"ΤΟ ΒΕΛΟΣ" ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΖΙΩΓΑ / Στον Σηλυβρίας Μάξιμο

ΤΟ ΒΕΛΟΣ 

Στον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Σηλυβρίας Μάξιμο 

Ένα παράθυρο ανοιχτό 

Κι ένα παιδί που τρέχει 

Πάλι τους το ‘σκασε κρυφά 

Βάζει στα πόδια του φτερά 

Και γυρισμό δεν έχει 

Μια μέρα, έτσι ξαφνικά 

Αγόρι ακόμα μια σταλιά 

Δέχτηκε μια λαβωματιά 

Από άγνωστο Ταξιάρχη 

Κι από τότε οριστικά 

Τη λαβωμένη του καρδιά 

Ο έρωτας την άρχει 

Κι από κείνη τη στιγμή 

Η διψασμένη του ψυχή 

Ποθεί ολοένα 

Να φύγει στην Ανατολή 

Να προσκυνήσει μια άλλη γη 

Μέρη αγιασμένα 

«Χριστέ μου Εσύ», 

Λέει το παιδί 

Το ερωτευμένο 

«Μπορεί να είμαι ένα παιδί 

Κι έτσι να παραμένω 

Μα η ψυχή μου η παιδική 

Λιώνει να σου παραδοθεί 

Κι όπου με πας πηγαίνω...» 

Αυτά Του λέει στην προσευχή 

Κι υπόσχεση έχει δώσει 

Τίποτε να μη φοβηθεί 

Κόπους, θυσία και υπομονή 

Ο έρως να πυρώσει 

Ποιος άραγε κατανοεί; 

Να καταλάβει ποιος μπορεί 

Τι είναι ο Θείος Έρως; 

Ποιος με καρδιά κανονική 

Χωρίς την τρέλα που δονεί 

Ένιωσε αυτό το βέλος; 

Την αιωνιότητα 

Από δω 

Απ’ το παρόν το μισερό 

Προτού αποδημήσεις 

Μόνο σαλός αν γεννηθείς 

Και αν με βέλος διαρραγείς 

Μπορείς να επιθυμήσεις 

Είναι, που λες, κάτι παιδιά 

Που γεννηθήκαν τυχερά 

Σαλά από τη φύση 

Που δέχτηκαν από μικρά 

Τον πόθο για τον Γολγοθά 

Από ανωτέρα κλήση 

Τώρα πια αυτός 

Πάντα παιδί 

Σαν δέντρο στην Ανατολή 

Κλαδιά έχει πετάξει 

Και στον Νυμφίο του 

Την ψυχή 

Του δίνει να την νυμφευτεί 

Όπως Του το ‘χε τάξει 

Τελειώνει εδώ η διαδρομή 

Που περπατούσε το παιδί; 

Ή μήπως τώρα αρχίζει; 

Να! Η αχτίδα η μυστική 

Εκείνη απ’ την Ανατολή 

Καινούργιο δρόμο ορίζει 

Πού βγάζει η οδός Του και γιατί 

Την Όγδοη Ημέρα που θα ‘ρθεί 

Και θα ‘χουν όλα Αναστηθεί 

Τότε μονάχα το παιδί 

Στ’ αλήθεια θα γνωρίζει... 

ΕΛΕΝΗ ΖΙΩΓΑ

ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΠΑΛΙ, ΜΕ ΤΟ ΒΟΣΠΟΡΟ ΝΑ ΤΟΝ ΠΙΕΙΣ ΣΤΟ ΠΟΤΗΡΙ...

Εδώ στην Πόλη συμβαίνουν όλα!
Δεν προλαβαίνεις να αποτυπώσεις πια...
Σε ρουφάει η Βασιλεύουσα και δεν σου μένει καιρός για σένα. 
Απολαμβάνουμε τώρα και θα 'ρθει κι η στιγμή της καταγραφής.

ΤΑ ΠΑΡΑΣΙΤΑ: ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΣ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Πριν λίγο καιρό σχολίασα μία δήλωση του αφορισμένου θεολόγου Νικολάου Σωτηροπούλου, στην οποία μας έλεγε ο ίδιος πως δεν δούλεψε ποτέ στη ζωή του και άρα ζούσε κατ’ αυτόν «ιεραποστολικά», κατ’ εμέ όλως παρασιτικά. 

Κάποιοι οπαδοί του έσπευσαν να μου γράψουν «Ντροπή» και άλλα χειρότερα, διότι τους έθιξα τον γκουρού τους. 

Φίλος της Ιδιωτικής Οδού με πληροφόρησε για μια σχετική ανάρτηση σ’ ένα ιστολόγιο με τον τίτλο «Αυγουστίνος Καντιώτης». Η ανάρτηση έφερε την εξόχως λαϊκίστικη επιγραφή: 

ΣΥΜΜΟΡΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΛΕΗΛΑΤΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ & Ο Π. ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΟΔΟ, ΕΠΙΑΣΕ ΤΟΝ ΕΝΟΧΟ!!! 

Το επ’ εμοί ουδόλως με απασχολεί τι γράφουν αυτοί οι «κύριοι» για μένα. 

Μας διαφωτίζουν πολύ, όμως, σχολιάζοντας την δήλωση του Ν. Σωτηρόπουλου. Προσέξτε τι γράφουν: 

Για την δήλωση, που αναγκάστηκε να κάνει ο κ. Ν. Σωτηρόπουλος έχω να παρατηρήσω το εξής• Ειναι γραμμένη με ευγένεια και δεν λέει το πρόσωπο που έκανε άνω κάτω την αδελφότητα και δημιούργησε προβλήματα στον ίδιο και σε άλλους αδελφούς. Ένα μόνο περιστατικό θα αναφέρω• Ο κ. Σωτήρης Ευσταθίου έβαλε ταμία στην αδελφότητα τον πιο αδιάφορο για τα χρήματα άνθρωπο, τον Νικόλαο Σωτηρόπουλο. Τα χαρτιά και τα λεφτά τα κρατούσε ο Ευσταθίου. Δεν έδινε αναφορά σε κανέναν. Ακόμα και την ΣΔΟΕ έδιωξε όταν πήγε να του κανει ελεγχο. 

Ως ταμίας ο κ. Σωτηρόπουλος έβαζε μόνο την υπογραφή του και εάν την έβαζε. Ο Ευσταθίου όχι μόνο πλαστογραφούσε την υπογραφή του αλλά κυκλοφορούσε και επιστολές με το όνομά του! 

Από τα παραπάνω προκύπτει αβίαστα, αγαπητοί συνοδίτες, τι …πάρτυ γινόταν στην «αδελφότητα Σταυρός». Με ένα ταμία που έβαζε, δεν έβαζε την υπογραφή του γιατί ήταν πιόνι κάποιου άλλου (Ευσταθίου), ο οποίος ήταν πλαστογράφος και έδιωξε και την ΣΔΟΕ όταν πήγε να του κάνει έλεγχο!!!

Αντιλαμβάνεται ο καθείς ότι οι «κύριοι» αυτοί σ’ ένα ευνομούμενο κράτος θα ήταν στη φυλακή, ενώ τώρα μας κάνουν τους ιεραποστόλους! 

ΤΟ ΠΑΡΑΣΙΤΟ ΤΗΣ ΑΣΤΟΡΙΑΣ 

Για να μην αδικώ, όμως, τον «κριτή της οικουμένης» Σωτηρόπουλο, τον δικαίως αφορισθέντα, πρέπει να αναφερθώ και σε έναν άλλο «οικουμενικό κριτή» που ακούει στο όνομα Παναγιώτης Τελεβάντος και ζει στην Αστόρια των Η.Π.Α. 

Ο «κύριος» αυτός είναι επίσης παράσιτο ολκής, καθώς δεν κάνει καμία δουλειά (δεν ξέρουμε αν ποτέ έκανε και ποια), κάποιος τον τρέφει και όλη μέρα κρίνει τον σύμπαντα κόσμο διαδικτυακώς Δυστυχώς δεν έχει αφορισθεί ακόμα, και ίσως η Εκκλησία πρέπει να εξετάσει πλέον σοβαρά - χωρίς αναβολή - την περίπτωσή του. Για πολλά απ’ αυτά που έχει γράψει θα έπρεπε να είναι φυλακή.

Ελπίζω πως ο δικαιοκρίτης Κύριος θα του αποδώσει τα δέοντα κατά τα τρισάθλια έργα του, που τα νομίζει και ορθόδοξα, ο δυστυχής!...

Η αναστήλωση της Μονής του Αποστόλου Ανδρέα στην κατεχόμενη Καρπασία

Του Αριστείδη Βικέτου 

«Σύμβολο συλλογικής μνήμης», που εκφράζεται μέσα από τη μορφή που γνώρισαν αρκετές γενιές Κυπρίων για περισσότερο από έναν αιώνα, και «αποκούμπι για τους εγκλωβισμένους», χαρακτηρίζει την Μονή του Αποστόλου Ανδρέα ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, Πέτρος Κουφόπουλος, ο οποίος το 2005 ήταν ο κύριος ερευνητής πολυμελούς ομάδας υπό τον καθηγητή, Νίκο Πολυδωρίδη, η οποία εκπόνησε την μελέτη για την αποκατάσταση της ιστορικής Μονής. 

Ο καθηγητής Κουφόπουλος, ο οποίος έχει κάνει έργα αναστήλωσης και αποκατάστασης στο Άγιο Όρος, στο Σινά, στον Παρθενώνα και ήταν υπεύθυνος για την μεταφορά των γλυπτών της δυτικής ζωφόρου στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης, τονίζει το γεγονός ότι οι εγκλωβισμένοι διατήρησαν την Μονή σε αδιάκοπη λειτουργία για 40 χρόνια και εξαίρει την θυσιαστική προσφορά του Οικονόμου π. Ζαχαρία Γεωργίου. 

«Ένιωσα πολύ μεγάλη συγκίνηση, όταν πληροφορήθηκα την υπογραφή των συμβολαίων», μας είπε ο κ. Κουφόπουλος και πρόσθεσε: «Εμείς εργαστήκαμε ως ομάδα προκειμένου να δώσουμε στην Διαχειριστική Επιτροπή της Μονής ολοκληρωμένη μελέτη». 

Η μελέτη του Πανεπιστημίου Πατρών, τονίζει, αποτρέπει την καταστροφή του μνημείου με την κατεδάφιση των προσθηκών, καθώς στόχος μας είναι η διατήρηση της μνήμης μέσα από την εικόνα.

Επίσης, ο καθηγητής Κουφόπουλος υπογράμμισε: «Αποτελεί ιδιαιτερότητα η σύμπτυξη των κελιών μαζί με τον ναό σε ένα κτήριο. Είναι ένα σπάνιο είδος αρχιτεκτονικής. Με την αποκατάσταση θα δικαιωθεί η προσπάθεια της Διαχειριστικής Επιτροπής». 

Σε σχετική ερώτηση μας ο κ. Κουφόπουλος χαρακτήρισε «επιπολαιότητα» την πρόταση του Ιταλού αρχιτέκτονα Κρότσι για την κατεδάφιση των προσθηκών στο ναό, λόγω ετοιμορροπίας. «Δεν νομίζω να εμβάθυνε στην ουσία. Οι αποκαταστάσεις μνημείων γίνονται με κάποιες αρχές. Δεν κατεδαφίζονται αξιόλογες προσθήκες και ο Κρότσι κατεδάφιζε κτίσματα σχεδόν σύγχρονα με το ναό», μας είπε ο Πέτρος Κουφόπουλος. Συναφώς τόνισε ότι «η αλλοίωση της εικόνας της Μονής με την πρόταση Κρότσι ήταν τραγική». Με την προσέγγιση του Τμήματος Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Πατρών, επεσήμανε, διατηρείται και διασφαλίζεται η Μονή ως μνημείο-σύμβολο και η λειτουργικότητα της. 

Οι εργασίες αποκατάστασης της Μονής του Αποστόλου Ανδρέα θα γίνουν σε τρεις φάσεις. 
Η πρώτη φάση θα αρχίσει τον Σεπτέμβριο και προβλέπεται να διαρκέσει 22 μήνες. Ο αρχιτέκτονας και αναστηλωτής, Διομήδης Μυριανθέας, ο οποίος ως σύμβουλος της ομάδας του Πανεπιστημίου Πατρών θα επιβλέπει την υλοποίηση της μελέτης, μας ανέφερε ότι στην πρώτη φάση θα γίνουν οι ακόλουθες εργασίες: 

1. Συντήρηση του ναού του 1867 (ανακατασκευή επιχρισμάτων, συντήρηση θυρών, και εξοπλισμού, νέες ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, επισκευή και ενίσχυση τοίχων κ.α.). Διαμόρφωση βαπτιστηρίου στο δυτικό μέρος. 

2. Κωδωνοστάσιο, (στατική ενίσχυση, αντικατάσταση φθαρμένων λιθοσωμάτων κ.α.) 

3. Καθαίρεση πλακών από οπλισμένο σκυρόδεμα στην ανατολική πλευρά και νέα κατασκευή με δοκούς από ανοξείδωτο σίδερο και ξύλινο πάτωμα 

4. Συντήρηση νότιας τοξοστοιχίας (ενίσχυση και αντικατάσταση φθαρμένων λίθων), αντικατάσταση μεταλλικών δοκών με νέες από ανοξείδωτο σίδερο. Κατασκευή δωματίου – προσκυνηταρίου (για κεριά κλπ) σε νοτιοδυτικό μέρος. 

5. Κελιά ορόφου νότιας πτέρυγας. Επισκευή (αντικατάσταση θυρών παραθύρων στέγης, κιγκλιδώματα, μπαλκόνι κλπ). Διαμόρφωση τμήματος σε παρεκκλήσιο, διαμόρφωση τμήματος σε μουσείο κλπ. 

6. Δυτικό τμήμα – Οικονομείο, Συντήρηση – ενισχύσεις, καθαίρεση ορισμένων νεώτερων προσθηκών και διαμόρφωση σε συνοδικό και χώρο υποδοχής.

Σύμφωνα με την μελέτη του Πανεπιστημίου Πατρών η δεύτερη φάση προβλέπει: 

*Συντήρηση του παρεκκλησίου του 15ου αιώνα. Καθαιρέσεις νεώτερων επεμβάσεων από οπλισμένο σκυρόδεμα και ενίσχυση παρεκκλησίου με υποθεμελιώσεις (λόγω ολίσθησης στα ανατολικά). 

Τέλος, η τρίτη φάση προβλέπει: 

* Συντήρηση βόρειας πτέρυγας (1918) και διαμόρφωση σε τράπεζα, γραφείο και διαμονή. 

* Διαμόρφωση περιβάλλοντα χώρου (αυλή στα δυτικά του κεντρικού συγκροτήματος). Για να γίνουν οι εργασίες ο χώρος θα περιφραχθεί, γι΄αυτό και είναι απαραίτητη η απομάκρυνση, χωρίς άλλη καθυστέρηση, των αυθαίρετων καταστημάτων των πλανόδιων πωλητών. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών αυτά θα ενταχθούν σε κτήρια, που υφίστανται κοντά στον ήδη διαμορφωμένο στην είσοδο του χώρου στάθμευσης οχημάτων. 

Οι εργασίες κατακυρώθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη σε μια κοινοπραξία, η οποία αποτελείται από την ελληνοκυπριακή εταιρεία «FIXICOCONSTUCTIONS» και την τουρκοκυπριακή “YAKUP’S COMPANY, TEL-ZA CONSTRUCTION LTD». «Η τουρκοκυπριακή εταιρεία έχει κάνει και άλλα έργα, στον Άγιο Χαράλαμπο Κοντέας, στην Παναγία στο Τραχώνι και αλλού. Μας έφερε σε επαφή ένας Κοντεάτης. Πριν την προσφορά, εργαστήκαμε για μήνες μαζί στον Απόστολο Ανδρέα», μας είπε ο διευθυντής της ελληνοκυπριακής εταιρείας, πολιτικός μηχανικός, Πιερής Χατζηπιερής. 

Το έργο, δήλωσε, έχει πολύ μεγάλη σημασία, γιατί η Μονή είναι ένα σύμβολο. «Από τα κελιά θα αφαιρεθεί ο αμίαντος. Τα ξύλα είναι από κυπριακό αόρατο. Όσα είναι καλά θα διατηρηθούν. Η λογική της αποκατάστασης είναι πως ό,τι είναι καλό συντηρείται. Στο πάτωμα του ναού θα φύγει το μωσαϊκό και θα τοποθετηθεί κυπριακό μάρμαρο ή πέτρα», πρόσθεσε ο κ. Χατζηπιερής. Τέλος, τόνισε ότι αυτό που του έκανε ιδιαίτερη εντύπωση από την μελέτη του Τμήματος Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Πατρών είναι «η ενίσχυση του μοναστηριακού χαρακτήρα του προσκυνήματος του Αποστόλου Ανδρέα, χωρίς όμως αλλοίωση του αρχιτεκτονικού χαρακτήρα του».

Βόρεια–Νότια όψη και μακέτα Ξενώνα: Σχέδια του Πανεπιστημίου Πατρών για την αποκατάσταση της Μονής

"Η ΜΑΓΔΑ" ΤΩΝ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ - ΓΚΑΤΣΟΥ ΑΠΟ "ΤΑ ΠΑΡΑΛΟΓΑ"

Στον ανατροπέα 

Μάρκελλο Χρυσικόπουλο 

για τα ονομαστήριά του 

"Τα Παράλογα είναι ένας κύκλος λαϊκών τραγουδιών για σιωπηλή και κατ’ ιδίαν ακρόαση. Το θέμα των τραγουδιών είναι η αθάνατη Ελλάδα σ' όλη την ένδοξη διαδρομή της και γι' αυτό απαιτείται απ' τους ακροατές προσήλωση, θρησκευτικότης και ει δυνατόν νηστεία - χωρίς να σημαίνη αυτό ότι Τα Παράλογα πρέπει να ακούγονται μόνο τη Μεγάλη Παρασκευή. Τα Παράλογα αποτείνονται σε μια σιωπηλή κατηγορία ανθρώπων που δύσκολα συναντά κανείς στον Ελλαδικό χώρο. Κι εδώ είναι η τόλμη αυτής της εργασίας. Περιττό να προσθέσω, ότι η συμμετοχή τόσων εθνικών κεφαλαίων στην ερμηνεία του έργου, καθιστά τον δίσκο γνήσια εθνικόφρονα χωρίς αμφισβήτηση για το ήθος και για τους στόχους του. Μουσικά, το έργο ανήκει στις νεώτερες αντιλήψεις μου περί τραγουδιού και μουσικής."

Αυτά έγραφε ο Μάνος Χατζιδάκις στο οπισθόφυλλο του βινυλίου που κυκλοφόρησε πριν 28 χρόνια, το 1976. Μια σπουδαία δουλειά του δίδυμου Χατζιδάκις – Γκάτσος. Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας ήταν του Μάνου Χατζιδάκι. Η διεύθυνση χορωδίας της αξέχαστης Έλλης Νικολαΐδη. Ο δίσκος έχει και μια αποκλειστικότητα: ο Μίκης Θεοδωράκης ερμηνεύει την Ελλαδογραφία - ποτέ πριν ή μετά δεν τραγούδησε σύνθεση άλλου συνθέτη. Στον δίσκο τραγουδούν: η Μαρία Φαραντούρη, η Μελίνα Μερκούρη, ο Διονύσης Σαββόπουλος και ο νεοεμφανιζόμενος -τότε- Ηλίας Λιούγκος. Το εξώφυλλο του δίσκου είναι του Αλέξη Κυριτσόπουλου. 

Το δημοφιλέστερο τραγούδι του δίσκου είναι Ο εφιάλτης της Περσεφόνης, που ερμήνευσε μοναδικά η Μαρία Φαραντούρη, η οποία τραγούδησε συνολικά πέντε τραγούδια. Ανάμεσά τους και Η Μάγδα. Ένα εξαίσιο ποίημα του Γκάτσου μελοποιημένο ανάλογα από τον Χατζιδάκι. 

Αυτό το μάλλον άγνωστο στους πολλούς τραγούδι σας παρουσιάζουμε σήμερα. Για να το νιώσετε «απαιτείται προσήλωση, θρησκευτικότης και ει δυνατόν νηστεία», όπως θα ‘λεγε κι ο Χατζιδάκις.

Π.Α.Α. 

Οι φωτογράφοι σκυθρωποί 

άνεργοι τώρα οι μαστρωποί 

κι η Μάγδα μες στα μαγαζιά της 

δείχνει στον κόσμο τα βυζιά της. 

Έγινε η πόλη σαν κουρέλι 

κανείς δεν ξέρει πια τι θέλει 

κι όπου το μάτι να γυρίσεις 

τη δυστυχία θ' αντικρύσεις. 

Επαναστάτες με σφυριά 

σπάσαν την πόρτα τη βαριά 

και προχωράν στους άδειους δρόμους 

με το πουκάμισο στους ώμους. 

Όλοι κρατάνε την ανάσα 

για τα φλουριά πού 'χουν στην κάσα 

κι η Μάγδα πρώτη μες στις πρώτες 

κλείνει την πόρτα στους προδότες. 

Εκείνη κρίνει τους μισούς 

τους άλλους κρίνει ο Ιησούς 

και τους μιλά μ' απελπισία 

για τη Δευτέρα Παρουσία. 

Αίμα η καρδιά της Μάγδας στάζει 
μα ο νικημένος δεν προστάζει 

και μόνη μες στην κάμαρά της 

θάβει για πάντα τα όνειρά της.

Η ΔΑΦΝΗ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ Σ' ΕΝΑ ΦΑΝΑΡΙΩΤΙΚΟ ΑΣΜΑ ΣΕ ΔΙΑΣΚΕΥΗ ΜΙΧΑΛΗ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗ

Μισμαγιά, ήτοι ανθολογία Φαναριώτικης ποίησης. Μιλάμε για μια παραγωγή δύο περίπου αιώνων (17ος-19ος).

Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα αρκετοί μουσικοί ασχολήθηκαν με το είδος αυτό και μας έδωσαν τις δικές τους μουσικές εκδοχές στις παραδοσιακές - ως επί το πλείστον - μελοποιήσεις.

Εδώ προτείνω μια ιδιαίτερη προσέγγιση του Μιχάλη Νικολούδη (από τον δίσκο του Balkan voices1) σ' ένα άσμα που λέει τα εξής: 

Ἄχ, εἰς τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μου τῶν ματιῶν σου ἡ βολή / βάι ἔξαφνα καὶ παρ' ἐλπίδα ἄναψε καὶ πυρπολεῖ. // Ἀπορῶ τὸ τί θὰ γένω εἰς μιὰ τέτοια φωτιά, / ἄχ, τῶν δακρύων μου ἡ ρύσις, ἱκανὴ δὲν εἶναι πιά. // Ἄχ, ρίψετε, γλυκά μου μάτια, λοιπὸν ἕνα τέτοιο νερόν, /καὶ δροσίσετ' ἕνα σῶμα, ὁποὺ εἶν' γιὰ σᾶς νεκρόν.

Τραγουδάει υπέροχα η Δάφνη Πανουργιά. 

Γέρων Χαλκηδόνος Αθανάσιος: "ΜΟΙΡΑΣΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙΣ ΑΔΕΛΦΟΣ…"

ΠΡΟΣΛΑΛΙΑ ΣΤΟ İFTAR SOFRASI ΤΗΣ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΕΩΣ (17. 7. 2014) 

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου 

Τὸ κυβερνῶν κόμμα (AK Parti) τοῦ Üsküdar (Χρυσουπόλεως), διοργάνωσε εἰς τὰς κοινωνικὰς ἐγκαταστάσεις τοῦ Δήμου ἓν δεῖπνον ἐπὶ τῇ εὐκαιρίᾳ τοῦ Ραμαζανίου (İftar Sofrası) κατὰ τὸ ὁποῖον προσκληθεὶς παρέστη καὶ ὁ εὐλαβῶς ὑποσημειούμενος, ἐκφωνήσας καὶ τὴν κατωτέρω προσλαλιάν. Σημειωθήτω, ὅτι ὁ Δῆμος προσφέρει δεῖπνον κατὰ τὰς ἡμέρας τοῦ Ραμαζανίου εἰς 30.000 ἄτομα, καθὼς καὶ ἄλλα τρόφιμα καθημερινῶς εἰς τοὺς οἰκονομικῶς ἀναξιοπαθοῦντας, ὡς τὰ ἐν Ἑλλάδι Συσσίτια τῶν Ἱ. Μητροπόλεων, εἰς τὸ ὁποῖον προσέρχονται ἐνίοτε καί τινες μὴ μουσουλμᾶνοι, ἐπιθυμοῦντες μάλιστα νὰ πληρώσουν! (Μήπως ἔχομεν ἐδῶ ἕνα γευσιγνωστικὸ διαθρησκειακὸ διάλογο;)! 

Ἀξιότιμε κ. Πρόεδρε Aktaş, ἀξιότιμος κ. Πρόεδρος Altın, ἀξιότιμοι Ἀρχαί, πολύτιμοι φίλοι, 

Εὐχαριστῶ θερμῶς διὰ τὴν λεπτὴν πρόσκλησίν Σας, ἡ ὁποία εὑρίσκεται ὑπὸ τὸν ὡραῖον λογότυπόν Σας "Μοιράσου γιὰ νὰ γίνεις ἀδελφός…". 

Ἡ ὁμιλία μου θὰ εἶναι σύντομος. 

Ἡ Τουρκία εἶναι μία μεγάλη χώρα τῶν Αὐτοκρατοριῶν καὶ τῆς ἱστορίας. Ἐὰν ὑπάρχουν τινὲς οἱ ὁποῖοι δὲν βλέπουν τοῦτο, εἶναι τυφλοί. Ὁ Θεὸς μᾶς ἐπροίκισεν μὲ δύο μάτια, τοὺς καθρέπτας τούτους τῆς ψυχῆς, τὰ ὁποῖα στοὺς ἱστορικοὺς τῆς τέχνης ἀποβαίνουν πιὸ διερευνητικὰ καὶ ἐνίοτε ἀνελέητα! 

Ἑκάστην ἡμέραν ἀντικρύζομεν θαύματα. Καὶ αὐτά, ὡς γνωστόν, ἀπὸ καταβολῆς κόσμου, δὲν χαροποιοῦν "φίλους" μας τινάς. Καὶ ὅμως ἡμεῖς τοὺς ἀγαποῦμεν καὶ ὀφείλομεν νὰ τοὺς ἀγαπῶμεν.

Ἕκαστον πλάσμα τοῦ Θεοῦ ἔχει καλὰς καὶ οὐχὶ καλὰς πλευράς. Καθότι ἄνευ "κουσουρίων" τυγχάνει μόνον ὁ Πανάγαθος. 

Βασικὸς ὅμως τυγχάνει ὁ συνδυασμὸς λόγων καὶ ἔργων. Διότι οἱ λόγοι (ἡ πίστις) ἄνευ τῶν ἔργων νεκροί εἰσιν (Ἰακ. 2, 20) καὶ ἀποπλανητικοί. 

Ὁ Θεὸς νὰ φυλάττει τὸν Ἐξοχ. Πρωθυπουργόν μας ἀπὸ πάσης "ὁρατῆς καὶ ἀοράτου προσβολῆς" καθὼς καὶ τοὺς Ἄρχοντάς μας καὶ νὰ ἀνυψώνει τὰ ἔργα των. 

Τὴν ἀξιότιμον κ. Nurcan Altın, Πρόεδρον τῆς Ἐπιτροπῆς τῶν Μειονοτήτων, γνωρίζω ἀπὸ ἐτῶν. Τὴν συγχαίρω διὰ τὸ ἔργον της καὶ εὔχομαι πᾶσαν εὐτυχίαν. Ἐπίσης εὐχαριστῶ τοὺς Ἄρχοντάς μας διὰ τὰ ὅσα καὶ ὑπὲρ ἡμῶν ὑλοποιοῦν. 

Ἀρκεῖ ἡμεῖς οἱ κληρικοὶ νὰ κατέχωμεν πολλὰς γνῶσεις, χωρὶς νὰ ἀπωλέσωμεν τὴν ταυτότητά μας, νὰ εἴμεθα ἀνοικτοὶ καὶ ἀνεκτικοί, νὰ συνεχίζωμεν τὰς Συνδιαλέξεις μας, καὶ μὴν εἴμεθα ἀλαζόνες, νὰ ἀπομακρυνόμεθα ἀπὸ τὰς μεσαιωνικὰς καὶ τῶν νεωτέρων χρόνων ἐπιδείξεις ἰσχύος καὶ ἡγεμονισμοῦ, νὰ μὴν ἐκμεταλλευόμεθα τὴν θρησκείαν, καὶ τὸ σπουδαιότερον, νὰ μὴν ἀπωλέσωμεν τὴν ἀξιοπιστίαν μας εἰς τὸν λαόν. Διὰ τὸ καλὸ τοῦ ἔθνους καὶ τῆς ἀνθρωπότητος. 

Ἐξάλλου κατὰ τὸν F. von Baader "δὲν ὑπάρχουν ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι δὲν προσφέρουν θυσίας εἰς τὸν Θεὸν ἢ τοὺς θεούς των". Διότι ἐκ τῆς ἀθρησκείας προέρχονται ὅλα τὰ κακὰ (ἀκουέτωσαν φίλοι ἡμῶν τινες!). Ἐφ΄ ὅσον τότε δὲν ὑπάρχουν ὅρια, σύνορα στὰ ὁποῖα φρενάρει τις. Ὁ δὲ Ernst Jünger ἔλεγε: "Εἰς τὰ ἐγκατατελειμμένα ἱερὰ κατοικοεδρεύουν Δαίμονες". Ἂς μὴ ἐπιτρέψωμεν λοιπὸν τοῦτο! 

 Ἂς προχωρῶμεν πρὸς τὰ ἐμπρὸς, 

μαζί, μὲ πράξεις καὶ ὁ Θεὸς δὲν 

πρόκειται νὰ μᾶς στερήσει ἀπὸ τὴν 

χεῖρα καὶ τὴν σκιά Του.

ΦΩΤΟΣΤΙΓΜΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΑΥΛΙΑ "ΠΑΜΕ ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ" ΣΤΗ ΖΑΚΥΝΘΟ

Φωτοστιγμές από την συναυλία "Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι", στο Υπαίθριο Θέατρο Δερματούσας στο Τραγάκι Ζακύνθου (11-7-2014), με τον Ζακυνθινό συνθέτη Διονύση Μπουκουβάλα στο πιάνο και ερμηνευτές την Δάφνη Πανουργιά και τον Γιάννη Γεωργάνο, οι οποίοι απέδωσαν αισθαντικά τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι και του Δ. Μπουκουβάλα.

Το ολοσέλιδο αφιέρωμα στη συναυλία του ζακυνθινού περιοδικού "Στιγμές" (ένθετο με την εφημερίδα "Ημέρα τση Ζάκυθος"), που κυκλοφόρησε την Παρασκευή 18-7-2014.

Ο π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΓΟΝΤΙΚΑΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΑΝΘΡΩΠΟ ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΑΡΟΥΧΗ

Ντυμένος την αρχιερατική στολή.
Villeneuve-Les Sablons, 1972
Αρχ. Α. Σαββάκη

Σήμερα συμπληρώνονται 25 χρόνια από την αναχώρηση του Γιάννη Τσαρούχη από τον μάταιο αυτό κόσμο (20-7-1989).

Υπήρξε αναμφισβήτητα σημαντικός κρίκος του νεοελληνικού μας πολιτισμού. 

Ήταν τόσο ευρύ πνεύμα ώστε έκλεινε μέσα του και την Ορθοδοξία. 

Παραθέτουμε στη συνέχεια ένα θαυμάσιο κείμενο του αρχιμανδρίτου Βασιλείου Γοντικάκη, προηγουμένου της Ιεράς Μονής Ιβήρων, για τον Γιάννη Τσαρούχη, στο οποίο αποτυπώνεται η πνευματική του διάσταση. 

Επί την ηλίου δύσιν

Τον Τσαρούχη τον γνώρισα γέρο στο Άγιον Όρος, όταν ερχόταν για να παρακολουθήσει  τη Μεγάλη Εβδομάδα. Ήταν άνθρωπος ώριμος, με βαθιά σοφία και ανθρωπιά, που για να φτάσεις, πρέπει να έχεις πονέσει πολύ, και να είσαι ευγνώμων γι’ αυτό. Είχε μέσα του σαφήνεια και τόλμη, που έμοιαζε με τη σαφήνεια και την τόλμη του Αγίου Όρους. 

Έτσι δεν μπορείς, ούτε έχει νόημα, μιλώντας για τον Τσαρούχη, να απαριθμήσεις τα προσόντα και τις ικανότητές του. Αυτό που του χαρίσθηκε, είναι η σύνθεσις και η υπέρβασις όλων, και η άφιξή του δια της αληθούς μετανοίας στο μακάριον τέλος, που καταυγάζει τον άνθρωπο με ιλαρόν φως αγίας δόξης. 

Ο Τσαρούχης δεν ήταν ένας απλός καλλιτέχνης ή στοχαστής. Τέτοιους έχουμε πολλούς. Ήταν πνευματικός άνθρωπος, με την αληθινή σημασία του όρου. Και σε μια απλή του φράση περιέκλεισε και απεκάλυψε όλο το πνευματικό του μεγαλείο και τη δύναμη. 

Όταν τον ρώτησαν αν ευτύχησε στη ζωή του, είπε: «Τώρα, με τα γεράματα και τη αρρώστια, νοιώθω ευτυχισμένος, γιατί βρήκα αυτό που ζητούσα. Όταν ήμουν νέος, ήμουν δυστυχής, γιατί έψαχνα όλα αυτά και δεν τα εύρισκα». 

Αυτό είναι το επαναστατικό και γαλήνιο του Τσαρούχη, που πήρε από την Ορθόδοξη Εκκλησία. 

Για να απαντήσει έτσι, σημαίνει ότι είχε δύναμη που ανατρέπει την καθεστηκυία τάξη της φθοράς και φέρνει τα πάνω κάτω. 

Συνήθως λέγεται: «Το παν είναι η υγεία». Επίσης: "Το γήρας ουκ έρχεται μόνον", αλλά συνοδεύεται με πολλά δεινά, που οδηγούν στον θάνατο. Αυτό ουσιαστικά είναι υποδούλωση στη μοίρα και ηττοπάθεια. 

Αλλά ούτε για την Εκκλησία ούτε για τον Τσαρούχη είναι έτσι τα πράγματα. Η υγεία είναι σημαντικό αγαθό, αλλά δεν είναι το παν. Και το γήρας ουκ έρχεται μόνον, αλλά φέρνει μαζί του – γι’ αυτούς που ζητούν τα τίμια- την ευτυχία που δεν περιγράφεται. 

Η δύσις του ηλίου λέγεται – νομίζω μόνον στα Ελληνικά - και βιούται ως βασίλεμα. Ο ήλιος βασιλεύει όχι όταν μεσουρανεί, αλλά όταν δύει και σβήνει. Και ο αληθινός άνθρωπος βρίσκει τη δύση και το τέλος ως βασίλεμα, ανατολή νέου φωτός και ακτίστου φέγγους. 

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία ο 103ος Ψαλμός, όταν διαβάζεται ως προοιμιακός στον Εσπερινό, δεν καταλήγει όπως στην Παλαιά Διαθήκη. Τελειώνει με τους προηγούμενους (δηλαδή τους προτελευταίους) στίχους: Έθου σκότος και εγένετο νυξ (στίχος 20), ως εμεγαλύνθη τα έργα σου, Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησας (στίχος 24). Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι. Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν. 

Επειδή ο άνθρωπος ζητά το πολύ φως, και η Εκκλησία το ξέρει, γι’ αυτό δεν τελειώνει ο Προοιμιακός με το κτιστό φως της δημιουργίας, αλλά με αυτό που για την κοινή λογική και αίσθηση λέγεται και φαίνεται σκότος, επειδή είναι πλησμονή ακτίστου και αδύναμου φωτοχυσίας. 

Ανάσταση στο Πρωτάτο (1982). Ο Γ. Τσαρούχης στο στασίδι κρατώντας τη λαμπάδα του.
Ο Μ. Χατζιδάκις έγραψε: «Ο Τσαρούχης είναι χριστιανός, όχι γιατί πηγαίνει στην εκκλησιά, αλλά γιατί
ξέρει να στέκεται μέσα σ’ αυτήν, με την άνεση ενός παπά και με την αγιότητα ενός μικρού παιδιού».

Και όταν σε ένα Μεγάλο Εσπερινό άκουσε το «φως ιλαρόν» ψαλλόμενο από τους ιερείς, είχε συντονισθεί η ευαισθησία του στον ρυθμό εκείνο του αρχαίου ύμνου, που κυριολεκτικά ρίχνει τα τείχη της Ιεριχούς. Είχε πάρει το μήνυμα των αιώνων ο Τσαρούχης· και βγαίνοντας έξω, μετά τον Εσπερινό, είπε: «Αυτό είναι το αληθινό μαστούρωμα. Εδώ να έλθουν οι νέοι που το ζητούν ματαίως με χίλιους άλλους τρόπους». 

Όταν πατήσεις στο ύψωμα της βεβαιότητος που κάνει τα γεράματα αφορμή ευτυχίας, τότε ηρεμείς· στέκεσαι και προχωρείς. Σου αποκαλύπτονται, δια της στάσεως και θέας, διαρκώς νέα βάθη του παρελθόντος και του μέλλοντος. Μιλάς ελεύθερα για όλα, γιατί τα βλέπεις δίπλα σου. Έχεις απαντήσεις για τα δύσκολα. Βρίσκεις τη συνάφεια των αντιθέτων. Είσαι ήρεμος μέσα στην ταραχή και τρέφεσαι από τα αναλλοίωτα δια των προσκαίρων. Δεν θίγεις και δεν θίγεσαι. Δεν ζητάς παινάδια ή θέσεις. Ασχολείσαι με άλλα θέματα. 

Και ο Τσαρούχης δεν προσανατολιζόταν σε πράγματα που παρέρχονται. Δεν στηριζόταν σε βάσεις που γλιστρούν και φεύγουν. Είχε πονέσει. Και ο πόνος επιβάλλει απλότητα. Απαγορεύει τη φλυαρία.

Τα σχόλιά του για τα διάφορα πρόσωπα και πράγματα έχουν μια εσωτερική συνοχή. Δεν σχολίαζε πράγματα πρόσκαιρα και φρόκαλα που τα παίρνει ο άνεμος. Ή, καλύτερα, τα σχόλιά του για οποιαδήποτε πρόσωπα, πράγματα και γεγονότα δεν ήσαν απ’ εκείνα που τα παίρνει ο άνεμος.

Όταν στο Άγιον Όρος κάποιος τον είδε για πρώτη φορά, με έκπληξη είπε: «Α, εσείς είστε ο κύριος Τσαρούχης;» Εκείνος συμπλήρωσε: «Εγώ είμαι αυτός που νοιώθω σαν κατσαρίδα πεταμένη ανάποδα σε μια μπανιέρα. Και το θέμα είναι να μπορέσω να σταθώ στα πόδια μου». 

Άλλοτε σε συζήτηση για τη φύση της Ορθοδοξίας, είπε: «Η Ορθοδοξία είναι σαν ένας λεκές που δεν τον βγάζει κανένα απορρυπαντικό». 

Χρησιμοποιούσε τολμηρές εκφράσεις, για να πει εκείνο που ήθελε, επειδή ήταν ζωγράφος, και είχε ξεκάθαρα τα πράγματα μέσα του. 

Γνώρισα γυναίκες που αυτοκτόνησαν όταν είδαν ρυτίδες στο πρόσωπό τους. Συνάντησα "πνευματικούς" ανθρώπους που ήταν καταπρικαμένοι, γιατί δεν διορίστηκαν σε περίοπτη θέση. Και συνάντησα γέρους απλούς, φτωχούς καλόγερους, που, όσο πέρναγε ο καιρός, από μέσα τους έλαμπε, ως φως ανέσπερο η πνευματική αγαλλίαση που τους πλημμύριζε. Στον Τσαρούχη συνέβη το ίδιο· όσο γερνούσε, ηύξανε η έσωθεν σοφία και το φως. Σοβαρός και αγέλαστος, αλλά ταυτόχρονα σίγουρος και ευτυχισμένος, έκρυβε μέσα του θεία παράκληση, που του ρύθμιζε τη ζωή.

Στο Κουτλουμουσιανό Κελλί Αγ. Νικολάου Χαλκιά του Γέροντα Ιερόθεου στις Καρυές

Όταν κάποτε στο Άγιον Όρος κατέβαινε κούτσα κούτσα για την εκκλησία, όπου παρακολουθούσε όλες τις ακολουθίες, και είδε φοιτητές να πηγαίνουν προς το αρχονταρίκι, τους είπε: «Πηγαίνετε να ξεκουραστείτε. Είστε νέοι, και έχετε ανάγκη από ύπνο. Εγώ δεν έχω ανάγκη από ξεκούραση, γιατί είμαι σαν μια μούμια». 

Δεν τον ενοχλούσαν τα γεράματα· γι’ αυτό μπορούσε να αυτοχαρακτηρίζεται ως μούμια. Δεν απαιτούσε αναγνωρίσεις και καλή συμπεριφορά, γιατί είχε τη σπίθα της αιωνίου ζωής, που τον ανεδείκνυε όντως καλλιτέχνη και άνθρωπο. Ενώ σε έργα νεότητός του βρίσκεις κάτι από τη δυστυχία που αναφέρει, τα έργα και οι λόγοι των γηρατειών του φανερώνουν την πένθιμη και μελαγχολική ευτυχία - πλήρωμα χαράς -, η οποία βάρυνε την ψυχή του και τον κατέστησε πτωχό, - "εγώ ειμί πτωχός και πένης" - πολλούς δε πλουτίζοντα. 

Κάποιος, σχολιάζοντας αρνητικά το βιβλίο Ως στρουθίον μονάζον επί δώματος, έλεγε: «Μα, αυτός δεν λείπει από καμιά κοσμική συγκέντρωση, πώς είναι στρουθίον μονάζον;» 

Δεν είχε καταλάβει ότι ο Τσαρούχης ήταν με όλους, χωρίς να φεύγει από την ησυχία της μοναξιάς του. Ήταν με όλους και, ταυτόχρονα, βρισκόταν αλλού, γιατί πάντοτε έβλεπε πιο μακριά από τα παρερχόμενα, που βλέπουν οι πολλοί. Μέσα από τη σύγχυση και την οχλαγωγία μπορούσε να παίρνει στοιχεία ησυχίας και βεβαιότητος. 

Κάποτε, καθώς έβγαινε από το Άγιον Όρος με το καράβι της συγκοινωνίας, τον είχαν περικυκλώσει πολλοί φοιτητές και τον είχαν κυριολεκτικά "πνίξει" με ερωτήσεις, συζητήσεις και φασαρία. Κατεβαίνοντας τις σκάλες του καραβιού του είπα: «Συγγνώμη, σας κουράσαμε με ατέλειωτη φασαρία» (πολλοί από τους συζητητές της παρέας ήσαν προσκυνητές της Μονής μας). Εκείνος είπε: «Όχι. Ήταν όλα καλά, γιατί πάντοτε κρατώ τη ζωγραφική απόσταση». 

Η ζωγραφική απόσταση δια της ωριμότητος τον προστάτευε από τις επιπολαιότητες. Και ο πόνος που πέρασε, τον έκανε ικανό να τρέφεται από πράγματα που συγχύζουν και εκνευρίζουν τον ανώριμο. Γι’ αυτό, όταν κάποιος τελευταία μου έλεγε: «Χάσαμε τον Τσαρούχη. Μέχρι τώρα ξέραμε ότι βρίσκεται στο Μαρούσι, και αυτό ήταν μια παρηγοριά», κατάλαβα τι εννοούσε. Συμφωνούσα και δε συμφωνούσα ταυτόχρονα. Γιατί ο Τσαρούχης πέτυχε κάτι που δεν χάνεται με τον θάνατο, αλλά καθαίρεται δι’ αυτού. 

Ήταν γέρος με πνεύμα άγρυπνο. Ήταν ήσυχος, και τάραζε τα νερά της νωχέλειας. Η ησυχία του τρεφόταν από τη συναναστροφή. Και η μοναξιά του ήταν αφορμή αναπαύσεως για όλους. 

Στις συνηθισμένες ερωτήσεις απαντούσε απρόσμενα, χωρίς προσπάθεια, γιατί είχε ξεπεράσει την αντίθεση του παραδοσιακού και του μοντέρνου με το να έχει καταποντισθεί στο αληθινό. 

Ήταν μεγάλος· γι’ αυτό ανέπαυε τους μικρούς. Ήταν όντως πετυχημένος, γι’ αυτό τόνιζε τις αποτυχίες και τα βάσανα της ζωής του.

Ο Τσαρούχης φωτογραφημένος απ' τον Εμπειρίκο στο Μαρούσι, Φεβρουάριος 1972

Δεν γελούσε, και σου μετέδιδε χαρά. Ήταν χούφταλο τρεμάμενο, και σου έδειχνε το ατρεμούλιαστο φως της ευτυχίας, που αναδύεται από τα γεράματα και τον πόνο. 

Πολλοί ήθελαν να βρίσκονται μαζί του, γιατί δεν πλήγωνε κανένα, μόνο φώτιζε. 

Στα τελευταία του έβαζε κάθε πρωί να του διαβάζουν τη νεκρώσιμη ακολουθία, για να έχη χαρούμενη μέρα. 

Έφυγε γαλήνιος, αφήνοντας για πάντα παρηγοριά στους πολλούς. 

Συλλογικός τόμος για τον Γιάννη Τσαρούχη, Ωσεί μύρα, μέριμνα Αλεξίου Σαββάκη, Αθήνα 1998, σσ. 21-24 

Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΥΜΝΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ

Ο προφήτης Ηλίας του παπα Σταμάτη Σκλήρη 

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Με αφορμή την σημερινή εορτή του Προφήτη Ηλία, φίλοι μου, σκέφτηκα ένα μικρό αφιέρωμα με οδηγό τον κυρ - Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.
Ο Σκιαθίτης είχε, ως γνωστόν, ενδιατρίψει και στην υμνογραφία. Τα λίγα, μα λίαν ενδιαφέροντα, υμνογραφήματά του συμπεριέλαβε στην έκδοση των Απάντων του ( εκδ. ΔΟΜΟΣ, τόμος πέμπτος) ο κράτιστος φιλόλογος, λογοτέχνης και παπαδιαμαντολόγος – ας μου επιτραπεί – Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος, στον οποίο οφείλουμε πολλά!
Μεταξύ των παπαδιαμάντειων υμνογραφημάτων και τα Απόστιχα του Μικρού Εσπερινού εις την εορτήν του Προφήτου Ηλιού.
Στα υπομνήματα της κριτικής έκδοσης του Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλου, διαβάζουμε ότι κατά τον Βαλέτα «αυτά τα τρία μικρά τροπάρια εις ήχον β’ προς το Οίκος του Εφραθά, τα συνέθεσε ο Ππδ. χωρίς να κοπιάσει καθόλου και μέσα σε λίγη ώρα κατά τα τελευταία του χρόνια, όταν κάποτε είχε πάει στο πανηγύρι του Προφήτου Ηλία, που το μοναστηράκι του βρίσκεται σε μιαν όμορφη αγναντερή τοποθεσία… Τάγραψε, για να συμπληρώσει μ’ αυτά την παλιάν ασματική ακολουθία του Προφήτη, απ’ την οποία λείπει ο μικρός Εσπερινός».
Ο Παπαδιαμάντης έγραψε τρία τροπάρια, αλλά προσέθεσε κι ένα θεοτοκίον «παλαιόν» ως «Δόξα, και νυν» των αποστίχων (Δέσποινα αγαθή, τας αγίας σου χείρας, προς τον Υιόν σου άρον, τον φιλόψυχον Πλάστην, οικτειρήσαι τους δούλους σου).
Στα τρία αυτά μικρά προσόμοια (όλες κι όλες 45 λέξεις), ο κυρ – Αλέξανδρος υμνεί τον Ηλία ως ζηλωτήν και θεόπτην, στον οποίο αποκαλύφθηκε ο Θεός ως «αύρα λεπτή». Δεν παραλείπει όμως, στο γ’ προσόμοιο, να αναφερθεί και στην παρουσία του Προφήτη Ηλία κατά την Μεταμόρφωση του Κυρίου, ο οποίος τον παρέστησε «εν Θαβωρίω μάρτυρα». Αυτή την αναφορά στην εσχατολογικής σημασίας παρουσία του Προφήτη Ηλία, τη συναντάμε μόνο σε κάποια τροπάρια των Κανόνων του Όρθρου της εν Μηναίω ακολουθίας του. Δεν τονίζεται, δηλ., από τους υμνογράφους του στα δοξαστικά, ιδιόμελα και λοιπά προσόμοια, η θαυμαστή παρουσία του στο Θαβώρ, όπου πλαισίωνε μαζί με τον Μωϋσή τον μεταμορφωθέντα Κύριο για να δηλωθεί ότι Αυτός «ζώντων και νεκρών κυριεύει».

Παραθέτουμε τα τρία προσόμοια του κυρ Αλέξανδρου για τον Θεσβίτη: 
Ήχος β' Οίκος του Εφραθά 
Ου πυρ, ου συσσεισμός, ουχί σφοδρόν σε πνεύμα, αύρα λεπτή δε μάκαρ, ανέδειξε θεόπτην, Ηλία μεγαλώνυμε. 
Στίχ. Μη άπτεσθε των χριστών μου.
Αύρα τον εν λεπτή, ιδόντα Θεού δόξαν, ως ζηλωτήν Κυρίου, θεσπέσιον Προφήτην, υμνούμεν οι θεόφρονες.
Στιχ. Συ ιερεύς εις τον αιώνα.
Σε ο Μονογενής, Υιός ο της Παρθένου, Θεός σεσαρκωμένος, παρέστησε τρισμάκαρ, εν Θαβωρίω μάρτυρα.

Τα τρία αυτά προσόμοια του Παπαδιαμάντη, όπως και όλα τα υμνογραφήματά του, ηχογράφησε με επιμέλεια τον Μάϊο του 1991 η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία υπό τη διεύθυνση του αείμνηστου Λυκούργου Αγγελόπουλου. Το 1993 κυκλοφόρησαν δύο κασέτες με αυτή την πρωτότυπη εργασία.
Η πρώτη περιείχε ολόκληρη την ασματική ακολουθία του Αγίου ιερομάρτυρος Αντίπα Επισκόπου Περγάμου και η δεύτερη όλα τα υμνογραφικά σπαράγματα, θα λέγαμε, που συνέθεσε με διάφορες αφορμές ο Παπαδιαμάντης. Εδώ υπάρχουν και τα τροπάρια στον Προφήτη Ηλία, ο κανόνας στην Παναγία την Γοργοεπήκοο (τρεις ωδές) και ο ικετήριος κανών εις τον Άγιον Διονύσιον τον εν Ολύμπω.
Θα ήταν ευχής έργο να βγει κάποια στιγμή αυτή η σημαντική δουλειά της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας και σε ψηφιακούς δίσκους, αφού σήμερα η τεχνολογία καλπάζει και πολλά σημαντικά πράγματα χρήζουν επανεκδόσεως σε ψηφιακή μορφή.

ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΦΛΕΡΥΣ ΝΤΑΝΤΩΝΑΚΗ (εκ της προσωπικής μου μυθολογίας)

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Πριν  πολλά χρόνια - τα φοιτητικά - πηγαίνω με φίλους στο Καφεθέατρο της οδού Κοδριγκτώνος στην Αθήνα για ν’ ακούσουμε σε μια από τις σπάνιες εμφανίσεις της την Φλέρυ Νταντωνάκη. Την ιέρεια του Μεγάλου Ερωτικού Μάνου Χατζιδάκι. Τότε δεν είχα ακόμη πολυσυνειδητοποιήσει την τεράστια σημασία αυτής της γυναίκας – μύθου.
Καθίσαμε πολύ κοντά στη μικρή σκηνή, πριν ακόμα αρχίσει το πρόγραμμα, και αμέσως έπεσε το μάτι μου σ’ ένα βιβλίο που ήταν πάνω σε μια καρέκλα: Αββά Δωροθέου, Έργα Ασκητικά. Μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση. Κατάλαβα ότι ήταν το ανάγνωσμα της Φλέρυς εκείνο τον καιρό. Αναζητούσε ως μαινάδα το νόημα, την ύπαρξη, τη λύτρωση. Γι’ αυτό και όταν την άκουσα να τραγουδάει εκστατικά το «Καίγομαι, ρίξε κι άλλο λάδι στη φωτιά» του Σταύρου Ξαρχάκου από το Ρεμπέτικο, είπα ότι αυτό το πλάσμα είναι απ’ αλλού φερμένο. Και «το αδοκίμαστο και το απ’ αλλού φερμένο δεν τ’ αντέχουν οι άνθρωποι…» (Ελύτης).
Κι αυτή, η της Ελευθερίας επώνυμος, ερχόταν από πολύ μακριά και πήγαινε ολοταχώς στο άβατο, όπου τρέλα και τέχνη είναι ένα και το αυτό. Ζωή και θάνατος. Το εδώ και το επέκεινα, ένα.
Γι’ αυτό η Φλέρυ ήταν η μόνη που θα μπορούσε να ψάλει τα Λειτουργικά του Χατζιδάκι. Έξι ρεμπέτικα – λαϊκές ζωγραφιές, πέντε τραγούδια από τον «Καπετάν Μιχάλη» ως ερωτικός άνεμος, δυο μινιατούρες από την «Εποχή της Μελισσάνθης» - χαρακτικά ψυχής, η θανατερή «Πέτρα» από το «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» του Πιραντέλλο και το «Μαγικό χαλί» της Ανατολής από το «Τοπ Καπί». Κι αυτά τα Λειτουργικά τα έψαλε η Φλέρυ Νταντωνάκη στο σπίτι του Χατζιδάκι το 1970 στη Νέα Υόρκη. Αυτή είναι η ηχογράφηση που έχουμε. Πρόβες.

Γι’ αυτό κι ο Χατζιδάκις γράφει στο εσώφυλλο του δίσκου:
"Η Φλέρυ είναι ανεπανάληπτη και όταν δοκιμάζει. Δεν σκέφτεται το κοινό. Σκέφτεται τον απόλυτο έλεγχο της φωνής της. Και δίνεται ολόκληρη σε αυτό το κυνήγι της τελειότητας. Για μια ακριβή μουσική που πηγάζει τόσο από τα Ρεμπέτικα όσο και από τα δικά μου τραγούδια. Της είχα πει πως μια αληθινή τραγουδίστρια περιέχει την τεχνική τελειότητα της Σβάρτσκοπφ και την γήινη αμεσότητα της Νίνου και η Φλέρυ, στο ντοκουμέντο αυτό αποδεικνύει περίτρανα πως είναι μια αληθινή τραγουδίστρια". 
Σήμερα, δεκαέξι χρόνια μετά την αναχώρηση της Φλέρυς για την αιωνιότητα, σκέπτομαι πόσο τραγική υπήρξε η προσωπική της διαδρομή. Ίσως, όμως, γι’ αυτό μας άφησε ψήγματα χρυσού, που όσο περνάει ο καιρός λάμπουν περισσότερο εντός μας, για να μας δείχνουν το μέτρο του αληθινού βίου σε καιρούς ψεύτικους και κάλπικους…
Δείτε όλες τις σχετικές με τη Φλέρυ αναρτήσεις της Ιδιωτικής Οδού εδώ. 

ΕΝΑ ΠΟΝΗΜΑ ΤΟΥ π. ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΛΟΝΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ Ι. ΝΑΟ ΑΓΙΟΥ ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΥ ΛΟΦΟΥ ΣΚΟΥΖΕ

Ο πρωτοπρεσβύτερος Σπυρίδων Λόντος, υπ. Διδάκτωρ Θεολογίας, μας έχει δώσει στο πρόσφατο παρελθόν μια εμπεριστατωμένη εργασία για τον περιώνυμο Ιερό Ναό Ζωοδόχου Πηγής επί της οδού Ακαδημίας, στον οποίο είναι και εφημέριος. Το βιβλίο εκείνο έχουμε παρουσιάσει από την Ιδιωτική Οδό, και μπορείτε να δείτε τα σχετικά εδώ. 

Σήμερα μας δίνει ένα πόνημα της καρδιάς του, θα έλεγα, για τον θαυμάσιο Ιερό Ναό του Αγίου Μάρτυρος Αιμιλιανού στον Λόφο Σκουζέ, όπου ανδρώθηκε πνευματικά και όπου διηκόνησε και ο γράφων κατά τα φοιτητικά του χρόνια ως ψάλτης. 

Η έκδοση του βιβλίου του π. Σπυρίδωνος Λόντου είναι πρόσφατη (2014) και την παρουσιάζουμε σήμερα, με αφορμή και την μνήμη του Αγίου Αιμιλιανού, προς τιμήν του οποίου πανηγυρίζει ο φερώνυμος ναός. 

Για την δομή της επιμελημένης εργασίας του μας πληροφορεί ο συγγραφέας στον πρόλογο του βιβλίου: 

Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ὁ μόνος Ἐνοριακός Ἱερός Ναός ἐπ ὀνόματι τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου Μάρτυρος Αἰμιλιανοῦ βρίσκεται στήν Ἀθήνα καί συγκεκριμένα στή περιοχή τοῦ Λόφου Σκουζέ, στά Σεπόλια. Ἔκρινα λοιπόν σκόπιμο, λόγω τῆς ἰδιαίτερης πνευματικῆς μου σχέσης μέ τό Ναό αὐτό, νά ἀσχοληθῶ μέ τήν καταγραφή καί ἐξιστόρηση τῶν γεγονότων τῆς ἀνοικοδομήσεως ἀρχικά τοῦ παλαιοῦ ξύλινου Ναοῦ (παράγκα) καί στή συνέχεια τοῦ νῦν ὑπάρχοντος μεγαλοπρεποῦς Ναοῦ καί νά παραθέσω στόν ἀναγνώστη στοιχεῖα τῆς ἀρχιτεκτονικῆς του καί τῆς ἐν γένει διακόσμησής του. Στό πρῶτο μέρος γίνεται ἀναφορά στό λόφο τοῦ Ἱππίου Κολωνοῦ καί τό λόφο τῆς Εὐχλόου Δήμητρας κατά τούς ἀρχαίους χρόνους καθώς καί στά ἱερά τεμένη τῆς περιοχῆς. Στό δεύτερο μέρος παραθέτονται σύντομα στοιχεῖα σχετικά μέ τά μέλη τῆς οἰκογένειας Σκουζέ, στήν ὁποία ἀνῆκε ὁ λόφος, μετά τήν σταδιακή ἀγορά του. Στό τρίτο μέρος παρουσιάζεται περιληπτικά ἡ ἱστορία τῶν Ναῶν τῶν Ἀθηνῶν, τοῦ Ναοῦ τοῦ Ὁσίου Μελετίου καί τοῦ παλαιοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Αἰμιλιανοῦ μέ τό προσκυνητάρι τοῦ Ἁγίου. Στό τέταρτο μέρος παραθέτονται ἱστορικά στοιχεῖα σχετικά μέ τήν θεμελίωση, τήν ἀνοικοδόμηση τοῦ Ναοῦ, τά ἐγκαίνιά του, τόν ἀρχιτεκτονικό καί ζωγραφικό του διάκοσμο καί τά καλλιτεχνικά του ἔργα. 

Ἔχοντας τήν πεποίθηση ὅτι τό ἐν λόγῳ πόνημα θά ὠφελήσει τούς ἀναγνῶστες καί τούς ἐρευνητές ἐκφράζω τίς θερμότατες εὐχαριστίες μου πρός τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Δοροστόλου κ.κ. Ἀμβρόσιο, Ποιμενάρχη τῆς πόλεως πού μαρτύρησε ὁ Ἅγιος Αἰμιλιανός, γιά τήν εὐλογία του στήν παροῦσα ἔκδοση καί τή συγγραφή τοῦ προλόγου. Εὐχαριστῶ τόν ἀρχιτέκτονα Στέφανο Νομικό καί τόν ἀγαπητό μου συνεργάτη Μιχαήλ Χριστοδουλάκη γιά τήν παραχώρηση πολύτιμου ἀρχειακοῦ ὑλικοῦ. Ὀφειλετικῶς μνημονεύω τούς ἐφημερίους τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, μέ τίς πνευματικές συμβουλές τῶν ὁποίων ἀνατράφηκα καθώς καί τούς ὑπόλοιπους ἱερόπαιδες, ἀπό τούς ὁποίους δύο σήμερα ὑπηρετοῦν τό ἱερό θυσιαστήριο τοῦ Κυρίου. Εὔχομαι ὁ Θεός, διά πρεσβειῶν τοῦ προστάτου μας Ἁγίου Αἰμιλιανοῦ τοῦ Μάρτυρος, νά σκέπει, νά φρουρεῖ καί νά εὐλογεῖ τά ἔργα μας. 
Εύχομαι να μας δώσει κι άλλα ανάλογα πονήματα ο π. Σπυρίδων Λόντος, ο οποίος διακρίνεται για την ερευνητική του ικανότητα και την διεισδυτική του ματιά. 

Δεν μπορώ να μη μνησθώ, τέτοια μέρα, του μακαριστού Αρχιμανδρίτου Χερουβείμ Μαλισιάνου, ο οποίος είναι συνώνυμος αυτής της ενορίας. Η παρουσία του και η προσφορά του υπήρξε καταλυτική και το όνομά του ταυτίστηκε με αυτή την ενορία. Αιωνία του η μνήμη.
Π.Α.Α.

ΠΟΙΟΣ ΛΑΟΣ ΤΙΜΑ ΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΠΑΪΣΙΟ; ΟΙ ΑΦΙΟΝΙΣΜΕΝΟΙ;

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Φίλος της Ιδιωτικής Οδού με πληροφόρησε για σχόλιο ανωνύμου τινος στο ιστολόγιο Θρησκευτικά και στην ανάρτηση "Ἀναβάλλεται ἡ Ἁγιοκατάταξις τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος Παϊσίου;", με αφορμή το κείμενό μου "...Αγιολαγνεία...". 

Ο ανώνυμος σχολιαστής γράφει:

Προ ημέρων, την 1η Ιουλίου, ο γνωστός φίλος του Πατριαρχείου Παναγιώτης Ανδριόπουλος έγραφε μεταξύ άλλων στο ιστολόγιό του: 

"Οι δε "ευσεβείς" κάθε μέρα ζητούν και από ένα άγιο! Δεν τους φτάνει το "περικείμενον ημίν νέφος μαρτύρων" και προσπαθούν να εκβιάζουν καταστάσεις με διάφορες μεθόδους, προκειμένου να γίνει η αγιοκατάταξη των "δικών τους" γερόντων. 

Η Εκκλησία προχώρησε πρόσφατα στην διακήρυξη της αγιότητος του μακαριστού Γέροντος Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτου και αμέσως ζητάνε τον επόμενο άγιο: τον γέροντα Παϊσιο, τον αρχιμ. Φιλόθεο Ζερβάκο, τον π. Γερβάσιο Παρασκευόπουλο, μέχρι και τον Αυγουστίνο Καντιώτη κ.α.

Κι αυτοί να γίνουν, την επομένη θα ζητούν κι άλλους. Επιδιώκουν μια "βιομηχανία" αγίων, αν είναι δυνατόν! Και μετά τους φταίει το Βατικανό, που κάνει την ίδια δουλειά στο θέμα της αγιοποίησης".

Προφανώς κάποια περισσότερη πληροφόρηση έχει από το Φανάρι. Διότι αν γνώριζε ότι επίκειται άμεσα η αγιοκατάταξη του Γέροντος Παϊσίου δεν θα έγραφε τα ανωτέρω σχετικά. 

Δεν θα ασχοληθώ με τη λογική του ανωτέρω ιστολόγου. Διότι ο ορθόδοξος τρόπος αγιοκατάταξης αυτός είναι: Ο λαός ζητά και η Εκκλησία απλώς αγιοκατατάσσει επισήμως. 

Είναι σημαντικό ωστόσο να μάθουμε ποιοι λόγοι "φρέναραν" την τελική απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου για αγιοκατάταξη του Γέροντος Παϊσίου. 

Και κάτι ακόμη. Ο Γέρων Παΐσιος είναι ένας από τους μεγαλύτερους αγίους της εποχής μας. Και ασφαλώς δεν περιμένει ούτε εκείνος ούτε ο λαός του Θεού, που ήδη τον τιμά ως άγιο, τις αποφάσεις καμίας Συνόδου. 

11 Ιουλίου 2014 - 10:28 π.μ.

Το ως άνω σχόλιο μου δίνει μιαν αφορμή για να επανέλθω στο θέμα επισημαίνοντας τα εξής:

1. Καμία πληροφόρηση δεν είχα από το Φανάρι διότι δεν με ενδιαφέρει το θέμα. Δεν "διψάω" για αγιοποιήσεις. Και να ήταν "επί θύραις"  η αγιοκατάταξη του Γέροντος Παϊσίου ή όποιου άλλου τα ίδια θα έγραφα.

2. Μας κάνει μάθημα ο ανώνυμος σχολιαστής γράφοντας: "ο ορθόδοξος τρόπος αγιοκατάταξης αυτός είναι: Ο λαός ζητά και η Εκκλησία απλώς αγιοκατατάσσει επισήμως". 

Αν η Εκκλησία "απλώς αγιοκατατάσσει" τότε ποια η πρεμούρα τους για τον Γέροντα Παΐσιο; Κι αφού "ασφαλώς δεν περιμένει ούτε εκείνος ούτε ο λαός του Θεού, που ήδη τον τιμά ως άγιο, τις αποφάσεις καμίας Συνόδου", τότε ποιος ο λόγος να μάθει ο ανώνυμος "ποιοι λόγοι "φρέναραν" την τελική απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου για αγιοκατάταξη του Γέροντος Παϊσίου"; 

Ας μη γελιόμαστε. Ποιος λαός τιμά; Εδώ είναι το μέγα ερώτημα. Οι αφιονισμένοι; Αυτοί που είναι οι ηθικοί αυτουργοί του "Γέροντα Παστίτσιου"; Αυτοί που γεμίζουν τα σκουπιδοέντυπα (χαμηλής και ακροδεξιάς υποστάθμης) με "προφητείες" και κάθε λογής ανοησίες τις οποίες αποδίδουν στον Γέροντα  Παΐσιο; 

Ποιος λαός; Αυτοί που έχουν καταντήσει την Ορθοδοξία ανυπόληπτη στον κόσμο με τις εξαλλοσύνες τους που συχνά αγγίζουν τα όρια της γελοιότητας; 

Αυτούς - είμαι σίγουρος - ούτε ο Γέροντας Παΐσιος δεν θα τους ήθελε υμνητές του. 

"Έψαυες το πάτημα της Παναγίας κι αναθάρρευες..." - ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΝ ΣΠΗΛΟΥΛΑ

Πήγαμε και στην Παναγία την Σπηλούλα, εδώ στη Ζάκυνθο.

Πρόκειται για ένα μοναδικής ομορφιάς θεομητορικό προσκύνημα, κοντά στο Μπανάτο, το οποίο ανήκει ιδιοκτησιακά στην οικογένεια Καλλίνικα. 

Από εκεί βλέπεις τρεις θάλασσες: Τον κόλπο του Λαγανά, την Κυλλήνη και την Κεφαλλονιά!

Στο προσκύνημα αυτό μας μύησε ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας, ο οποίος στο νυχθημερόν του έχει ένα εξαιρετικό - και ποιητικό συνάμα - σχετικό αφιέρωμα, στο οποίο και σας παραπέμπουμε εδώ.

ΕΝΑΣ ΓΑΜΟΣ ΠΑΡΑ ΘΙΝ' ΑΛΟΣ ΣΤΟ ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ

Και ξαφνικά, εκεί που απολαμβάνεις το απογευματινό σου μπάνιο στην παραλία του Βασιλικού στη Ζάκυνθο, αντιλαμβάνεσαι ότι λίγα μέτρα πιο πέρα γίνεται ένας γάμος!

Ένας γάμος ενός ζευγαριού ξένων, οι οποίοι γοητευμένοι από αυτό που είναι η νησιωτική Ελλάδα, επέλεξαν να τελέσουν το γάμο τους παρά θιν' αλός ή ακριβέστερα εκεί που σκάει το κυματάκι. 

Η τελετή σοβαρή, παρά το ...πολύ εξωτερικόν του πράγματος, και το γεγονός κατά την δύση του ηλίου έδωσε στην παραλία άλλο ...χρώμα. 

ΣΤΟΝ ΕΠΙΓΕΙΟ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ ΤΟΥ ΝΟΜΠΕΛΟΥ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΖΑΚΥΝΘΟ - Η ΑΚΡΙΒΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ

Χάρις στον παμφίλτατο π. Π. Κ., βρεθήκαμε την Κυριακή το μεσημέρι στο ξενοδοχείο "Nobelos" που βρίσκεται στην βόρεια Ζάκυνθο, σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία δίπλα σε μια κρυστάλλινη θάλασσα, 500 μέτρα από το γραφικό λιμανάκι του Αγίου Νικολάου, Βολιμών.

Το ξενοδοχείο είναι χτισμένο εξ ολοκλήρου από πέτρα σύμφωνα με το παραδοσιακό στυλ και ακολουθεί το αρχιτεκτονικό ύφος των επαύλεων της παλιάς Ζακύνθου.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως πρόκειται για ένα χώρο πολυτελή. Μόνο που η πολυτέλεια εδώ είναι αρμονικά συνυφασμένη με την παράδοση και αναβλύζει από τα βιώματα της ιδιοκτήτριας του χώρου Φωτεινής Θεοδόση, η οποία θέλησε να μετουσιώσει τις αναμνήσεις της από τα καλοκαίρια των παιδικών της χρόνων στην περιοχή, σ' ένα συγκρότημα υψηλής αισθητικής και μοναδικής απόλαυσης. 

Η πολυτέλεια εδώ δεν είναι το ζητούμενο. Προκύπτει από το πάθος και την αγάπη της Φωτεινής Θεοδόση, η οποία έχοντας μυήσει και τα παιδιά της σ' αυτή την άλλη αντίληψη περί τουρισμού, μοχθεί η ίδια και για την παραμικρή λεπτομέρεια. Τίποτα δεν είναι τυχαίο, τίποτα δεν είναι φτηνό. 

Η ακριβή αυτή αντίληψη, είναι νομίζω αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα σήμερα στον τομέα του τουρισμού. 

Ευχαριστούμε τον π. Π.Κ., Νίκο και την Φωτεινή Θεοδόση (δημιουργούς του Nobelos) για την πολύτιμη αυτή εμπειρία που έχει δύναμη και αλήθεια μέσα της.

Π.Α.Α.