Χριστού, αλλά και η λανθασμένη αντίληψη πως η πίστη στην Ανάσταση απουσιάζει παντελώς από το έργο του μεγάλου συγγραφέα.

Οι επιμέρους στόχοι επίσης, ξεκινώντας από το πρώτο κεφάλαιο, είναι να συναντήσουμε τους σημαντικότερους σταθμούς στη ζωή και το έργο του, ώστε να κατανοηθεί η πολύπλευρη σκέψη του, ενταγμένη πάντα μέσα στο κοινωνικοϊστορικό πλαίσιο της εποχής που έζησε και έδρασε ο συγγραφέας. Η παρουσία του Θεού στη σκέψη και στο έργο του, ο μύθος του αφορισμού, η σύγκρουσή του με το σύστημα και οι αληθινοί λόγοι της πολεμικής εναντίον του, είναι κάποια από τα φλέγοντα ζητήματα που θα μας απασχολήσουν ιδιαίτερα. Ουσιαστικά σε πρώτο πλάνο θα ερευνήσουμε τη σχέση του συγγραφέα με το Θεό και την επίδραση στη ψυχοσύνθεσή του, της οικείας παράδοσης του τόπου του, δηλαδή της ορθόδοξης παράδοσης, όπως αυτή εκφράζεται και αποτυπώνεται στα βιβλία του.
Στο δεύτερο κεφάλαιο συναντούμε το πρόσωπο του Χριστού και τον καταλυτικό ρόλο που έπαιξε στη ζωή του ανήσυχου δημιουργού. Στην ίδια γραμμή παρατηρούμε την κυριαρχία του Χριστού στο συνολικό έργο του συγγραφέα, όπως επίσης το θεοκεντρικό ανθρωπισμό και, ειδικότερα, το χριστοκεντρικό ανθρωπισμό που εκφράζει ο Καζαντζάκης στο έργο του. Η έρευνα επεκτείνεται όσον αφορά την επίδραση του χριστολογικού δόγματος της Χαλκηδόνας στη σκέψη του, πάντα μέσα από τη χριστοκεντρική ανθρωπολογία του Καζαντζάκη, τη φιλάνθρωπη κένωση του Θεού Λόγου και την απόλυτη πρόσληψη του ανθρώπου από το Θεάνθρωπο με την προοπτική της θέωσης.
Στο τρίτο κεφάλαιο κυριαρχεί η πίστη του μεγάλου Κρητικού στην Ανάσταση του Κυρίου, αλλά και η βίωση του μυστηρίου της ζωής, ως οντολογικού γεγονότος και βιωματικής εμπειρίας εκ μέρους του ανθρώπου, αλλά και η Ασκητική του, ως έργο που σκανδαλίζει τους μη μυημένους στη σκέψη του, με τη σωτηρία του Θεού από τους ανθρώπους, καθώς και το θρυλικό επίγραμμα στον τάφο του, το οποίο προέρχεται από την πατερική σκέψη και παράδοση. Τέλος, στο Παράρτημα παραθέτουμε ενδιαφέροντα άρθρα που λειτουργούν ως μαρτυρίες, ώστε να εισάγουν τον αναγνώστη στο ιδιαίτερο κλίμα της ταραχώδους εποχής του συγγραφέα με την αμεσότητα του λόγου τους. Το επίσημο έγγραφο του Οικουμενικού Πατριαρχείου που έρχεται στο φως, αποτελεί ακόμη μια μαρτυρία-ντοκουμέντο για την αποκατάσταση της αλήθειας.
Εκ μέρους μας δεν επιδιώκεται καμία προσπάθεια ορθοδοξοποίησης του Καζαντζάκη. Η περιχαράκωση και η οριοθέτηση θα αδικούσε έναν στοχαστή που δεν κλείστηκε ποτέ σε στερεότυπα, έναν άνθρωπο που δεν συνθηκολόγησε ποτέ την ψυχή του. Αλλά έχουμε χρέος να μιλήσουμε για το άρωμα της Ορθοδοξίας που αποπνέουν τα έργα και η σκέψη του. Και κυρίως υπάρχει, περισσότερο παρά ποτέ, η ανάγκη να γεννηθεί ο προβληματισμός, πως όντως μπορεί κάποιος να δηλώνει ορθόδοξος, μα να μην αποκαλύπτει Ορθοδοξία, ενώ αντιθέτως να συναντά κανείς την έκπληξη εκεί, όπου από πριν είχε αποκλείσει την παρουσία της ή εκεί όπου τον έμαθαν να την αποκλείει άκριτα. Επειδή για να αρθρώσεις λόγο, πρέπει πρώτα να αφουγκραστείς τους καημούς. Η όλη προσπάθεια συντελείται ώστε να συναντήσει ο άνθρωπος το συνάνθρωπο και κατ’ επέκτασιν να συναντηθεί ο άνθρωπος με το πρόσωπο του Λόγου.
Μαρία Χατζηαποστόλου 
Θεολόγος - Εκπαιδευτικός Μέσης Εκπαίδευσης
Mrs Θεολογίας - Υποψήφια Διδάκτωρ Θεολογίας

ΕΓΚΑΙΝΙΑΣΤΗΚΕ Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΩΝ ΡΩΜΙΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΣΤΟ ΣΙΚΑΓΟ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Ήταν πραγματικά μια εξαιρετική εισαγωγή της έκθεσης "Οι Ρωμιοί Αρχιτέκτονες της Πόλης την περίοδο του εκδυτικισμού" στις Η.Π.Α., τα εγκαίνιά της στο Σικάγο, προχθές 27 Οκτωβρίου 2013. 

Πάνω από 250 άτομα παραβρέθηκαν στο Damen Student Center του Πανεπιστημίου Loyola, όπου λαμβάνει χώρα η έκθεση που αποτέλεσε το δυναμικό παρών της Ρωμαίϊκης Κοινότητας στην διοργάνωση "Κωνσταντινούπολη - Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2010". 

Τα εγκαίνια τίμησε με την παρουσία του ο Μητροπολίτης Σικάγου Ιάκωβος. Ανάμεσα στο ακροατήριο ήσαν τα μέλη ενός μαχητικού Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών που δραστηριοποιείται στο Σικάγο από το 1939, άρχοντες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ομογενείς, ακόμα και Τούρκοι μαθητές. Παρούσα και η Πρόξενος της Ελλάδος στο Σικάγο Ιωάννα Ευθυμιάδου, καθώς επίσης και η υποπρόξενος της Τουρκίας. 

Την εκδήλωση άνοιξε ο επίσκοπος Μωκησσού Δημήτριος, βοηθός του Μητροπολίτου Σικάγου Ιακώβου, στη συνέχεια απηύθυνε χαιρετισμό η Πρόξενος της Ελλάδος και ακολούθως μίλησαν: ο Άρχων Μ. Χαρτοφύλαξ της Μ.τ.Χ.Ε. Λάκης Βίγκας, που είχε την ιδέα και υλοποίησε την έκθεση ως Πρόεδρος του Συνδέσμου Αποφοίτων Ζωγραφείου, ο καθηγητής Νίκος Ουζούνογλου, Πρόεδρος της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών και ο Σάββας Τσιλένης, Δρ. αρχιτέκτων - πολεοδόμος, επιμελητής της έκθεσης.

Το νέο ταξίδι αυτής της έκθεσης (μετά την Ελλάδα), θα συνεχίσει σε διάφορες πόλεις των Η.Π.Α. Είναι μια αφορμή και μια ευκαιρία συνάμα για να έρχονται πιο κοντά οι λαοί, για να αναδεικνύεται η συμβολή των Ρωμιών στην ιστορία της Κωνσταντινούπολης και για να προδιαγράφεται το μέλλον της Ρωμιοσύνης στην Πόλη, εκεί όπου την έταξε ο Θεός. 

Δεν είναι αμελητέο το γεγονός ότι και το CNN Turk έκανε ειδική αναφορά στην έκθεση των Ρωμιών Αρχιτεκτόνων στο Σικάγο. Δείτε εδώ. 

Η έκθεση στο διαρκέσει ως τις 10 Νοεμβρίου. 

Στη συνέχεια παραθέτουμε το χαιρετισμό του Λάκη Βίγκα στα εγκαίνια της έκθεσης. 

“Greek Architects of İstanbul in the Era of Westernization” 

Loyola University Chicago 

By Laki Vingas 

October 27, 2013   

Your Eminence, Metropolitan Iakovos of Chicago 

Your Grace, Bishop Demetrios of Mokissos 

The Honorable Consul General of Greece, Mrs. Ioanna Efthymiadou  

The Honorable Vice-consul of Turkey 

Father Michael J. Garanzini, S.J., President& CEO Loyola University Chicago 

Esteemed members of the Loyola University,   

Dear Greek and Turkish American Friends, 

I would like to begin by expressing my gratitude to His Eminence Metropolitan Iakovos and the Metropolis of Chicago for taking the initiative to host this exhibition here. I also would like to extend my appreciation to His Grace Bishop Demetrios of Mokissos, Mr Nicholas Magginas and Deacon Nephon of the Ecumenical Patriarchate for all their efforts to realize this project for the first time in the United States. 

It is a great honor for the organizing committee of this exhibition to present the work of the Greek Architects of Istanbul in the world’s third capital of architecture and I am overwhelmed by the hospitality and the enthusiasm I have received by the people of both the Metropolis of Chicago and the Loyola University which offered this its brand new premises for this exhibition. I offer my deepest appreciation for inviting our organizing committee for the opening of the exhibition here today. 

As you may know, this project was organized by the oldest, yet still active Alumni Association, the Zographion Lyceum Association of İstanbul founded in 1944. It was co-funded by the Agency of İstanbul 2010 European Capital of Culture and the John S. Latsis Public Benefit Foundation. The exhibition was first inaugurated in İstanbul in November 2010, and since then it has travelled to six different cities in Greece, including Athens and Thessaloniki. We are looking forward to a warm reception of the exhibition in Chicago as well and to a successful exhibition tour in the United States. 

“Greek Architects of İstanbul in the Era of Westernization” “Οι Ρωμιοί αρχιτέκτονες της Πόλης στην περίοδο του εκδυτικισμού” brings to life Greek Orthodox architects who were particularly active from the 1850s through the 1950s. During this period of rapid westernization of the city’s urban space, over 300 Greek architects according to the archives we collected, designed and created a wide range of buildings. This exhibition narrows its focus to 57 of them and over a 100 of their buildings that are still standing in Istanbul and the Princess islands today. 

However, this exhibit is more than just a beautiful display of fascinating, historically-significant buildings. It is about the spirit of those who left their mark in ways no one expected in our city Istanbul. This exhibit clearly demonstrates that regardless difficulties, Greek-Orthodox community of Istanbul will always carry the passion for creating. Creativity is a gift from God that is being acknowledged and, ultimately, accepted by people of every faith and ethnicity. 

Istanbul’s population has grown to 15 million, so you could wonder how is it possible for a small religious minority to have influenced so prominently it’s urban landscape. There is not enough hard evidence to know for sure, but here are some thoughts that could offer some explanation. 

Greek Orthodox community, so called Rum, have always been keen to promote aesthetics, knowledge, and wellbeing of people. We seek to surround ourselves with beauty; we are undoubtedly in touch with the power of beauty and we encourage it through our art and architecture. Constantinopolitans are also known for investing a lot in education and culture. 

They have been successful in every area of commerce, science, academics including architecture. Perhaps, it is competency and innovation combined with devotion to beauty, which made these Greek architects stand out so vigorously. Yet, these accomplishments could not have been realized if it hadn’t been for Istanbul’s multicultural and diverse environment which develops people’s intellect and promotes it’s creativity. 

Greek orthodox community has remained present in Istanbul for more than two millennia by being continuously productive and creative. 

They have long been advocates for preserving the beauty of their architectural and cultural heritage, while creating places and opportunities to connect with others. The Greek architects of Istanbul have experienced great joy and satisfaction in constructing places for all people, Greek and non-Greeks alike. 

Our mission is to preserve this gift inherited to us, not only as a matter of respect, but as proof that we have worked--and can continue to work--together to build a better society. The buildings we featured in this project are road maps through history that whisper peace to us today. As we thoughtfully explore their legacy, we are able to create new interactions with generations yet to be born, and show them hope through collaboration and dialogue! 

“Greek Architects of İstanbul in the Era of Westernization,” “Οι Ρωμιοί Αρχιτέκτονες της Πόλης την περίοδο του Εκδυτικισμού,” tells a story that is important to everyone throughout the world, that no matter the size or political status of your community, you can always create longstanding values that all generations would benefit from. 

I would like to thank you all very much for coming here today. This exhibition gives you the chance to communicate with the Greek Orthodox community of Istanbul which, unfortunately, today only numbers around 3000 people but is very determined to preserve its presence and to continue to be creative in its homeland. We hope this exhibit will bring honor to the architects, and to their memory of modern day Istanbul and that it will be hosted by other States of this great country that pioneered offering equality for all its citizens. 

As the «greatest architect of all times» Franck Loyd Wright who has also left his imprint in the beautiful city of Chicago, would say «The mother art is architecture. Without architecture of our own we have no soul of our own civilization».   

Thank you.  

90 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΑΣ ΤΗΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

Ο θάνατός σου η ζωή μου

29 Οκτωβρίου 1923: η γέννηση ενός εθνικού κράτους και το πέρας της τελευταίας μεσογειακής αυτοκρατορίας 

Του φιλολόγου - εκπαιδευτικού Γιάννη Γιγουρτσή

90 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Συγχρόνως η σημερινή μέρα σημαίνει και την ληξιαρχική πράξη θανάτου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 

Μια μακρά ιστορική διεργασία που ξεκίνησε από τα τέλη του 18ου αιώνα με τον Διαφωτισμό και την σταδιακή γέννηση της εθνικής ιδεολογίας ολοκληρώνεται, τουλάχιστον σε ότι αφορά τον Ευρωπαϊκό χώρο, όχι ωστόσο χωρίς να αφήσει σημαντικές εκκρεμότητες πίσω της. 

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπήρξε η τελευταία αυτοκρατορία επί Ευρωπαϊκού εδάφους και το τελευταίο πραγματικά πολυεθνικό κράτος το οποίο ένωνε γεωγραφικά και διοικητικά μεγάλο μέρος από τον ενιαίο ιστορικό (και εν πολλοίς πολιτισμικό) χώρο που αποτελούν τα Βαλκάνια, η Μικρά Ασία, η Εγγύς Ανατολή. Τον ίδιο πάνω κάτω χώρο ένωσε και κυβέρνησε πρώτος ο Μέγας Αλέξανδρος και οι επίγονοί του, κατόπιν οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί και οι Άραβες, οι Σελτζούκοι και τέλος οι Οθωμανοί που έφτασαν τα όρια της Αυτοκρατορίας στα όρια του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους και πέραν αυτού. 

Οι απώλειες εδαφών από εξωτερικούς πολέμους που ξεκίνησαν ήδη από τα τέλη του 17ου αιώνα συνεχίστηκαν με τα εθνικά, αποσχιστικά-απελευθερωτικά κινήματα του 19ου αιώνα. 

Έτσι στα εδάφη της παλιάς αυτοκρατορίας γεννιούνται νέα εθνικά κράτη. Πρώτο και καλύτερο η Ελλάδα, που επαναστατεί ήδη από το 1821 και αναγνωρίζεται επίσημα ως κράτος το 1830. Τελευταίο η Τουρκία, σαν σήμερα, το 1923. Και επειδή δεν είχε μείνει άλλος χώρος και λαός για να επαναστατήσει και να αποσχιστεί από το κοινό σπίτι, η Τουρκία φεύγοντας τελευταία και κλείνει οριστικά την πόρτα. 

Λίγα χρόνια νωρίτερα είχε διαλυθεί η Αυστροουγγρική, η Γερμανική και είχε μετασχηματιστεί δραματικά η Ρωσική Αυτοκρατορία Για πρώτη φορά μετά από την Αρχαιότητα, ολοκληρώνοντας μια πορεία που είχε βεβαίως ξεκινήσει πολλά χρόνια πρίν, η Μεσόγειος μπαίνει και τυπικά στο περιθώριο της παγκόσμιας Ιστορίας. Το κέντρο βάρος του κόσμου έχει μεταφερθεί αλλού. Ο Ατλαντικός γίνεται πλέον η αυτοκρατορική θάλασσα με επικεφαλής αρχικά την Βρετανική αυτοκρατορία και λίγες δεκαετίες αργότερα, και μέχρι τις μέρες μας, τις ΗΠΑ που αν και δεν ονομάζονται έτσι, είναι στην πράξη η ισχυρότερη αυτοκρατορία της εποχής μας. Μέρα ιστορικής μνήμης λοιπόν η σημερινή, που δεν αφορά μονάχα την γειτονική μας Τουρκία αλλά και όλα τα κράτη και τους λαούς που ξεπήδησαν από την κοινή μήτρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 

Μέρα που μας καλεί να αναλογιστούμε το ιστορικό παρελθόν αλλά και να κάνουμε έναν απολογισμό του ιστορικού κύκλου που ξεκίνησε με την επίδραση της εθνικής ιδεολογίας και την ίδρυση των εθνικών μας κρατών, κύκλος που αν και παραμένει ακόμα ανοιχτός αναζητά στον ιστορικό ορίζοντα την δική του κατάληξη και τον δικό του διάδοχο ιστορικό κύκλο. Ένας τέτοιος κύκλος βεβαίως δεν θα μπορούσε ποτέ να σημάνει την επιστροφή στο παρελθόν, όπως κάποιοι στην εορτάζουσα σημερινή Τουρκία και όχι μόνο, αφρόνως και ανιστορήτως θεωρούν εφικτή. Άλλωστε η ζωή έχει επιβεβαιώσει τον Κάρολο. Παραφράζοντας τον θα λέγαμε πως η Ιστορία όταν επαναλαμβάνεται, επαναλαμβάνεται ως φάρσα ή ως τραγωδία. Δεν θα θέλαμε να ζήσουμε τίποτα από τα δύο.

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ

Με αφορμή την σημερινή εθνική επέτειο, αγαπητοί συνοδίτες, σας προτείνουμε κείμενα εθνικού περιεχομένου που έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς στην Ιδιωτική Οδό. 

"Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ" ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΑΡΟΥΧΗ 

Μαρτυρία του μεγάλου ζωγράφου 

Τις τελευταίες μέρες του πολέμου της Αλβανίας, στο χωριό Κούτσι, την ώρα που παίρναμε συσσίτιο στα σκοτεινά ακούσαμε το εξής νέο: Η Παναγία παρουσιάστηκε σ' έναν ανθυπασπιστή και αυτός την εξέλαβε για Αλβανίδα, προφανώς κατάσκοπο, και πήγε να την πυροβολήσει με το ρεβόλβερ του. Αυτή σήκωσε την παλάμη της να τον σταματήσει και τού είπε: “Μη χτυπάς. Ένα έχω να σου πω: τη Λαμπρή θα είσαστε στα σπίτια σας”. Αμέσως δόθηκε διαταγή να χτιστεί εκκλησία στο μέρος που παρουσιάστηκε η Παναγία, ή μάλλον να επισκευαστεί ένας γκρεμισμένος μύλος. Οι μύλοι όλοι στην Αλβανία είναι τετράγωνα κτίρια για καλαμπόκι. Μου πρότεινε ο διοικητής να κάνω τοιχογραφίες, αλλά ήταν πολύ δύσκολο. Το μέρος αυτό εβάλλετο πολύ από τους Ιταλούς και εφοβόμουν. Δέχτηκα όμως να κάνω τέσσερις εικόνες για το τέμπλο, αν βρουν τέσσερις σανίδες. Μπογιές είχε μαζί του ο λοχαγός μου, ο μακαρίτης Γεωργόπουλος, με την ελπίδα ότι θα μπορέσω να κάνω σκηνές από μάχες. Αυτές οι μπογιές εχρησίμευσαν στην αρχή του πολέμου για να καμουφλαριστούν τα νίκελ του αυτοκινήτου του διοικητού. Κι αργότερα, για να κάνω μερικά πορτραίτα του λοχαγού αυτού, που ήταν φιλότεχνος και βιβλιόφιλος. Ύστερα από πολλές έρευνες βρέθηκε ένα καπάκι από κιβώτιο. Εκεί πάνω ζωγράφισα την “Παναγία της Νίκης”, έχοντας ως πρότυπο μια κακοζωγραφισμένη Παναγία που κυκλοφορούσε σε δελτάρια. 

Η συνέχεια εδώ. 

Ο ΑΝΘΥΠΟΛΟΧΑΓΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ ΣΤΟ ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ 

Συνήθως λησμονούμε, όμως, - κάποιοι και αγνοούν – ότι ο Ελύτης πολέμησε στο Αλβανικό Έπος 1940-41, στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Προσβλήθηκε από τύφο και τελικά διασώθηκε “από θαύμα”, όπως ο ίδιος ομολογεί. Ας δούμε συνοπτικά πώς ο ίδιος περιγράφει την εμπειρία του στο μέτωπο και σε ποια ποιητικά του έργα αποτυπώθηκε αυτή η συγκλονιστική για τον ποιητή εμπειρία. Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ο Ελύτης κατατάσσεται ως ανθυπολοχαγός στη Διοίκηση του Στρατηγείου του Α’ Σώματος Στρατού. Στις 26 Φεβρουαρίου 1941 μεταφέρεται με βαρύ κοιλιακό τύφο στο νοσοκομείο Ιωαννίνων κι έπειτα από περιπετειώδη πορεία καταλήγει στην Αθήνα. Αλβανία, κακουχίες στα λασπωμένα χιόνια των βουνών, οιμωγές θανάτου, πείνα, υποχώρηση, αρρώστιες, γερμανική εισβολή, κατοχή, θυσίες, περηφάνεια, αντίσταση, προδοσία... 

Διαβάστε ολόκληρο το σχετικό κείμενο του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου εδώ. 

ΤΑ ΣΥΣΣΙΤΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΚΑΙ Η ΣΚΕΤΗ ΣΟΥΠΑ ΤΟΥ ΜΠΑΚΑΛΗ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΓΕΝΙΑΣ 

Kαι για την 28η Oκτωβρίου, μια σούπα του μπακάλη 

Της Αθηνάς Kακούρη 

Tον καιρό της Kατοχής τρώγαμε μοιρασμένο με το δελτίο, κάτι που λεγόταν σούπα του μπακάλη. Tην αποτελούσαν μικρά κομματάκια, αγνώστου προελεύσεως, άλλα κίτρινα, άλλα πορτοκαλιά, άλλα ασπριδερά, άλλα αχνοπράσινα σε μέγεθος σπόρου φάβας σπασμένου στα τρία. Στην κατσαρόλα γινόταν ένας χυλός χρώματος ροζέ. Πεινασμένους μας εύρισκε, πεινασμένους μας άφηνε και η σάχλα της δεν περιγράφεται. Tα τελευταία χρόνια λοιπόν έχω την αίσθηση πως κάθε λίγο με μπουκώνουν μια τέτοια σούπα του μπακάλη ως θέαμα - ακρόαμα επετειακό. 

Τη συνέχεια του κειμένου διαβάστε εδώ.

ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ: «άνευ περιστροφών, εν πνεύματι και αληθεία, εν ειλικρινεία και εντιμότητι»

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Όπως είχαμε αμέσως επισημάνει, ο κοσμικός τύπος έδωσε ιδιαίτερη σημασία - σε αντίθεση με τον εκκλησιαστικό - στα όσα είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος κατά την Διπλή Σύναξη της Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους στις 16 Οκτωβρίου. 

Την διαπίστωσή μας αυτή επιβεβαιώνει και σήμερα πανηγυρικά το άρθρο του Σταύρου Τζίμα στην Καθημερινή της Κυριακής με τίτλο: "Κεραυνοί Βαρθολομαίου στο Άγ. Όρος", και υπότιτλο: "Οξύς για την υπόθεση Βατοπεδίου, τις συμπλοκές μοναχών στη Μονή Εσφιγμένου και τη ρωσική διείσδυση"

Για το θέμα της Εσφιγμένου γράφει ο Στ. Τζίμας: 

Δεν ήταν τυχαία, σημείωναν στην «Κ» θρησκευτικές πηγές που γνωρίζουν άριστα τα τεκταινόμενα στο Αγιον Ορος, η σφοδρότητα με την οποία επετέθη στους Ζηλωτές ο Προκαθήμενος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Το Φανάρι παρακολουθεί με μεγάλη ανησυχία τη ραγδαία εξάπλωση του θρησκευτικού φανατισμού στον Αθω, που με πυρήνα την Εσφιγμένου, επεκτείνεται σε κελιά φτωχών μοναχών και περνάει τις μάντρες των μοναστηριών, ενώ ενισχύεται υλικά και πολιτικά από ισχυρούς κύκλους παλαιοημερολογιτών στην Ελλάδα, στις ΗΠΑ και στη Ρωσία. Αίσθηση επ’ αυτού προκάλεσε η απουσία του ηγουμένου και του εκπροσώπου μιας άλλης μονής, της Κωνσταμονίτου, από την πανηγυρική συνεδρίαση της Ιεράς Κοινότητας παρουσία του Πατριάρχη. Οι γνωρίζοντες στις Καρυές κάνουν λόγο για «δεύτερη Εσφιγμένου», μολονότι μνημονεύει ακόμη τον Πατριάρχη, καθώς η μονή εμφανίζει ροπή προς τον ζηλωτισμό και μάλιστα είχε αντιδράσει σφόδρα στην απόφαση του Πατριαρχείου και της Ιεράς Κοινότητος να διορίσει νέα αδελφότητα Εσφιγμενιτών στη θέση της παλαιάς, την οποία κήρυξε σχισματική. 

Είναι σίγουρο, για όσους αντιλαμβάνονται τα πράγματα, ότι ο Πατριάρχης έχει αποφασίσει - και πολύ σωστά - να μην είναι όμηρος των κάθε λογής ζηλωτών. Ο ζηλωτισμός είναι πληγή, είναι σοβαρή παρέκκλιση, είναι ξένο σώμα και δεν είναι δυνατόν η Εκκλησία να υπόκειται σε ζηλωτικούς εκβιασμούς, που διατυπώνονται ανοιχτά με ποικίλους τρόπους, και δη μέσω του διαδικτύου πλέον. Το Φανάρι έχει χαράξει τη γραμμή της οικουμενικής Ορθοδοξίας κι όχι της Ορθοδοξίας της "κάστας" και των "εκλεκτών", οι οποίοι μιλούν στο όνομά της ως "σεσωσμένοι". Οπότε ούτε ένα βήμα πίσω στις άναρθρες κραυγές και τις απαιτήσεις κληρικών και λαϊκών που εισάγουν έναν ιδιότυπο μεσσιανισμό, αλλότριο του ορθοδόξου ήθους. 

Για το Βατοπαίδι, τώρα, ο Στ. Τζίμας σημειώνει: 

Εκεί που «πάγωσαν», όμως, ηγούμενοι και αντιπρόσωποι ήταν όταν τον άκουσαν να λέει για το «έτερον λυπηρόν πρόβλημα, εξελισσόμενον, είναι το, διά της εις δίκην παραπομπής, διά εκ προθέσεως πράξεις “κακουργηματικής” βαρύτητος, καθηγουμένου εκ των πρώτων Ιερών Μονών του Αγίου Ορους και μοναχού συνεργάτου αυτού». Ποιο ήταν αυτό; Το Βατοπέδι και οι περιπέτειες του ηγουμένου του. Το σοκ ήταν ισχυρό για όσους παρευρίσκοντο στη Σύναξη, καθώς στην αγιορείτικη κοινωνία είχε εδραιωθεί η πεποίθηση ότι τόσο για το Φανάρι όσο και για τη μοναστική πολιτεία το θέμα του Βατοπεδίου έχει κλείσει, πολύ περισσότερο που ο ίδιος ο κ. Βαρθολομαίος έχει ήδη άρει από τον κ. Εφραίμ το μέτρο της αφαίρεσης του δικαιώματος άσκησης διοικητικών καθηκόντων που του είχε επιβάλει.  Πηγές προσκείμενες στο Φανάρι ερμήνευαν την ευθεία επίθεση στον κ. Εφραίμ ως μήνυμα ότι «δεν μπορείς να οδεύεις προς το δικαστήριο με κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος και ταυτόχρονα να παραμένεις ηγούμενος στην δεύτερη τη τάξει μονή». 

Ευτυχώς που ο Πατριάρχης μίλησε έτσι και επιτέλους μίλησε όπως έπρεπε. Δεν είναι δυνατόν να παραπέμπονται για κακούργημα Εφραίμ και Αρσένιος και το Οικουμενικό Πατριαρχείο να ...σφυρίζει αδιάφορα. Άλλος, στη θέση του Πατριάρχου, θα είχε θέσει τον Εφραίμ σε ...διαθεσιμότητα, τουλάχιστον... Ο Πατριάρχης επιδεικνύει πρωτοφανή ανοχή και ο Εφραίμ δεν έχει - δυστυχώς - την ευθιξία να παραιτηθεί, μέχρι να διαλευκανθεί η υπόθεση τουλάχιστον... 

Τέλος, με αφορμή την επίσκεψη του Πατριάρχου στη Μονή Παντελεήμονος ο Στ. Τζίμας σημειώνει: Ο κ.κ. Βαρθολομαίος μπορεί να μη συμπεριέλαβε στο πρόγραμμα των επισκέψεών του το Βατοπέδι, πήγε όμως στην Ιερά Μονή Παντελεήμονος, όπου μαίνεται ο ακήρυχτος πόλεμος μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών για την «κυριαρχία» στο μοναστήρι, με φόντο την ποικιλότροπη ρωσική «διείσδυση» στον Αθω. Και δεν το έπραξε τυχαία, όπως ανέφεραν άνθρωποι του περιβάλλοντός του και όπως φάνηκε από την ομιλία του: «Δεν πρέπει να γίνει το Ορος το Αγιον τόπος συγκεντρώσεως προσώπων εμφορουμένων υπό εθνοφυλετικών αντιλήψεων, τα οποία θα επεθύμουν να καταστήσουν τον Ιερόν τούτον Τόπον κέντρο εθνοφυλετικών ανταγωνισμών και συγκρούσεων. Πρέπει να παραμείνει τόπος ησυχαστικός, όπου λατρεύεται ο Θεός υπό πάντων των μοναχών και των προσκυνητών χωρίς τοπικιστικάς προτιμήσεις και συσπειρώσεις», είπε απευθυνόμενος στην αδελφότητα, στην οποία δεν υπάρχει ούτε ένας Ελληνας μοναχός, πλην των Σλάβων και στέλνοντας μήνυμα στη Μόσχα ότι στον ορθόδοξο Αθω δεν μπορεί και δεν πρέπει να υπάρξουν «εθνικά καθαρά» μοναστήρια. 

Η συμβολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο θέμα του εθνοφυλετισμού είναι πολύ μεγάλη! Η Ρωσία κινείται δυστυχώς βουτηγμένη μέσα σ' αυτόν. Το Φανάρι και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος συνεχώς τον καταδικάζουν, κάτι που αποφεύγει ...επιμελώς η ρωσική πλευρά. Και στο θέμα αυτό το Φανάρι φαίνεται ανυποχώρητο. Ο εθνικισμός είναι αίρεση και δεν σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να δηλητηριάζει, ιδιαίτερα τις σχέσεις των Εκκλησιών. 

Κατά τη γνώμη μας δεν πρόκειται για "κεραυνούς Βαρθολομαίου", όπως τιτλοφορεί το θέμα η Καθημερινή. Πρόκειται απλώς για ορθοτόμηση του λόγου της αληθείας. Και περιμένουμε από τον Πατριάρχη να μιλάει πλέον για τα ακανθώδη εκκλησιαστικά όπως ο ίδιος περιέγραψε κατά την ομιλία του στην Διπλή Σύναξη: «άνευ περιστροφών, ως πατήρ προς τέκνα, εν πνεύματι και αληθεία, εν ειλικρινεία και εντιμότητι».

"ΟΙ ΡΩΜΙΟΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ" ΤΑΞΙΔΕΥΟΥΝ ΣΤΙΣ Η.Π.Α.

Όταν ο δραστήριος - και ακοίμητος θα έλεγα - Ρωμιός της Πόλης Λάκης Βίγκας συνέλαβε και εκτέλεσε το πρότζεκτ - έκθεση «Ρωμιοί Αρχιτέκτονες της Πόλης στην περίοδο του εκδυτικισμού», η οποία εγκαινιάστηκε για πρώτη φορά τον Νοέμβριο του 2010 στο Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών Μιμάρ Σινάν της Πόλης, δεν φανταζόταν, νομίζω, ότι τρία χρόνια μετά η έκθεση αυτή θα μεταφερόταν στην άλλη όχθη του ατλαντικού. 

Οι "Ρωμιοί Αρχιτέκτονες" παρουσιάζονται, λοιπόν, στο Σικάγο από αύριο 27 Οκτωβρίου μέχρι τις 10 Νοεμβρίου 2013, εγκαινιάζοντας μια νέα σελίδα στην πορεία της έκθεσης η οποία περιλαμβάνει την περιοδεία της στην Αμερική. 

Το πρόγραμμα που εμπνεύστηκε και ανέλαβε να υλοποιήσει ο Σύνδεσμος Αποφοίτων Ζωγραφείου, με υπεύθυνο τον Λάκη Βίγκα, σε συνεργασία με τον Οργανισμό İstanbul 2010 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και χορηγό το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, θα παρουσιαστεί σε συνεργασία με την Μητρόπολη Σικάγο και του Συνδέσμου Υποστήριξης Ρωμαίικων Κοινοτικών Ιδρυμάτων στον εκθεσιακό χώρο Damen Centre του Πανεπιστημίου Loyola την Κυριακή, 27 Οκτωβρίου 2013 στις 16:00. 

Τα εγκαίνια θα γίνουν παρουσία του Μητροπολίτη Σικάγο κ. Ιακώβου και πλήθους ομογενών και φιλότεχνων καθώς και αξιωματούχων Ελλάδας και Τουρκίας. Εκ μέρους της οργανωτικής επιτροπής στα εγκαίνια της έκθεσης θα συμμετάσχουν: ο Λάκης Βίγκας υπεύθυνος προγράμματος, ο Σάββας Τσιλένης, επιμελητής έκθεσης, η Μαρίνα Δρυμαλίτου, συντονίστρια καθώς και ο καθηγητής Νίκος Ουζούνογλου, εκπροσωπώντας την Κωνσταντινουπολίτικη ομογένεια του εξωτερικού.

Η έκθεση που αναδεικνύει το αποτύπωμα των Ρωμιών αρχιτεκτόνων στο δομημένο περιβάλλον της Κωνσταντινούπολης παρουσιάζοντας στο ευρύ κοινό 104 διαφορετικά κτίρια 57 αρχιτεκτόνων που έδρασαν από τα μέσα του 19ου έως τα μέσα του 20ου αιώνα μέσα από φωτογραφίες και αρχειακό υλικό, αμέσως μετά θα μεταφερθεί στο Τουρκικό Πολιτιστικό Κέντρο του Σικάγο όπου θα εκτεθεί για ικανό χρονικό διάστημα. 

Τον Ιανουάριο του 2014, θα παρουσιαστεί στο προάστιο Dubuque της Iowa φιλοξενούμενη από την ενορία του Προφήτη Ηλεία ενώ πιο πριν θα έχει μεταφερθεί και εκτεθεί στο προάστιο του Peoria του Ilinois, Σικάγο. Εντός του 2014, η έκθεση αναμένεται να περιοδεύσει και σε άλλες πολιτείες της Αμερικής προσελκύοντας όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό με στόχο να τους γνωρίσει την καθοριστική συμβολή των Ρωμιών αρχιτεκτόνων στον εξευρωπαϊσμό της οικοδομικής δραστηριότητας της Κωνσταντινούπολης. Τους Ρωμιούς αρχιτέκτονες που εισήγαγαν νέους αρχιτεκτονικούς τύπους κτιρίων και μορφολογικά πρότυπα στα έργα τους που εκτείνονται από εμπορικά κέντρα μέχρι πολυκατοικίες, από θρησκευτικούς ναούς μέχρι κοινοτικά κτίρια ακόμα και ταφικά μνημεία απαράμιλλης καλλιτεχνικής αξίας διαμορφώνοντας έτσι το σημερινό πρόσωπο της Πόλης. 

Με την έναρξη της περιοδείας της έκθεσης στην Αμερική και την παρουσίαση της σε διάφορες πολιτείες επιτελείται ταυτόχρονα και ένα άνοιγμα προς την εκεί ομογένεια δια μέσου ενός καλέσματος για αλληλογνωριμία. Η παρουσία της έκθεσης στις Ηνωμένες Πολιτείες δίνει την αφορμή και δημιουργεί τις προϋποθέσεις εκείνες που ευνοούν τη δημιουργία πολιτιστικών διαύλων επικοινωνίας και ανταλλαγών με τη δυναμική ομογένεια της Αμερικής. Η συνεργασία στο πλαίσιο της παρούσας έκθεσης θα ενισχύσει τους δεσμούς φιλίας και συνεργασίας των δύο κοινοτήτων και σε άλλους τομείς όπως αυτοί του πολιτισμού και των τεχνών διαμορφώνοντας μια κοινή εμπειρία και διανοίγοντας νέες προοπτικές για μελλοντικές δράσεις. 

Και βέβαια, αυτή η εξέλιξη αποδεικνύει περίτρανα ότι η ομογένεια της Πόλης "ανθεί και φέρει κι άλλο", σε πείσμα των καιρών και των αντιξοοτήτων. 

Δείτε στην Ιδιωτική Οδό τις σχετικές με την έκθεση αυτή παλαιότερες αναρτήσεις μας

- Στο Σισμανόγλειο η έκθεση για τους Ρωμιούς Αρχιτέκτονες της Πόλης

-"Οι Ρωμιοί Αρχιτέκτονες της Πόλης" στην Αθήνα

ΠΡΟΣΕΧΩΣ... "Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ" ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ...

Στην ιστοσελίδα της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος Λίλιαν Βουδούρη, που στεγάζεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, μπορείτε να δείτε, αγαπητοί συνοδίτες, λεπτομέρειες για την διάλεξή μας εκεί στις 21 Νοεμβρίου, με τίτλο: "Ο Καβάφης του Πατριάρχη: Μουσικοφιλολογική προσέγγιση μιας καβαφικής ανθολογίας". 

Μετά την διάλεξη θα ακουστούν τα καβαφικά ποιήματα μελοποιημένα από τους έλληνες συνθέτες:

Αντίοχο Ευαγγελάτο, Γιάννη Α. Παπαϊωάννου, Λεωνίδα Κανάρη, Γιώργο Κουρουπό, Ιάκωβο Κονιτόπουλο (α' εκτέλεση) και Άλκη Μπαλτά (α' εκτέλεση). 

Στη συνέχεια παραθέτουμε κι ένα σημερινό δημοσίευμα (25-10-13) της εφημερίδας Κόσμος της Πάτρας, που αναφέρεται στις προσεχείς διαλέξεις και συναυλίες μας (τον μήνα Νοέμβριο). 

Ο Ν.Δ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ (Video)

Δημοσιεύουμε σήμερα, αγαπητοί συνοδίτες, μια εκδήλωση για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη που πραγματοποιήθηκε στην Πάτρα (στην αίθουσα της Φιλαρμονικής Εταιρείας) στις 12 Ιανουαρίου 2001, και διοργανώθηκε από το βιβλιοπωλείο "Πολύεδρο" και τον Σύνδεσμο Φιλολόγων Πάτρας. Προσκεκλημένος και ομιλητής ήταν ο γνωστός φιλόλογος Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, επιμελητής των Απάντων του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ο οποίος μίλησε για το μεταφραστικό έργο του κυρ - Αλέξανδρου, με τίτλο: "Γυρίζοντας στη γλώσσα μας τα ξένα". 

Την ομιλία του επιφανούς ερευνητή καταγράψαμε με τον Τηλεοπτικό Σταθμό της Μητροπόλεως Πατρών "Λύχνος" (υπεύθυνος προγράμματος: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος για την περίοδο 1996-2001).

Το 2001 είχαν συμπληρωθεί 90 χρόνια από την κοίμηση του μεγάλου Σκιαθίτη. Στην επέτειο των 100 χρόνων, το 2011, και στο πλαίσιο του Γ' Διεθνούς Συνεδρίου που διοργάνωσε η Εταιρεία Παπαδιαμαντικών Σπουδών, ο Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος επανήλθε με νέα στοιχεία στον μεταφραστή Παπαδιαμάντη, και την εισήγησή του αυτή μπορείτε να δείτε εδώ. 

Π.Α.Α.: ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2013

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΤ. ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΣ 

Διαλέξεις και συναυλίες Νοέμβριος 2013 

1. Κυριακή 10 Νοεμβρίου, 7.30 μμ: Ομιλία του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου, με θέμα: "Ο Ρωμανός ο Μελωδός του Οδυσσέα Ελύτη", στο Ενοριακό Κέντρο της Ευαγγελίστριας Πειραιά, στο πλαίσιο του προγράμματος "Ενορία εν δράσει". 

Κατά την ομιλία θα παρουσιαστεί το δοκίμιο του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη "Ρωμανός ο Μελωδός" και θα γίνει αναφορά στις επιρροές του ποιητή από τον μεγάλο βυζαντινό υμνογράφο και άγιο της Εκκλησίας μας. 

Θα ψαλούν επιλεγμένοι ύμνοι του Ρωμανού στα ελληνικά και στα αραβικά από τον Π. Ανδριόπουλο και τον Roni Bou Saba. 

Τραγούδια από το "Άξιον εστι" των Ελύτη - Θεοδωράκη (όπου υπάρχουν εμφανείς αναφορές στον Ρωμανό) θα ερμηνεύσει η Αγγέλα Μεταλληνού με τη συνοδεία στο πιάνο της μουσικού Κωνσταντίνας Γύφτουλα. 

2. Πέμπτη 21 Νοεμβρίου στις 6 το απόγευμα στην Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος "Λίλιαν Βουδούρη" στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών: 

Διάλεξη του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου με θέμα: "Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ. Μουσικοφιλολογική προσέγγιση μιας καβαφικής ανθολογίας".

Θα ακολουθήσει η παρουσίαση των ποιημάτων αυτών στη μελοποιημένη εκδοχή τους για φωνή και πιάνο από σύγχρονους Έλληνες συνθέτες. 

Ερμηνεύουν: 

Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι 

Νικόλ Καραλή, πιάνο 

Πέτρος Μπούρας, πιάνο 

Δημήτρης Γεωργαλάς, απαγγελία 

Roni Bou Saba, απαγγελία στα αραβικά 

3. Τρίτη 26 Νοεμβρίου, 8.30 μμ: Αφιέρωμα στον Καβάφη από ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΟΥΣΟΥΡΓΩΝ  2013,  στην Ελληνοαμερικάνικη Ένωση (Μασσαλίας 22). 

Εισήγηση από τον Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλο: 

«Ο μελοποιημένος Καβάφης από λόγιους συνθέτες». 

Ακολουθεί συναυλία με μελοποιημένο Καβάφη από έλληνες συνθέτες, που επιμελείται  ο Π. Ανδριόπουλος. 

Ερμηνεύουν: 

Ιουλίτα Ηλιοπούλου, απαγγελία 

Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι 

Νικόλ Καραλή, πιάνο 

Πέτρος Μπούρας, πιάνο 

Παναγιώτης Ανδριόπουλος, απαγγελία 

Roni Bou Saba, απαγγελία στα αραβικά

ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ: Ο ΠΩΛΗΤΗΣ ΙΔΑΝΙΚΩΝ ΣΤΙΓΜΩΝ

Τριάντα χρόνια πριν, το 1983, ο Μάνος Χατζιδάκις έγραφε τις Μπαλάντες της Οδού Αθηνάς. Ένα αριστουργηματικό, λαϊκό έργο - ύμνο σε μια Αθήνα που μάλλον χάθηκε για πάντα. 

Σαν σήμερα ο Μάνος γεννήθηκε. Έχει τα γενέθλιά του και γίνεται 88 χρονών. Η απουσία του είναι αισθητή, αλλά όχι περισσότερο από την παρουσία του, αφού συνεχώς καταφεύγουμε σ' αυτόν: τον πωλητή στιγμών ιδανικών και σκέψης ακριβής. 

Ταιριάζει το τραγούδι που παραθέτουμε στη συνέχεια, σε στίχους Άρη Δαβαράκη και ερμηνεία Βασίλη Λέκκα από τις Μπαλάντες της Οδού Αθηνάς και της Αθήνας της εφηβείας μας. Τότε που ο Χατζιδάκις έγραφε τις μελαγχολικές, κι επαναστατικές συνάμα Μπαλάντες του. 

ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Ο πωλητής ιδανικών στιγμών

Μονάχος μου γυρνώ τις Κυριακές
Σαν το σκυλί που ψάχνει να χορτάσει
Πουλώ πανάκριβες στιγμές, ιδανικές
Ποιος θα - Ποιος θα τις αγοράσει;
Πουλώ πανάκριβες στιγμές κι εσύ μου λες
Πως όλα τα ’χω πια ξεχάσει.

Οι νύχτες είναι, είναι Κυριακές
Στην αγκαλιά τους πεθαίνω και σκοτώνω.
Είναι κουρτίνες μαύρες υφαντές
Που μοναχός μου ράβω και ξηλώνω.

Μονάχος χτίζω φυλακές
Μονάχος δραπετεύω
Και ζω τις λίγες μου στιγμές τις Κυριακές
Που πληρωμή γυρεύω.
Πουλώ πανάκριβες στιγμές, ιδανικές
Μα ποιος θα μου τις αγοράσει;

Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ "ΠΙΚΡΑΜΕΝΟΙ" ΑΓΙΟΡΕΙΤΕΣ

Μετά την ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου στην Έκτακτη Διπλή Ιερά Σύναξη στις Καρυές που έγινε την Τετάρτη 16 Οκτωβρίου, η Ιερά Μονή Βατοπαιδίου με την παρούσα ανακοίνωση διαβεβαιώνει την πίστη και την αγάπη της στην Μητέρα Εκκλησία, αλλά και την αφοσίωσή της προς το σεπτό πρόσωπο του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου. 

Αυτό αναφέρει σε σημερινή δήλωσή της η Ι. Μονή Βατοπαιδίου, "αδειάζοντας" - έστω επιφανειακά - όσους ήθελαν τους αγιορείτες "πικραμένους" από τις δηλώσεις του Πατριάρχου σχετικά με την παραπομπή σε δίκη (για κακουργηματικές πράξεις) του ηγουμένου της Βατοπαιδίου Εφραίμ και του μοναχού Αρσένιου. 

Κάποιοι αγιορείτες μπορεί να είπαν κάτι από δω κι από κει, αλλά ουδείς ετόλμησε να ψελλίσει κάτι δημοσίως. Τα δημόσια κείμενα - του Πατριάρχου και της Μονής Βατοπαιδίου - μιλάνε από μόνα τους. 

Όσον αφορά τις αιτιάσεις κάποιων αγιορειτών για τις "συμπροσευχές" και τα τοιαύτα, είναι χρήσιμο, με την ευκαιρία, να επισημάνουμε το εξής: Και ιεράρχες ακόμα της Εκκλησίας της Ελλάδος μέμφονται τον Πατριάρχη για τις "οικουμενιστικές" του κινήσεις και ζητούν εν αλαλαγμώ την "καταδίκη της παναιρέσεως του οικουμενισμού". 

Το ερώτημα τίθεται αυτόματα: Ποια ορθόδοξη αυτοκέφαλη εκκλησία μιλάει επισήμως για την "παναίρεση του οικουμενισμού" και ζητάει την καταδίκη της; ΚΑΜΙΑ! Γιατί απλούστατα δεν υπάρχει τέτοια αίρεση, παρά μόνο στη φαντασία κάποιων γραφικών, ενίοτε δε και νοσηρών. Τελεία και παύλα.- 

Π.Α.Α.

Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΠΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟ LUMEN FIDEI

Στο 3ο τεύχος του περιοδικού Φρέαρ (Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2013), το οποίο μας συντροφεύει πλέον με μια πολύ αξιόλογη ύλη, δημοσιεύεται κι ένα κείμενο του Σταύρου Ζουμπουλάκη για την πρώτη εγκύκλιο του πάπα Φραγκίσκου Α' υπό τον τίτλο Lumen fidei (Το φως της πίστεως). 

Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης στο κείμενό του μας εξηγεί τι είναι οι παπικές εγκύκλιοι και πώς συντάσσονται και εστιάζει στην πρόσφατη του πάπα Φραγκίσκου, την οποία χαρακτηρίζει ως ένα "εξαιρετικό κείμενο" και αναλύει το γιατί. Βέβαια ο Ζουμπουλάκης στη συνέχεια λέει πως "ο πάπας Φραγκίσκος Α' δεν είναι ασφαλώς μεγάλος θεολογικός νους, όπως ο προκάτοχός του". Θεωρεί όμως πως είναι "σπουδαίος ποιμένας... Άνθρωπος αγάπης, απλός, σεμνός, οικείος, κοντά στους ανθρώπους". 

Για τον Ζουμπουλάκη η εκλογή του "ήταν μια σοφή πράγματι πράξη του κογκλάβιου". Και εξηγεί το γιατί. Και επανερχόμενος στην παπική εγκύκλιο ο Στ. Ζουμπουλάκης παρατηρεί: 

"Οι ορθόδοξοι πιστοί θα αργήσουν πολύ να διαβάσουν επίσημα κείμενα των προκαθημένων των Εκκλησιών τους παρόμοια με τις παπικές εγκυκλίους. Όποια και αν είναι η παρακμή της Καθολικής Εκκλησίας, εξακολουθεί να διατυπώνει θεσμικά θεολογικό λόγο, που απευθύνεται στον άνθρωπο της σημερινής κοινωνίας και του σημερινού πολιτισμού (η τελευταία παπική εγκύκλιος περιέχει αναφορές στο έργο του Νίτσε, του Βιτγκενστάιν, του Μπούμπερ, του Ρουσσώ, του Ντοστογιέφσκι, του Έλιοτ). Όταν δεν είναι οργή, είναι μελαγχολία αυτό που σε πιάνει κάθε φορά που διαβάζεις ορθόδοξα επισκοπικά κείμενα. Μεγαλύτερη όμως θλίψη και αποκαρδίωση προκαλεί η αδιαφορία των ορθοδόξων συνολικά για όσα γίνονται στην Καθολική και στις προτεσταντικές Εκκλησίες, για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και τις λύσεις που δοκιμάζουν να δώσουν. Μα έχουν την εντύπωση οι ορθόδοξοι κληρικοί και λαϊκοί ότι όσα συμβαίνουν εκεί δεν τους αφορούν; Θεωρούν ότι όλα αυτά είναι προβλήματα των αιρετικών που καλά να πάθουν; Δεν βλέπουμε τη διάλυση γύρω μας; Στην Ελλάδα, σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου, λαμβάνουμε υπόψη μας τι γίνεται στις άλλες χώρες της Ευρώπης και μόνο στα εκκλησιαστικά πράγματα δεν χρειάζεται να ξέρει κανείς τίποτε; Βέβαια, θα μου πείτε, σε ποια γλώσσα θα διάβαζαν, θα ενημερώνονταν ή θα συζητούσαν οι Έλληνες επίσκοποι και κληρικοί για όσα συμβαίνουν στις άλλες χριστιανικές εκκλησίες; Αφελή ερωτήματα", καταλήγει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης.

Ο ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

Τον καιρό της θητείας μας στον Τηλεοπτικό Σταθμό της Ι. Μητροπόλεως Πατρών "Λύχνος" είχαμε καλύψει μια αρκούντως ...αιρετική ομιλία του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου στο βιβλιοπωλείο της Πάτρας "Πολύεδρο" (16-5-2000) με θέμα: "Θεώρηση της νεοελληνικής ποίησης στον 20ο αιώνα". Σας την παρουσιάζουμε σήμερα και ελπίζουμε να την απολαύσετε. Ακόμα κι αν διαφωνείς με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο, δεν μπορείς να μην απολαύσεις τη συγκροτημένη σκέψη του και να μη θαυμάσεις τη σπάνια ευφράδειά του. 

Επιμέλεια: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος (υπεύθυνος προγράμματος του Τηλ. Σταθμού "Λύχνος" την περίοδο 1996-2001).

ΤΑ ΘΥΡΑΝΟΙΞΙΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ "ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ" ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΑΤΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΝΙΚΟΔΗΜΟ (βίντεο αρχείου)

Στις 15 Ιανουαρίου του 2001, πριν 13 χρόνια σχεδόν, άνοιξε τις πύλες του το "Νικοδήμειο" Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών (Βότση 34, εκεί όπου στεγάζονται τα γραφεία της Μητροπόλεως). 

Ο κτήτωρ μακαριστός Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος τέλεσε τα θυρανοίξια του ναού του Πνευματικού Κέντρου που αφιερώθηκε στην Παναγία Άξιον Εστι. Μετά την ακολουθία των θυρανοιξίων εψάλη για πρώτη φορά η παράκληση προς την Παναγία Άξιον Εστι, ποίημα του μακαριστού Μητροπολίτου Νικοδήμου του και υμνογράφου. 

Αυτό το βίντεο αρχείου σας παρουσιάζουμε σήμερα, αγαπητοί συνοδίτες, από την θητεία μας στον Τηλεοπτικό Σταθμό της Μητροπόλεως Πατρών "Λύχνος" (επιμέλεια: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος). 

Όπως θα δείτε εκατοντάδες πιστοί είχαν συγκεντρωθεί, παρά την κακοκαιρία, μπροστά από το Πνευματικό Κέντρο - το οποίο έγινε εξ ολοκλήρου με δαπάνες του Μητροπολίτου Νικοδήμου - για να παρακολουθήσουν την τελετή των θυρανοιξίων και να προσκυνήσουν την εικόνα του Άξιον Εστι, που είναι πιστό αντίγραφο της ιστορικής εικόνας που υπάρχει στο Πρωτάτο του Αγίου Όρους.

ΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΣΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΣΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ

Μπορεί όλα τα πρακτορεία εκκλησιαστικών ειδήσεων στο διαδίκτυο να μην αναφέρθηκαν στα όσα είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, στην Έκτακτη Διπλή Σύναξη της Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους, για την υπόθεση Βατοπαιδίου και την παραπομπή σε δίκη των Εφραίμ και Αρσένιου (όπως επισημάναμε σε σχετικό κείμενό μας), αλλά οι εφημερίδες ευρείας κυκλοφορίας δεν άφησαν τους πατριαρχικούς λόγους ασχολίαστους. 

Η Καθημερινή αναδεικνύει το θέμα με τίτλο: "Αιχμές Βαρθολομαίου για το Βατοπέδι". 

Η Ημερησία στο σχόλιο με τίτλο: "Αιχμές" χαρακτηρίζει ως "ιδιαιτέρως αρνητικές αναφορές" τις πατριαρχικές θέσεις για το Βατοπέδι. 

Το Έθνος κάνει λόγο για πατριαρχικό "εξάψαλμο" στον Εφραίμ. 

Η δημοκρατία: "Κεραυνοί από Βαρθολομαίο για Εφραίμ - Αρσένιο", με υπότιτλο στο σχετικό άρθρο: "Σκληρή επίθεση (φωτογραφίζοντάς τους) γιατί διέσυραν επί σειρά ετών το Άγιον Όρος". 

Ακόμα και η παραδοσιακή εφημερίδα ΕΣΤΙΑ εστιάζει στην "αναφορά του κ.κ. Βαρθολομαίου στην μονή Βατοπεδίου". 

Ίσως υπάρχουν και άλλα παρόμοια δημοσιεύματα που δεν έπεσαν στην αντίληψή μου. Τα παραπάνω, πάντως, είναι αρκετά για να κάνουν τη διαφορά μεταξύ "κοσμικών" και "εκκλησιαστικών" ΜΜΕ. 

Η Ιδιωτική Οδός ήταν μάλλον πρώτη, χθες αργά το βράδυ, στην ανάδειξη των πατριαρχικών λόγων γύρω από την υπόθεση Βατοπαιδίου, που Κύριος οίδε πότε θα κλείσει... 

Π.Α.Α.

Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ

φωτό αρχείου

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος πραγματοποιεί αυτές τις μέρες επίσημη επίσκεψη στο Άγιον Όρος, συμμετέχοντας στους εορτασμούς για τα 100 χρόνια από την ενσωμάτωση του Άθωνα στο ελληνικό κράτος, κατά την ομιλία του στην Έκτακτη Διπλή Σύναξη της Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους (16 Οκτωβρίου) αναφέρθηκε στην παραπομπή σε δίκη του Ηγουμένου της Μονής Βατοπαιδίου Εφραίμ και του μοναχού Αρσένιου, σκιαγραφώντας το γεγονός με μελανά χρώματα. 

Είπε ο Πατριάρχης, αφού αναφέρθηκε στο γνωστό ζήτημα της Μονής Εσφιγμένου: 

"...ἕτερον λυπηρὸν πρόβλημα, ἐξελισσόμενον, παρὰ τὰς ἃς ἔλαβε περὶ τοῦ ἀντιθέτου ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία διαβεβαιώσεις, καὶ λαμβάνον, ὡς ἀνεκοινώθη κατ᾿ αὐτάς, δυσμενῆ τροπήν, εἶναι τό, διὰ τῆς εἰς δίκην παραπομπῆς, διὰ ἐκ προθέσεως πράξεις «κακουργηματικῆς» βαρύτητος, καθηγουμένου ἐκ τῶν πρώτων Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους καὶ μοναχοῦ συνεργάτου αὐτοῦ, ὡς δημοσιεύεται καὶ διαπομπεύεται διὰ τῶν μέσων ἐνημερώσεως πανελληνίως καὶ παγκοσμίως ὁ ἱερὸς οὗτος τόπος τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ὁ χῶρος οὗτος τῆς νυχθημέρου προσευχῆς καὶ τῆς ἀσκήσεως. Τὸ γεγονὸς ἐλύπησε τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν καὶ τὴν προβληματίζει, ἐπιδείξασαν μέχρι σήμερον ἀνοχὴν καὶ σύνεσιν. Οἱ εἰρημένοι, κατὰ τὸ κατηγορητήριον παραπεμπτικὸν βούλευμα, ἐκινήθησαν ἀξιοποίνως εἰς πολυπράγμονας πρωτοβουλίας καὶ ἐνεργείας πέραν καὶ ἐπὶ ὑπερβάσει τῶν μοναχικῶν καθηκόντων αὐτῶν, διὰ τὰ ὁποῖα ἐγκατελείψατε οἱ τὸν τόπον τῆς Θεομήτορος οἰκοῦντες τὸν κόσμον καὶ τὰ τοῦ κόσμου. Ὁ διασυρμὸς τὸν ὁποῖον ὑφίσταται ὁ Ἱερὸς Τόπος ἐξ αἰτίας των, ἐπὶ σειρὰν ἐτῶν, εἶναι μέγας. Ἡ τροπὴ τῆς ὑποθέσεως, ἀνεξαρτήτως τῆς ἐκβάσεως τῆς ἐπικειμένης δίκης, διδάσκει ὅτι δὲν εἶναι πρέπον νὰ ἐγκαταλείπουν οἱ μοναχοὶ τὴν μοναχικὴν ἄσκησιν καὶ νὰ ἐπιδίδωνται εἰς ἔργα κοινωνικῆς ἀποστολῆς, διὰ τὴν πραγματοποίησιν τῶν ὁποίων καταλληλότεροι εἶναι οἱ λαϊκοὶ καὶ ἡ ἐν τῷ κόσμῳ στρατευομένη Ἐκκλησία". Ολόκληρη την ομιλία του Πατριάρχη διαβάστε εδώ. 

Ο Πατριάρχης δεν κατονόμασε τον Ηγούμενο Εφραίμ και τον μοναχό Αρσένιο, αλλά είναι ηλίου φαεινότερον ότι σ' αυτούς αναφερόταν. Ο Πατριάρχης, λοιπόν, υπογράμμισε με έμφαση τον διασυρμό που υπέστη το Άγιον Όρος εξαιτίας της υπόθεσης Βατοπαιδίου, τόνισε ότι στην υπόθεση αυτή έγινε από τους πρωταίτιους υπέρβαση των μοναχικών τους καθηκόντων, σημείωσε με μια δόση αγανάκτησης ότι η "Μητέρα Εκκλησία" μέχρι σήμερα επέδειξε "ανοχήν και σύνεσιν" στο θέμα και επέστησε την προσοχή σε όλους τους μοναχούς να αποφεύγουν "νὰ ἐπιδίδωνται εἰς ἔργα κοινωνικῆς ἀποστολῆς", για να μην παρατηρούνται δυσάρεστες καταστάσεις, κι αυτό να ληφθεί υπ' όψιν ανεξάρτητα από την έκβαση της δίκης, από το αν δηλαδή αθωωθούν, ενδεχομένως, ο Εφραίμ και ο Αρσένιος. 

Είναι η πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό που ο Οικουμενικός Πατριάρχης αναφέρεται στην υπόθεση Βατοπαιδίου, και μάλιστα δημόσια και δη στο Άγιον Όρος! Η παραπομπή για κακούργημα των Εφραίμ και Αρσενίου δεν θα μπορούσε να αφήσει τον Πατριάρχη αδιάφορο. 

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν έσπευσε να καθαιρέσει τον Εφραίμ από ηγούμενο, όπως απαιτούσε η κοινή γνώμη στην Ελλάδα όταν το "σκάνδαλο" ήταν στα "φόρτε" του. Δεν τον άγγιξε ούτε όταν προφυλακίστηκε. Η αποφυλάκισή του σήμανε μια "νέα αρχή" για τον Ηγούμενο Εφραίμ, αφού η υπόθεση δεν απασχολούσε πια την κοινή γνώμη - η οικονομική κρίση επεσκίασε πολλά!.. - και ο "εκκλησιαστικός κόσμος" συσπειρώθηκε, θα λέγαμε, γύρω από τον ...αδικημένο Εφραίμ, που "στο πρόσωπό του χτυπήθηκε η Ορθοδοξία". Το Φανάρι και πάλι κράτησε στάση αναμονής και απόστασης.

Είναι εξόχως χαρακτηριστικό ότι ο Πατριάρχης κατά τις δύο πρόσφατες επισκέψεις του στην Αθωνική Πολιτεία (2011, 2013) δεν επισκέφθηκε την Μονή Βατοπαιδίου, την οποία υπό άλλας συνθήκας σίγουρα θα επισκεπτόταν, ως διακεκριμένη Μονή του Όρους. 

Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι κανένα μέσο ενημέρωσης, και κυρίως τα διαδικτυακά πρακτορεία εκκλησιαστικών ειδήσεων, δεν έδωσε σημασία στα πατριαρχικά περί Εφραίμ και Αρσενίου ρήματα. Αντιθέτως, ένα εξ αυτών πρόβαλε την συμμετοχή του Πατριαρχικού Μύρων Χρυσοστόμου στην πανήγυρη του Αγίου Ευδοκίμου του Βατοπαιδινού (στη Μονή Βατοπαιδίου) και την φράση του προς τον Εφραίμ: "ήρθαμε να καταθέσουμε την εκτίμησή μας". Τον βαθύτατο προβληματισμό του Πατριάρχη δεν τον άκουσε, άραγε, ο συντάκτης; Σ' ένα λόγο αβροφροσύνης του Μύρων στάθηκε;

Φαίνεται πάντως ότι το Φανάρι παρακολουθεί στενά την υπόθεση Βατοπαιδίου και θα λάβει τα αναγκαία μέτρα ανάλογα με την έκβαση της δίκης. Ανεξάρτητα όμως από αυτήν, ο Πατριάρχης τόνισε προς τους Αγιορείτες τον μέγα πειρασμό της εκκοσμίκευσης που ελλοχεύει σε ενέργειες που δεν αρμόζουν σε μοναχούς, ακόμα κι αν είναι περιβεβλημένες με τον μανδύα της κοινωνικής προσφοράς. 

Η ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Η ματιά του μεγάλου Κρητικού στη Μητέρα Θεσσαλονίκη 

Ὁ Χριστὸς πόνεσε, κι ἀπὸ τότε ὁ πόνος ἅγιασε, 

πολέμησε ὣς τὴν τελευταία στιγμή, 

ὁ Πειρασμὸς νὰ τὸν πλανέψει, 

κι ὁ Πειρασμὸς νικήθηκε, σταυρώθηκε ὁ Χριστός, 

κι ἀπό τότε νικήθηκε ὁ θάνατος. 

Νίκου Καζαντζάκη, Ὁ Τελευταῖος Πειρασμός. 

Κι’ αν τούτο το συγκλονιστικό απόσπασμα από τον Τελευταῖο Πειρασμό μαρτυρά με τον ομορφότερο τρόπο την ανυπόκριτη αγάπη του μεγάλου Κρητικού στοχαστή για το Χριστό, το έργο του στο σύνολό του αποτελεί μια αδιάψευστη μαρτυρία αυτής της αγάπης. Εξ’ άλλου την πνευματικότητα τη συναντά κανείς, ακόμη και στα πιο ιδιαίτερα μέρη και κυρίως σ’ εκείνα, καθώς ο Χριστός με την ίδια του τη ζωή, μας φανέρωσε πως πάντα κατοικεί μέσα στην καρδιά των αβέβαιων και των ανήσυχων. Η πνευματικότητα και η ατόφια θρησκευτικότητα ως αέναη αναζήτηση συνεχίζει ακάθεκτη να χαρακτηρίζει και το μεγάλο συγγραφέα, καθώς υπήρξε ένας ένθεος άθρησκος, ένας άνθρωπος που αναζητούσε εναγωνίως το Θεό, αλλά ταυτοχρόνως δεν συμβιβάστηκε με κανένα σύστημα της εποχής του. Ο Νίκος Καζαντζάκης ανήκει αναμφίβολα στους ελεύθερα σκεπτόμενους ανθρώπους, στους ανθρώπους εκείνους που αγωνίζονται ακατάπαυστα να βρουν την αλήθεια ώστε να πλημμυρίσει με φως η ζωή τους. Για το μεγάλο Κρητικό, ο άνθρωπος ανακαλύπτει το Θεό μέσα από τη συνεχή αναζήτηση, την αμφισβήτηση, ακόμη και την άρνηση. Πρέπει να φτάσει κανείς στην Άβυσσο για να προσεγγίσει το Θεό και σ’ αυτή την προοπτική ακόμη και η αμφισβήτηση, εφόσον μπορεί να οδηγήσει στην ένωση, είναι μια απόλυτα υγιής διαδικασία. 

Το περασμένο Σάββατο στις 12 του Οκτώβρη στην πόλη της Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο, έλαβε χώρα η Στρογγυλή Τράπεζα με θέμα: «Πνευματικότητα και Θρησκευτικότητα στον Νίκο Καζαντζάκη», η οποία διοργανώθηκε από τη «Διεθνή Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη» υπό την προεδρία της κ. Γιούλης Ιεραπετριτάκη, Ιστορικού-Αρχαιολόγου και Υπεύθυνης της Τοπικής Επιτροπής Θεσσαλονίκης-Χαλκιδικής της Δ.Ε.Φ.Ν.Κ. και με τη συμμετοχή του κ. Χρυσόστομου Σταμούλη, Καθηγητή και Προέδρου του Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ. με θέμα: «Salvatores Dei. Νίκος Καζαντζάκης και Ορθόδοξη παράδοση», τον Σεβασμιώτατο Ανδρέα Νανάκη, Μητροπολίτη Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάνου, Καθηγητή Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ. και Πρόεδρου της Διοικούσης Επιτροπής της «Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης», με θέμα: «Η Εκκλησία και ο Νίκος Καζαντζάκης: Ο μύθος του αφορισμού και της ταφής του», τον κ. Παναγιώτη Υφαντή, Επίκουρο Καθηγητή Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ. με θέμα: «Ο Φτωχούλης του Καζαντζάκη», την κ. Αγαθή Μαρκάτη, Διδάκτορα Φιλοσοφίας με θέμα: «Νίκος Καζαντζάκης: προσεγγίσεις του θείου – από τον Bergson στην εξελικτική θεολογία», την Ευαγγελία Δαμούλη-Φίλια, Διδάκτορα Ιονίου Πανεπιστημίου και συγγραφέα με θέμα: «Η Αθωνική εμπειρία του Νίκου Καζαντζάκη», τη γραφούσα του παρόντος άρθρου, Μαρία Χατζηαποστόλου, Θεολόγο, Καθηγήτρια Μέσης Εκπαίδευσης και Υποψήφια Διδάκτορα Θεολογίας Α.Π.Θ. με θέμα: «Το πρόσωπο του Χριστού στο Νίκο Καζαντζάκη». Η κρητική ματιά του μεγάλου Κρητικού, διαπεραστική και επίκαιρη παρά ποτέ, ταράζει πάντα τα λιμνάζοντα νερά της βεβαιότητάς μας και μας μυεί σ’ έναν κόσμο όπου ο δρόμος της αλήθειας είναι το ταξίδι, ο αγώνας και ο αέναος ανήφορος. Γιατί όπως μαρτυρά ο ίδιος ο συγγραφέας «χωρὶς σταύρωση ἀνάσταση δὲ γίνεται». 

Ο Καζαντζάκης παλεύει ώστε ο άνθρωπος να μη σκοτώσει μέσα στην ύπαρξή του την έκπληξη του μυστηρίου και να διαφυλάξει εντός του το θεανθρώπινο παράδοξο. Να μη ξεχάσει την αληθινή του αποστολή, καθώς το αληθινό χρέος του κάθε μαχόμενου ανθρώπου είναι η μίμηση του Χριστού: «– Αὐτὸ λέγεται, ἀντιμίλησε ὁ παπα-Γιάνναρος μὲ θυμό, αὐτὸ λέγεται, πάτερ ἅγιε: ἀκολουθῶ τ’ ἀχνάρια τοῦ Χριστοῦ. Δὲν ἔμεινε, μαθές, ὁ Χριστὸς παρὰ σαράντα μέρες στὴν ἔρημο˙ ὕστερα κατέβηκε ἀπὸ τὴν κορφὴ τῆς μοναξιᾶς, πόνεσε, πείνασε, πάλεψε μὲ τοὺς ἀνθρώπους, σταυρώθηκε. Ποιό ’ναι λοιπὸν τὸ χρέος τοῦ ἀληθινοῦ χριστιανοῦ; Τό ’πα, τὸ ξαναλέω: ν’ ἀκολουθάει, ἀπάνω στὴ γῆς, τ’ ἀχνάρια τοῦ Χριστοῦ». Ο μεγάλος Κρητικός χτυπά την υποκρισία και το φαρισαϊσμό, καταφέροντας ένα καίριο χτύπημα κατά του απάνθρωπου ηθικισμού που στερεί από τον άνθρωπο την όντως ζωή. Ο κατασκευασμένος, ο ψεύτικος Χριστός του συστήματος, δικαιολογεί τα φρικτά εγκλήματα των εξουσιαστών μέσα στην ανύπαρκτη συνείδησή τους. Ο αληθινός Χριστός όμως αγκαλιάζει τον όλον άνθρωπο, τον πόνο και την αγωνία του, καθώς κάθε άνθρωπος που διώκεται από το κοινωνικό κατεστημένο συμβολίζει τον ίδιο το Χριστό: «Μὰ τώρα κατάλαβα˙ ὁ Χριστὸς εἶναι παντοῦ, τριγυρίζει ἀπόξω ἀπὸ τὸ χωριό μας, χτυπάει τὴν πόρτα μας, στέκεται καὶ ζητιανεύει ἀπόξω ἀπὸ τὴν καρδιά μας. Φτωχός, πεινασμένος, ἄστεγος εἶναι ὁ Χριστὸς στὸ πλούσιο τοῦτο κεφαλοχώρι, ὅπου ζοῦν καὶ βασιλεύουν οἱ Ἀγάδες, οἱ Λαδάδες, οἱ παπα-Γρηγόρηδες. Φτωχός, κι ἔχει καὶ παιδιὰ ποὺ πεινοῦνε. Ζητιανεύει, χτυπάει τὶς πόρτες καὶ τὶς καρδιές, καὶ τὸν διώχνουν ἀπὸ πόρτα σὲ πόρτα, ἀπὸ καρδιὰ σὲ καρδιά». 

Ο μεγάλος Κρητικός είναι ο αέναος ταξιδευτής του απείρου και στην εποχή του κήρυξε την αρχή της αγίας αβεβαιότητας. Η αρχή της βεβαιότητας είναι το τέλος της αγιότητας και το τέλος της βεβαιότητας είναι η αρχή της αγιότητας. Η αγιότητα που αποτελεί την κατεξοχήν έκφραση της αγίας τρέλας του ανθρώπου προς το Θεό, δεν αίρεται από τα λάθη, αλλά ολοκληρώνει ακόμη και μέσα από τις αστοχίες το ανθρώπινο πρόσωπο. Η αγία ευαισθησία των ποιητών και των αφανών, των ταπεινών και των αγίων, διασώζει το ανθρώπινο πρόσωπο καταξιώνοντάς το και οδηγώντας το στη θέωση. Η αγία ευαισθησία ήταν, είναι και θα είναι πάντα η μεγάλη δύναμη της αδυναμίας μας. 

Μαρία Χατζηαποστόλου 

Θεολόγος-Μrs Θεολογίας 

Καθηγήτρια Μέσης Εκπαίδευσης 

Υποψήφια Διδάκτωρ Θεολογίας Α.Π.Θ.