Τα «Ελληνορωσικά» είναι «πολεμικά» κείμενα.
Κείμενα που εκφωνήθηκαν σε εκδηλώσεις που διοργανώσαμε με το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» και το Περιοδικό «Στέπα» (Επιθεώρηση Ρωσικού Πολιτισμού), διερευνώντας την ρωσική ομορφιά.
Κείμενα που γράφτηκαν – πολλά εν θερμώ – στα ιστολόγιά μου «Ιδιωτική Οδός» και «Φως Φαναρίου», για την Εκκλησία της Ρωσίας και την Αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας, ήδη από το 2009.
Η αγάπη μου για τον Ρωσικό Πολιτισμό είναι διαρκής και αδιάπτωτη. Εκατοντάδες είναι οι σχετικές αναρτήσεις μου στο διαδίκτυο. Εδώ δημοσιεύονται τα πιο σημαντικά για μένα κείμενα, που έχουν και βιωματικό χαρακτήρα.
Η κριτική μου στην σύγχρονη Ρωσική Εκκλησία με τις επεκτατικές τάσεις αποτελεί μία στάση μου ανυποχώρητη και κόντρα στο εν Ελλάδι ρεύμα.
Η παρούσα έκδοση βλέπει το φως της δημοσιότητας την περίοδο που η Ρωσία έχει εισβάλει στην Ουκρανία και την καταστρέφει συστηματικά.
Τα κείμενα, λοιπόν, που δημοσιεύονται εδώ αποτυπώνουν την κάθετη αντίθεσή μου στην εισβολή του ισχυρού σε μια αδύναμη – σε σχέση με την υπερδύναμη – χώρα, η οποία αγωνίζεται για την ελευθερία της.
Η αντίθεσή μου καταγράφεται κυρίως σε σχέση με την Ρωσική Εκκλησία, η οποία στηρίζει την εισβολή Πούτιν στην Ουκρανία, διατυπώνοντας μια πρωτοφανή «θεολογία». Για την Εκκλησία του Πατριάρχη Μόσχας Κυρίλλου υπεύθυνοι για τον πόλεμο είναι η Δύση και οι ομοφυλόφιλοι!
Αρκετά από τα κείμενα του παρόντος βιβλίου καταγράφουν και την ρωσική διείσδυση στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, μέσω της Εκκλησίας. Κάποια αναφέρονται και στις αντιδράσεις που προκάλεσε η δική μου ματιά σ’ αυτή την συστηματική πολιτική επιρροής.
Ό,τι δημοσιεύεται εδώ, πάντως, είναι απόρροια της δημόσιας τοποθέτησής μου στα ελληνορωσικά των τελευταίων ετών, η οποία – δημόσια έκθεση μου - συνεχίζεται με αμείωτη ένταση.
Ευχαριστώ θερμά τον Δημήτρη Τριανταφυλλίδη για την φροντίδα της παρούσας έκδοσης και την συναντίληψη.
Ελπίζω τα επόμενα «Ελληνορωσικά» να βγουν σε συνθήκες ειρήνης.
Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος
Ακολουθούν αναλυτικά τα περιεχόμενα του βιβλίου.
Στα podcasts της σειράς Βιβλία και Συγγραφείς του Νίκου Μπακουνάκη στη Lifo. Τι μας συνδέει και τι μας χωρίζει με την Ρωσία; Τι μας συνδέει και τι μας χωρίζει με το Πατριαρχείο της Μόσχας;
Το βιβλίο «Ελληνορωσικά» του Παναγιώτη Ανδριόπουλου (εκδόσεις s@mizdat) διερευνά σημαντικές όψεις των σχέσεων των δύο χωρών, που υπερβαίνουν τις διεθνείς σχέσεις και τη γεωπολιτική και απλώνονται στην εσωτερική πολιτική, ακόμη και στην ιδεολογία και στις νοοτροπίες.
Το Πατριαρχείο της Μόσχας έχει απλώσει πολύ το χέρι του στην ελληνική εκκλησία, μέσα από μία επεκτατική πολιτική. Από την άλλη πλευρά ο πολιτισμός των δύο χωρών και οι δημιουργοί τους έχουν έρθει, πολλές φορές, αρκετά κοντά.
Στο βιβλίο βλέπουμε τη «συνεργασία» Δημήτρη Μητρόπουλου και Σοστακόβιτς ή του Χατζιδάκι με το έργο του Προκόφιεφ.
Παύλος Νεοφύτου
Αυτό το διάστημα, μέσα στην περίοδο του πολέμου στην Ουκρανία, κυκλοφόρησε το βιβλίο «Ελληνορωσικά» (εκδόσεις s@mizdat) του θεολόγου και μουσικού Παναγιώτη Ανδριόπουλου, όπου παρουσιάζονται σημαντικές όψεις των σχέσεων ελληνισμού και Ρωσίας. Απαντώνται ερωτήματα για το τι μας συνδέει και τι μας χωρίζει με τη Ρωσία, όχι μόνο σε επίπεδο πολιτιστικό και εκκλησιαστικής γεωπολιτικής, που είναι τα δύο κύρια μέρη του βιβλίου, αλλά και στην εσωτερική πολιτική, την ιδεολογία και τις νοοτροπίες. Όπως αναφέρει ο κ. Ανδριόπουλος σε συνέντευξή του στο philenews, το Πατριαρχείο της Μόσχας ασκεί επεκτατική πολιτική σε περιοχές της ελληνορθόδοξης εκκλησίας, υπηρετώντας συγχρόνως τον ιμπεριαλισμό του ρώσου πρόεδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Τονίζει ότι σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η διείσδυση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην αφρικανική ήπειρο, που παραδοσιακά αποτελεί πεδίο δράσης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Από την άλλη, ο πολιτισμός των δύο πλευρών και οι δημιουργοί τους έχουν έρθει πολλές φορές αρκετά κοντά. Παράδειγμα η σύνδεση του Δημήτρη Μητρόπουλου με τον Σοστακόβιτς ή του Χατζιδάκι με το έργο του Προκόφιεφ. Αλλά και σήμερα, όπου ο Ντοστογιέφσκι συστηματικά διασκευάζεται και ανεβαίνει στο ελληνικό θέατρο.
- Ποια είναι τα πιο σημαντικά στοιχεία που συνδέουν τον ελληνισμό με τους Ρώσους;
Π.Α.: Η σχέση αυτή είναι διαχρονική, κάτι που φαίνεται από τη στιγμή που οι Ρώσοι γίνονται ορθόδοξοι, από κληρικούς που απέστειλε το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στα τέλη του 10ου αι. Αλλά και στον Πολιτισμό υπάρχει μία αδιάλειπτη σχέση ελληνισμού και Ρωσίας, η οποία διαρκεί μέχρι τις μέρες μας. Και στην Ελλάδα και στην Κύπρο υπάρχουν πολλοί ρώσοι καλλιτέχνες, που προσφέρουν πραγματικά στον Πολιτισμό.
- Στο βιβλίο σας δίνετε έμφαση στην απήχηση του έργου του ρώσου συγγραφέα Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι στην ελληνική πνευματική ζωή.
Π.Α.: Την έχει επηρεάσει πάρα πολύ. Ενώ δεν είναι θεατρικός συγγραφέας, τα τελευταία χρόνια είναι στην πρώτη γραμμή του ελληνικού θεάτρου. Υπάρχουν πάρα πολλές διασκευές έργων του. Επίσης, πέρα από τον Ντοστογιέφσκι, ανεβαίνουν στη σκηνή πολλοί άλλοι ρώσοι θεατρικοί συγγραφείς, όπως ο Τσέχωφ και ο Γκόγκολ. Δηλαδή αυτή τη στιγμή έχουμε ένα ελληνικό θέατρο, το οποίο, θα έλεγε κανείς, στηρίζεται πάνω στο ρωσικό θέατρο. Ακόμα, στο βιβλίο μου αναφέρομαι και στις ελληνορωσικές μουσικές διαδράσεις στο διάβα της ιστορίας. Κι εδώ έχει ενδιαφέρον η σχέση του Μάνου Χατζιδάκι με ρώσους συνθέτες. Προσωπικά είχα την εμπειρία να ακούω τον Χατζιδάκι να διευθύνει την «Ορχήστρα των χρωμάτων» σε έργα ρώσων συνθετών. Για παράδειγμα, άκουγε και μελετούσε από τα νιάτα του τον Σταβίνσκι και τον Προκόφιεφ. Κι αυτό δεν είναι λίγο. Είναι κάτι πολύ σημαντικό το ότι αναγνώριζε ο Χατζιδάκις τη μεγάλη μουσική, την οποία έγραφαν αυτοί οι ρώσοι συνθέτες. Επίσης κάτι πολύ σημαντικό είναι και ο περίφημος έλληνας μαέστρος Δημήτρης Μητρόπουλος, ο οποίος, ενώ διέπρεψε στην Αμερική, αγαπούσε πάρα πολύ τη ρωσική μουσική και τους ρώσους συνθέτες. Ήταν ο «ιεραπόστολος» του Σοστακόβιτς στην Αμερική, όπου έπαιζε πάρα πολύ τις συμφωνίες του. Άρα και στον σύγχρονο Πολιτισμό υπάρχει μια πολύ μεγάλη σχέση Ελλήνων και Ρώσων.
- Ας περάσουμε στην επικαιρότητα που σχετίζεται με το δεύτερο μέρος του βιβλίου σας, τα ελληνορωσικά εκκλησιαστικά. Το όνομα του ρώσου πατριάρχη Κύριλλου συνδέθηκε πρόσφατα με την πρόθεση της ΕΕ για επιβολή κυρώσεων, λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Ποια είναι η στάση του Πατριαρχείου Μόσχας απέναντι σε αυτόν τον πόλεμο του Πούτιν;
Π.Α.: Ο πατριάρχης Μόσχας στηρίζει την εισβολή κι αυτό θεολογικά είναι απαράδεκτό. Μάλιστα στηρίζει την εισβολή με επιχειρήματα, όπως, ότι ευθύνεται το ΝΑΤΟ γι’ αυτή την κατάσταση, διότι προκάλεσε τη Ρωσία. Πράγματα τα οποία είπε πρόσφατα και στον ίδιο τον Πάπα Φραγκίσκο, κατά τη διαδικτυακή συνομιλία που είχαν, και βγήκαν στη δημοσιότητα. Άρα είναι τελείως πολιτική η θέση του Κύριλλου, με το να παίρνει μια ξεκάθαρη θέση εναντίον του ΝΑΤΟ και υπέρ της Ρωσίας. Από εκεί και πέρα θεωρώ ότι είναι ντροπή ο πατριάρχης να επικαλείται είτε νεοναζιστές στην Ουκρανία είτε ομοφυλόφιλους, για να δικαιολογήσει τη ρωσική εισβολή. Ο επιτιθέμενος δεν μπορεί να έχει δίκιο. Δεν μπορούμε να τον δικαιολογούμε θεολογικά και χριστιανικά. Και το ξεκαθαρίζω, ακόμα και το ΝΑΤΟ να έκανε εισβολή, και οποιοσδήποτε άλλος, θα ήμασταν εναντίον. Δεν μπορούμε να είμαστε υπέρ ενός πολέμου, ως χριστιανοί και ως θεολόγοι. Και κυρίως ως αρχηγοί Εκκλησιών. Άρα αυτό που κάνει ο πατριάρχης Μόσχας αυτή τη στιγμή, είναι ένα τεράστιο λάθος, το οποίο εγγράφεται σε μεγάλο βαθμό εις βάρος του στην ιστορία.
- Πώς προέκυψε αυτή η στενή σχέση Πατριαρχείου Μόσχας – καθεστώτος Πούτιν; Υπήρχε από τον καιρό των Τσάρων ή τη δημιούργησε ο ρώσος πρόεδρος;
Π.Α.: Η Εκκλησία με το Κράτος στη Ρωσία ανέκαθεν ήτανε πολύ κοντά. Όμως, με την πτώση του κομμουνισμού, και κυρίως με τη «δυναστεία» του Πούτιν, η Ρωσική Εκκλησία εργαλειοποιήθηκε και εξυπηρετεί καθαρά τη ρωσική πολιτική. Έχει πολύ μεγάλη σημασία αυτό. Δηλαδή, όταν ήταν ο κομμουνισμός, η Εκκλησία σε καμία περίπτωση δεν ήταν στο πρώτο πλάνο. Τώρα όμως, επί Πούτιν, είναι σε αυτό το πλάνο, και είναι καθαρά εργαλείο και όργανο της ρωσικής πολιτικής. Κι αυτό συμβαίνει χωρίς περιστροφές.
- Στο βιβλίο σας αναφέρεστε σε ρωσικό εκκλησιαστικό ιμπεριαλισμό.
Π.Α.: Ο οποίος βρίσκεται μέσα στη «λογική» του Πούτιν. Δηλαδή ο ρώσος πρόεδρος χρησιμοποιεί την Εκκλησία για τον ρωσικό ιμπεριαλισμό. Έτσι έχουμε ρωσικές εκκλησίες που κτίζονται σχεδόν κάθε μέρα σε όλη την υφήλιο, με σκοπό να είναι και ρωσικό έδαφος. Και εδώ εντάσσεται και το θέμα της Αφρικής. Δηλαδή η «εισβολή» του Πατριαρχείου Μόσχας στην Αφρική, με το πρόσχημα της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας. Η ρωσική επεκτατικότητα φάνηκε πολύ καλά στο ζήτημα της Εκκλησίας της Ουκρανίας: επειδή το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, όπως και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Β’, αναγνώρισε την ουκρανική αυτοκεφαλία, σε αντίποινα η Μόσχα είπε «θα ιδρύσουμε ρωσικές εκκλησίες στην αφρικανική ήπειρο». Κι αυτό, προτού αρχίσει να γίνεται πράξη, ήταν επίσημη αναφορά από το Πατριαρχείο Μόσχας. Αυτό αντιλαμβάνεστε ότι είναι μία «βόμβα», αφού φαίνεται ότι ο ρωσικός ιμπεριαλισμός δεν είναι μόνο η Ουκρανία.
ΑΘΗΝΑ. Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις s@mizdat, που επιμελείται ο Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης, το βιβλίο «Ελληνορωσικά», το οποίο περιλαμβάνει κείμενα για την Θεολογία και τον Πολιτισμό του θεολόγου και μουσικού Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου, με κεντρικό θέμα τις ελληνορωσικές σχέσεις.
Ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος σπούδασε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Βυζαντινή και Ευρωπαϊκή μουσική. Iδρυσε το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον», με το οποίο παρουσιάζει στην Ελλάδα και το εξωτερικό πρωτότυπες παραγωγές μουσικής ποιητικής. Συνεργάστηκε με τον ισπανό φλαμενγκίνστα Israel Galvan στην documenta14, στο Φεστιβάλ της Αβινιόν και σε ευρωπαϊκή περιοδεία με την παράσταση «La fiesta». Eχει ερμηνεύσει έργα σύγχρονων Ελλήνων συνθετών. Αρθρα και μελέτες του για τη Θεολογία και τον πολιτισμό δημοσιεύονται σε επιστημονικούς τόμους και περιοδικά. Διατηρεί από το 2008 το ιστολόγιο «Ιδιωτική Οδός» και το σάιτ «Φως Φαναρίου». Πραγματοποιεί συνεντεύξεις με σημαντικά πρόσωπα του νεοελληνικού πολιτισμού. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος του απένειμε τον Δεκέμβριο του 2021 το οφφίκιο του Άρχοντος Δικαιοφύλακος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.
 |
| Art work στα "Ελληνορωσικά": Ιωάννης - Πορφύριος Καποδίστριας |
Κρατώ στα χέρια μου τα "ΕΛΛΗΝΟΡΩΣΙΚΑ", νεοκυκλοφορηθέν βιβλίο του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου, από τις εκδόσεις s@mizdat, με 260 σελίδες, μεστές περιεχομένου.
Ο Παναγιώτης Ανδριόπουλος, οξύνους θεολόγος - μουσικός και δημοσιολόγος, με λόγο ευθύβολο και δίχως εκπτώσεις εν παντί, στον τόμο αυτόν συγκέντρωσε τα κείμενά του, πρωτοδημοσιευμένα στους προσωπικούς ιστοτόπους του "Φως Φαναρίου" και "Ιδιωτική Οδός", αφορώντα αφενός μεν στην "πολυμερώς και πολυτρόπως" εκπεφρασμένη αγάπη του για τον διαχρονικό και τεράστιο ρωσικό πολιτισμό, αφετέρου δε στη σύγχρονη πολιτικοεκκλησιαστική καθεστηκυία τάξη της Ρωσίας, εκ της οποίας πολλά δεινά εκπορεύονται ανά την οικουμένη.
Από τη μια πλευρά, ο Ανδριόπουλος στέκεται θαυμαστικά και αναδεικνύει με κάθε τρόπο εν Ελλάδι κορυφαίους δημιουργούς εκ Ρωσίας και την διαχρονία της ώσμωσής τους με Έλληνες, π.χ. τις ελληνο-ρωσικές μουσικές διαδράσεις στο διάβα της ιστορίας, την μουσική ποιητική του Αντρέι Ταρκόφσκι, τη σχέση Μάνου Χατζιδάκι με τους ρώσους συνθέτες του 20ού αιώνα, τον Ντμίτρι Σοστακόβιτς του Δημήτρη Μητρόπουλου, την ντοστογιεφσκική ηθική στο θέατρο, το "Άξιον εστί" του Ελύτη στα ρωσικά, τους δύο Αλέξανδρους της Ρωσικής Διασπορά: π. Αλέξανδρο Σμέμαν και Αλεξάντρ Σολτζενίτσιν και άλλα διάφορα πολύ ενδιαφέροντα.
Από την άλλη μεριά, ο Ανδριόπουλος στέκεται κριτικός και έντονα "πολεμικός", με πάμπολλα επικαιρικά κείμενά του, έναντι της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, όπως έπραξε ή θα πράξει (είμαι σίγουρος προς τούτο) και σε κάθε άλλη εισβολή μεγαλοσχημόνων σε αδυνατότερους λαούς (π.χ. του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία). Στα κείμενά του διαφαίνεται και αποδεικνύεται τις πταίει: όχι ο ρωσικός λαός, πολλώ δε μάλλον ο θαυμαστός πολιτισμός τους, αλλά οι χιτλερίζουσες και παρανοϊκές πολεμικές στρατείες του πουτινικού κράτους, που κατ' αυτάς επιβιώνει στη Μόσχα, κατακρεουργώντας ολοένα τον όμαιμο λαό της Ουκρανίας, επειδή -αγέρωχος- υπερασπίζεται βωμούς και εστίες πατρογονικές, πασχίζοντας νυχθημερόν για την αυτοδιάθεση και την ελευθερία του.
Ο εγκρατής περί την θεολογία και εκκλησιαστική διπλωματία Ανδριόπουλος διαπιστώνει ότι στα σχέδια του Πούτιν στοιχείται ο σημερινός Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος, ο οποίος φέρεται ως παρατρεχάμενος του πολιτικού ηγέτη και his master voice. Την δυσοσμία αυτής της κατάστασης υποδαύλιζε ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίων Αλφέγιεφ, ο και διάσημος μουσικός (του οποίου το μουσικό ταλέντο αποκαθηλώνει σε ειδικό κείμενό του ο Π. Α.), έως την πρόσφατη δυσμενή μετακίνηση αυτού του ίδιου από την περίοπτη Μητρόπολη Βολοκολάμσκ σε εκείνη την άσημη της Ουγγαρίας, κυρίως δε την παύση του από την ηγεσία των εξωτερικών υποθέσεων του Πατριαρχείου του.
Βεβαίως, στο ανά χείρας βιβλίο, ο Π. Α. διεκτραγωδεί πώς ο εκκλησιαστικός μεγαλοϊδεατισμός των Ρώσων και το δόγμα της "Τρίτης Ρώμης" ουδέποτε αποδέχτηκε την Αυτοκεφαλία, την οποία παρείξε προ τριετίας το Οικουμενικό Πατριαρχείο στους εμπερίστατους (και εκκλησιαστικά) Ουκρανούς, πώς ο Κύριλλος προχώρησε στην παύση μνημόνευσης του Οικουμενικού Πατριάρχου, καθώς επίσης παντός άλλου Προκαθημένου αναγνωρίζει έκτοτε τη νεοπαγή και ανθοφορούσα ήδη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας, υπό τον Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Επιφανίου.
Το μένος και η εκδικητική διάθεση του Πατριαρχείου Μόσχας είναι τέτοιο και τόσο, μάλιστα δε διαρκούσης της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ώστε πραγματοποίησε και συνεχίζει να πράττει ένα πνευματικό εκκλησιαστικό έγκλημα, μιαν αντικανονική εισβολή (ή εισπήδηση) στην δικαιοδοσία του δευτερόθρονου Πατριαρχείου, αυτό της Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, αποστέλλοντας εκεί για... επανευαγγελισμό δικούς του μισσιονάριους, υπό τον ανεκδιήγητο Μητροπολίτη Κλιν Λεωνίδα, ο οποίος, μαζί με τα ρασοφορούντα (και ήδη καθηρημένα από το θιγόμενο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας) τσιράκια του, "ως λέων ωρυόμενος περιπατεί ζητών τίνα καταπίη" στα ανυποψίαστα κράτη της Μαύρης Ηπείρου.
Πάντα ταύτα και πολλά άλλα, εναποτυπώνονται στο βιβλίο Ανδριόπουλου, το οποίο εντέλει αποτελεί -θεωρούμε- πρώτη ύλη για τον ιστορικό του μέλλοντος, διότι παρέχει, όχι μόνον πολύτιμες δημοσιογραφικές πληροφορίες, αλλά αναδεικνύει -με τρόπο ευσύνοπτο και κριτικό- τον επιδέξια πολλάκις κεκρυμμένο ύφαλο των σύγχρονων ιστορικών γεγονότων εν τη γενέσει τους.
Τα «Ελληνορωσικά», από τις εκδόσεις s@mizdat παρουσιάστηκαν και από τον Παναγιώτη Ρηγόπουλο στην στήλη του "Πολιτιστικά και άλλα" στην εφημερίδα "Πελοπόννησος" (21-4-2022).
.jpg)
