Η "ΟΔΥΣΣΕΙΑ" ΩΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΧΑΤΖΗΓΙΑΚΟΥΜΗ

Τον Μάϊο του 2016 παρουσιάσαμε εδώ στην Ιδιωτική Οδό το μέγα εκδοτικό γεγονός του Κέντρου Ερευνών και Εκδόσεων, ήτοι την «Οδύσσεια» του Ομήρου σε μετάφραση του σπουδαίου φιλολόγου Μανόλη Χατζηγιακουμή. Μια έκδοση που για μας αποτελεί ποιητική πράξη και υπόθεση εθνικού περιεχομένου. Μια έκδοση που περιλαμβάνει και το πρωτότυπο ομηρικό κείμενο – αντικριστά με την μετάφραση – κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά. 

Αλλά εκδοτικό γεγονός αποτελεί και το «Ανθολόγιο Οδύσσειας», που κυκλοφόρησε το 2016, σε μια σοβαρή και επιμελημένη έκδοση και αποτελείται από τρία τομίδια! 

Ο Μανόλης Χατζηγιακουμής μας εξηγεί το όλο εγχείρημα της ανθολόγησης στον Πρόλογο του έργου: 

"Στο παρόν υπό τον τίτλο «Ανθολόγιο Οδύσσειας» περιέχονται εκατόν ένα (101) Αποσπάσματα Μεταφρασμένα από ολόκληρη την Οδύσσεια (Ραψωδίες α-ω). Πρόκειται για Εκλογή με τα πιο χαρακτηριστικά, και καίρια, χωρία-αποσπάσματα του αρχαίου κειμένου, τα οποία είναι στην ουσία οι καθαυτό συνεκτικοί σπόνδυλοι του όλου επικού καμβά. Πολλά έχουν μιαν εμφανή αυτονομία, που επιβεβαιώνουν την άποψη ότι προϋπήρχαν ως αυτόνομες επίσης αφηγηματικές ενότητες πριν χρησιμοποιηθούν και ενταχθούν δομικά, με εξαιρετική μαεστρία και τέχνη, στο ενιαίο αφηγηματικό οικοδόμημα που ονομάζεται «Οδύσσεια». Η αυτοτελής εδώ παράθεση, με τους ειδικούς, πεποιημένους υπέρτιτλους, καθιστά τα ανθολογημένα αυτά Αποσπάσματα οιονεί αυθύπαρκτα ποιητικά σύνολα με αφηγηματική αυτοτέλεια και συγκεκριμένο κάθε φορά αφηγηματικό ποιητικό κέντρο. Σε ορισμένες περιπτώσεις η αυτονομία αυτή κτίζεται και με ειδικές τεχνικές παρεμβάσεις (προτάσσεται αναγκαίος στίχος από προηγούμενη διατύπωση του πρωτοτύπου, γίνονται ενωτικές συντμήσεις με παράλειψη συνειρμικών στο πρωτότυπο μυθοποιητικών ή άλλων παρεκβάσεων, επιλέγεται αρχική ή καταληκτική ισχυρή στίξη, αντί της χαλαρότερης του πρωτοτύπου, άνω τελείας ή κόμματος, και άλλα σχετικά). Έτσι, η παρούσα Εκλογή-Ανθολόγιο δεν δίνει μόνο τη δυνατότητα να περιηγηθεί και να απολαύσει κανείς, σε μικρό χρόνο, όλη την ποιητική και αφηγηματική πεμπτουσία της Οδύσσειας, αλλά λειτουργεί και ως μία περίπου σύγχρονη Ποιητική Συλλογή (και στα Πρωτότυπα και στα Μεταφρασμένα Αποσπάσματα) πεποιημένη με βάση το ίδιο το πρωτότυπο, και στην οποία εγγράφεται αναμφισβήτητα και η οποιαδήποτε προσωπική αντίληψη και ευαισθησία (κάτι αντίστοιχο, αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση, με την πεποιημένη εκδοτική φόρμα του Πολυλά στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Σολωμού). Ο κύριος αυτός τόμος (ως Αʹ), ο υποτιτλούμενος «Αποσπάσματα Μεταφρασμένα», συνοδεύεται από δύο ακόμη παράλληλους και ομοιόσχημους, οι οποίοι μορφοποιούν ως τρίτομη την μικρή, και από μιαν άποψη περισσότερο ευέλικτη, αυτή Έκδοση. Ο ένας (ως τόμος Βʹ), με τον προσδιοριστικό υπότιτλο «Τα Πρωτότυπα Κείμενα», περιέχει τα αντίστοιχα αρχαία αποσπάσματα, με τους ίδιους ακριβώς (νεοελληνικούς) υπέρτιτλους και την ίδια ακριβώς αρίθμηση. Ο άλλος (ως τόμος Γʹ), με τον τίτλο «Σχόλια και Αναλύσεις», περιλαμβάνει σχόλια και παρατηρήσεις για την κάθε μία (από τις 24 Ραψωδίες) χωριστά, την ένταξη (και ανάδειξη) των Αποσπασμάτων στα επιμέρους αφηγηματικά δεδομένα, αλλά και σχόλια για τη σύνολη αφηγηματική τεχνική, την επική αφήγηση και την εν γένει λογοτεχνικότητα του έπους.

Με την ευκίνητη, μικρόσχημη αυτή εκδοτική μορφή που κατατίθεται εδώ (σε αντίθεση με την ενιαία μεγάλη Φιλολογική Έκδοση, με την Εισαγωγή, τη Μετάφραση, το Πρωτότυπο, τα καθαυτό Ερμηνευτικά Σχόλια) δίνεται η δυνατότητα είτε να αφουγκραστεί κανείς μόνο τα ρυθμικά και λεκτικά σήματα της Νεοελληνικής απόδοσης είτε την αποκαλυπτική πυκνότητα και παραστατικότητα του πρωτοτύπου ή και τα δύο παράλληλα (με τη δυνατότητα καταφυγής πάντοτε και στην πλήρη μεγάλη Έκδοση). Ακόμη, εξίσου σημαντικό, δίνεται η δυνατότητα, με τις αναλύσεις και τα σχόλια, να αποκαλυφθούν τα κρυμμένα μυστικά μιας μεγάλης αφηγηματικής τέχνης, η οποία αποτελεί έκτοτε την αρχέγονη μήτρα οποιασδήποτε μετέπειτα λογοτεχνικής έκφρασης. Τα Σχόλια αυτά, διαφορετικά από τα ακραιφνώς φιλολογικά και ερμηνευτικά της μεγάλης Φιλολογικής Έκδοσης, βοηθούν στο να γίνει περισσότερο αντιληπτή και κατανοητή η περίτεχνη και ευφάνταστη πράγματι πλοκή του μοναδικού αυτού αφηγηματικού αριστουργήματος. Η ιδέα της Ανθολόγησης αυτής γεννήθηκε με την έναρξη της Μετάφρασης (1992). Οι επιμέρους επιλογές οριστικοποιούνταν με το πέρας κάθε Ραψωδίας και με μετατροπή των ίδιων συνήθως πλαγιότιτλων σε υπέρτιτλους. Έτσι, το Ανθολόγιο οικοδομήθηκε σταδιακά και παράλληλα μέσα από τα ίδια τα σπλάγχνα της συνολικής μετάφρασης. Τα δημοσιευόμενα εδώ κατ’ εκλογήν από όλη την Οδύσσεια Αποσπάσματα (Μεταφρασμένα και Πρωτότυπα) αναδεικνύουν το κάλλος και την παραστατική δύναμη (σχεδόν κινηματογραφική) ενός ανεπανάληπτου προφορικού ποιητικού κόσμου και αποκαλύπτουν μια σπάνια αφηγηματική τέχνη, προσωπική και συλλογική, που έχει αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα της στην οικουμενική ανθρώπινη Ιστορία."

Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΟΥΧΗΣ ΕΥΛΟΓΩΝ

Γιάννης Τσαρούχης ευλογών

«Ο Ντασσέν κατόρθωσε να συνδυάσει την παραδοσιακή αφηγηματικότητα του κινηματογράφου του Χόλιγουντ με το οπτικό στυλ του ευρωπαϊκού κινηματογράφου [...]. Το ντοκιμαντερίστικο ύφος του, η χρήση φυσικών χώρων και η εμμονή του στα αστικά τοπία, άσκησαν πολύ μεγάλη επιρροή σ’ έναν σημαντικό αριθμό κινηματογραφικών δημιουργών». 

Αυτά είπε ο σπουδαίος σκηνοθέτης Μάρτιν Σκορσέζε για την θρυλική ταινία του Ζυλ Ντασσέν «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται», βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη. 

Μια ταινία του 1957, με την Μελίνα Μερκούρη στον ρόλο της Μαγδαληνής και τον Πιερ Βανέκ σ’ εκείνον του Χριστού. 

Την μουσική υπέγραφε ο Ζωρζ Ορικ, αλλά η επιμέλεια ελληνικών θεμάτων ήταν του Μάνου Χατζιδάκι. 

Τα κοστούμια έκανε ο Γιάννης Τσαρούχης. 

Στην φωτογραφία που δημοσιεύουμε εδώ (από το βιβλίο «Ο στοχαστής του Μαρουσιού» της Μαρίας Καραβία), ο Τσαρούχης ντυμένος με ράσα που είχε σχεδιάσει ανάμεσα στα 700 κοστούμια της ταινίας του Ζυλ Ντασσέν. 

Π.Α.Α.

 

ΣΤΙΣ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ "ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ" ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΠΑΧΘΕΝΤΕΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΧΑΛΕΠΙΟΥ

Το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» (υπεύθυνος: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος) διοργανώνει εκδήλωση μνήμης για τους δύο απαχθέντες Μητροπολίτες Χαλεπίου της Συρίας, τον Ελληνορθόδοξο Μητροπολίτη Παύλο Yazιji και τον Συροϊακωβίτη Ιωάννη Ibrahim, καθώς συμπληρώθηκαν, στις 22 Απριλίου 2019, έξι χρόνια από την απαγωγή τους. 

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 6 Ιουνίου 2019 και ώρα 8 μ.μ. στην Αίθουσα Διδασκαλίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής», στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. 

Για το διεθνές αυτό – άλυτο μέχρι στιγμής – ζήτημα, θα μιλήσουν οι: 

- Habib Lavant, καθηγητής θεολόγος – φιλόλογος, με καταγωγή από το Χαλέπι. 

- Roni Bou Saba, Λιβανέζος θεολόγος, φιλόλογος και μεταφραστής. 

- Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, θεολόγος – blogger. 

Ο Habib Lavant γεννήθηκε στο Χαλέπι της Συρίας το 1940. Σπούδασε στην Θεολογική Σχολή του Πατριαρχείου Αντιοχείας στο Μπαλαμάντ του Λιβάνου, στην οποία και δίδαξε, στη συνέχεια, ως καθηγητής. Κατόπιν ήρθε στην Ελλάδα όπου ως καθηγητής θεολόγος και φιλόλογος δίδαξε επί σειρά ετών στην Μέση Εκπαίδευση, υπηρετώντας και ως Λυκειάρχης. Δίδαξε, επίσης, ελληνική γλώσσα στην Σχολή Ικάρων και στο Διδασκαλείο Ξένων Γλωσσών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο καθηγητής H. Lavant είχε προσωπική γνωριμία και φιλία με τον απαχθέντα Μητροπολίτη Χαλεπίου Παύλο, τον οποίο είχε συναντήσει στην Αθήνα λίγες μέρες πριν την απαγωγή του. Μάλιστα, ο H. Lavant είναι ο άνθρωπος στον οποίο έστειλε γραπτό τηλεφωνικό μήνυμα (sms), ο Χαλεπίου Παύλος, λίγα λεπτά μετά την απαγωγή του. Έκτοτε χάθηκε κάθε ίχνος του. 

Ο Roni Bou Saba κατάγεται από τον Λίβανο και σπούδασε θεολογία στην Θεολογική Σχολή του Μπαλαμάντ και αραβική φιλολογία. Στη συνέχεια σπούδασε ελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Πατρών και είναι υποψήφιος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάζεται ως δάσκαλος της Αραβικής Γλώσσας στο Διδασκαλείο Ξένων Γλωσσών του Πανεπιστημίου Αθηνών και αναπτύσσει ξεχωριστή μεταφραστική δραστηριότητα. Συμμετέχει ενεργά σε εκδηλώσεις για τους Χριστιανούς της Μέσης Ανατολής. 

Ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, θεολόγος, μουσικός και blogger, με το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» που ίδρυσε και του οποίου έχει την ευθύνη, έχει πραγματοποιήσει τα τελευταία χρόνια εκδηλώσεις και για τους Χριστιανούς της Μέσης Ανατολής. Ανάμεσά τους: «Οι Χριστιανοί της Μέσης Ανατολής: Ιστορία – Πνευματικότητα – Μνημεία», «Οι μουσικές των Χριστιανών της Μ. Ανατολής», «Ο Καβάφης της Μ. Ανατολής» κ.α. Επίσης, έχει κάνει τηλεοπτικές εκπομπές για τους Χριστιανούς της Μ. Ανατολής, με αφορμή τα τραγικά γεγονότα των τελευταίων ετών.

"ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ" ΤΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΚΑΛΟΜΟΙΡΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

«...Πιστεύω πως μέσα στον Παλαιολόγο έκλεισα όλους τους ψαλμούς και τους χυμούς της γέρικης καρδιάς μου, σαν το παλιό δέντρο που, πριν φύγει για πάντα και γείρει τους κλώνους του να πέσει στη μαύρη γης, θέλει να ανθίσει μια τελευταία φορά και να χαρίσει στον κάμπο τη στερνή του ευωδιά και τα τελευταία του φύλλα. Γι' αυτό αντικρίζω τη μουσική του Παλαιολόγου με κάποιο δέος, ξέροντας πως είναι το στερνό μου τραγούδι...».

Με τις παραπάνω φράσεις συνόδευε στα 1961 ο 78χρονος τότε Μανώλης Καλομοίρης την πέμπτη, τελευταία και πλέον μεγαλόπνοη όπερά του με τίτλο «Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος», βασισμένη στο ομώνυμο έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Μια μουσική τραγωδία - θρύλος!

Με τον «Κωνσταντίνο Παλαιολόγο» κλείνει ο κύκλος της δημιουργίας αλλά και της ζωής του Μανώλη Καλομοίρη αφού λίγους μόλις μήνες μετά την ολοκλήρωση της σύνθεσης ο μεγάλος έλληνας συνθέτης ­ η δημιουργική πορεία του οποίου συνδέθηκε με την ιδέα μιας συμφωνικής μουσικής που θα «συμπύκνωνε» τα χαρακτηριστικά της εθνικής παράδοσης ­ έφυγε από τη ζωή. Ο θάνατος τον βρήκε στις 3 Απριλίου 1962 χωρίς να προλάβει να δει επί σκηνής το κύκνειο άσμα του, η πρεμιέρα του οποίου δόθηκε από την Εθνική Λυρική Σκηνή στις 12 Αυγούστου του ίδιου χρόνου και στο πλαίσιο του τότε Φεστιβάλ Αθηνών. Διηύθυνε ο Ανδρέας Παρίδης. 

Η σύνθεση της τριμερούς όπερας είχε ολοκληρωθεί στις 23 Φεβρουαρίου 1961 και λίγο αργότερα εκδιδόταν η παρτιτούρα του έργου από την Εθνική Λυρική Σκηνή. Οι στίχοι και το εν γένει κείμενο του Καζαντζάκη διατηρήθηκαν αυτούσιοι ­ εκτός από κάποιες μικρές παρεμβολές ­ ενώ για λόγους «μουσικής οικονομίας», όπως ο ίδιος ο Καλομοίρης δήλωνε, η δραματική πλοκή τροποποιήθηκε ελαφρώς με τη συντόμευση ορισμένων σκηνών, χωρίς ωστόσο να αλλοιωθούν «ο χαρακτήρας και το χρώμα του έργου του μεγάλου συγγραφέως». Δημοτικό τραγούδι, βυζαντινό μέλος και θρύλοι απεδείκνυαν για μία ακόμη φορά την έντονη έλξη που ασκούσαν στον συνθέτη.
Η όπερα έχει διάρκεια 2 ώρες και 15 λεπτά. 

Στιγμιότυπο από την παράσταση του Φεστιβάλ Αθηνών 2001

Καταθέτοντας τον «Κωνσταντίνο Παλαιολόγο» στην Ακαδημία Αθηνών ο Μανώλης Καλομοίρης χαρακτήριζε αυτή την τελευταία του όπερα ό,τι καλύτερο είχε στο είναι του «από δύναμη, από ψυχή, από καρδιά, από απελπισία» μεταφράζοντας την τελευταία σε δημιουργική δύναμη.
«Όχι πως νομίζω ότι έγραψα ένα μουσικό αριστούργημα αντάξιο του θαυμαστού δραματικού λόγου» δήλωνε τότε ο συνθέτης. «Ο Θεός φυλάξοι! Πιστεύω όμως πως με τη μουσική μου στον "Παλαιολόγο" εχάραξα μια σελίδα στην ιστορία της Ελληνικής Τέχνης. Και όχι τόσο για το δούλεμα των βυζαντινών ήχων και ψαλμών όσο γιατί έδειξα πως εδώ στην μουσικήν Ελλάδα που δέρνεται από λογής λογής ανέμους και αμφιβολίες κρατώ ακλόνητα τα καλλιτεχνικά μου ιδανικά, τους πνευματικούς μου θεούς, την πίστη μου στην ελληνική μουσική ιδέα».

Ο Καλομοίρης σημείωνε κάπου αλλού δικαιολογώντας την «αθέτηση» μιας παλαιότερης δέσμευσής του: «Δεν ξεχνώ πως κάποτε υποσχέθηκα στον φίλο μου Αντίοχο Ευαγγελάτο να του χαρίσω τη μουσική του "Παλαιολόγου"· όμως το έργο, καθώς διαμορφώθηκε, ξεπέρασε κάθε μου προγενέστερη προσπάθεια... Γι' αυτό τον παρακαλώ να δεχτεί να αφιερώσω τον "Κωνσταντίνο Παλαιολόγο" στον ελληνικό λαό, από τον απλό λαό των ανίδεων και καλών ανθρώπων ως σε όλους που νιώθουνε, όπως ο ίδιος ο Αντίοχος, τον παλμό, τον πόνο και τη δόξα του έθνους και της φυλής...».

Νομίζω πως ο Καλομοίρης όταν έγραφε τα παραπάνω δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι την όπερά του αυτή θα σκηνοθετούσε κάποια στιγμή ο γιος του Αντίοχου Ευαγγελάτου, ο αείμνηστος Σπύρος Ευαγγελάτος, ο οποίος υπέγραψε την σκηνοθεσία στο ανέβασμα της όπερας τον Ιούλιο του 2001 στο Ηρώδειο. 

Από το ανέβασμα της όπερας στην Αθήνα το 1971

Την τελευταία αυτή όπερα του Καλομοίρη μπορείτε να ακούσετε, αγαπητοί φίλοι, από τους ψηφιακούς δίσκους 9-10 του σπουδαίου συλλογικού έργου Αντίς για όνειρο, που περιέχει Έργα Ελλήνων συνθετών 19ου και 20ου αιώνα. Η ηχογράφηση της όπερας προέρχεται από τη συναυλιακή παράσταση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στη Θεσσαλονίκη το Νοέμβριο του 1997. Διευθύνει ο αρχιμουσικός Βύρων Φιδετζής, ο "απόστολος" της νεοελληνικής μουσικής δημιουργίας.
Το θεατρικό έργο "Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος" του Ν. Καζαντζάκη, μπορείτε να ακούσετε στη συνέχεια από την "Θεατρική βραδιά" του Γ' Προγράμματος. Πρόκειται για μία ηχογράφηση του 1982.

ΕΠΤΑ ΦΩΤΟΣΤΙΓΜΕΣ ΤΗΣ ΕΠΤΑΛΟΦΟΥ

Επτά θαυμάσιες Πολίτικες στιγμές που αποτύπωσε εξαίσια με τον φωτογραφικό φακό του ο συνοδίτης Ιωάννης - Πορφύριος Καποδίστριας, ειδικά για την Ιδιωτική Οδό. 

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε πάντα να επιστρέφει την Πόλη, προσπαθώντας να αγγίξει κάθε φορά την μαγεία της... Που είναι ατελεύτητη!

Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ ΣΕ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΙΟΥΛΙΤΑΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου είναι γνωστό πως έχει ασχοληθεί και με την επιμέλεια εκδόσεων. Πρωτίστως του μεγάλου μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, του οποίου άλλωστε και το έργο διαχειρίζεται ως πνευματική κληρονόμος. Έχει, όμως, επιμεληθεί και άλλες, σημαντικές εκδόσεις. 

Η Ιουλίτα Ηλιοπούλου αναμφισβήτητα διαθέτει πρώτα – πρώτα οξυμένο γλωσσικό αισθητήριο, κι αυτό είναι ο μεγάλος οδηγός στην επιμέλεια των κειμένων. Κι ακόμα, από την ευρύτατη απήχηση των εκδόσεων που έχει επιμεληθεί, κυρίως του Ελύτη, φαίνεται πως πετυχαίνει να κινητοποιήσει όλους τους συντελεστές μιας έκδοσης, από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο, ώστε να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό. 

Πριν 19 χρόνια επιμελήθηκε μία ανθολογία των ποιημάτων του Μίκη Θεοδωράκη, η οποία εκδόθηκε από τις εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη (Αθήνα 2000). 

Τώρα, από τις εκδόσεις Ιανός έχουμε την επανέκδοση της Θεοδωρακικής αυτής ποιητικής ανθολογίας, που καλύπτει μια ολόκληρη πεντηκονταετία. Ο τίτλος του βιβλίου είναι στίχος από ποίημα του Θεοδωράκη: «Να μαγευτώ και να μεθύσω/ τις σιωπηλές ακούγοντας φωνές των ουρανών». Το έργο του εξώφυλλου είναι της Έφης Ξένου. Τα χειρόγραφα και τα σχέδια που περιλαμβάνονται στην έκδοση προέρχονται από το Αρχείο Μίκη Θεοδωράκη, το οποίο βρίσκεται στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής». 

Στην εξαιρετική εισαγωγή της η Ιουλίτα Ηλιοπούλου, με τίτλο «Με μελωδίες από σιωπή», προτάσσει ως μότο τη δήλωση του Θεοδωράκη: «Δεν είμαι ποιητής, όμως όταν οι στίχοι άρχισαν να σφυροκοπούν το μυαλό μου, ένιωσα πόσο οι λέξεις μπορεί να ντυθούν στο αίμα, πόσο μπορούν να με λυτρώσουν…». 

Η Ιουλίτα Ηλιοπούλου αμέσως μας τοποθετεί τον μέγα Μίκη: «Δημόσιος ο ίδιος ως σύμβολο, ως κοινός τόπος αναφοράς, ως κομβικό σημείο που πάνω του τέμνονται οι πολλοί δρόμοι της σύγχρονης ιστορίας, της τέχνης, της ανθρώπινης περιπέτειας, καταφέρνει ωστόσο να παραμένει ο μοναχικός ιδιώτης ενός γλαυκού ουρανού που με την αυθορμησία παιδιού ονομάζει τα πράγματα κι αυτά τον ακολουθούν στο παιχνίδι τής κάθε λεπτού δημιουργίας». 

Η Ιουλίτα Ηλιοπούλου στην εισαγωγή της σημειώνει μεταξύ άλλων: "Ο Θεοδωράκης ξέρει ν' ανασύρει απ' την κάθε στιγμή έναν χρόνο απόλυτο, όλο δικό του, κι ας τον κλέβουν οι εκάστοτε εξουσίες, κι ας τον τεμαχίζει η γύρω πραγματικότητα, αυτός μπορεί να τον αποκαθιστά αυτούσιο μέσα στον νού του, να τον ακεραιώνει μέσα στο δυνατό κόκκινο χρώμα που έχουν τα γεράνια στη γλάστρα του. …Στα ποιήματά του έρχεται ίσαμε την κόλλα του χαρτιού του, ανεπιτήδευτος, απλός, έχοντας προς στιγμήν λησμονήσει την οικείωσή του με την κορυφαία στιγμή αυτής της τέχνης. Έρχεται με την αμεσότητα σχεδόν λαϊκού ποιητή, που, κι ας πέρασαν αιώνες λόγου, θ' αρθρώσει την πρώτη λέξη τώρα. Τώρα θα μαγευτεί απ' το πολύ πράσινο που τον ξημέρωσε, τώρα θα μεθύσει απ' ένα «σ' αγαπώ». Προφέρει τις συλλαβές του με την εμπιστοσύνη ότι απευθύνεται πάντα κάπου, με τη σοβαρότητα του ακατάληπτου που κλείνουν και τα πιο φθαρμένα ακόμα νοήματα, με τον κίνδυνο της ανατροπής που φέρει η διάθεσή του, με την ασφάλεια της ειλικρίνειάς του". 

Ας θυμηθούμε ότι τη σχέση Θεοδωράκη – Ηλιοπούλου, «στοιχειώνει» το «Μονόγραμμα» του Οδυσσέα Ελύτη, το οποίο απήγγειλαν από κοινού συγκινητικά σε μια ηχογράφηση με φόντο το Adagio του Μίκη Θεοδωράκη. 

Κι ακόμα, σε ομιλία της στο Διεθνές Συνέδριο για τον Μίκη Θεοδωράκη, στα Χανιά το 2005 (με αφορμή τα 90χρονα του μεγάλου συνθέτη), η Ιουλίτα Ηλιοπούλου ξεκαθάρισε: «Αν η ποίηση δεν είναι περιοριστικά και μόνον η τέχνη του έναρθρου λόγου, αν η ποίηση είναι, όπως έγραφε ο Γιώργος Σαραντάρης, εκείνος ο εαυτός μας που δεν κοιμάται ποτέ, αν όπως υποστηρίζει ο Οδυσσέας Ελύτης αποτελεί το άλλο πρόσωπο της υπερηφάνειας, αν το ποίημα είναι παντού όπως επίμονα επαναλαμβάνει ο Γιώργος Σεφέρης, τότε η περίπτωση του Μίκη Θεοδωράκη θα μπορούσε στο σύνολό της να χαρακτηρισθεί ως γνήσια κι εξόχως ποιητική.» 

Μας λέει, δηλαδή, η ποιήτρια ότι η όλη περίπτωση Θεοδωράκη είναι ποιητική! 

Στην ίδια ομιλία της λέει, επίσης: «Κύμα είναι και ξεσπά ο Μίκης Θεοδωράκης πάνω σε μία συχνά υπνώτουσα πραγματικότητα, με την λυρική του ιδιοσυγκρασία, με το δυναμικό στοχασμό του, με την πολύτροπη και ρωμαλέα μουσική του, με το σύνολο της αυθεντικά ποιητικής παρουσίας του.» 

Άρα, η ποιητική ανθολογία του Μίκη, που μας προτείνει η Ιουλίτα Ηλιοπούλου, δεν είναι απλώς ένα βιβλίο ή έστω μια ακόμη ποιητική ανθολογία ενός σπουδαίου ανθρώπου. Είναι μια στάση ζωής. Ποιητική και αντισυμβατική. Ικανή να μαγέψει και να μεθύσει… 

Μεθύστε, λοιπόν, απ’ τ’ αθάνατο κρασί του Θεοδωράκη, με μελωδίες από σιωπή…

Γιάννης Μάντακας: Το αποτύπωμα ενός πρωτοπόρου

Ο μαέστρος Γιάννης Μάντακας ανήκει στην προσωπική μου μυθολογία από τη νεότητά μου. 
Σαν τώρα τον θυμάμαι να μας διδάσκει μια εξπρεσιονιστική εκδοχή του δημοτικού "Λεμονάκι μυρωδάτο", στα χορωδιακά σεμινάρια που πραγματοποιήθηκαν ανά την Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του '80.
Και βέβαια τον ήξερα - σαν από πάντα - λόγω των έργων σύγχρονης μουσικής, ελλήνων συνθετών, που διηύθυνε και ήταν σολίστ ο αείμνηστος Λυκούργος Αγγελόπουλος.
«Γιάννης Μάντακας: Το αποτύπωμα ενός πρωτοπόρου» ήταν ο τίτλος της επετειακής εκδήλωσης με την οποία το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης τίμησε τη μνήμη του οραματιστή και πρωτοπόρου μαέστρου και ιδρυτή της ομώνυμης Χορωδίας του ΑΠΘ, με αφορμή τη συμπλήρωση 20 ετών από τον θάνατό του. 

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 15 Μαΐου 2019, και ώρα 20:00, στην Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ. 

Οι φίλοι και συνεργάτες του Γιάννη Μάντακα, Πέτρος Μπεκιαρίδης, Γιάννης Λαλάτσης, Γεώργιος-Ιούλιος Παπαδόπουλος και Αμαλία Παπαδοπούλου-Συμεωνίδου, μιλησαν για τη ζωή και το έργο του, ενώ παράλληλα προβλήθηκε σχετικό αρχειακό υλικό. 

Στο μουσικό πρόγραμμα της εκδήλωσης συμμετείχαν η χορωδία «Γιάννης Μάντακας» του ΑΠΘ, καθώς και το Χορωδιακό Εργαστήρι» και η χορωδία «Τρισεύγενη Καλοκύρη» του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ. 

Στο τέλος της εκδήλωσης, παλιοί και νέοι χορωδοί τραγούδησαν μαζί γνωστά χορωδιακά τραγούδια, πολλά από τα οποία γράφτηκαν και παρουσιάστηκαν σε πρώτες εκτελέσεις από την ιστορική χορωδία του ΑΠΘ. 

Παραθέτουμε αναλυτικά το πρόγραμμα της εκδήλωσης.
Το σχετικό βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε εδώ.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΝΤΑΚΑ by Panagiotis Andriopoulos on Scribd

Ο Γιάννης Μάντακας (1932-1998) με τη συνεργασία των Πρυτανικών Αρχών, ίδρυσε το 1953 το Μουσικό Τμήμα της Πανεπιστημιακής Φοιτητικής Λέσχης, με σκοπό τη μουσική καλλιέργεια των φοιτητών. Στο τμήμα αυτό εντάχθηκαν η Χορωδία και τα Μουσικά σύνολα του Πανεπιστημίου. Με τις άοκνες προσπάθειές του, οι δραστηριότητες της Χορωδίας επεκτάθηκαν στη μουσική ζωή όχι μόνο της Θεσσαλονίκης, αλλά σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Χαρακτηριστικό της προσφοράς του στη σύγχρονη μουσική, ήταν οι πολυάριθμες πρώτες εκτελέσεις χορωδιακών έργων, κυρίως Ελλήνων συνθετών όπως του Γιάννη Χρήστου, του Ιάννη Ξενάκη, του Θόδωρου Αντωνίου, του Μιχάλη Αδάμη, πολλά από τα οποία γράφτηκαν ειδικά για την Χορωδία του ΑΠΘ και παρουσιάστηκαν στην Ελλάδα και το εξωτερικό. 

Στις πολλαπλές του δραστηριότητες του Γιάννη Μάντακα συγκαταλέγονται, επίσης, η ίδρυση χορωδίας στον Ραδιοφωνικό Σταθμό Θεσσαλονίκης το 1958, η ίδρυση χορωδίας της ΚΟΑ το 1977 και το Εργαστήρι Σύγχρονης Τέχνης του Ινστιτούτου «Γκαίτε» της Θεσσαλονίκης. Συνεργάστηκε, επίσης, επί σειρά ετών με την Ελληνική Ραδιοφωνία στην παρουσίαση μουσικών εκπομπών. Ιδιαίτερα σημαντικό υπήρξε το διδακτικό του έργο, όπου διακρίθηκε ως Καθηγητής Θεωρητικών και Διευθυντής στο Μακεδονικό Ωδείο και το Νέο Ωδείο Θεσσαλονίκης, καθώς και στο Δημοτικό Ωδείο Καβάλας. Από το 1985 μέχρι το 1993 δίδαξε το μάθημα της Μουσικής στην Παιδαγωγική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Από τις αρχές του χρόνου κυκλοφορεί το συλλεκτικό ημερολόγιο της Χορωδίας «Γιάννης Μάντακας» του ΑΠΘ για το 2019. Το ημερολόγιο αυτό περιέχει σπάνιο φωτογραφικό υλικό από τις εμφανίσεις της χορωδίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό, από την πρώτη της συναυλία με ορχήστρα το 1953 μέχρι σήμερα.

ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΤΗΣ ΤΑΤΙΑΝΑΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΣΤΟ 4ο BOBOS ART FESTIVAL ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ ΤΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ

Το Σάββατο 1η Ιουνίου, στο πλαίσιο του 4ο Bobos Arts Festival, του παιδικού πολιτιστικού φεστιβάλ της πόλης, στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής, η αγαπημένη τραγουδοποιός των παιδιών Τατιάνα Ζωγράφου, συνοδευόμενη από τη μουσική της παρέα & τριανταμελή παιδική χορωδία, τραγουδά για έναν κόσμο που αλλάζει κι… αγκαλιάζει! 

O καλός ο λύκος με το κίτρινο Ντεσεβό, η Κιτρινοσκουφίτσα, ένας γάτος που χορεύει ταραντέλα και άλλα όμορφα και «περίεργα» μπλέκονται μαζί μ’ένα μουσικό παραμύθι που θα ξεσηκώσει μικρούς και μεγάλους και θα μας ταξιδέψει στον μαγικό κόσμο της φαντασίας. Μαζί της τραγουδούν ο Κώστας Ζαμπούνης, η Δάφνη Πανουργιά και η Νεφέλη Φασούλη. 

Συμμετέχει η παιδική χορωδία «Καλλιτεχνήματα». Φιλική συμμετοχή: Βίκυ Καρατζόγλου, Κώστας Θωμαΐδης, Άρτεμις Γκόνου. Στο παραμύθι «Ένας γάτος μια φορά» (σε κείμενο του Κώστας Μάγου και της Γεωργίας Γκανάτσιου), συμμετέχει η Α’ Δημοτικού του 64ου Δημοτικού σχολείου Αθηνών.

Η Τατιάνα Ζωγράφου έχει κυκλοφορήσει μια πληθώρα επιτυχημένων δίσκων για παιδιά κι όχι μόνο, οι οποίοι ξεχωρίζουν για τη μουσική τους σύνθεση και τους ευφάνταστους, γεμάτους νοήματα στίχους τους. Τραγούδια της έχουν ερμηνεύσει σπουδαίοι καλλιτέχνες, όπως η Μαρία Φαραντούρη, ο Διονύσης Σαββόπουλος η Άλκηστις Πρωτοψάλτη, ο Δημήτρης Ζερβουδάκης, ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας κ.ά.

Ώρα έναρξης: 17.30 

Η ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Νομίζω ότι ο μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος, είναι ο μοναδικός ιεράρχης της Εκκλησίας της Ελλάδος ο οποίος …τόλμησε και εξέδωσε «Εγκύκλιο» προς τους χριστιανούς της Μητροπόλεως του για «το μήνυμα των εκλογών». 

Ο σεβασμιώτατος επαναλαμβάνει τα τετριμμένα (κρίση «πνευματική» κ.ο.κ.), για να μας πει ότι «καὶ τὰ κριτήριά μας καὶ οἱ πολιτικές μας ἐπιλογὲς καὶ ἡ ψῆφος μας πρέπει νὰ ἔχουν βασικὰ πνευματικὸ ὑπόβαθρο». Και γίνεται πιο συγκεκριμένος ο σεβασμιώτατος: «Πῶς νὰ ἐμπιστευθοῦμε ἡγέτες δίχως σοβαρότητα καὶ ἀρχές, δίχως φόβο Θεοῦ καὶ σεβασμὸ στὴν ἱστορία, δίχως εὐαισθησία πίστεως, δίχως σταθερὲς καὶ ἀξίες; Ἂν σὲ τέτοιους ἐμπιστευθοῦμε τὴν ψῆφο μας, ἁμαρτάνουμε. Θέλουμε τὸ φρένο τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ στὴ ζωή μας. Καὶ αὐτὸ ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴν ψῆφο μας. Ἐμπιστευόμαστε μόνον ἀνθρώπους ποὺ πιστεύουν στὸν Θεό, ποὺ τιμοῦν τὴν ἱστορία καὶ τὶς παραδόσεις μας, ποὺ σέβονται τὸν ἑαυτό τους, ποὺ ἀγαποῦν τὴν Ἑλλάδα πάνω ἀπὸ τὰ συμφέροντά τους, πρόσωπα τίμια καὶ μὲ σεβασμὸ στὴν ἱερὴ παρακαταθήκη ποὺ κληρονομήσαμε καὶ ὄχι μὲ ὑποτέλεια στὴν ἄθλια ταυτότητα ποὺ μᾶς κατασκευάζουνε.» 

Αλήθεια, σκέπτομαι, πού υπάρχουν γύρω μας τέτοιοι πολιτικοί, όπως τους «περιγράφει» ο μητροπολίτης Μεσογαίας, για να τους ψηφίσουμε; Η ερώτηση μου είναι, μάλλον, ρητορική… 

Το ενδιαφέρον είναι ότι ο σεβασμιώτατος ξέρει: «Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἡ εὐθύνη γενικὰ τῶν πολιτικῶν ἐκπροσώπων μας εἶναι μεγάλη. Αὐτοὶ μᾶς χάλασαν. … Τέτοια κοινωνία μᾶς φτιάξανε. Τέτοια κοινωνία φτιάξαμε. Καὶ ὅλα αὐτὰ στηρίχθηκαν σὲ αὐτοὺς ποὺ ἐκλέξαμε καὶ σὲ μᾶς ποὺ τοὺς ψηφίσαμε. Ἐμεῖς καὶ ἐγκρίνουμε καὶ συγχωροῦμε, καὶ συχνὰ ἀδιαφοροῦμε. Γι’ αὐτὸ φταῖμε.» 

Θα μου επιτρέψει ο σεβασμιώτατος να ψελλίσω πως αν οι πνευματικοί ηγέτες της χώρας, και δη οι εκκλησιαστικοί, ήταν στο ύψος τους, δεν θα είχαμε …χαλάσει. Μας «χαλάσατε» και σεις, σεβασμιώτατε, γιατί συσχηματιστήκατε πλήρως τω αιώνι τούτω τω απατεώνι και υιοθετήσατε απολύτως τις λογικές και τις μεθόδους του. Οπότε η ευθύνη σας είναι πολύ μεγαλύτερη των πολιτικών, γιατί αυτοί έρχονται και παρέρχονται, αλλά εσείς είστε ισόβιοι! Και για να μένετε ισόβιοι και «αλώβητοι», φροντίζετε να τα έχετε καλά με όλες τις «διεφθαρμένες» κυβερνήσεις. Κατά καιρούς εσείς και οι συνιεράρχες σας λέτε κάτι κουβεντούλες άσφαιρες, χωρίς πνευματικό αντίκρισμα. Και κυρίως χωρίς προσωπικό αντίκρισμα. 

Τα υπόλοιπα ας τα καταλάβουν όσοι θέλουν… 

Καλή ψήφο!

Η ΧΟΡΩΔΙΑ ΤΗΣ ΕΡΤ ΥΠΟ ΤΟΝ MIHALY ZEKE

Ο μαέστρος Mihaly Zeke - φωτογραφία Ιδιωτική Οδός (2009)

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Πριν δέκα χρόνια, εδώ στην Ιδιωτική Οδό, είχα γράψει τις εντυπώσεις μου από μια πραγματικά ξεχωριστή συναυλία, που είχα παρακολουθήσει στην αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, στο πλαίσιο του κύκλου Χριστούγεννα στο Μέγαρο: Έργα για χορωδία a capella με το φωνητικό σύνολο Mosaico Vocale της Στουτγάρδης υπό τη διεύθυνση του ταλαντούχου 27χρονου Μihaly Zeke. Μπορείτε να διαβάσετε το σχετικό κείμενο εδώ. 

Τότε είχα γράψει για τον νεαρό μαέστρο του συνόλου: «Ο μαέστρος Mihaly Zeke, από μητέρα ελληνίδα, την πιανίστα Καλλιόπη Γερμανού, έχει σίγουρα φωτεινό μέλλον. Του αξίζει!» 

Δέκα χρόνια μετά, χθες, Παρασκευή 24 Μαΐου 2019, στην αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» απολαύσαμε την ιστορική χορωδία της ΕΡΤ σε ένα απαιτητικό πρόγραμμα, το οποίο διηύθυνε ο Μihaly Zeke. 

Ο μαέστρος με γνώση και αίσθημα οδήγησε την χορωδία της ΕΡΤ σε μουσικούς λειμώνες, συμπαρασύροντάς μας σε ένα συναρπαστικό μουσικό ταξίδι «Από τον Δούναβη ώς το Αιγαίο». 

Το πρόγραμμα ξεκίνησε με δύο εμβληματικές συνθέσεις των ρομαντικών Ρόμπερτ Σούμαν και Γιοχάνες Μπραμς πάνω στην τσιγγάνικη ζωή, στις χαρές και στους καημούς του έρωτα. 

Μετά τον χορωδιακό Μπράμς γευτήκαμε και τον πιανιστικό, με τον Θάνο Μαργέτη (που συνόδευε και την χορωδία), αλλά και τον μαέστρο Μihaly Zeke να ερμηνεύουν εξαίσια δύο ουγγρικούς χορούς (νο2 και 4), για τέσσερα χέρια!
Στη συνέχεια ακούσαμε από την χορωδία τις πανέμορφες μοραβικές μελωδίες του Αντονίν Ντβόρζακ από την περιοχή της σημερινής Τσεχίας (σε διασκευή Λέος Γιάνατσεκ).

Το δεύτερο μέρος του προγράμματος περιλάμβανε τέσσερα σλοβάκικα δημοτικά στη μοναδική εναρμόνιση του Ούγγρου Μπέλα Μπάρτοκ και μία από τις ωραιότερες συνθέσεις για χορωδία του μεγάλου μοντερνιστή Λέος Γιάνατσεκ, την «Αγριόπαπια». Για φινάλε, δύο έργα σύγχρονων Ελλήνων συνθετών: του Νίκου Χριστοδούλου («Ρουκέτα», σε ποίηση Γ. Σεφέρη) και Κωστή Κριτσωτάκη («Ελντοράδο», σε ποίηση του Ε.Α. Πόε και μετάφραση Ν. Σημηριώτη). 

Ελπίζω πως ο πολυτάλαντος μαέστρος Μihaly Zeke (Μιχάλης Ζέκε), ο οποίος κάνει λαμπρή καριέρα στο εξωτερικό, θα τύχει και άλλων προσκλήσεων στην Ελλάδα. Για μια δυναμική χορωδιακή μουσική και μια μουσική ποιητική, με λογισμό και μ’ όνειρο.

ΥΠΑΡΧΕΙ "ΤΙΜΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΙΤΟΒΡΥΤΟΣ ΧΕΙΡ" ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟΥ;

Η σύγχρονη λειψανοθήκη της Μητροπόλεως Πατρών με αποτμήματα δακτύλου του Πρωτοκλήτου

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Τον τελευταίο καιρό ο μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος μεταφέρει από δω κι από κεί «αποτμήματα δακτύλων» του Αγίου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου, που φυλάσσονται σε μια περίτεχνη λειψανοθήκη. 

Όπως γράφτηκε σε σχετικά δημοσιεύματα, πρόκειται για «τα δάχτυλα του Αγίου και Πολιούχου των Πατρών, τα οποία είχαν μεταφερθεί το 1880 από τη Ρωσία και βρίσκονταν στον τάφο του Αγίου στον παλαιό ιερό ναό, καθώς κι ένα ακόμη απότμημα (δάχτυλο) που φύλαγε ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, το οποίο και είχε δωρίσει στον Μητροπολίτη Πατρών Χρυσόστομο όταν ενθρονίστηκε.» 

Σύμφωνα με μια άλλη πληροφορία τον Νοέμβριο του 1847 μ.Χ. ένας Ρώσος Πρίγκηπας, ο Ανδρέας Μουράβιεφ δώρησε στην πόλη της Πάτρας ένα τεμάχιο δακτύλου του χεριού του Αγίου. Ο Μουράβιεφ είχε λάβει το παραπάνω ιερό Λείψανο από τον Καλλίνικο, πρώην Επίσκοπο Μοσχονησίων, ο οποίος μόναζε τότε στο Άγιο Όρος.
Καλό θα ήταν να διακριβωθούν περαιτέρω αυτές οι πληροφορίες. 

Ως γέννημα θρέμμα πατρινός και ενεργό μέλος της τοπικής Εκκλησίας για πολλά χρόνια, έχω να μαρτυρήσω πως ουδέποτε ετέθη προς προσκύνησιν υπό των πιστών άλλο λείψανο του Αγίου Ανδρέου εκτός από την Αγία Κάρα και τον Σταυρό του Μαρτυρίου (από το 1980). 

Πώς ανακαλύφθηκαν (;) τα αποτμήματα από τον νυν μητροπολίτη Πατρών Χρυσόστομο; Οι προκάτοχοί του πάντως δεν προέβαλαν τα ψήγματα αυτά των λειψάνων. 

Από πού βρήκε το απότμημα που είχε στην κατοχή του ο μακαριστός Χριστόδουλος, ο οποίος το δώρισε στον νυν μητροπολίτη Πατρών; Γιατί, π.χ., έχουμε λειψανοθήκη με δάχτυλο του Αγίου Ανδρέου στην Βασιλική του Αγίου Φραγκίσκου στην Ασίζη της Ιταλίας. Οπότε θα ήταν καλό να ξέρουμε περισσότερα και για την εν Πάτραις προέλευση του αναλόγου λειψάνου.

Βασιλική Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης.
Λειψανοθήκη που περιέχει δάχτυλο του Αγίου Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτόκλητου.
 Κατασκευασμένη τον 13ο αι. από επίχρυσο ασήμι, ορεία κρύσταλλο και κόκκινους γρανάτες.
Διαστάσεις 39,2 Χ 21,5 Χ 12,6 εκ.

Πάντως, τα «αποτμήματα δακτύλων» …θαυματουργικώς έγιναν ολόκληρο χέρι του Πρωτοκλήτου!

Σε σχετικό δελτίο τύπου της Μητροπόλεως Τρίκκης, αναφέρεται πως «με ευσέβεια και κατάνυξη οι κάτοικοι των Τρικάλων υποδέχτηκαν την Πέμπτη 23 Μαΐου 2019 το απόγευμα την Τιμία και Χαριτόβρυτο Χείρα του Αγίου ενδόξου και Πανευφήμου Αποστόλου Ανδρέου»! 

Γνωρίζω πολύ καλά ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται για το θέμα που θίγω. Όμως, χάριν της ιστορίας της τοπικής, αλλά και θεολογίας ένεκεν, πρέπει να πω ότι η κατάσταση που έχει διαμορφώσει ο Πατρών Χρυσόστομος γύρω από τα λείψανα του Πολιούχου, είναι επιεικώς ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΗ! 

Είναι υπόλογος εσαεί έναντι Θεού και ανθρώπων.

Το δείλι ως δίλημμα - Του π. Παναγιώτη Καποδίστρια

ΜΙΑ ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΗΣ ΙΟΥΛΙΤΑΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΥΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

Το 2019 συμπληρώνονται 130 χρόνια από τη γέννηση του ζωγράφου Γιώργου Γουναρόπουλου και 40 χρόνια από την ίδρυση του Μουσείου του στον δήμο Ζωγράφου. Με αυτή την αφορμή, το Μουσείο Γουναρόπουλου διοργανώνει δύο εκθέσεις μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης, και παράλληλες εκδηλώσεις εμπνευσμένες από τις εικαστικές αναζητήσεις του ζωγράφου. 

Η πρώτη έκθεση, που διαρκεί μέχρι τις 8 Ιουνίου 2019, έχει τίτλο «Ποίηση: ζωγραφία λαλούσα. Hommage à Gounaro». Με αφετηρία τον χαρακτηρισμό «ποιητική ζωγραφική» που έχει αποδοθεί στην τέχνη του Γουναρόπουλου από τον φιλόσοφο Γιώργο Μουρέλο, και τον εικαστικό-ποιητικό διάλογο που είχε αναπτύξει ο ζωγράφος με σύγχρονούς του ποιητές, όπως ο Κώστας Βάρναλης, ο Ανδρέας Εμπειρίκος και ο Απόστολος Μελαχρινός, εικονογραφώντας ή εμπνέοντας ποιήματά τους, η έκθεση στοχεύει να διερευνήσει τη συγγένεια των δύο τεχνών όπως αναπτύσσεται στον ελληνικό χώρο από την εποχή του τιμώμενου ζωγράφου μέχρι τις μέρες μας. 

Η έκθεση περιλαμβάνει κείμενα και έργα του Γουναρόπουλου, εικονογραφήσεις του ίδιου για ποιητικές συλλογές, καθώς και έργα των Νίκου Εγγονόπουλου, Οδυσσέα Ελύτη, Ανδρέα Εμπειρίκου, Δημοσθένη Αγραφιώτη, Λυδίας Δαμπασίνα, Δημήτρη Καλοκύρη, Κωστή (Τριανταφύλλου), Νίνας Παπακωνσταντίνου, Άγγελου Σκούρτη, Γιάννη Στεφανάκι, Θανάση Χονδρού και Αλεξάνδρας Κατσιάνη. Η επιμέλεια της έκθεσης είναι του Μανόλη Καρτεράκη, Ιστορικού τέχνης και Επιμελητή στο Μουσείο Γ. Γουναρόπουλου. 

Στο πλαίσιο αυτής της έκθεσης η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου πραγματοποίησε διάλεξη την Τετάρτη 22 Μαϊου 2019, στον χώρο του Μουσείου, με θέμα: «Ανάγκη να μετατρεπόμαστε κάθε στιγμή σε εικόνα», Ο Ελύτης και η ζωγραφική. 

Αξίζει να σημειωθεί πως για τις ανάγκες της έκθεσης η Ιουλίτα Ηλιοπούλου έχει παραχωρήσει τον πίνακα του Οδυσσέα Ελύτη «Οι τρεις γυναίκες», 1984, τέμπερα σε χαρτί, 33χ24,5 εκ. 

Στην διάλεξή της η Ιουλίτα Ηλιοπούλου αναφέρθηκε στην σχέση ποίηση και ζωγραφικής όπως την αποτύπωσε ο Ελύτης στα ερασιτεχνικά ζωγραφικά του έργα, στα κολάζ που ο ίδιος φιλοτέχνησε, αλλά και στα κείμενά του για σπουδαίους ζωγράφους του καιρού του, οι οποίοι υπήρξαν και φίλοι του. 

Η Ιουλίτα Ηλιοπούλου αναφέρθηκε και στην εικαστική πλευρά των συλλογών του ποιητή, την οποία επιμελήθηκαν οι φίλοι του ζωγράφοι, φτιάχνοντας προμετωπίδες και κοσμήματα. 

Στον Ελύτη οφείλουμε μια σειρά από σημαντικά αισθητικά δοκίμια για μεγάλους ζωγράφους και γλύπτες όπως οι: Παναγιώτης Ζωγράφος, Ματίς, Πικάσο, Θεόφιλος, Παρθένης, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Εγγονόπουλος, Καπράλος, Νικολάου, Κανέλλης, Τσαρούχης, Μόραλης, Φασιανός, Δέρπαπας. Σ’ αυτά τα δοκίμια φαίνεται καθαρά η αγάπη του Ελύτη για την ζωγραφική και τους εκπροσώπους της, αλλά και η καθαρή ματιά του πάνω στην εικαστική δημιουργία. 

Κι όπως έλεγε κι ο ίδιος: «Να γιατί ευγνωμονώ τους ζωγράφους, μπορούν να μετασχηματίσουν την ύλη και να της δίνουν έναν αέρα αθανασίας». 

Π.Α.Α.

Ο πίνακας του Οδυσσέα Ελύτη «Οι τρεις γυναίκες»

Η Ιουλίτα Ηλιοπούλου και ο επιμελητής της έκθεσης Μανόλης Καρτεράκης 

ΕΝΑ ΚΟΥΙΖ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΤΙΝΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟ ΣΤΑ mikropragmata.lifo.gr

Με αφορμή την χθεσινή ονομαστική γιορτή του ποιητή της Θεσσαλονίκης Ντίνου Χριστιανόπουλου, ο Άρης Δημοκίδης φιλοξενεί στα mikropragmata.lifo.gr ένα κουίζ που ετοίμασα για μια ...άλλου είδους γνωριμία με τον ποιητή και το έργο του. 

Μπορείτε στη συνέχεια να πάρετε μία γεύση του κουίζ, το οποίο έχει αναρτηθεί ολόκληρο (20 ερωτήσεις) στα mikropragmata. 

1. Το πραγματικό όνομα του ποιητή είναι: 

Κωνσταντίνος Χρίστου 

Κωνσταντίνος Δημητριάδης 

Κωνσταντίνος Δημητρίου 

2. Ο Χριστιανόπουλος έχει πει πως θεωρεί την μελοποίηση: 

Ιδανική υπόθεση 

Πρόκληση 

Υποβιβασμό 

3. Ο ποιητής στα νιάτα του ήταν μέλος: 

Πολιτικών κομμάτων 

Χριστιανικών οργανώσεων 

Ακαδημαϊκών κύκλων 

4. Έχει αποδώσει στα νέα ελληνικά: 

Τον Ερωτόκριτο 

Την Ερωφίλη 

Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο 

5. Δικό του είναι το ποίημα: 

Ιθάκη 

Τρώες 

Αβησσυνία 

6. Έχει γράψει μελέτη για τον: 

Παπαφλέσσα 

Παύλο Μελά 

Καραϊσκάκη

ΚΩΣΤΗΣ ΜΟΣΚΩΦ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΚΩΣΤΗΣ ΜΟΣΚΩΦ

...Αλλά έχω δημιουργήσει κι αλλού πάλι καταστάσεις τέτοιες κι αισθάνομαι δεν αισθάνομαι πολίτης του κόσμου, αισθάνομαι Έλληνας βέβαια και Ρωμιός, και μάλιστα με την ιδιαιτερότητα του Θεσσαλονικιού που είμαι, αλλά αισθάνομαι ότι αυτό που είχα στην Ελλάδα το δημιουργώ μέσα από ανθρώπινες σχέσεις και σε άλλα μέρη και το επεκτείνω. Και αυτό έχει μια ομορφιά! Δηλαδή, φτιάχνεις τη ζωή σου με μεγαλύτερη ποικιλία, με περισσότερες εκφορές. Τα ίδια πράγματα με πιο πολλές γλώσσες, με διαφορετικά ημιτόνια κάθε φορά. Θα έλεγα ότι λίγο-πολύ είμαι πεισματάρης. Ό,τι ήθελα στη ζωή μου το απέκτησα. Εκείνο βέβαια που πάντα θέλω πιο πολύ και είναι πράγμα που ίσως κανένας δεν μπορεί να τ' αποκτήσει είναι, ακόμα πιο πολλή αγάπη, ακόμα πιο πολύ έρωτα. Και να παίρνω και να δίνω. Αυτό είναι ένα αλισβερίσι, όπως ξέρεις. Δηλαδή, θέλω το Θεό τον ίδιο, να αγαπήσω το Θεό τον ίδιο - να στο πω έτσι με λόγο θρησκευτικό -και αγαπάω τους αγγέλους του. Κι όχι τον ίδιο. Δεν μου δίνεται ο ίδιος ο Θεός, μου δίνονται οι προφήτες, οι αγγέλοι του. Ε, είναι ένας πλούτος, ίσως, να αισθάνεσαι αυτήν την έλλειψη. Μπορώ να την αισθάνομαι αυτήν την έλλειψη από τη συνείδησή της. Αλλά είναι και μια φτώχεια. Δηλαδή νοιώθω ανικανοποίητος. Ικανοποιημένος για πολλά, ανικανοποίητος για όλο και περισσότερα. Πάντα υπάρχει περιθώριο, βεβαίως, να καλυφθεί. Πάντα υπάρχει περιθώριο! Και ξέρεις, μεγαλώνοντας κανένας καταλαβαίνει πιο πολύ. Μπορεί βιολογικά να γερνάει, στα 57, αν μπορείς να πεις ότι γερνάει. Ήδη, δεν είσαι βέβαια 30 χρονών, είσαι, είμαι δηλαδή, στα 57. Αλλά απ' την άλλη μεριά καταλαβαίνω πολύ περισσότερα πράγματα, έχω ζήσει πολύ περισσότερα πράγματα. Ξέρεις, έχω ζήσει πιο πολύ, και έχω εκτιμήσει τη στιγμή της αποτυχίας του ανθρώπου. Εντάξει οι στιγμές της επιτυχίας. Μιλήσαμε γι' αυτές. Και είναι έκδηλες όταν υπάρχουν. Αλλά να μάθεις να βλέπεις το μεγαλείο του ανθρώπου όταν αποτυχαίνει στην προσπάθειά του να φτιάξει τον κόσμο καλύτερο και τον εαυτό του καλύτερο, ε, νομίζω και αυτό είναι σημαντικό. Κι αυτό το 'χω μάθει μέσα από πολλά πράγματα. Είχα μεγάλους έρωτες και έχω. Αλλά κάποια στιγμή νοιώθω ότι οι έρωτες αυτοί έχουν πολύ άγρια όρια προς εμένα. Ίσως ακριβώς ζητάω τους δύσκολους έρωτες, ζητάω τις δύσκολες σχέσεις. Θα έλεγα ότι δεν υπάρχουν τα όρια του έρωτα και της ιστορίας σ' ανθρώπους που δεν το συνειδητοποιούνε και σ' ανθρώπους που συνειδητοποιούνε. Ίσως εγώ το έχω συνειδητοποιήσει ότι είναι άγρια αυτά τα όρια.
Το ταξίδι μετράει βεβαίως. Η ιστορία μας και η ζωή μας όλη συμπυκνώνεται πάνω σ' αυτό το έπος της Οδύσσειας. Έτσι δεν είναι; Είναι αυτό το ταξίδι για το οποίο λέει κι ο Καβάφης αρκετά χρόνια μετά από τον Όμηρο. Αυτό μετράει. Δηλαδή είμαι πεισματάρης, επαναλαμβάνω πάλι και πάλι. Κι όταν βάλω κάποιο στόχο θα τον πετύχω, ή τουλάχιστον θα φάω το κεφάλι μου, θα προσπαθήσω όμως να τον πετύχω...
Ξέρεις, έχω γνωρίσει τελευταία περιπτώσεις ανθρώπων με μεγάλα προβλήματα, οι οποίοι πήγανε σε γιατρούς, πήγαν από δω, πήγαν από κει, γιατρεύτηκαν λέγεται ψυχικά, αλλά δεν νομίζω ότι αυτή η γιατρειά είναι μια πραγματική γιατρειά. Χρειάζεται αυτή η ανάγκη του να φτιάξεις κάτι άλλο, έστω κι αν αυτή η ανάγκη σε κάνει όχι ευτυχισμένο αλλά δυστυχισμένο. Γιατί μια ευτυχία αλλιώτικη είναι μια ευτυχία του ύπνου και της ανυπαρξίας, ενώ το άλλο είναι η ύπαρξη με τις δυσκολίες της, τις στιγμές αυτές που η παράδοσή μας ονομάζει πολύ ωραία "σταυραναστάσιμες", με το σταυρό της κάθε μέρας και την Ανάσταση, που είναι μία βέβαια μέρα της εβδομάδας ή μία μέρα του χρόνου, η Λαμπρή του Πάσχα, αλλά είναι η καθοριστική μέρα, είναι το κέντρο του κόσμου. Αυτό κάπου βρίσκεται και στην αρχαία τραγωδία. Αλλά ακόμα πιο πολύ βρίσκεται στην καινούρια τραγωδία που είναι η Ορθοδοξία μας. Κατά κάποιον τρόπο είναι κι αυτή μια τραγωδία. Επικαθορίζονται όλα από τη στιγμή της νίκης του ανθρώπου. Και γι' αυτήν πολεμάμε, αλλά και για την άλλη μεριά. Και για να κατανοήσουμε το μεγαλείο της μη νίκης. Της αποτυχίας μας. Όταν δεν είναι δυνατή η επιτυχία.

Από το βιβλίο Στα Όρια του Έρωτα και της Ιστορίας (Ιανός 1997)

"ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΝΗ" ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΗ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Ένας γνησίως λαϊκός δίσκος του Μάνου Χατζιδάκι «Για την Ελένη», έργο 38, σε θαυμάσιους στίχους του Μιχάλη Μπουρμπούλη. Ο Χατζιδάκις υπογράφει τους στίχους του ομώνυμου τραγουδιού. 

Τα 12 λαϊκά τραγούδια "Για την Ελένη" πρωτοκυκλοφόρησαν σε δίσκο το 1978, με ερμηνευτή τον Στέλιο Μαρκετάκη. Τα είπε και εξαφανίστηκε… Κάποιοι τραγουδιστές του Χατζιδάκι - συνήθως ακατέργαστοι - που σφράγισαν με την ερμηνεία τους κύκλους τραγουδιών, λες και τους κατάπιε η γη… Δεν ξανακούστηκαν… Λες και γεννήθηκαν μόνο για να τραγουδήσουν Χατζιδάκι και μετά …αερικά… Σαν τα πρόσωπα της Χατζιδακικής μυθολογίας. 

Γράφει ο Μάνος Χατζιδάκις: 

"Η Ελένη είναι ο μύθος για ένα κορίτσι του καιρού μας που έχει χαθεί. Η Ελένη είναι ένα φάντασμα με τη μορφή ενός κοριτσιού, που κάθε τόσο φανερώνεται και χάνεται μέσα από τις βροχές, μέσα από τα σύννεφα και μέσα από τον ήλιο. Η Ελένη, όπως η Μελισσάνθη, η Μάγδα και η Μαριάνθη των ανέμων, ανήκει στην πολύ προσωπική μου μυθολογία. Τα τελευταία χρόνια πολλές φορές σαν είμαι μόνος σκέπτομαι την έννοια κορίτσι να μπλέκεται παράξενα στον μύθο μου και στη ζωή μου. Ίσως γιατί η ηλικία μ' εμποδίζει να δοκιμάσω την απειρία μου σε απομακρυσμένες ή καινούργιες εμπειρίες. Κι έτσι θα μείνω μ' ό,τι θυμάμαι από τον έρωτα συγκεχυμένα και μισά. Με μιαν Ελένη που κάπου στη γη ή μες στην απέραντη οικουμένη έχει ταφεί". 

Λίγα χρόνια αργότερα, το 1985, ο Χατζιδάκις αισθάνεται την ανάγκη να μας δώσει μια δεύτερη και τελική έκδοση του συγκεκριμένου κύκλου τραγουδιών, με εντελώς διαφορετική ενορχήστρωση και με ερμηνεύτρια τη αείμνηστη Μαρία Δημητριάδη. Ο ίδιος εξηγεί: 

"Η καινούργια φωνή της με βοήθησε πολύ να ξαναβρώ την τραγικότητα που επιζητούσα να διαπερνάει τα απλοϊκά από μια πρώτη όψη τραγούδια μου. Νομίζω πως τώρα πια έχω μπροστά μου ένα καινούργιο έργο αποσαφηνισμένο. Και σαν καινούργιο έργο το παρουσιάζω. Μια κι όλοι με ρωτάν: Πού θάψαν την Ελένη, είμαι υποχρεωμένος να τους απαντήσω: «Κάπου στο Άργος, στους αγρούς ή μες στην οικουμένη»."

Και στις δύο εκδόσεις, τα εξώφυλλα είναι έργα του γνωστού ζωγράφου Γιώργου Σταθόπουλου, φίλου και συνεργάτη του Μάνου Χατζιδάκι επί σειρά ετών. Έχω ακόμα στο αρχείο μου τις κασέτες – γιατί κάποτε υπήρχαν κι αυτές… - και των δύο αυτών εκδοχών του έργου. 

Να σημειώσουμε εδώ ότι και η αείμνηστη λαϊκή τραγουδίστρια Αλεξάνδρα ερμήνευσε με τον δικό της τρόπο τα τραγούδια "Για την Ελένη" σε δύο δισκογραφικές εκδόσεις. Τόσο στο δίσκο της "Η Αλεξάνδρα στα λαϊκά του Μάνου Χατζιδάκι", που κυκλοφόρησε τον Μάιο του 1980 όσο και σ' έναν επόμενο, του 1983, με τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι στην πρώτη πλευρά και του Βασίλη Τσιτσάνη στην άλλη. Η Αλεξάνδρα δεν αντιμετώπισε τα τραγούδια ως «κύκλο», αλλά μάλλον μεμονωμένα, χωρίς αυτό διόλου να μειώνει τη δική της λαϊκή ερμηνεία. 

Το ενδιαφέρον, πάντως, είναι πως αυτά "τα απλοϊκά από μια πρώτη όψη τραγούδια", όπως τα χαρακτήριζε ο Χατζιδάκις, έτυχαν μέσα σε λίγα χρόνια, αρκετά διαφορετικών μεταξύ τους, ηχογραφήσεων.