ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
Ἐὰν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἐκάθηντο περὶ μίαν τράπεζαν, θὰ ἐνεφανίζετο μία περίεργος εἰκών. Εἰς τὸ παγκόσμιον αὐτὸ γεῦμα θὰ παρευρίσκοντο νέοι , οἱ ὁποῖοι τρώγουν τὴν ταχείαν τροφὴν (Fast Food) παρὰ τοὺς λουκούλους, φυτοφάγοι παρὰ τοὺς φίλους τῆς σχάρας (Barbecue), ἀποστεωμένοι ἐλλειπῶς συτιζόμενοι παρὰ τοὺς παχυσάρκους.
Συγχρόνως θὰ ἦτο μία τράπεζα τῶν ὑπερβάσεων (ρεκόρ). Οἱ ἄνθρωποι παράγουν καὶ συγκομίζουν σήμερον περισσότερα τρόφιμα ἀπὸ ποτέ, ἀρκετὰ διὰ τὰ 6,9 δὶς τοῦ παγκοσμίου πληθυσμοῦ. Οὐδέποτε μέχρι τοῦδε ἡ παραγωγὴ ἦτο τόσον μεγάλη, οἱ ἄνθρωποι τόσον εὐτραφεῖς καὶ τόσοι πολλοὶ οἱ πεινῶντες. Ἀρκετοὶ ἐξ αὐτῶν θὰ ἀποβιώσουν προώρως ἢ ἐκ τῆς πολυ–καὶ ἀνθυγιεινῆς–φαγίας ἢ ἐκ τοῦ ὑποσιτισμοῦ.
Ἀναμφιβόλως, ἓν τῶν σημαντικοτέρων προβλημάτων τῆς ἐποχῆς μας εἶναι ἡ πεῖνα1. Αὕτη εἶναι μία οὐχὶ εὐχάριστος σωματικὴ αἴσθησις, ἡ ὁποία προκαλεῖ τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὰ ζῶα νὰ λαμβάνουν τροφήν. Ἡ βιολογικὴ λειτουργία τοῦ ἐρεθισμοῦ αὐτοῦ, συνίσταται εἰς τὴν ἐξασφάλισιν τοῦ ἐφοδιασμοῦ τοῦ ὀργανισμοῦ δι’ ἐπαρκοῦς τροφῆς καὶ ἐνεργείας, προκαλεῖται δέ, διὰ νευρομεταφορῶν εἰς τὸν ὑποθάλαμον τοῦ μυελοῦ.
Ἡ ρύθμισις τῆς πείνας καὶ τοῦ κορεσμοῦ εἰς τὸν ἄνθρωπον εἶναι μία λίαν περίπλοκος διαδικασία, εἰς τὴν ὁποίαν συμμετέχουν ἀναρίθμητοι παράγοντες, ἐκ τῶν ὁποίων πολλοὶ δὲν διερευνήθησαν εἰσέτι. Τοῦτο ἱσχύει κυρίως διὰ τὰς σχετικὰς ὁρμόνας.
Τὰ ΜΜΕ ἀναφέρονται εἰς τὴν ἀλλαγὴν τοῦ κλίματος, τοὺς πολέμους, τὴν οἰκονομικὴν κρίσιν. Πράγματα βεβαίως λίαν σημαντικά. Ὅμως τὸ σκάνδαλον, ὅτι εἰς τὸν πλούσιον κόσμον μας κάθε μερικὰ λεπτὰ ἀποθνήσκει ἐκ πείνης ἓν παιδίον καὶ ἓν δὶς ἀνθρώπων ἔχει ἐλλειπῆ τροφήν, δὲν πρέπει νὰ λησμονηθῇ (πρβλ. Ἀποκ. 6, 7-8).
Ἀπὸ δεκαετιῶν, πολιτικοὶ καὶ ἐπιχειρηματίαι ὑπεσχέθησαν τὸ τέλος τῆς πείνης. Ὅταν οἱ γεωργοί, λέγουν, παράγουν μὲ τὴν βοήθειαν γενετικῶν καὶ χημικῶν μέσων εἰς μεγάλας φυτεῖας πολλὰ τρόφιμα κατὰ τὸ δυνατόν, τότε ὅλοι θὰ ἔχουν ἐπαρκῆ τροφήν. Ἐν τούτοις ἡ στρατηγικὴ αὐτὴ ἀπεδείχθη ὡς καταστρεπτικῶς πεπλανημένη ὁδός, ἡ ὁποία ὠφελεῖ τοὺς πλουσίους καὶ οὐχὶ τοὺς πτωχούς.
Πληρότης, πλουσία φυτεία, χυμώδεις καρποί. Οὕτως ἐφανταζόμεθα τὸν παράδεισον: ὡς ἕναν κῆπον, ὁ ὁποῖος δίδει τροφὴν διὰ τὸ σῶμα καὶ τὴν ψυχὴν ἄνευ οὐδεμίας ἐλλείψεως. Πολλαὶ θρησκεῖαι καὶ πολιτισμοὶ γνωρίζουν τὸν μῦθον του, τὴν ὄασιν αὐτήν, ἐκ τῆς ὁποίας μετὰ ἐχάθησαν τὰ πάντα.
Διατί ὅμως; Κατὰ τὸν παλαιοκοσμικὸν λόγον αἰτία ὑπῆρξεν ἡ ἁμαρτία, μὲ τὸν ὁποῖον ἐλάχιστοι σήμερον ἠμποροῦν νὰ διαλλαγοῦν. Ἀλλὰ τί πρέπει νὰ εἴπωμεν, ὅταν ἀρχέγονα δάση ἀποψιλοῦνται διὰ τὴν συγκομιδὴν φοινικελαίου; Ὅταν ὑπολογισταὶ ἐκ τοῦ βορρᾶ κερδίζουν χρήματα ἐκδιώκοντες μικρογεωργοὺς τοῦ νότου ἐκ τῆς χώρας των; Ὅταν εἰς ἡμᾶς ἡ μία μέθοδος διαίτης ἀντικαθιστᾶ τὴν ἄλλην, ἐνῶ συγχρόνως βιοῦμεν, πῶς τέκνα τοῦ νότου διαρκῶς ἀδυνατίζουν καὶ τυφλώνονται λόγῳ τῆς ἐλλείψεως βιταμινῶν, διότι ἐκτὸς ἀπὸ ὄρυζαν, φασιόλους καὶ ἀραβόσιτον, οὐδὲν εὑρίσκουν διὰ νὰ τραφοῦν. Ὅμως ὅλα αὐτά, δὲν ἐπιθυμοῦμεν νὰ βλέπωμεν καὶ νὰ ἀκούωμεν.
Ἡ παγκόσμιος πεῖνα δὲν προέρχεται μόνον ἐκ τῶν φυσικῶν καταστροφῶν (κλιματικῶν μεταβολῶν, ξηρασίας, πλημμυρῶν), τῶν διεφθαρμένων κυβερνήσεων, ἀλλὰ κυρίως ἐκ τοῦ οἰκονομικοῦ συστήματος, τὸ ὁποῖον ἔχει καὶ τοῦτο παγκοσμιοποιηθεῖ, τῆς ἀνεργίας καὶ τῆς πτωχείας. Τὸ σημερινὸν σύστημα τροφίμων δὲν εἶναι βιώσιμον, διότι χρησιμοποιεῖ τὰς πρώτας ὕλας ταχύτερον ἀπ’ ὅτι ἀποκαθίστανται καὶ δὲν ἠμπορεῖ νὰ δώσει τέλος εἰς τὴν πεῖναν, τήν τε ὀξεῖαν ἀλλὰ καὶ τὴν χρονίαν. Κάθε ἔτος 8,8 ἑκατομμύρια ἀνθρώπων ἀποθνήσκουν, κυρίως παιδιὰ ἐκ τῆς πείνας.
Κατὰ τὸ Συμβούλιον τῆς Παγκοσμίου Γεωργίας, ἡ μονομερὴς δι’ ἐξαγωγὴν κατευθυνομένη γεωργικὴ πολιτικὴ τῶν μεγάλων ὀργανισμῶν, εἶναι συνυπεύθυνος διὰ τὴν πεῖναν. Διότι αὕτη περιθωριοποιεῖ τοὺς μικρογεωργούς, οἱ ὁποῖοι συνιστοῦν τὴν σπονδυλικὴν στήλην τῆς παγκοσμίου διατροφῆς καὶ δὴ εἰς μικρὰς χώρας, ἐξαναγκάζοντας αὐτοὺς εἰς φθηνοτέρας ἐλευθέρας εἰσαγωγάς, ἐνῶ ἡ παραγωγὴ αὐτῶν σήπεται (Agrar dumping). Οὐδέποτε ἡ παραγωγὴ καθορίζεται ἀπὸ τὴν ζήτησιν, ἀλλὰ ἐκ τοῦ κέρδους τῶν ὀλίγων. Τὸ 30% τῶν προϊόντων ἀπόλλυται ἢ σπαταλᾶται πρὸ ἢ μετὰ τὴν χρῆσιν του ὑπὸ τῶν καταναλωτῶν. Αἱ τιμαὶ τῶν προϊόντων διαρκῶς ἀνέρχονται. Καὶ ἡ "ἐξέλιξις" αὕτη ὀξύνεται ἐκ τῆς δίψης τῶν ἀγροτικῶν καυσίμων (Agrosprit) καὶ τῆς βιοενεργείας, ἰδίως εἰς τὴν Εὐρώπην καὶ τὰς Η.Π.Α., καθὼς καὶ ἐκ τῆς αὐξανομένης κρεατοηδονῆς εἰς τὴν Κίναν, Ἰνδίαν καὶ Νότιον Ἀμερικήν. Ἡ κρεατοπαραγωγὴ καταβροχθίζει τὸ ἓν τρίτον τῶν σιτηρῶν τοῦ κόσμου.
Τὸ κυρίως ὅμως ἐκρηκτικὸν εἶναι ἡ μελλοντικὴ παγκόσμιος αὔξησις τοῦ πληθυσμοῦ ἀπὸ 6,9 εἰς 9,5 δίς, καίτοι ἡ σημερινὴ γεωργία δύναται νὰ ἐκθρέψῃ 12 δὶς τῶν ἀνθρώπων. Καὶ εἰς τὰς αὐξανομένας ἀπαιτήσεις δὲν ἀρκοῦν τὰ ἀγροτεμάχια τῆς ὑφηλίου. Ἓν τρίτον τῶν γονίμων ἐδαφῶν ἔχει ἀπωλεσθεῖ. Δραματικὴ εἶναι καὶ ἡ κατάστασις τῶν ὑδάτων τῶν πηγῶν, αἱ ὁποῖαι βαίνουν πρὸς τὸ τέλος των. Εἰς τὰς μονοκαλλιεργείας τῶν βιομηχανικῶν χωρῶν, ἐμφανίζεται καὶ εἷς νέος κίνδυνος, τῆς καταστροφῆς τῆς συγκομιδῆς ὑπὸ νέων σπόρων, οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἀσθενείας.
Διὸ καὶ οἱ μεγιστᾶνες τῶν γεωργικῶν εἰσαγωγῶν ζητοῦν νὰ ἀγοράζουν γαίας μετὰ ὑδατίνων πόρων, ἰδίως ἀπὸ τὰς διεφθαρμένας κυβερνήσεις τῆς Ἀφρικῆς καὶ τῆς Νοτιοανατολικῆς Ἀσίας. Ἓν εἶδος γεωργικῆς ἀποικιοκρατίας, ἄνευ συχνάκις ἀποπληρωμῆς.
Διατί ὅμως δὲν γίνεται δικαία κατανομὴ τῶν τροφῶν; Πρωτίστως, λόγῳ τῶν γεωργικῶν dumping τῶν βιομηχανικῶν χωρῶν. Ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωσις ἔχει ἱδρύσει καὶ τὸν Ὀργανισμὸν Frontex, πρὸς ἐκδίωξιν τῶν προσφύγων τῆς πείνας. Κατόπιν τὰ τεράστια χρέη τῶν ἀφρικανικῶν κρατῶν, μεθοδευμένα ὑπὸ τοῦ Διεθνοῦς Νομισματικοῦ Ταμείου (IMF) εἰς τὰς μεγάλας τραπέζας. Ἀπὸ τὴν ἀρχὴν τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως ἀπωλέσθησαν 82.000 δὶς δολλάρια Ἀμερικῆς, γενομένης στροφῆς τῶν τραπεζῶν εἰς ἀγροτικὰ προϊόντα (ὄρυζα, ἀραβόσιτος, σιτηρά), τῶν ὁποίων αἱ τιμαὶ ηὐξήθησαν φοβερῶς, οἱ δὲ ρυθμισταί των ἀπεκόμισαν τεράστια κέρδη.
Σημειωθήτω, ὅτι διὰ 50 λίτρα βιοκαυσίμων, δέον νὰ ἀποτεφρωθοῦν 358 χιλιόγραμμα ἀραβοσίτου, τ.ἔ. τῆς τροφῆς ἑνὸς παιδιοῦ δι’ ἓν ἔτος. Πρὸς τούτοις, εἰς τὴν Γερμανίαν 20 ἑκατομμύρια τόνοι τροφίμων, καταλήγουν εἰς τὰ ἀπορρίματα!
Ἡ λύσις τοῦ προβλήματος τῆς πείνας εἶναι περίπλοκος. Δὲν ὑπάρχει δι’ αὐτὸ συνταγή. Πρὸς τοῦτο, δέον νὰ λαμβάνωνται ὑπ’ ὄψιν κατὰ χώρας, οἱ ἐκεῖ ἰσχύοντες κοινωνικοί, πολιτικοί, οἰκονομικοί, οἰκολογικοὶ καὶ γεωγραφικοὶ ὅροι.
Ἀπαιτεῖται ἡ διεθνὴς ρύθμισις τοῦ "Landgrabbing" ξένων ἐπενδυτῶν, ἡ ἀκύρωσις τῶν βαρέων συμβάσεων ἐξαγωγῆς μὲ λίαν χαμηλὰς τιμάς, ἢ ἄρσις χρεῶν, ἡ βοήθεια διὰ τὴν ἐξέλιξιν καὶ ὁ δίκαιος καθορισμὸς τῶν τιμῶν τῶν ἀκατεργάστων ὑλῶν, ἡ ἐφαρμογὴ οἰκολογικῶν κριτηρίων κατὰ τὴν παραγωγὴν ἡ ἀλλαγὴ τῆς καταναλωτικῆς νοοτροπίας κυρίως τοῦ πλουσίου Βορρᾶ, ὁ ἔλεγχος τῶν γεννήσεων, ἡ ἀποτροπὴ ἐρημοποιήσεως τῆς γῆς κ.ἄ.
Ὑπάρχουν δὲ πρὸς τοῦτο εἰδικὰ Ἱδρύματα, ὡς τὸ Εὐαγγελικὸν τοιοῦτον Βοηθείας "Ἄρτος διὰ τὸν κόσμον", τὸ "Πρῶται Πληροφορίαι διὰ Φαγητὸν καὶ Δράσεις εἰς τὸ Διαδίκτυον" (FIAN), τὸ τῆς "Παγκοσμίου Ἀνάγκης τῆς Καθολικῆς Κινήσεως Ἐργοληπτῶν" (ΚΑΒ), τὸ τῆς "Ἐργατικῆς Κοινότητος Γεωργίας τῶν Χωρικῶν" (ABL), τὸ τῆς "Καθολικῆς Γεωργικῆς Κινήσεως Νέων". Συγκαλοῦνται δὲ καὶ συνέδρια, ὡς τὸ τοῦ Βερολίνου "Πέραν τῆς ἀναπτύξεως" κ.ἄ.
Βεβαίως ἡ πεῖνα δὲον νὰ ἐξετασθῇ καὶ εὐρύτερον ὡς πρὸς τὴν μορφήν, τὴν ἔκτασιν, τὴν διάρκειάν της, τὰς ὀλεθρίας συνεπείας της, ὡς ἡ ἀνυπολόγιστος ἀπώλεια ἀνθρωπίνου δυναμικοῦ καὶ ἡ περιστολὴ τῆς κοινωνικῆς ἀναπτύξεως, αἱ καταστρεπτικαὶ ἀσθένειαι καὶ ὁ θάνατος, ἡ πεῖνα τῶν ζώων καὶ τῶν φυτῶν κ.ἄ.
Καὶ τώρα ἐρχόμεθα εἰς τὴν πεῖναν τοῦ πνεύματος καὶ τῆς ψυχῆς, τ.ἔ. μίαν βασικὴν μορφὴν αὐτῆς κατὰ τὸ "οὐκ ἐπ’ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος" (Λουκ. 4, 4).
Τὸ θέμα τοῦτο εἶναι μέγα, ἡ ἔντασις δὲ αὐτοῦ ποικίλλει κατὰ καιροὺς καὶ περιοχάς. Οὕτω, ὁ Διαφωτισμὸς καὶ ἀποχριστιανισμὸς τῆς Δύσεως συνέβαλεν εἰς τὴν μεταγενεστέραν θρησκευτικὴν ἀποτελμάτωσιν τῆς Γηραιᾶς Ἠπείρου, ἐνῶ εἰς περιοχὰς τῆς Ἀφρικῆς, τῆς Ἐγγὺς καὶ Ἄπω Ἀνατολῆς, ὅπου κυριαρχοῦν ὁ Μουσουλμανισμός, ὁ Βουδισμός, ὁ Ἰνδουϊσμὸς καὶ ἄλλαι θρησκεῖαι, παρατηρεῖται μία ἄνθησις τῆς θρησκευτικότητος.
Τοιουτοτρόπως, πολλοὶ ἄνθρωποι τῆς Δύσεως εἶναι "κεκορεσμένοι" πνευματικῶς, διότι θεωροῦν τὸν ἑαυτόν των αὐτάρκη ὑλικῶς καὶ διακατέχονται ἀπὸ τὸν σύγχρονον ἀθεϊσμὸν ὑπὸ τὸ ἔνδυμα τῆς θρησκευτικῆς ἀδιαφορίας. Ὅταν ὅμως διαταραχθεῖ ἡ τάξις αὐτὴ ἢ ἀπωλέσουν τὴν ὑγείαν των, τότε ἐπικαλοῦνται, τουλάχιστον ἐν ἐσχάτῃ ἀνάγκῃ οὐχὶ βεβαίως πάντες, τὴν βοήθειαν θεῶν καὶ δαιμόνων. Ἕτεροι πεινοῦν πνευματικῶς, διότι ἔχουν ἀπογοητευθεῖ ἐκ τῆς πατρώας θρησκείας των, μὴ ἱκανοποιούμενοι ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὸ κήρυγμα τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ3. Ζητοῦν καταφύγιον διὰ τὴν πλήρωσιν τοῦ δημιουργηθέντος ἐντὸς αὐτῶν κενοῦ (M. v. Armack) εἰς διάφορα μέσα (π.χ. τῆς τέχνης, τῆς διασκεδάσεως, τῶν γυναικῶν) καὶ κυρίως εἰς ἕτερα θρησκεύματα. Διότι "δὲν ὑπάρχει ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος δὲν προσφέρει θυσίαν εἰς τοὺς θεοὺς ἢ τὰ εἴδωλά του" (F. Von Baader). Ἀλλὰ καὶ ὁ Πλούταρχος πολὺ ἐνωρίτερον εἶχεν ἐπισημάνει: "εὕροις δ’ ἂν ἐπιὼν πόλεις ἀτειχίστους, ἀγραμμάτους, ἀβασιλεύτους, ἀοίκους, ἀχρημάτους, νομίσματος μὴ δεομένας, ἀπείρους θεάτρων καὶ γυμνασίων• ἀνιέρου δὲ πόλεως καὶ ἀθέου, μὴ χρωμένης εὐχαῖς, μηδ’ ὅρκοις, μηδὲ μαντείαις, μηδὲ θυσίαις ἐπ’ ἀγαθοῖς, μηδ’ ἀποτροπαῖς κακῶν οὐδείς ἐστιν οὐδ’ ἔσται γεγονὼς θεατής•"4.
Πρὸς τί ἄλλωστε ὁ παγκόσμιος σήμερον κυκεὼν καὶ τὸ πλῆθος τῶν πολιτισμικῶν, ἀθλητικῶν καὶ λοιπῶν ἐκδηλώσεων, τῶν συνεπικουρουμένων ὑπὸ τῶν παραπλανητικῶν καὶ παραμορφωτικῶν ΜΜΕ, τῶν ποικίλων αἱρέσων, τῶν ἐξάλλων δῆθεν θρησκευμάτων, νέων ἢ παρωχημένων, τὰ ὁποῖα "συγκινοῦν καὶ ἐνθουσιάζουν" τοὺς ὁπαδούς των, καθὼς καὶ ἡ ἐμφάνισις τῶν διαφόρων ψευδομεσσιῶν καὶ ψευδοχριστῶν ὡς τῶν Father Divine (G. Baker), G. Roux, L. Voorthuisen, Abd-ru-shin (O. E. Bernhardt), J. Weissenberg, S. M. Mun κ.ἄ.5
Ὅμως δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία, ὅτι εἰς πάντα ταῦτα συναίτιος τυγχάνει καὶ ἡ Ἐκκλησία, καθ’ ὅσον οὐχὶ σπανίως ἐξέκλινε ποικιλοτρόπως τοῦ κυρίως σκοποῦ αὐτῆς, ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου ἢ τοὐλάχιστον ὁ ἀναχαιτισμός του ἀπὸ πολλῶν κακῶν, καὶ ἡ ἔμπρακτος διδασκαλία τῶν ἀρχῶν τῆς ἀγάπης, εἰρήνης, δικαιοσύνης, ἀνοχῆς καὶ συναλληλίας. Πάντα ταῦτα, ἀλλὰ καὶ αἱ σύγχρονοι διαχριστιανικαὶ καὶ θεολογικαὶ ἔριδες καὶ ἡγεμονιστικαὶ τάσεις, τὰ οὐκ ὀλίγα, ὡς μὴ ὤφελε, οἰκονομικὰ καὶ δημοσιοποιούμενα σεξουαλικὰ σκάνδαλα τῶν κληρικῶν, συνέβαλαν εἰς τὴν προσθήκην τοῦ ἀριθμοῦ τῶν μεταστροφῶν εἰς τὸν τῶν παλαιοτέρων προσηλύτων καὶ ὡδήγησαν εἰς τὸ κατὰ τῆς Ἐκκλησίας μῖσος καὶ τὴν θρησκευτικὴν ἀδιαφορίαν.
Πρὸς τούτοις δὲ διάφοροι Χριστιανικαὶ Ἐκκλησίαι τῆς Δύσεως, ἀντὶ νὰ ἐπανευαγγελίσουν τὰς χώρας των, ἀσκοῦν ἔντονον προσηλυτισμὸν οὐχὶ μόνον ἐντὸς τῶν περιοχῶν ἑτέρων θρησκευμάτων, ἀλλὰ καὶ ἐντὸς τῶν δικαιοδοσιῶν ἑτέρων ἀδελφῶν Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν, ἐκμεταλλευόμεναι τὴν ἐκ ποικίλων λόγων ἀγνωσίαν καὶ οἰκονομικὴν δυσπραγίαν τῶν ἐπιχωρίων πληθυσμῶν, πρὸς ἐξεύρεσιν "νέων θρησκευτικῶν ἀγορῶν", ἐφ’ ὅσον ἐστείρευσαν αἱ ἰδίαι αὐτῶν πηγαὶ καὶ ἔπαυσεν ἐκεῖ νὰ λαλεῖ ἡ "Πυθία"!
Βεβαίως οὐδεὶς δύναται νὰ διαμφισβητήσῃ τὴν προσφορὰν τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας εἰς τὴν ἀνθρωπότητα καὶ τὸν πολιτισμόν. Οὐδεὶς δύναται νὰ ἀρνηθῇ τοὺς ἀγώνας των, διὰ τὰ χριστιανικὰ καὶ ἀνθρωπιστικὰ ἰδεώδη. Οὐδεὶς δύναται νὰ παραγνωρίσῃ τὰ πολλὰ καὶ ποικίλα διαχρονικὰ μαρτύριά της, ἐκ τῶν ὁποίων ὅμως ἐπέζησε, ἐθριάμβευσε καὶ θὰ ἐπιζήσῃ, διότι "πῦλαι Ἅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς" (Ματθ. 16, 18).
Διὸ καὶ πάλιν ἠχοῦν εἰς τὰ ὧτα ἡμῶν οἱ λόγοι Ἰησοῦ τοῦ Ναζωραίου: "Δεῦτε (τοίνυν) πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς" (Ματθ. 11, 28).
__________________________________________
1- Hunger, Wikipedia, der Freien Enzyklopädie. Hunger in Überfluss. Wie alle Menschen satt werden können, N. Copray – J. Garstecki – J. Haberer – R. Misselwitz, ἐκδ., Publik-Forum Dossier Juni (2011) I-XVI. N. Copray, Das globale Leiden, Public-Forum ἀρ. 18 (2011) 48. K.-A. Immel – K. Tränkle, Aktenzeichen Armut, 2011.
2- T. Schneider, Der Wegwerfwahn. Rund die Hälfte aller Lebensmittel landet weltweit im Müll, Public-Forum ἀρ. 18 (2011) 29.
3- M. Urban, Abschied von der Predigt?, Public-Forum ἀρ. 18 (2011) 34-35.
4- Πλουτάρχου, πρὸς Κολώτην τὸν Ἐπικούρειον, 31, Moralia XIV 1925, Loeb Library, 300.
5- Β. Α. Γεωργόπουλου, Πρωτοπρ., Ψευδομεσσίαι καὶ ψευδόχριστοι τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνος, Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. 1889, 2.9.51 (2011) 3.
