ΠΡΟΣ ΟΧΛΟΥΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΝΕΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 

ΣΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 

Αθήνα 25 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 

ΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΙΣ ΕΠΙΚΡΙΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ 

Τα μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων που εκπόνησε το νέο Πρόγραμμα Σπουδών (ΠΣ) για τα Θρησκευτικά Δημοτικού και Γυμνασίου (2011), παρακολουθούμε ασφαλώς με το οφειλόμενο ενδιαφέρον τον διάλογο που διεξάγεται για τη μορφή, τους σκοπούς και το περιεχόμενο του νέου ΠΣ. Ο διάλογος αυτός είναι αναγκαίος και χρήσιμος, ειδικά στην τρέχουσα περίοδο της πιλοτικής εφαρμογής των νέων ΠΣ, η οποία έχει ως σκοπό την ενημέρωση-επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, την πειραματική διδακτική εφαρμογή και την εξαγωγή συμπερασμάτων για την ανάγκη τροποποιήσεων και βελτιώσεων. 

Οφείλουμε να σημειώσουμε ότι, εκτός από τις αξιολογικές προσεγγίσεις των εκπαιδευτικών στα πιλοτικά σχολεία, οι οποίες είναι από ενθαρρυντικές έως ενθουσιώδεις, η Επιτροπή επισήμως δεν έχει παραλάβει οποιαδήποτε άλλη, επώνυμη και υπεύθυνη, πρόταση ή κριτική. Παρόλα αυτά, μέχρι σήμερα, έχουν δει το φως της δημοσιότητας άφθονες κρίσεις για το νέο ΠΣ, αναρτημένες κυρίως σε διάφορες ιστοσελίδες ποικίλης προελεύσεως και ποιότητας. Σε αυτές τις κριτικές, εκτός από τα θετικά σχόλια, υπάρχουν πολλές αξιόλογες επισημάνσεις, τις οποίες ασφαλώς η Επιτροπή θα λάβει σοβαρά υπόψη της στην πορεία για την ολοκλήρωση του έργου. 

Είναι γεγονός, όμως, ότι σε αρκετές από αυτές τις κριτικές διαπιστώνονται προβληματικές προσεγγίσεις και αναλύσεις· ιδίως σε εκείνες που προέρχονται από μη εκπαιδευτικούς ή μη θεολόγους ή από εκπαιδευτικούς που δεν έχουν ενημερωθεί και δεν διαθέτουν εξειδικευμένη ή επαρκή γνώση για το θέμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι προφανείς οι συντονισμένες προσπάθειες διάφορων επώνυμων αλλά και ανώνυμων που χωρίς την αίσθηση της δέουσας ευθύνης αγωνίζονται με κάθε μέσο -και κυρίως με επικοινωνιακούς όρους και όχι με θεολογικά και παιδαγωγικά κριτήρια- να δημιουργήσουν κλίμα καχυποψίας ή ακόμη και χαοτικού διχασμού. Δεν είναι λίγες οι φορές που η Επιτροπή δέχθηκε ανάρμοστες λεκτικές επιθέσεις και απρεπείς χαρακτηρισμούς, που αποκαλύπτουν προκατάληψη, φανατισμό και παντελή έλλειψη πνεύματος διαλόγου. Η προφανής αδυναμία παρουσίασης πειστικών αντεπιχειρημάτων και η απροθυμία για έναν ουσιαστικό διάλογο γύρω από το θεολογικό περιεχόμενο του νέου ΠΣ και τις παιδαγωγικές αρχές που το διέπουν, οδήγησε αρκετούς επικριτές να επιδοθούν σε μια συστηματική, άκομψη και ανοίκεια προς το χριστιανικό ήθος επίθεση εναντίον των μελών της συντακτικής Επιτροπής. Η επίθεση αυτή επεδίωκε τη συκοφάντηση των κινήτρων τους, τη σπίλωση της ακαδημαϊκής και επιστημονικής τους υπόληψης και την αμφισβήτηση της ίδιας της εκκλησιαστικής ταυτότητας και του Ορθόδοξου φρονήματός τους. Στο πλαίσιο αυτής της απαράδεκτης και ακατανόητης στάσης εντάσσονται, αφενός, οι -ευτυχώς μεμονωμένες- ενέργειες μερικών επικριτών που απέβλεπαν στην τρομοκράτηση εν ενεργεία Σχολικών Συμβούλων, επιμορφωτών και θεολόγων εκπαιδευτικών και, αφετέρου, η προσπάθειά τους να στρατεύσουν σεβάσμιους ταγούς και εγνωσμένου κύρους εκκλησιαστικά πρόσωπα εναντίον του νέου ΠΣ. 

Ως μέλη της Επιτροπής, αποδοκιμάζοντας κάθε ακραία ενέργεια και στάση που δεν συνάδει με την Ορθόδοξη πνευματικότητα αλλά και με την επιστημονική δεοντολογία, θεωρούμε επαρκείς τις επιστημονικές απαντήσεις και διευκρινίσεις που έχουν δοθεί κατά καιρούς σε σχέση με τα διατυπωθέντα μέχρι σήμερα βασικά ερωτήματα. Δεν έχει νόημα η ενασχόληση με σκόπιμες παρανοήσεις και επαναλαμβανόμενες ανακρίβειες, ανεξάρτητα από την πηγή προελεύσεώς τους· ούτε, βέβαια, η οποιαδήποτε απάντηση σε υποτιμητικά, υβριστικά και κακόβουλα σχόλια. Η συνεννόηση είναι επίτευγμα του καλοπροαίρετου διαλόγου και ουδέποτε της αδιαλλαξίας· πολύ δε περισσότερο, της μισαλλοδοξίας και της απροκάλυπτης εμπάθειας. 

Με σεβασμό σε κάθε άποψη που κατατίθεται, επισημαίνουμε ότι ο διάλογος πάνω σε ένα τόσο σοβαρό ζήτημα είναι αδιέξοδος χωρίς την ουσιαστική προϋπόθεση της αμοιβαίας αναγωγής σε κοινούς τόπους αναγνωρισμένων επιστημονικών κριτηρίων. Δεν είναι έργο της Επιτροπής να εξηγήσει θεμελιώδεις παιδαγωγικές παραδοχές και τρέχοντες επιστημονικούς όρους, όταν αυτοί τόσο κραυγαλέα παρερμηνεύονται, δεν έχουν γίνει κατανοητοί ή αποσιωπούνται είτε από πρόθεση είτε από άγνοια. Η εργασία αυτή αρμόζει περισσότερο στα επιμορφωτικά σεμινάρια των μάχιμων εκπαιδευτικών. Είναι προφανώς ανώφελη η όποια δημόσια συζήτηση, όταν αγνοείται ή χαλκεύεται -ακόμη και από γραφίδα πανεπιστημιακού δασκάλου- το επιστημονικό και θεολογικό αλφαβητάρι της παιδαγωγικής επιστήμης, και κατ’ εξοχήν της θρησκευτικής αγωγής ως προς τους όρους: «πρόγραμμα σπουδών διαδικασίας», «γραμματισμός», «διερευνητική μάθηση», «βιωματικές και συνεργατικές διδακτικές δραστηριότητες», «διαπολιτισμική εκπαίδευση», «σεβασμός στην ετερότητα», «ανθρωποκεντρική διάσταση στην εκπαίδευση» κ.ά. 

Αντί να στρέψουν την προσοχή τους στα ουσιώδη του ΠΣ, ορισμένοι επιμένουν να διαστρεβλώνουν στοιχειώδεις έννοιες, συγχέοντας τα αυτονόητα και τα ζητούμενα, παρά τις διεξοδικές και επανειλημμένες εισαγωγικές διευκρινίσεις από την Επιτροπή. Για μια φορά ακόμη, επισημαίνουμε ότι: το ΠΣ δεν είναι διδακτέα ύλη, δεν είναι κατάλογος μαθημάτων, δεν είναι διδακτικό εγχειρίδιο, δεν είναι βιβλίο του μαθητή. Το ΠΣ μπορεί να οδηγήσει στον σχεδιασμό πολλαπλά διαφοροποιημένης διδασκαλίας, ανάλογα με την τάξη και τον μαθητικό πληθυσμό που απευθύνεται ο εκπαιδευτικός. Στον Οδηγό του Εκπαιδευτικού έχουν καταχωριστεί ολοκληρωμένα διδακτικά σενάρια και άφθονες διδακτικές προτάσεις που τεκμηριώνουν αυτή τη θέση αλλά και δείχνουν καθαρά ότι η κατηγορία για την απεμπόληση της πίστης είναι παντελώς έωλη. 

Χαρακτηριστικό δείγμα της σύγχυσης είναι ότι το ΠΣ έχει χαρακτηριστεί -από τους ίδιους πάντα επικριτές- άλλοτε ως κοινωνιολογία της θρησκείας, άλλοτε ως κοινωνική ηθική, άλλοτε ως συγκριτική θρησκειολογία και άλλοτε ως πολιτιστικό μάθημα... Κατανοούν, άραγε, τα σημαινόμενα των εκάστοτε διατυπώσεων και, τελικά, γνωρίζουν τι ακριβώς είναι το ΠΣ διαδικασίας; Μοιάζει παράδοξο, όμως, είναι τα ίδια πρόσωπα που διατύπωσαν στο παρελθόν παρόμοιες κατηγορίες για τα βιβλία Θρησκευτικών, τα οποία είχαν βασιστεί στο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ 2003), κατηγορώντας τα για σοβαρά θεολογικά λάθη και θρησκειολογική εκτροπή. Τα ίδια αυτά πρόσωπα τάσσονται τώρα αναφανδόν υπέρ της διατήρησης του Ορθόδοξου και μάλιστα «ομολογιακού» μαθήματος, όπως είναι μέχρι σήμερα, ξιφουλκώντας κατά του νέου ΠΣ! 

Δεν είναι οξύμωρο ότι στην Επιτροπή του ΠΣ μετέχουν και θεολόγοι που συμμετείχαν στις συγγραφικές ομάδες αρκετών διδακτικών εγχειριδίων Θρησκευτικών στα τελευταία είκοσι χρόνια; Πώς γίνεται εκείνοι που έγραψαν στο παρελθόν Ορθόδοξα Θρησκευτικά να απεμπολούν τάχα την Ορθόδοξη πίστη τώρα; Πώς ανατρέπει το ΠΣ τη μέχρι σήμερα Ορθόδοξη γραμμή του μαθήματος, όταν το εκπαιδευτικό υλικό στο οποίο παραπέμπει, αποτελείται αποκλειστικά από τα διδακτικά εγχειρίδια και τα μέσα που έχουν παραχθεί στα τελευταία χρόνια και ισχύουν μέχρι σήμερα; Το υλικό αυτό περιλαμβάνεται στην Δ΄ στήλη του νέου ΠΣ και είναι το μοναδικό τμήμα του με το οποίο έμμεσα έρχεται σε επαφή ο μαθητής. 

Σε όλες σχεδόν τις ακραίες αρνητικές κριτικές είναι εμφανής η λογική μιας αντιθετικής πόλωσης, που προβάλλεται με απόλυτο δογματισμό. Σύμφωνα με αυτή, οι μοναδικές προτάσεις για την ύπαρξη και λειτουργία των Θρησκευτικών κινούνται διαζευκτικά μεταξύ του ομολογιακού-κατηχητικού και του θρησκειολογικού μαθήματος. Ή το ένα ή το άλλο. Μάλιστα, επειδή ακριβώς το νέο ΠΣ δεν ακολουθεί αυτή την υπεραπλουστευτική λογική, κατηγορείται αυθαίρετα και αδικαιολόγητα ως «θρησκειολογικό». Με την ίδια ευκολία και παρόμοιο τρόπο χαρακτηρίζεται το θρησκευτικό μάθημα και στις ευρωπαϊκές χώρες. Προκαλεί δέος η τόσο μεγάλη άγνοια. Πώς μπορούν να παραβλέπουν την τόσο πλούσια βιβλιογραφία για το θέμα; Πώς διαγράφουν τη διαδρομή και τα επιτεύγματα του μαθήματος στη χώρα μας κατά τις τελευταίες δεκαετίες; Με ποια επιστημονικά επιχειρήματα κατηγοριοποιούν το μάθημα και το νέο ΠΣ, όταν η πραγματικότητα απέχει παρασάγγας από την αναφερθείσα μονολιθική προσέγγιση; Τέλος πάντων, γνωρίζουν ή δεν γνωρίζουν άλλη πρόταση για τον σκοπό, τον χαρακτήρα, τη δομή και τις αρχές διδασκαλίας του σύγχρονου θρησκευτικού μαθήματος εκτός από το ιδεοληπτικό και στερεοτυπικό δίπολο «ομολογιακό ή θρησκειολογικό μάθημα»; Υπάρχει, άραγε, κάποια ουσιαστική μελέτη επί της ουσίας των Συστάσεων (Recommendations) του Συμβουλίου της Ευρώπης για το θρησκευτικό φαινόμενο στην Ευρώπη; 

Το νέο ΠΣ, που συγκροτήθηκε με συλλογικό κόπο, υπερβαίνει την προ πολλού παρωχημένη κλειστή ομολογιακή προσέγγιση χωρίς, όμως, να μετατρέπει το μάθημα σε θρησκειολογικό. Χαρακτηρίζεται από ένα στιβαρό μορφωτικό πλαίσιο που αφορά στην οικεία θρησκευτική παράδοση και το οποίο δημιουργεί τις προϋποθέσεις και το κατάλληλο εκπαιδευτικό περιβάλλον για ένα άνοιγμα στην ετερότητα σε θεμιτό βαθμό και, κυρίως, με βάση τα παιδαγωγικά χαρακτηριστικά, τις ουσιαστικές μορφωτικές ανάγκες και τα συνεχώς ανανεούμενα ερωτήματα των σημερινών παιδιών και εφήβων σε έναν ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο. Αξίζει να τονισθεί, ότι οι συγκεκριμένες αυτές επιλογές του νέου ΠΣ δεν είναι θύραθεν επιδράσεις αλλά βασίζονται συνειδητά σε θεμελιώδεις και τεκμηριωμένες επιλογές που απορρέουν από την Ορθόδοξη θεολογία και ζωή. 

Επιπρόσθετα πρέπει να θυμίσουμε, ότι το μάθημα των Θρησκευτικών έχει διανύσει μια γνωστή σε όλους διαδρομή, μία διαδρομή η οποία ακολουθεί τις αλλαγές στην ελληνική κοινωνία, καθώς επίσης ότι υπάρχει και λειτουργεί εδώ και τώρα. Έχει συγκεκριμένη σκοποθεσία, παιδαγωγικά χαρακτηριστικά και αρχές, διδακτικά μέσα και εργαλεία, νομικό πλαίσιο με βάση το οποίο πορεύεται και, βεβαίως, τις ελλείψεις του. Δεν συζητούμε για μια εκ του μηδενός επανίδρυσή του ούτε φυσικά νέα ανακάλυψη του χαρακτήρα και του προσανατολισμού του. 

Το ΠΣ και ο Οδηγός του Εκπαιδευτικού αναφέρονται διεξοδικά στο παιδαγωγικό και επιστημονικό πλαίσιο στο οποίο στηρίζουν την ανάπτυξή τους. Τόσο στο ΠΣ όσο και στον Οδηγό, σε κάθε κεφάλαιο ξεχωριστά, παρατίθεται βασική βιβλιογραφική τεκμηρίωση για όλα τα θέματα. Επιτέλους, οι επικριτές οφείλουν να πράξουν το ίδιο, επιδεικνύοντας στοιχειώδη επιστημονική συνέπεια, ορίζοντας δηλαδή τις δικές τους παιδαγωγικές θέσεις, εάν υπάρχουν, βάσει των οποίων διατυπώνουν τόσο σοβαρές κατηγορίες και ενστάσεις. Πιο συγκεκριμένα, εγκαταλείποντας τον αντιδραστικό -και κατά κανόνα ατεκμηρίωτο- αρνητισμό τους, οφείλουν να διατυπώσουν σαφείς απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα: 

α) Ποια άλλη θεωρία μάθησης προτείνουν αντί της αυτονόητης για τα σύγχρονα παιδαγωγικά δεδομένα, θεμελιώδους και συνάμα κριτικής προσέγγισης των συντακτών του ΠΣ, η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, είναι η δέσμη θεωρήσεων του κονστρουκτιβισμού; 

β) Ποια άλλη επιστημονική θεωρία αποδέχονται για τη σύνταξη ενός ΠΣ και ποιο τύπο/μοντέλο θεωρούν κατάλληλο για τα Θρησκευτικά και για ποιους λόγους, αντί του ΠΣ διαδικασίας; 

γ) Με βάση ποιους ερευνητές και, ειδικότερα, ποιους παράγοντες, αρχές και παραδοχές προσδιορίζουν το γνωστικό επίπεδο των μαθητών και τα παιδαγωγικά χαρακτηριστικά τους σε κάθε βαθμίδα; Επιπλέον, πού παραπέμπουν ως προς τις σύγχρονες θρησκειοπαιδαγωγικές ανάγκες των μαθητών; Το ΠΣ αφιερώνει μεγάλο αριθμό σελίδων στα ζητήματα αυτά και οι θέσεις του είναι δημοσιευμένες. 

δ) Ποια στοιχεία προσκομίζουν για την ανθρωπογεωγραφία και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου ελληνικού μαθητικού πληθυσμού; 

ε) Σε ποιες αναγνωρισμένες μελέτες παραπέμπουν ως προς τα ζητήματα που χρειάζονται βελτίωση στην ήδη παρεχόμενη θρησκευτική εκπαίδευση; 

στ) Ποια διδακτική μεθοδολογία προκρίνουν αντί της διερευνητικής, συνεργατικής και κριτικής διδασκαλίας-μάθησης, η οποία συνιστά μια από τις μεγαλύτερες καινοτομίες που εισάγει το νέο ΠΣ; ζ) Ποιος είναι –κατ’ αυτούς– ο ρόλος του εκπαιδευτικού μέσα στη τάξη, αφού επιδεικτικά αγνοούν τη συμβολή του, μιλώντας μόνο για το ΠΣ και τους μαθητές; 

Χωρίς απαντήσεις στα παραπάνω αφετηριακά ερωτήματα, κάθε άλλη συζήτηση είναι μάταιη γιατί εκτρέπεται και αποπροσανατολίζει από το κυρίως ζητούμενο. 

Κραυγαλέα δείγματα αυτής της παραπληροφορούσας και ψευδόμενης επιχείρησης διαστρέβλωσης του νέου ΠΣ, είναι οι ανυπόστατες και χονδροειδείς –πλην όμως τόσο αποτελεσματικές για την παραπληροφόρηση– κατηγορίες ότι: «στο νέο ΠΣ ο Ιησούς Χριστός εξισώνεται με τους ιδρυτές άλλων θρησκειών» (και οι λίθοι κεκράξονται!), ότι «τα παιδιά καλούνται να επιλέξουν» (άκουσον, άκουσον!) «από έξι θρησκείες που παρουσιάζονται ισότιμα» (sic), ότι «το μάθημα γίνεται θρησκειολογικό» ή ακόμη και «πανθρησκειακό». Τα μέλη της Επιτροπής έχουν απαντήσει σε αυτές τις ευφάνταστες αιτιάσεις, παραθέτοντας αναλυτικά στοιχεία και συγκεκριμένες παραπομπές στο ΠΣ, με το Υπόμνημα της 30ης Μαρτίου 2012 που υποβλήθηκε στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος ύστερα από αίτημα του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, και το οποίο έτυχε θετικής εισήγησης. 

Ας σημειωθεί ότι μετά τη δημοσίευση του πολυσέλιδου Υπομνήματος, ορισμένοι από τους λιβελλογράφους επανήλθαν λέγοντας ότι: ναι μεν το περιεχόμενο του ΠΣ βασίζεται σε συντριπτικό ποσοστό στην Ορθόδοξη πίστη, λατρεία και ζωή και εν γένει παράδοση, ναι μεν υπάρχουν άφθονα βιβλικά, πατερικά και εκκλησιαστικά θέματα, αλλά οι κατηγορίες εξακολουθούν να ισχύουν γιατί γίνεται «σιωπηρή» κατάργηση της μοναδικότητας του προσώπου του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού! Μέχρι και έντυπη ανθολόγηση των αρνητικών κριτικών έγινε πρόσφατα, αποκλειστικά και μόνον αυτών, χάριν όσων δεν έχουν πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες, όπου περιελήφθησαν ακόμη και ανεύθυνα και αντιεπιστημονικά σχόλια γνωστών για το ήθος τους ιστολογίων. Είναι αυτή υπεύθυνη επιστημονική και θεολογική στάση; Είναι έγκυρος και αντικειμενικός διάλογος, όταν συστηματικά προβάλλεται κάθε διαστρεβλωτική προσέγγιση, αποκλειομένης a priori κάθε άλλης άποψης και ιδιαιτέρως των θιγόμενων; 

Το φαινόμενο είναι λυπηρό και ανησυχητικό ακόμη κι αν οφείλεται σε ελάχιστους πρωταγωνιστές. Η ανησυχία, όμως, οξύνεται, όταν η παραπληροφόρηση εκπορεύεται από ορισμένους σεβαστούς, πλην όμως επί πολλά χρόνια απέχοντες από τα διδακτικά δρώμενα, και προφανώς άμοιρους πρόσφατης διδακτικής εμπειρίας στα Θρησκευτικά συναδέλφους. Οι συνάδελφοι αυτοί, καθώς φαίνεται, δεν μπορούν να αντιληφθούν τι ήταν στο παρελθόν τα Θρησκευτικά, τι είναι σήμερα και τι επιπλέον χρειάζονται, ώστε να γίνουν ένα σύγχρονο, επίκαιρο και δημιουργικό μάθημα. Ένα μάθημα που να ανταποκρίνεται σε ουσιώδεις ανάγκες της μαθητιώσας νεολαίας και όχι στις φαντασιώσεις ή τις μεσσιανικές νευρώσεις όλων εκείνων που το θέλουν καθηλωμένο σε ένα πλέγμα παρωχημένων παιδαγωγικών αρχών, στοχοθεσίας και μεθόδου. Με αυτές τις προϋποθέσεις, ακόμη και η πρόταση ενός «ομολογιακού-κατηχητικού» μαθήματος, ίσως αποτελεσματικού σε άλλες συνθήκες, δεν μπορεί να ευοδωθεί. Το σχόλιο κατατίθεται ως ανοικτή καταγγελία και διατυπώνεται με ανάμικτα συναισθήματα λύπης, ανησυχίας και δικαιολογημένης αγανάκτησης. 

Διατρέχοντας κανείς τις απαξιωτικές κρίσεις, τις λοιδορίες και τις ύβρεις των επικριτών, σχηματίζει την εντύπωση για τα μέλη αυτής της Επιτροπής ότι πρόκειται για «εξωνημένους και αδίστακτους παραχαράκτες της χριστιανικής πίστης, οι οποίοι έδρασαν σε διατεταγμένη υπηρεσία αποδόμησης της Ορθοδοξίας και εγκαθίδρυσης της πανθρησκείας»! Ωσάν να μην πρόκειται για ανθρώπους, οι οποίοι -πέραν της όποιας επιστημονικής επάρκειας και εκπαιδευτικής διαδρομής- γαλουχήθηκαν, πορεύθηκαν και διακόνησαν επί μακρόν -πράγμα που συνεχίζουν να πράττουν μέχρι σήμερα- την Εκκλησία και τη Θεολογία. Αναμφισβήτητα, το ζήτημα έχει και νομικές και πολιτικές και, κυρίως, πνευματικές παραμέτρους, με την εκκλησιαστική σημασία του όρου. Όμως, πάνω απ’ όλα, πιο πέρα κι από τα πρόσωπα που υβρίζονται, το διακύβευμα αφορά στο παρόν και στο μέλλον της θρησκευτικής παιδείας στο Ελληνικό σχολείο. Ασφαλώς, τα μηνύματα από τη συντριπτική πλειοψηφία του θεολογικού κόσμου είναι ελπιδοφόρα και αισιόδοξα, όμως, πνίγονται μέσα στον θόρυβο ενός αήθους υβρεολογίου, το οποίο αντικαθιστά ή υποδύεται την κριτική. 

Θεωρούμε, μάλιστα, ότι μέρος της μέχρι τούδε ασκηθείσας δημόσιας τοποθέτησης για το νέο ΠΣ, όπως περιγράφηκε πιο πάνω, πέρα από την επιστημονική ανεπάρκεια σε ζητήματα παιδαγωγικά -αν και επικαλείται ή δήθεν υπερασπίζεται την Ορθοδοξία- επιχειρεί να αλλοιώσει τα χαρακτηριστικά της ταυτότητάς της («Οὐ πᾶς ὁ λέγων Κύριε, Κύριε…»). Το ζήτημα είναι φανερό πως αγγίζει την καρδιά της ίδιας της Εκκλησίας και της Θεολογίας της. 

Η Ορθόδοξη Εκκλησία και η Θεολογία της θα αδιαφορήσει για τον σημερινό μαθητή, τον συχνά μετέωρο και μπερδεμένο από την έκθεση σε ένα πλήθος αλλόκοτων πληροφοριών και όχι σπάνια αλλοπρόσαλλων θρησκευτικών ερεθισμάτων -παρότι τυπικά πολιτογραφείται ως «Ορθόδοξος»; 

Η Ορθόδοξη Εκκλησία και η Θεολογία της πώς θα απαντήσει σε αυτό το οξύ πρόβλημα, κραυγάζοντας και απειλώντας; Ή μήπως υπάρχει κανείς που να θεωρεί ότι, αποκλείοντας οποιαδήποτε αναφορά στο πρόβλημα, αυτό λύεται ως διά μαγείας; Και αν αυτή η δυνατότητα της παιδαγωγικά έγκυρης πραγμάτευσης δεν δοθεί στον θεολόγο-καθηγητή και σε ένα μάθημα Θρησκευτικών που θα δομείται πάνω σε ένα ΠΣ διαδικασίας, ευέλικτο και ανοικτό στη συνδιαμόρφωση με τους μαθητές, όπως αυτό που προτείνεται από την Επιτροπή μας, τότε σε ποιον, με ποια εχέγγυα και σε ποιο πλαίσιο; Μπορεί το μάθημα να συμβάλει στην κοινωνική συνοχή της ελληνικής και ευρωπαϊκής κοινωνίας μας; 

Είναι άραγε Ορθόδοξη και εκκλησιαστική ποιμαντική προς μαθητές η στενόκαρδη περιχαράκωση, η καταγγελτική ρητορεία και ο προπηλακισμός (λεκτικός ή μη) σε κάθε άνοιγμα διαλόγου ή συνύπαρξης με το διαφορετικό; Ταπεινά φρονούμε πως όχι. 

Σε αυτή την κρίσιμη καμπή για τον τόπο και την πατρίδα ο καθένας έχει χρέος να αναλάβει τις ευθύνες που του αναλογούν. Έναντι, πρωτίστως, της Αλήθειας. 

ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΝΕΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 

ΣΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 

Γιαγκάζογλου Σταύρος, Σύμβουλος Α΄ Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, υπεύθυνος επιστημονικού πεδίου 

Βαλλιανάτος Άγγελος, Δρ. Θεολογίας, Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων 

Γριζοπούλου Όλγα, Δρ. Θεολογίας 

Διαμαντής Φώτιος, Δάσκαλος, MEd & Θεολόγος, MTh 

Ζορμπάς Κωνσταντίνος, Δρ. Θεολογίας, Κοινωνιολόγος, καθηγητής Θεολόγος 

Καλαϊτζίδης Παντελεήμων, Δρ. Θεολογίας, τ. Πάρεδρος ε.θ. του Π.Ι., καθηγητής Θεολόγος 

Μόσχος Δημήτρης, Επίκουρος Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ 

Νευροκοπλής Αθανάσιος, MTh, καθηγητής Θεολόγος 

Παναγάκης Αντώνης, Δάσκαλος και Θεολόγος 

Παπαδόπουλος Γιώργος, καθηγητής Θεολόγος 

Περσελής Εμμανουήλ, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ 

Πλιάκου Ζωή, Θεολόγος 

Στάθης Γιώργος, τ. Πάρεδρος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου 

Στριλιγκάς Γιώργος, Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων 

Ταμβάκης Παναγιώτης, Δρ. Θεολογίας, Σχολικός Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης 

Υφαντής Παναγιώτης, Επίκουρος Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ

IL FUNAMBOLO E LA LUNA ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ CORRIERE DELLA SERA

Ασήκωτες είναι εδώ και κάμποσα χρόνια οι Κυριακάτικες - κυρίως - εφημερίδες από τις ποικίλες. προσφορές. Κάποιες απ' αυτές ήσαν αξιόλογες και αναφέρομαι σε όσες αφορούσαν στην κλασική μουσική, σε μεγάλους έλληνες συνθέτες ή σε βιβλία τέχνης, ιστορικού και λογοτεχνικού περιεχομένου.

Νομίζω πως καμιά εφημερίδα δεν τόλμησε να προσφέρει ποίηση, εκτός από μια που διένειμε cd με τους ποιητές που διαβάζουν την ποίησή τους (από τη γνωστή σειρά της Lyra). Στη χώρα που γέννησε την ποίηση, αυτή δεν ...προσφέρεται...

Οι σκέψεις αυτές μου ήρθαν σαν διάβασα την είδηση ότι η μεγαλύτερη σε κυκλοφορία ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera εγκαινίασε φέτος μια σειρά ποίησης με τίτλο «Ένας αιώνας ποίησης» ("Un secolo di poesia"). Αυτό σημαίνει ότι κάθε Κυριακή, θαρρώ, οι αναγνώστες παίρνουν και ένα ποιητικό βιβλίο - ανθολογία ενός μεγάλου ποιητή του 20ου αιώνα.

Τη σειρά αυτή διευθύνει οΝικολά Κροτσέτι, φίλος του δικού μας Γ. Ρίτσου, μεταφραστής, εκδότης και διευθυντής του περιοδικού ποίησης Poesia, το οποίο σε λίγους μήνες συμπληρώνει 25 χρόνια ζωής. Ανάμεσα στους 50 τόμους της σειράς που έχουν κυκλοφορήσει ως τώρα -όλοι σε δίγλωσση έκδοση, με το πρωτότυπο κείμενο, και με ιδιαίτερα καλαίσθητη εμφάνιση-, δύο αφιερώθηκαν σε έλληνες ποιητές του 20ού αιώνα, στον Κ. Π. Καβάφη και στον Γιάννη Ρίτσο.

Έτσι, πρόσφατα διανεμήθηκε ο τόμος με ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου που  τιτλοφορείται Il funambolo e la luna και περιλαμβάνει τη σύνθεση Ο σκοινοβάτης και η σελήνη από τα Επινίκια και μια ευρεία επιλογή ποιημάτων από την τελευταία συλλογή του Ρίτσου Αργά, πολύ αργά μέσα στη νύχτα, η οποία μόλις εκδόθηκε από τις εκδόσεις Crocetti, στο Μιλάνο. Μέσα στο 2013 αναμένεται η κυκλοφορία από τις εκδόσεις Crocetti της Τέταρτης διάστασης, από την οποία αρκετοί μονόλογοι δραματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια σε ιταλικά θέατρα, ερμηνευμένοι από γνωστούς ηθοποιούς, όπως η Elisabetta Pozzi και οMoni Ovadia. Ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από παλαιότερη παράσταση με την Elisabetta Pozzi παραθέτουμε στη συνέχεια.

Ο Moni Ovadia θα παρουσιάσει, στη Φεράρα, ένα έργο που θα περιλαμβάνει τους μονολόγους Η σονάτα του σεληνόφωτος και Δελφοί. Η παράσταση θα περιοδεύσει και σε άλλες ιταλικές πόλεις ενώ στην Μπολόνια, στις αρχές Νοεμβρίου, θα παρασταθούν από ομάδα νεαρών ηθοποιών, σε σκηνοθεσία του Michele Collina, τέσσερις μονόλογοι από την Τέταρτη διάσταση: Ελένη, Φαίδρα, Ισμήνη και Περσεφόνη.

ΑΤΤΙΚΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ ΠΡΙΝ ΛΙΓΟ

Αυτό που λέει το τραγούδι: "Βραδιάζει κι αλλάζει το χρώμα τ' ουρανού..."
Πόσω μάλλον τώρα που φθινοπώριασε...

Η ΠΑΣΗΣ ΦΥΣΕΩΣ "ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ" ΒΙΑ, ΜΑΣΤΙΓΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Το κείμενο του π. Βασιλείου Θερμού στο amen για την "εκκλησιαστική" βία είναι θαυμάσιο! Ανταποκρίνεται πλήρως στην πραγματικότητα και προτείνει και τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου. 

Το περιστατικό με την επίθεση στον Μητροπολίτη Δημητριάδος δεν πρέπει να θεωρηθεί, και αυτό, υπό το πρίσμα "τρελός είναι (ο δράστης), μη δίνετε σημασία". Αυτός ο επιτιθέμενος δεν προήλθε από παρθενογένεση. Το αδιάκοπο σφυροκόπημα των διαφόρων κύκλων "εκκλησιαστικής" βίας εναντίον του Δημητριάδος Ιγνατίου δεν τον άφησε αδιάφορο... 

Ο π. Βασίλειος Θερμός κάνει μνεία και της λεκτικής βίας όταν αναφέρεται στα υβρεολόγια που συχνά φιλοξενούνται σε "χριστιανικά" ιστολόγια. Και εδώ θα σταθώ. Δεν πρόκειται για απλή - έστω έντονη - έκφραση της άλλης γνώμης, αλλά για χυδαιότητα πεζοδρομίου, η οποία συνιστά σαφώς λεκτική βία. 

Σε επιστολή μου προς τον Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ τού είχα επισημάνει ότι θα έπρεπε να αποκηρύξει όσους τον υποστηρίζουν - μέσω "χριστιανικών" ιστολογίων - και ταυτόχρονα εκφράζονται με αγοραίο τρόπο κατά παντός, από τον Οικουμενικό Πατριάρχη, μέχρι τον Σερβίας Ειρηναίο, από τον Μητροπολίτη Περγάμου μέχρι και την ελαχιστότητά μου. Φυσικά δεν το έκανε, απολαμβάνοντας (;) τώρα χαρακτηρισμούς απ' αυτούς τους ταλιμπάν, του τύπου "αγωνιστής", "λεοντόκαρδος" και άλλα παρόμοια. 

Το επ' εμοί, αν είχα χρήματα θα τους πήγαινα αυτούς τους αχρείους μέχρι τη Χάγη, γιατί αυτοί δεν καταλαβαίνουν άλλη γλώσσα, δυστυχώς... 

Τέλος, προτροπές από "χριστιανικό" ιστολόγιο του τύπου: "Σπάστε τα όλα στο Χυτήριο" ή "Κονιορτοποιήστε τα πάντα στο καταγώγιο αυτό", αποδεικνύουν ότι αυτοί οι "χριστιανοί" είναι απολύτως όμοιοι με τους βάναυσους ιεροεξεταστές του Μεσαίωνα. Κι ας βρίζουν από φυλακής πρωίας μέχρι νυκτός τον Πάπα και τους Καθολικούς.

Η ΑΓΙΑ ΣΚΕΠΗ ΠΛΑΤΥΤΕΡΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα 

Από την 1η στην 28η Οκτωβρίου μετέφερε η Εκκλησία τη θεομητορική γιορτή της ‘’τιμίας, φωτοφόρου και αγίας Σκέπης’’, που η ιστορική της αφετηρία ξεκινά ως γεγονός μαρτυρημένο από τον όσιο Ανδρέα τον κατά Χριστόν σαλό (460 μ.Χ.) στην Κωνσταντινούπολη, καθώς είδε, οφθαλμοφανώς όχι σε όραμα, τη Θεοτόκο να διασχίζει το Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών, όπου γινόταν η Αγρυπνία, να μπαίνει στο Ιερό, να παίρνει το μαφόριό της και πετώντας το ψηλά και παντού, να σκέπει (σκεπάζει) μ’ αυτό όλο το εκκλησίασμα. Πόση χάρη, τρυφερότητα και γλυκύτητα αναδύεται από αυτή τη σκηνή, όπου ο κόσμος όλος καλείται και μπορεί να γίνει εκκλησία, οικουμενική, συνθετική ενότητα των λαών χωρίς απώλεια ή ισοπέδωση των προσωπικών ή συλλογικών ετεροτήτων με αισθήματα φιλίας και αποδοχής του ‘’άλλου’’… 

Για να καταδείξει, προφανώς η Εκκλησία με τον πιο σαφή θεολογικό και λειτουργικό τρόπο, τη δυνατότητα ένταξης των συλλογικοτήτων, λαών και εθνών και των αξιών που αυτές προασπίζουν, στο καθολικό Σώμα της, για την εν Χριστώ μεταμόρφωσή τους και τη συν-αδελφική και συν-υπαρκτική σε οικουμενική διάσταση οργάνωση του κοινωνικού βίου δυνατότητά τους, χωρίς την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και έθνους από έθνος, εν προκειμένω της ‘’Εθνικής εορτής επί τω νικηφόρω των Ελλήνων εν Βορείω Ηπείρω πολέμω (1940)’’, που η Ελλάδα είπε ΟΧΙ στον επιτιθέμενο εξωτερικό κρατικό ιταλικό φασισμό και στη συνέχεια στο γερμανικό ναζισμό-ρατσισμό και που την εντάσσει υπό τη σκέπη της Παναγίας.

Η θέση αυτή της Εκκλησίας όπου το αντιφασιστικό και αντιρατσιστικό φρόνημα και ο αντιστασιακός αγώνας ενός λαού, που δέχεται απρόκλητα εξωτερική επίθεση, εντάσσονται στο σώμα της και γίνονται αποδεκτά από τη συνείδησή της και τίθενται υπό τη σκέπη της Παναγίας, ερμηνεύει την υπερεθνική και ακηδεμόνευτη παρουσία της Εκκλησίας στην ιστορία του κόσμου, που τον προσκαλεί και τον θέτει υπό τη μητρική στοργή και φροντίδα της Παναγίας, που ως ‘’πλατυτέρα των ουρανών’’ χωρεί όλους. 

Η καταδίκη όμως του φασισμού και του φυλετισμού-ρατσισμού οφείλει να είναι γενική (και προς τα έξω και προς τα μέσα) και όχι επιλεκτικά μονομερής. Ο φασισμός είτε επιτιθέμενος από έξω είτε εμφανιζόμενος ‘’έσωθεν’’ ως δικτατορία είναι αποβλητέος. Το ίδιο και ο φυλετισμός-ρατσισμός. Που (πρέπει να) είναι καταδικαστέος όχι μόνο σε έθνη που επαίρονται ως άρια φυλή, αλλά και σε μικρο-κοινωνίες εντός των εθνικών τειχών που φυλετικά επηρμένες ετεροαποκλείουν και αυτοαποκλείονται.

ΛΟΓΟΣ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Μια ματιά στο 1940 υπό το πρίσμα της (μετα)κατοχικής κρίσης του 2012 

[ή άλλως: Υπέρ της Νεοελλήνων Ελευθερίας] 

(Λόγος στην 28η Οκτωβρίου 1940) 

Αιδεσιμότατε, 

αξιότιμε κ. Δήμαρχε, 

αγαπητοί φίλοι, γονείς των παιδιών και όσοι παρευρίσκεσθε στη σεμνή αυτή εορτή της Εκκλησίας και του Έθνους μας, αγαπητοί μαθητές και μαθήτριες, 

σήμερα είμαστε και πάλι συνεπείς, όπως κάθε χρόνο, στο ραντεβού μας με την Ιστορία και στο αγαπητικό μας χρέος προς τους ηρωικώς προαπελθόντες αδελφούς μας, εκκλησιαζόμενοι στον ιερό τούτο ναό του αγίου Νικολάου της Χώρας , για να αναμνησθούμε ευγνώμονες την εποποιία του Γένους στις μέρες του ’40, συνεορτάζοντες παράλληλα τη Μητέρα μας Παναγία και διαχρονική Υπέρμαχο Στρατηγό των απανταχού Ελλήνων, Ορθοδόξων και όσων τίθενται εκουσίως υπό τη Σκέπη της. Τα χρόνια που διανύουμε χαρακτηρίζονται από τους φιλοσόφους και τους ιστορικούς ως εποχή της μετανεωτερικότητας. Στους περισσότερους αυτή η λέξη προφανώς ακούγεται ξενίζουσα και ενοχλητικά άγνωστη, όπως ακριβώς, άλλωστε, λειτουργούν και οι αισθητές φυσικές της παρενέργειες. Πρόκειται για την ουσιώδη περιγραφή και γενεσιουργό αιτία των σύγχρονων - και από τούδε και στο εξής - δεινών της ανθρωπότητας. Είναι μια λέξη που σηματοδοτεί - και δυστυχώς, ως φαίνεται, θα συνεχίσει τοιουτοτρόπως – τη ρευστότητα και τη φοβική αβεβαιότητα που θα βιώνει στο πετσί τoυ ο οικουμενικός άνθρωπος από δω και πέρα. 

Κάθε έθνος έχει διιστορικώς μερικά δομικά ταυτοτικά χαρακτηριστικά, τα οποία συνοψίζονται στα εξής τρία: ομόγλωσσο, ομόθρησκο και (εθνοϊστορικό) ομοσυνειδητό. Με απλά λόγια, ένας λαός διακρίνεται από τη γλώσσα που μιλά, από τον Θεό που πιστεύει και από τις κοινές ιστορικές καταβολές και τα βιώματα των προγόνων, συγχρόνων και επιγόνων του και την εξ αυτών απορρέουσα συμφυή εθνική συνείδηση και αυτοπροσδιορισμό. Το Γένος των Ελλήνων, όπως αρέσκεται να αυτοαποκαλείται διόλου τυχαία, συνελήφθη, ετέχθη, ανδρώθηκε και μεγαλούργησε πάνω στη μακραίωνη ανακύκληση ελληνικότητας και Ορθοδοξίας και πάλεψε μέσα στον χρόνο με τους δύο αυτούς στιβαρούς αυτοσυντηρητικούς του βραχίονες για επιβίωση, εκχέοντας κρουνούς αίματος, διαγράφοντας διαδρομές αθανασίας και καταγράφοντας ανεξίτηλες σελίδες δόξας, σε σημείο ανύψωσής του στις σφαίρες του μύθου, όπως φαίνεται από τη φράση του Τσώρτσιλ ‘για τους ήρωες που πολεμούν σαν Έλληνες’. Επίσης, δεν είναι απότοκο τυχαιότητας ή εκβιαστικής σύζευξης η σύνδεση των δύο κορυφαίων εθνικών μας επετείων με τη Θεοτόκο Μαρία και Μάνα του Θεανθρώπου. Ίσως δε γνωρίζουν οι περισσότεροι πως η εορτή της Αγίας Σκέπης της Παναγίας, η οποία στηρίζεται στο όραμα του δια Χριστόν σαλού αγίου Ανδρέα (που έζησε στον 9ο αι. μ. Χ.) και τιμάται εκκλησιαστικώς την 1η Οκτωβρίου, μεταφέρθηκε εσκεμμένα στην 28η του αυτού μηνός κατόπιν απόφασης της Ιεράς Συνόδου της Ελλαδικής Εκκλησίας στα 1952, για να τιμήσουμε την πολλαπλά και θαυμαστά μαρτυρημένη συνδρομή της Υπερευλογημένης Μαρίας στον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό και στρατό κατά την άνανδρη φασιστική επίθεση που δέχτηκε εκ της γείτονος Ιταλίας, αρχής γενομένης ανήμερα της γιορτής της Κοίμησής της με τον τορπιλισμό της «Έλλης». 

Ας θυμηθούμε επιγραμματικά τι συνέβη εκείνες τις μέρες: [28 Οκτωβρίου του 1940, στις τρεις τα ξημερώματα, ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα Γκράτσι επισκέπτεται στην οικία του τον πρωθυπουργό της χώρας Ιωάννη Μεταξά και του επιδίδει τελεσίγραφο με το οποίο ζητούσε την ελεύθερη διέλευση και στάθμευση των ιταλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα. Με το υπερήφανο «ΟΧΙ» και τη φράση «Πόλεμος λοιπόν» ο Μεταξάς απορρίπτει το ιταλικό τελεσίγραφο και απευθύνει διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό. Αρχίζει έτσι η ιταλική επίθεση κατά της Ελλάδος στο Βορειοηπειρωτικό μέτωπο, την ώρα που ο λαός διαδηλώνοντας στους δρόμους της Αθήνας κατά της Ιταλίας τρέχει με ενθουσιασμό να καταταγεί και να πολεμήσει στο μέτωπο. Σε λίγες μόνο μέρες οι εισβολείς εκδιώχθηκαν από το ελλαδικό έδαφος από επιστρατευμένες κυρίως δυνάμεις, με ανεπαρκή μεταφορικά μέσα και εφοδιασμό, αλλά με τη συνδρομή των χωρικών (ανδρών και γυναικών) της Μακεδονίας και της Ηπείρου, που έσπευσαν στο εθνικό προσκλητήριο και έπαιξαν ουσιαστικό ρόλο στον ανεφοδιασμό. Για να κάμψουν το ηθικό του ελληνικού λαού, οι Ιταλοί άρχισαν τον βομβαρδισμό ελληνικών πόλεων. Η ελληνική αντεπίθεση στο μέτωπο άρχισε στις 14 Νοεμβρίου 1940 και γρήγορα οι δυνάμεις μας διέρρηξαν την ιταλική αμυντική γραμμή. Στις 22 Νοεμβρίου οι Έλληνες στρατιώτες εισέρχονταν στην Ελληνικότατη Κορυτσά. Η προέλαση συνεχίστηκε αργά αλλά αποφασιστικά και στις 6 Δεκεμβρίου ο ελληνικός στρατός καταλάμβανε το λιμάνι των Αγίων Σαράντα. Στη συνέχεια ο στρατός πήρε στα χέρια του την πρωτοβουλία, πέρασε σε ορμητική αντεπίθεση, πέταξε τους επιδρομείς έξω από τα ελλαδικά εδάφη και τους καταδίωξε μέσα στο «αλβανικό» έδαφος, κατατροπώνοντάς τους. Μήπως όμως χρειάζεται να αναζητήσουμε κάποια ερμηνεία για όλα αυτά τα γεγονότα; Και ποια σχέση έχουν με την εισαγωγική αναφορά μας στη Σκέπη της Παναγίας; Δε χωράει αμφιβολία ότι η εποποιία του 1940 αποτελεί ένα θαύμα, είναι ένα από τα πολλά θαύματα στην ιστορία των Ελλήνων] . Ένα θαύμα συνέργειας του ελληνικού λαού και του υπερβατικού παράγοντα, που στα καθ’ ημάς ακούει και ταυτίζεται στο όνομα και με το πρόσωπο του Χριστού, από τον οποίο εξαρτά έκπαλαι τη λύτρωσή του στα όποια αναπόφευκτα συγκυριακά αναφυόμενα αδιέξοδα, ένα θαύμα που - αποτελώντας πολλαπλό ιστορικό προηγούμενο – καθίσταται, και τώρα εκζητούμενο, φορέας ελπίδας και εγγύηση αναγέννησης. 

Ερχόμαστε λίγο στο σήμερα, για να κλείσουμε κιόλας. Όπως φάνηκε εν προκειμένω στα κλεινά βορειοηπειρωτικά χώματα και στη συνακόλουθη εθνική αντίσταση κατά της ναζιστικής Γερμανίας, ο Έλληνας έχει και την παλικαριά και τις δυνάμεις, και το σθένος και το φιλότιμο, και τον ηρωισμό και την ψυχή να αγωνιστεί για την εθνική του ακεραιότητα και, προπαντός, αξιοπρέπεια. Η αλήθεια είναι πως τούτη τη στιγμή ζούμε αντιστρόφως ανάλογες καταστάσεις: ανυπολόγιστα, πλέον, επαίσχυντα και κατάπτυστα, ενδοτικά και μηδίζοντα ΝΑΙ στους ορατούς και αοράτους εχθρούς της Πατρίδας από τις ‘δημοκρατικές’ μας κυβερνήσεις, τρώση της εθνικής αξιοπρέπειας, εκπτώσεις στο εθνικό γόητρο και φιλότιμο, σταδιακή απώλεια (αφανής ή εμφανής) της εθνικής μας ακεραιότητας και αυτοδιάθεσης. 

Όλοι αναλογίζονται το πώς της εξόδου από την κρίση. Άπαντες αναμένουν, προσδοκούν ή και αποζητούν το πρόσωπο του νέου εθνικού Μεσσία που θα επαναλάβει ένα καινότροπο, μα ήδη γνωστό σε μας, εύτονο και ηχηρό ΟΧΙ στην αδιανόητη κατρακύλα και στον ακατάσχετο διασυρμό, στην παρακμιακή αποφορά και στον αβάσταγο ξεπεσμό, στη συλλογική κατάθλιψη και στον δαιμονότροπο ολοκληρωτισμό, στο απίστευτο κατάντημα και στον προκάτ ετεροπροσδιορισμό, στην προσβληθείσα περηφάνια και στον ασυγκράτητο ξεφτελισμό, στην καταρρακωμένη λεβεντιά και στον ψυχορραγούντα οραματισμό, στην ετερόκλητη καθυπόταξη και στον μεταλλαγμένο φασισμό, στην εθνοκτόνα παγκοσμιοπολτοποίηση και στον άπατριν αναπροσανατολισμό, στην ποδηγετούμενη καταισχύνη και στον εθνικό πεσιμισμό, στην εκβιασμένη υποβάθμιση και στον απορρέοντα ραγιαδισμό, στην εκβιαστική ταπείνωση και στον απογεννώμενο γραικυλισμό, στη διεθνή διαπόμπευση και στον ανεξέλεγκτο αυτοευτελισμό. Τα βλέμματα, επομένως, στρέφονται σχεδόν αντανακλαστικά σε αυτόν ή αυτούς που θα επαναδιατυπώσουν την αέναη κατάφαση του Γένους στη θέληση για ζωή και αυτοσεβασμό, στην επιθυμία για επανεκκίνηση της Ελληνίδος Ιστορίας, Φυλής, Φωνής, Λαλιάς, Πνεύματος και Ψυχής, στον πόθο για ανάκτηση της εσωτερικής μας λευτεριάς και στην εξ αυτής διέλευση και κατάκτηση της εξωτερικής τοιαύτης. 

Η λύση είναι μπροστά μας και δεν τη βλέπουμε, αναλισκόμενοι ψευδαισθητικά σε διερευνήσεις σωτήρων και μαγικών συνταγών. Είναι η επάνοδος στο ομόθρησκον, που εδώ μεταφράζεται στην ταπεινή επαναπροσφυγή μας υπό τη Σκέπη της Θεοτόκου που σήμερα μεγαλύνουμε, στο ομόγλωσσον, με την επανεύρεση της απολεσθείσας ελληνικής λαλιάς και πνευματικότητας μέσα από τον ανακαινισμό της Παιδείας μας, και στο (εθνοϊστορικόν) ομοσυνειδητόν, με την ενεργοποίηση της ιστορικής μας μνήμης και τον αναβαπτισμό της στην - πλούσια και αναιρετική της τωρινής εθνικής πτώχευσης - ηρωική μας Παράδοση. Και με τα τρία αυτά ομού, όλοι μαζί, θα πάμε, ως συμβούλευε σχεδόν προφητικά ο μέγας Μακρυγιάννης, πέρα από το εγώ, στο λυτρωτικό εμείς, πάντα κάτω από τον μυστικό και διακριτικό Πέπλο και τη Χάρη της μεγάλης μας Μάνας, της Παναγιάς. Ας προσφέρουμε από το μικρό τούτο κυκλαδίτικο μετερίζι το ημέτερο αναλογούν αυτοθυσιαστικό μοιράδι σε μια εναρκτική ‘επαναστατική’ χρεωστική συμβολή στο συλλογικό μας πεπρωμένο, για μια αντίστροφη μέτρηση προς την εθνική μας ανάταση και ανάσταση, αναφωνώντας ομού: 

Ζήτω η Ελλάδα!!! Ζήτω το Γένος!!! Ζήτω το έπος του 1940!!! 

Σας ευχαριστώ.
Κ. Νούσης 
Φολέγανδρος 
11/10/2012

ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΦΛΟΡΑΝΣ ΧΡΗΣΤΑΚΗ ΜΕ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΑΓΑΠΗΜΕΝΑ

Μια ολωσδιόλου αντισυμβατική μουσική ποιητική έλαβε χώρα χθες βράδυ, Σάββατο 27 Οκτωβρίου, στη Στοά Τοσίτσα (Κολοκοτρώνη 29) όπου για μέρες η Φλοράνς Χρηστάκη εξέθετε χαρακτικά της με τον γενικό τίτλο «Κατάσταση πολιορκίας». 

Και η έκθεση ήταν ανατρεπτική, αφού μια ενότητά της παρουσιαζόταν σ' ένα απίστευτα μικρό χώρο, κάτω από τη κεντρική σκάλα του κτηρίου. Μια έκθεση που τελειώνει σήμερα και πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 2ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χαρακτικής, το οποίο εξακτινώθηκε σε συνολικά 19 χώρους τέχνης, φιλοξένησε 22 εκθέσεις με περισσότερα από 500 έργα. Εκθέσεις, παρουσιάσεις, ομιλίες, εκπαιδευτικά προγράμματα και ανοικτά εργαστήρια καλλιτεχνών συνέθεσαν τη γιορτή της χαρακτικής. 

Η έκθεση της Ελληνογαλλίδας Φλοράνς Χρηστάκη περιλάμβανε δυνατά και γεμάτα μηνύματα έργα, για τα παθήματα του ατόμου - από την ανεμελιά στη κρίση.  Πρωτοποριακή ιδέα και εκτέλεση. 

Εκεί, λοιπόν, στην είσοδο της Στοάς το εξάφωνο γυναικείο σύνολο Έξη ερμήνευσε συνθέσεις των Αλέκου Ξένου, Κodaly, Poulenc, Χρύσας Αποστολάτου και Kocsar. Οι σοπράνο Δάφνη Πανουργιά, Ελένη Καραβούζη, Μορφούλα Παπαγεωργίου, Βάσω Καριώτη και οι μέτζο σοπράνο Κυριακή Τροχάνη και Ευτυχία Γεωργακοπούλου, απέδωσαν το ξεχωριστό - και διόλου εύπεπτο πρόγραμμά τους - με ακρίβεια και αίσθημα.

Αμέσως μετά επιλεγμένα μέλη της χορωδίας Μαρσύας, υπό την διεύθυνση της Βάσως Καριώτη τραγούδησαν τον αγαπημένο Κύκλο με την Κιμωλία, σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι και ποιητική απόδοση των στίχων του Μπρεχτ από τον Οδυσσέα Ελύτη. Η χορωδιακή επεξεργασία - κλασική πλέον - είναι του Γιώργου Κουρουπού. Όλοι σιγοτραγουδούσαμε αυτή την μουσική του Χατζιδάκι, που παραμένει φρέσκια 55 χρόνια μετά (γράφτηκε για την παράσταση του Θεάτρου Τέχνης το 1956-57). 

Ο κόσμος που βρέθηκε στη Στοά ήταν σαφώς συνειδητοποιημένος και παρακολούθησε όρθιος τα δύο μουσικά σχήματα που χειροκρότησε θερμά. Άρα, δεν έχει σημασία ο τόπος αλλά ο τρόπος έκφρασης της τέχνης. Ακόμα και σ' ένα διάδρομο και "στο όρθιο" μπορεί να συγκινήσει αν έχει αλήθεια και ένταση.

Οι Έξη με την χαράκτρια Φλοράνς Χρηστάκη

Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΟΧΙ ΜΕ ΠΟΛΛΑ ΝΑΙ

Από την έκθεση  χαρακτικής της Φλοράνς Χρηστάκη Κατάσταση πολιορκίας

Του Αρχιμανδρίτη Γεράσιμου Φραγκουλάκη

Αννόβερο Γερμανίας

Γιορτάζουμε την Εθνική Εορτή της 28ης Οκτωβρίου 1940. Τη λαμπρή γιορτή του ΟΧΙ. 

Πόσο διαφορετικά είναι όλα στο φετινό εορτασμό. Μελαγχολικά, θλιβερά, στενάχωρα, απογοητευτικά! Η εθνική μας αξιοπρέπεια στραγγαλισμένη. Η εθνική υπερηφάνεια, ανύπαρκτη! 

Θα αποτίσουμε φόρο τιμής στους Αγωνιστές του ΄40 καθηκόντως. Έτσι απλά. Θα πούμε τα καλύτερα. Γιατί έτσι πρέπει! 

Θα βρεθεί άραγε κάποιος να τους ζητήσει συγγνώμη; Θα βρεθεί ένας να ομολογήσει την ανικανότητα που μας χαρακτηρίζει στη διαχείριση της ελευθερίας, της εθνικής αξιοπρέπειας, της ανεξαρτησίας, ιδεώδη για τα οποία αυτοί αγωνίστηκαν, έδωσαν το αίμα τους, θυσίασαν τη ζωή τους; 

Θα καταθέσουμε στεφάνια, θα καμαρώσουμε για τους αντιστασιακούς προγόνους μας, τους ήρωες συγγενείς μας. 

Η συνείδησή μας όμως είναι σίγουρο πως θα μας ελέγξει. Θα μας εγκαλέσει γιατί θα γιορτάσουμε το ηρωικό ΟΧΙ, ενώ σε όλα λέμε ναι! Δεν αντιστεκόμαστε, δεν αντιδρούμε, δεν μαχόμαστε. Έχουμε μείνει ανεξήγητα απαθείς. Λες και τσαγανό δεν υπάρχει. Άνευροι, αφημένοι εντελώς, έρμαια της «τύχης» που μόνοι μας δημιουργούμε. Αρνητές ιδανικών, προδότες του ίδιου μας του εαυτού. Δεν έχουμε να περιμένουμε τίποτα, από κανένα! 

Μα περισσότερο ενοχλεί το γεγονός πως βάσει πρωτοκόλλου, κάποιοι θα πάρουν θέση και θα’ ναι συνεορταστές και θα αποτίσουν δήθεν, τιμή σ’ εκείνους που αγωνίστηκαν εναντίον του φασισμού και του ναζισμού. Ενώ οι ίδιοι ανερυθρίαστα ομολογούν με λόγια και με έργα, ότι αποτελούν παραφυάδες, γνήσιους απογόνους και συνεχιστές των ναζιστών, των φασιστών, των απάνθρωπων φονιάδων! 

Όλα’ ναι μαύρα και θλιμμένα, γιατί «τα σκιάζει η φοβέρα και τα πλακώνει η σκλαβιά». Μπορεί βέβαια να μην είμαστε δούλοι με την κλασική έννοια της λέξης, όμως δεν αναπνέουμε ελεύθερα! 

Μοναδική μας ελπίδα η άλλη πτυχή του εορτασμού της εθνικής μας επετείου. Η Αγία Σκέπη της Παναγίας μας! 

Ας βρούμε το κουράγιο να παρακαλέσουμε την Παναγία Μητέρα μας, να απλώσει και πάλι τη Σκέπη Της, να μας δώσει τη θαλπωρή Της, να μας ανοίξει την αγκαλιά Της. Γένοιτο!

Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΕΠΑΡΑΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΔΡΩΜΕΝΟ

Επιλογικώς επί του επάρατου θεατρικού δρωμένου 

Του θεολόγου - φιλολόγου Κώστα Νούση

Η στάση της Ιεραρχίας της Ελλάδας, ως απεδείχθη, έστω και μέσα από το «λάθος» της διπλωματικού χαρακτήρoς σιβυλλικής της απόφασης, δείχνει προς την κατεύθυνση της ορθότερης αντιμετώπισης του ζητήματος του βλάσφημου (ομολογουμένως, με βάση τα θεολογικά κριτήρια πάντοτε και όχι εκείνα μιας οιασδήποτε λογοκρισίας της τέχνης) θεατρικού έργου. Θυμόμαστε ότι η ΔΙΣ (απόφαση της 7 Ιούνη ) προέτρεψε τον λαό σε αποδοκιμασία του έργου. Αυτό αφήνει ανοιχτό ένα ευρύτατο πεδίο ερμηνευτικών προσεγγίσεων που επεκτείνονται σαφέστατα από την δια της περιφρόνησης απαξίωσή του μέχρι τις πάσης φύσεως βιαιότερες αντιδράσεις, εξαιρουμένων – προφανώς αυτονοήτως για χριστιανούς και δια της εις άτοπον απαγωγής, κατά το πιθανολογούμενο σκεπτικό των συνοδικών – των ακραίων σε βάρος της σωματικής και ηθικής ακεραιότητας των εμπλεκομένων με το εν λόγω θεατρικό δρώμενο ενεργειών.

Η Ελλαδική Σύνοδος σίγουρα πριν λάβει τη συγκεκριμένη απόφαση, θα έλαβε υπόψη κάθε παράμετρο περί των παρεξηγήσεων που θα προκαλούσε η στάση της και φυσικότατα ο κύριος γνώμονας του σκεπτικού της θα ήταν η αποφυγή παροχής παντοειδών αφορμών προς εκμετάλλευση των ανακοινώσεών της είτε προς δυσφήμηση της Εκκλησίας και διαστρέβλωση του μηνύματός της και, φυσικότατα, η πρόληψη των οιωνδήποτε έμμεσων και άμεσων διαφημίσεων του έργου και, μέσω αυτών των τελευταίων, της θλιβερής αναπαραγωγής του βλάσφημου περιεχομένου του. Προφανέστατα ως απόντες από τη συνεδρίαση της Ιεραρχίας εκείνης δε γνωρίζουμε όλα τα τεκταινόμενα εν αυτή, αλλά από το αποτέλεσμα κρίνουμε πως μάλλον επρόκειτο για μια από τις καλύτερες λύσεις, εφόσον διέβλεπε η Σύνοδος τον εγκλωβισμό της στα στενά της Σκύλας μιας αμιγώς πνευματικής αντιμετώπισης του ζητήματος συνάδουσας στη φύση της και της Χάρυβδης των περίπλοκων δεδομένων της πραγματικότητας. Θα ήταν μάλλον άστοχο να υποθέσουμε – και το σενάριο να συνέβη τοιουτοτρόπως – ότι έγινε μια μυστική συμφωνία για μια μετριοπαθή ανακοίνωση, όπως την είδαμε, και για μια ελεύθερη διαχείριση του θέματος εκ μέρους των Ιεραρχών σε εξατομικευμένο επίπεδο. Και τούτο, διότι η Εκκλησία αντίκειται στο πνεύμα πάσης μυστικιστικής ή μυστικοπαθούς οργάνωσης και αποφασίζει με την εν Πνεύματι ελευθερία και διάκριση. 
Δεχόμενοι σε υπόθεση εργασίας ότι λάθεψε η Σύνοδος στην προκείμενη απόφασή της, εισερχόμαστε στον φαύλο κύκλο μιας υποχόνδριας και ψυχαναγκαστικής διαδικασίας κρίσης και αναζήτησης του ορθού, στο οποίο πρέπει να κάνουμε υπακοή ως μέλη της Εκκλησίας. Εννοείται πως η «λαϊκή» κρίση ούτε καταργείται ούτε υπονομεύεται από το συνοδικό σύστημα, τουναντίον θα λέγαμε ότι επιβάλλεται η αδιάλειπτη διάκριση και νήψη εν πάσι (Β΄ Τιμ. 4:5). Αυτό όμως δε θα πρέπει να μας οδηγήσει στην υπέρβαση του μέτρου, στο ανεπαίσθητο πλην επικίνδυνο σβήσιμο των ορίων και στην κατάργηση των λειτουργικών ιεραρχήσεων. Οι επίσκοποι και οι ιερείς έχουν επωμιστεί το διακόνημα της διαποίμανσης του Σώματος και μάς εκπροσωπούν στο πλαίσιο της χαρισματικής ανακύκλησης της αγαπητικής μας εν Χριστώ ενότητας και συμφωνίας. Η υποκατάσταση τους, εκούσια ή ακούσια, συστηματική ή υπολανθάνουσα, έχει αποδειχτεί κατά συγκριτικό και στατιστικό πλεόνασμα αλυσιτελής μέσα στις σελίδες της εκκλησιαστικής ιστορίας.
Το αλάθητο στην Εκκλησία ανήκει στο Σώμα εν συνόλω, όχι σε πρόσωπα και συνόδους, τοπικές ή οικουμενικές, οι οποίες πολλάκις κατέληξαν και κατάντησαν ληστρικές. Αυτό, όμως, δε χορηγεί το δικαίωμα στο λαϊκό στοιχείο να εξικνείται σε αυτονομήσεις ούτε σε μεμονωμένους επισκόπους να θυμούνται κατά το δοκούν τον Μάρκο Ευγενικό ή τον Θεόδωρο Στουδίτη και να ανθίστανται στις συλλογικές αποφάσεις. Σε τελική ανάλυση, το ‘λάθος’ έχει σε πολλές περιπτώσεις μια σχετική έννοια, όπως και το σωστό. Το σίγουρο είναι ότι ο Θεός δεν κρίνει αυτόν που υπακούει στις αποφάσεις των επισκόπων, των συνοδικών και στον πνευματικό του, αλλά κρίνει τους τελευταίους. Εξαιρούνται, εννοείται, ακραίες περιπτώσεις, όπως η άμεση ή έμμεση προτροπή σε αίρεση και σχίσμα, οπότε εκ των πραγμάτων καταλύεται η αγιοπνευματική ενότητα και σχέση μεταξύ των προαναφερθέντων, αν και σε πλείστα όσα περιστατικά στα γεροντικά έκπληκτοι βλέπουμε ‘παράλογες’ υπακοές που οδηγούσαν σχεδόν νομοτελειακά σε θαύματα. Διαβάζουμε χαρακτηριστικά στο βιβλίο ‘ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης’ τον διάλογο ανάμεσα στον ηγούμενο Μισαήλ και στον γέροντα Σωφρόνιο «ότι ο Θεός δεν κρίνει δυο φορές» και για το μυστήριο της υπακοής, όπου ο πρώτος λόγος του πνευματικού είναι το θέλημα του Θεού. Και για να έρθουμε λίγο στα δικά μας, φαίνεται πως ο Πειραιώς δεν «άκουσε» τον «πρώτο λόγο» της Συνόδου. 
Το της δημοσιότητος επί του προκείμενου ανάγνωσμα του λαλίστατου μητροπολίτη φαίνεται πως δεν τέλειωσε ακόμα. Δριμύς και καταγγελτικός αυτή τη φορά κατά της δικαστικής εξουσίας, μέσα στα πολλά του δίκια, δεν αποφεύγει αυτό που ευθύς εξαρχής θέλησε να αποτρέψει η Σύνοδος. Τη διαφήμιση του έργου. Μέσα από τον πλεονάζοντα ντόρο που συνεχίζει να κρατεί καλά, μάθαμε άπαντες αισίως και με λεπτομέρειες το χυδαίο (κατά την προσωπική μου εκτίμηση) περιεχόμενο του έργου και, φυσικά, μηδέν εις το πηλίκον, διότι η κοσμική εξουσία παρέπεμψε στις καλένδες το ζήτημα, αδειάζοντας τον μητροπολίτη, που έχει εθιστεί να μεταβάλλει σε μήνυση το μήνυμα του χριστιανισμού.
Δεν ξέρω κατά πόσο πρέπει να αμνηστευθεί η ομολογιακή πρόθεση όσων ενεπλάκησαν με το έργο με τον δικό τους τρόπο ο καθένας και ανέπαυσαν προτάσσοντες την ιδία συνείδηση από το ‘κρείττον’ θέλημα του Κυρίου. Είναι, βέβαια, υπό συζήτηση ποιο είναι το πιο ευάρεστο στον Κύριο εν προκειμένω, αλλά ευελπιστώ ότι κατεγράφη η θεολογική ασφάλεια της υπακοής, της αγάπης, της προσευχής και της διάκρισης, όπως φάνηκε και από φωνές σαν αυτήν του Σιατίστης. Επίσης, εν παρόδω, αξιομνημόνευτη στην τελευταία ανακοίνωση του Πειραιώς η επανάληψη των βολών κατά του σιωνισμού και η τρομοκρατικού χαρακτήρα – πέρα από την όποια περιεχόμενη αλήθειά της – σύνδεση της θεοδικίας με την επικαιρότητα. Άσχετα με τη δική μου κρίση – άκομψο κάπως εκεί το συλλογιζόμενο και περίεργο και δεν ξέρω πόσο εύστοχο για τις προθέσεις του γράφοντος – είναι σίγουρα υπό ανάλυση το κλείσιμο της ανακοίνωσης και το εν γένει ύφος της δια του πρίσματος του σύγχρονου ποιμαντικού λόγου, της ουσίας και της απήχησής του.
Μια και κλείνει κάπου εδώ, ως ευελπιστώ, ο κύκλος του έργου και των περί αυτό αντιδράσεων, καλό θα ήταν να ειπωθούν δυο κουβέντες για το τι θα μπορούσε να γίνει καλύτερα. Εκτός και αν μας αρέσει αυτό το χάλι, να ‘αλληλομαχαιρώνονται’ οι ορθόδοξοι επίσκοποι και ένας αντικειμενικός εξωτερικός παρατηρητής, ολίγον άσχετος με το εκκλησιαστικό γίγνεσθαι, να απορεί στο αν υπάρχει σύμπνοια στους ορθοδόξους χριστιανούς, το δε χείρον, αν υφίσταται δογματική σταθερότητα ή ρευστότητα σε θέματα πίστης. Αυτό, όμως, ως φαίνεται, δεν πολυνοιάζει κανέναν, αλλά μάλλον αρέσει στους περισσότερους να αρέσκουν εις εαυτούς. Τι θα ήταν καλύτερο, λοιπόν; Προφανώς η Σύνοδος να βγάλει συγκεκριμένη ανακοίνωση που να αποτρέπει το ποίμνιό της από εκδηλώσεις πάσης μορφής βίας και να προτρέπει σε αποδοκιμασία του έργου δια μποϊκοτάζ εκ μέρους των πιστών με τη σαφή αιτιολόγηση πως στην αντίθετη περίπτωση θα επιτευχθεί ο στόχος απάντων των απέναντι, δηλαδή η διαφήμισή του. Και καθώς θα περνούσε, υποθετικά, η εν λόγω απόφαση και επειδή ταυτόχρονα είναι θεμιτό (και εν πολλοίς ευκταίο και αναγκαίο) να υπάρχουν οι αντιπολιτευτικές θέσεις και τάσεις, θα μπορούσαν αυτές να καταγραφούν στη συνοδική ανακοίνωση και οι φορείς τους να ‘διαχωρίσουν’ τη θέση τους και να τονίσουν στα δικά τους και μόνο ποίμνια, στην οικεία και μόνο επισκοπική δικαιοδοσία – άντε καθ’ υπέρβασιν και οικονομίαν και στο διαδίκτυο! – την ασυμφωνία τους, αλλά συνοδευόμενη από τη ρητή διατύπωση ότι υπείκουν εν αγάπη και ομονοία στο θέλημα της πλειοψηφίας – άλλωστε δεν πρόκειται για δογματικό πρόβλημα.
Το πιο ωραίο θα ήταν, το πιο ηρωικό, το πιο αντρίκιο, το πιο έντιμο ενδεχομένως, ώστε να εξοβελιστεί κάθε πιθανή αντίδραση και να ικανοποιηθούν όλοι οι ψυχισμοί, να προβεί σε καταγγελία του έργου – ας είναι και δι’ ενδίκων μέσων – σύσσωμη η Ιεραρχία, κυρίως προς την Πολιτεία (τον μεγάλο φαγοπότη, τον ιταμό λαγωό και την πονηρή αλεπού των τελευταίων ετών εν πάσι) και μετά να αφεθεί το ζήτημα στην κρίση και στην ενέργεια του Θεού, τις οποίες δε βλέπουμε να έχει σκεφτεί – άρα, πιθανολογούμε, και να πιστεύει – κανείς. Υπάρχει και τελευταίο σενάριο: ακόμα και αν η συνοδική αντίδραση ήταν πάντη εσφαλμένη ή ενοχλητικά υποτονική, οι αντιδρώντες μεμονωμένοι επίσκοποι, αφού ξεκαθάριζαν τη θέση τους με ευγένεια, να ‘έπνιγαν το δίκιο τους’ και τον περισσεύοντα ζήλο τους στην ταπείνωση της υπακοής στην οιαδήποτε τελική απόφανση των πολλών. Αυτά όλα φυσικά, εφόσον θέλουμε να μιλάμε για κανονική πορεία στην Εκκλησία, που δηλώνει σεβασμό στο Άγιο Πνεύμα το Οποίο την προσδιορίζει διαχρονικά. Τα εκ του αντιθέτου έκτροπα από τους αμέτρητους πλέον πανταχόθεν γεννώμενους αυτοσχεδιασμούς είναι ορατά και επαρκώς άχρι τούδε σχολιασθέντα.
Οι εποχές είναι περίεργες, οι ανακατατάξεις μεγάλες, οι νοοτροπίες συγκεχυμένες. Ο Χριστός είναι ανέκαθεν και πολύ περισσότερο σήμερα το φως του κόσμου. Αλλά ο Χριστός δεν οράται μόνος, αλλά εν τη Εκκλησία. Και το συνοδικό σύστημα στην Εκκλησία δεν είναι πολυτέλεια. Πρέπει να επαναλειτουργήσει επειγόντως, ειδικά εν Ελλάδι, διότι οι παρενέργειες της ανυποστασίας ή της δυσλειτουργίας του μερικές φορές οδηγούν από σοβαρά λάθη μέχρι ευτελή παρατράγουδα και δεν είναι ούτε αισθητικά ευχάριστο να βλέπουμε την Εκκλησία μας να εκπίπτει σε ακρότητες και γραφικότητες. Η ευγενής προθετικότητα δεν αρκεί πάντοτε. Η ικανότητα και η δυναμικότητα μπορεί να γυρίσουν μπούμερανγκ στον διαχειριστή τους. Η ανερμάτιστη, ανεξέλεγκτη και αδιάλειπτη παρεμβατικότητα καταντά συνήθως ενοχλητική και αυτοϋπονομευτική. Η τεχνήεσσα – ενδεικτικά στο εν λόγω θεατρικό – και η απροκάλυπτη και προκλητική – π.χ. η εκκλησιαστική περίθαλψη ενός επισήμως αφορισμένου – αγνόηση συνοδικών αποφάσεων και η υπέρβαση (ποικίλη εισπήδηση) των κανονικών επισκοπικών δικαιοδοτικών ορίων συνιστούν επικίνδυνες παραβάσεις και πνευματικά ατοπήματα και εγείρουν σοβαρότατα εκκλησιολογικά προβλήματα που χρήζουν θεραπείας. Το καλό που θα προκύψει από την εφαρμογή του κανονικού εκκλησιαστικού δικαίου θα έχει ιαματικά αποτελέσματα σε συλλογικό και σε ατομικό επίπεδο – ο νοών νοείτω. Διότι πρόθεση όλων – και του γράφοντος εδώ – πρέπει να είναι η καυτηρίαση του κακού και όχι η καταδίκη των προσώπων, η καταγγελία των αμαρτημάτων και των πεπλανημένων νοοτροπιών και πρακτικών και όχι ο αφορισμός, αλλά η θέωση των ανθρώπων.
Κ.Ν. 
27/10/2012

ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ '40 ΣΤΟ ΜΠΑΝΑΤΟ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ ΑΠΟ ΤΟ "ΑΛΗΘΩΣ"

Αναφορά στην Τέχνη Ζακυνθινών για το Σαράντα, η 3η Σύναξη του β΄ κύκλου τού Κέντρου Λόγου «Αληθώς». 

Το Κέντρο Λόγου Μπανάτου «ΑΛΗΘΩΣ», συμμετέχοντας στην μνημοσύνη του Απελευθερωτικού Αγώνα του Σαράντα και της Αντίστασης των Ελλήνων, παρουσιάζει την 3η εκδήλωση του β΄ κύκλου των δράσεών του, που αφορά στο πώς οι Ζακυνθινοί Καλλιτέχνες απέδωσαν την εμπειρία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. 

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί ανήμερα της εθνικής επετείου, την Κυριακή, 28η Οκτωβρίου 2012, ώρα 7 το βράδυ, στον ναό της Παναγούλας Μπανάτου και θα περιλαμβάνει: 

α) Διάλεξη τής Αρχαιολόγου – Διευθύντριας του Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΔΕΜΕΤΗ, με θέμα: «Η συμβολή των Ζακυνθίων Εικαστικών στον Πόλεμο του Σαράντα». 

β) Ομιλία του συνθέτη ΔΙΟΝΥΣΗ ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑ, με θέμα: «Ο μουσουργός Αλέκος Ξένος, ως μουσικός της Εθνικής Αντίστασης». Στη συνέχεια, ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΜΑΝΑΤΙΔΗΣ (τενόρος) και η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΠΟΤΩΝΗ (μέτζο σοπράνο), θα αποδώσουν ορισμένες από τις συνθέσεις του Αλέκου Ξένου, ενώ στο πιάνο θα είναι ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑΣ. Στο πλαίσιο, εξάλλου, αυτής της οφειλόμενης αυτής τιμής προς τον μεγάλο Μουσουργό, η ταλαντούχα Ζακυνθινή ζωγράφος Θάλεια Ξενάκη θα εκθέσει ένα σχέδιο της μορφής του.  

Αξίζει να σημειωθεί ότι η συμμετοχή τού «Αληθώς» στον εορτασμό για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση του ΑΛΕΚΟΥ ΞΕΝΟΥ (1912-1995) έχει ιδιαίτερη σημασία, για τον πρόσθετο λόγο ότι η μητέρα τού συνθέτη καταγόταν από το Μπανάτο.
Για τον συνθέτη Αλέκο Ξένο διαβάστε εδώ ένα κατατοπιστικό κείμενο του Διονύση Μπουκουβάλα.

Επίσης, διαβάστε στο νυχθημερόν για τις προετοιμασίες της εκδήλωσης. 

Με ανυπομονησία περιμένουμε την εν λόγω εκδήλωση, την οποία θα παρακολουθήσουμε από την διαδικτυακή ενημέρωση του εμπνευστή και συντονιστή του "ΑΛΗΘΩΣ" π. Παναγιώτη Καποδίστρια. 

Το πρόγραμμα είναι όντως πρωτότυπο, με ζακυνθινή χροιά, αλλά και γενικότερο ενδιαφέρον, αφού το θέμα της διάλεξης είναι ιδιαίτερο και το αφιέρωμα στον Αλέκο Ξένο, από τους νέους και ταλαντούχους μουσικούς που αποτίουν έτσι φόρο τιμής στον συμπατριώτη τους, προσλαμβάνει άλλη διάσταση. Χαιρόμαστε, ακόμα, γιατί το "ΑΛΗΘΩΣ" αγκαλιάζει τους νέους αυτούς καλλιτέχνες, που συνεχίζουν την πολιτιστική προσφορά της Ζακύνθου στον καθόλου νεοελληνικό μας πολιτισμό. Ευχόμαστε σε όλους τους συντελεστές καλή επιτυχία!

ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΦΛΟΡΑΝΣ ΧΡΗΣΤΑΚΗ

Αύριο Σάββατο 27 Οκτωβρίου στη «Κατάσταση πολιορκίας», έκθεση χαρακτικής της Φλοράνς Χρηστάκη που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Athens Print Fest στη Στοά Τοσίτσα, Κολοκοτρώνη 29, στις 7μμ, το εξάφωνο γυναικείο σχήμα Έξη θα τραγουδήσει συνθέσεις των Αλέκου Ξένου, Κodaly, Poulenc, Χρύσας Αποστολάτου και Kocsar.

Μία ώρα αργότερα, στις 8μμ, επιλεγμένα μέλη της χορωδίας Μαρσύας θα τραγουδήσουν τον Κύκλο με την Κιμωλίας (μουσική: Μ. Χατζιδάκις, στίχοι: B. Brecht, σε απόδοση Οδυσσέα Ελύτη). 

Γιατί ακόμα και σε κατάσταση πολιορκίας υψώνονται φωνές!

To “Corpus Christi” και η υποκρισία των Φαρισαίων

Της θεολόγου Μαρίας Χατζηαποστόλου

Υπ. Διδάκτορος της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ.

Η Θεολογία μεσοπέλαγα

– Ποιος κομματιάζει στ’ αλήθεια το Σώμα του Χριστού; – 

«Δεν είμαι εγώ σπορά της Τύχης, 

ο πλαστουργός της νιας ζωής. 

Εγώ είμαι τέκνο της ανάγκης 

κι’ ώριμο τέκνο της Οργής». 

Κώστας Βάρναλης 

Πριν από λίγες ημέρες γίναμε όλοι μάρτυρες σε εικόνες που δεν τιμούν καθόλου τον πολιτισμό μας, ούτε την κοινωνία μας. Ακραίοι, γραφικοί και κάθε είδους φανατικοί –αν θέλουμε να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους– ζώστηκαν μ’ αυτό που έχουν μονάχα μέσα τους, το απόλυτο κενό και προκάλεσαν βίαια επεισόδια που θυμίζουν άλλες εποχές… Όχι και τόσο φωτεινές… Σεβαστό το θρησκευτικό συναίσθημα του κάθε ανθρώπου, σεβαστή ακόμη και η αυτεξούσια επιλογή της αθεΐας και ιδιαίτερα αυτή, αλλά είναι εξίσου αυτονόητο πως δεν μπορεί να υπάρξει κανένας σεβασμός στο τυφλό μίσος και την ωμή παραδοχή της βίας. Και κυρίως της υποκρισίας. Όμως ποιοι είναι όλοι αυτοί που κομματιάζουν στ’ αλήθεια το Σώμα του Χριστού; 

Η υποκρισία, ειδικά αυτές τις ημέρες, ζει και βασιλεύει στον τόπο μας… Μας ενόχλησε μια θεατρική παράσταση –με την οποία φυσικά και δεν είναι ανάγκη να συμφωνούμε αναγκαστικά, αλλά μπορούμε να την κριτικάρουμε ελεύθερα– αλλά διόλου δεν μας ενοχλεί η έκρηξη βίας, μιας βίας κατευθυνόμενης και ρατσιστικής, εναντίον ανθρώπων που διαφέρουν από εμάς, ανθρώπων που απλώς δεν πληρούν τα «κριτήρια» για ορισμένους που το «παίζουν» ξεδιάντροπα «πατριώτες». Ενώ, είναι από καιρό προσκυνημένοι στο σύστημα και εγκλωβισμένοι μέσα στο φανατισμό και στο μίσος της απάνθρωπης ιδεολογίας τους. Κι’ αυτοανακηρύχθηκαν φύλακες ενός έθνους ολόκληρου κι’ άρχισαν το ανθρωποκυνηγητό… Λες κι’ οφείλουν ξαφνικά, όλοι οι κατατρεγμένοι του κόσμου, ν’ αποδείξουν πως είναι άνθρωποι κι’ έχουν κι’ εκείνοι δικαιώματα. Ν’ αποδείξουν τι; Το αυτονόητο; Την ανθρωπιά τους και το δικαίωμα στη ζωή, στην αξιοπρέπεια και στην ελευθερία; Και ν’ αποδείξουν σε ποιους; Στους νοσταλγούς του φασισμού; Άγριες εποχές… Πώς ν’ αφήσεις την καρδιά σου λεύτερη; Η λεύτερη όμως καρδιά, δεν φοβάται καμία σκλαβιά… 

Ζούμε στη χώρα του Ποντίου Πιλάτου… Εκεί, όπου όλοι «νίπτουν τας χείρας» κι’ αναρωτιούνται δήθεν έκπληκτοι «ποιος» και «τι», αντί να βροντοφωνάξουν δυνατά: «αυτός» κι’ «εκείνος» κι’ ο «άλλος»… Αντί ν’ ομολογήσουν επιτέλους την αλήθεια… Όταν όμως αγαπάς αληθινά την Εκκλησία του Χριστού, διορθώνεις τα κακώς κείμενα και δεν τα πετάς στην άκρη, «κρύβοντάς τα κάτω από το χαλί». Γιατί έτσι σίγουρα θα τα βρεις μπροστά σου. Υπάρχουν όντως ιερείς που έχουν δώσει την ίδια τους τη ζωή, άξιοι λειτουργοί του ανθρώπου και μ’ αυτόν τον τρόπο και του Θεού, αλλά παρ’ όλα αυτά και κυρίως γι’ όλα αυτά, δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια μας με παρωπίδες και να μη μαρτυρούμε όλα αυτά που μας πονούν γύρω μας… Κι’ Εκκλησία δεν είναι μόνο οι ιερείς, καθώς εκείνοι είναι απλώς οι λειτουργοί της. Εκκλησία είμαστε όλοι. Η Εκκλησία του Χριστού έχει λοιπόν ως έργο της, τη μεταμόρφωση του σύμπαντος κόσμου, μέσα από την κοινωνία του ανθρώπου με το συνάνθρωπο και κατ’ επέκτασιν του ανθρώπου με το Θεό. Μ’ άλλα λόγια, Εκκλησία είναι ο κόσμος όλος, κατά τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, καθώς όλοι αποτελούμε ανεξαιρέτως το σώμα του Χριστού. Μέλη του Σώματος του Χριστού είμαστε όλοι. Μέσα στην Εκκλησία του Χριστού λοιπόν, δεν υπάρχουν κατηγορίες και διακρίσεις ανώτερου και κατώτερου, αλλά όλοι είμαστε αδέλφια, ίσοι εν Χριστώ. Και κυρίως, η Εκκλησία δεν είναι κανένα «club» σεσωσμένων, αλλά σώμα μετανοούντων αμαρτωλών, οι οποίοι πορεύονται προς το Σώμα του Σταυρωθέντος και Αναστάντος Κυρίου. 

Το ζητούμενο λοιπόν είναι, πως η Εκκλησία –δηλαδή και πάλι όλοι εμείς– έχει χρέος της ν’ απομονώσει και ν’ αντιμετωπίσει δυναμικά, ακραίες συμπεριφορές, όπου κι’ αν τις παρατηρεί… Και ιδιαίτερα σε ιεράρχες… Οι οποίοι όταν αρχίζουν να παίζουν το ρόλο του «μεσολαβητή» και του «απεσταλμένου» του Θεού, τότε τα πράγματα δεν αρχίζουν απλώς, αλλά γίνονται άκρως επικίνδυνα… Ποιος τους όρισε «προστάτες» και θεματοφύλακες της Ορθοδοξίας; Ποιο σύστημα τους έφερε στην επιφάνεια και τους συντηρεί ακόμη; Αλλά δεν γνωρίζουν ακόμη –συνεπαρμένοι από τη μέθη της εξουσιαστικότητας– πως το ίδιο το σύστημα που τους ανέδειξε, το ίδιο το σύστημα θα τους «καταπιεί» και πάλι… Και το κάθε σύστημα μονάχα από μέσα πολεμιέται… 

Έτσι, οι απανταχού θρησκόληπτοι και πατριδοκάπηλοι, παραδίδουν «μαθήματα Ορθοδοξίας» και «πατριωτισμού» –ενός «πατριωτισμού» αρρωστημένου– ηθικολογούν και εισάγουν νέα αίρεση υποτιμώντας τους Πατέρες της Εκκλησίας, ουσιαστικά την ίδια την Εκκλησία, καθώς υποτιμούν τον ίδιο τον άνθρωπο. Και «αφορίζουν» –έτσι νομίζουν– επιστήμονες που ασχολούνται με οικουμενικούς διαλόγους και προβαίνουν σε μηνύσεις κατά της ελευθερίας της έκφρασης του λόγου και της Τέχνης, εναγκαλιζόμενοι με ακραία στοιχεία και δαιμονοποιούν ένα απλό σωματίδιο της φύσης, ονομάζοντάς το «σωματίδιο του διαβόλου», δίχως καν να έχουν τις επιστημονικές προϋποθέσεις ν’ αρθρώσουν λόγο ουσιαστικό. Κι’ αλίμονο! Απαγορεύουν ακόμη και την ελεύθερη έκφραση του Έρωτα…

Όχι, οι άνθρωποι δεν θα σταματήσουν να κάνουν έρωτα… Ούτε θα σταματήσουν να ερωτεύονται… Επειδή κάποιοι «ετσιθελικά», ενοχοποιούν τη σωματικότητα και την έκφρασή της, την ερωτικότητα, για να τους έχουν δέσμιους ως υποχείρια… Όποιος λοιπόν σιωπά και δεν αγωνίζεται είναι ήδη συνένοχος στο έγκλημα… Καιρός λοιπόν, να βάλουμε το δάχτυλο «ἐπί τῶν τύπων τῶν ἥλων»… Και να «ξυπνήσουμε» από το λήθαργο πριν να είναι αργά… 

Κι’ αναρωτιέμαι… Πώς μπορεί να θεωρείται χριστιανός αυτός που δεν μπορεί ν’ αγαπήσει και ν’ αγκαλιάσει τον άλλον; Όχι χριστιανός. Ούτε καν άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα να λέγεται… Γιατί για να υπάρξεις ως χριστιανός, οφείλεις πρώτα να υπάρξεις ως άνθρωπος… Να έχεις μέσα σου την αγία εκείνη ευαισθησία, με την οποία θα σέβεσαι όλη τη δημιουργία του Θεού και θα είσαι έτοιμος να αφιερωθείς ανά πάσα στιγμή, ψυχή τε και σώματι στον άλλον. Να κενωθείς, ν’ αδειάσεις, να προσλάβεις μέσα σου ακέραιο τον άλλον… Και να «πληρώσεις» την ύπαρξή σου, «γεμίζοντας» την ύπαρξη του άλλου, του διαφορετικού. 

Ο Χριστός ὥσπερ ξένος και ἀλήτης, εξέρχεται από τη βεβαιότητα της Αγίας Τριάδας και προσλαμβάνει τον όλο άνθρωπο… Πηγαίνει στα καταγώγια για να συναντήσει τον έσχατο, τον τελευταίο, τον πιο αμαρτωλό απ’ όλους… Τι δουλειά έχει αυτός ο ξένος, αυτός ο μέγας αλήτης μ’ αυτούς που μισούν ότι διαφορετικό; Τι γυρεύει ο πρώτος μετανάστης της ανθρώπινης Ιστορίας, ο κατεξοχήν μετανάστης, μ’ αυτούς που κυνηγούν τις ανθρώπινες ψυχές; Τι σχέση μπορεί να έχει ο Εσταυρωμένος Έρωτας μ’ αυτούς που μισούν τον ίδιο τον άνθρωπο; Στο πρόσωπο του κάθε ανθρώπου διώκεται ο ίδιος ο Χριστός. Ιδιαίτερα στο πρόσωπο του κάθε ανθρώπου που διώκεται, που πολεμιέται, που χτυπιέται ανελέητα… Όποιος δεν αντιδρά λοιπόν, σε τούτο τον παραλογισμό είναι ήδη συνένοχος στο έγκλημα. Η εποχή μας δεν μας επιτρέπει την πολυτέλεια της αδράνειας. Ή θα ταχθούμε με τη ζωή ή με το θάνατο. Δική μας η επιλογή. Δική μας και η ελευθερία…

ΜΝΗΜΗ ΑΛΕΞΗ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (ιδρυτικού μέλους της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας)

Ο Αλέξης Γιαννακόπουλος στην Αγία Ειρήνη,
Ανάσταση, με το φακό του Ιωάννη Πανουσάκη 

Ο φίλος ημών Αλέξης κεκοίμηται. 

Απήλθε ενωρίς του ματαίου τούτου κόσμου - και σκέφτομαι το του ποιητού: "μάταιος ο κόσμος αλλά πέρασμα" - ο φίλος Αλέξης Γιαννακόπουλος, εκ των ιδρυτικών μελών της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας του Λυκούργου Αγγελόπουλου, και στυλοβατών αυτής. 

Τον διέκριναν η ευγένεια, η σοβαρότητα και η εργατικότητα. Θα έλεγα ότι ήταν ο "ακοίμητος" ισοκράτης, αφού ήταν πάντοτε παρών στις εκδηλώσεις της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας αλλά και στο αναλόγιο της Αγίας Ειρήνης Αιόλου, ακόμα και όταν αναγκάστηκε λόγω εργασίας να μεταβεί για ένα διάστημα στη Γαλλία. Εύρισκε τρόπους να είναι παρών κι έτσι καθοδήγησε δεκάδες ισοκράτες της ΕΛΒΥΧ. 

Πάντα διέβλεπα σ' αυτόν την καλλιέργειά του, το χιούμορ του και την αισθητική του ματιά. Μου άρεσε, επίσης, πολύ να τον ακούω να μιλάει γαλλικά. Αλλά πάνω απ' όλα να ερμηνεύει με έναν ολωσδιόλου ιδιαίτερο τρόπο την φωνή του, ήτοι την μελωδική γραμμή του, στο περίφημο δίφωνο Κοινωνικό του Μανουήλ Γαζή "Αινείτε τον Κύριον..." σε μεταγραφή Μιχάλη Αδάμη και εκτέλεση της ΕΛΒΥΧ. 

Ο Κύριος, που με τόσο ζήλο ύμνησε, ας τον αναπαύσει εκ των κόπων αυτού. 

Η εξόδιος ακολουθία θα ψαλεί αύριο στις 3.30 το μεσημέρι στο ναό που υπηρέτησε 30 τόσα χρόνια - μαζί με τον Λυκούργο Αγγελόπουλο πήγε - στην Αγία Ειρήνη της οδού Αιόλου. 

Π.Α.Α.

ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ

Ο άγιος Ιωάννης (λεπτομέρεια) - Τέμπερα σε χαρτί του Σπύρου Παπαλουκά

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο αποσαφήνισε για άλλη μια φορά με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είναι δυνατόν να κάνει διακρίσεις ή να υιοθετεί ρατσιστικές συμπεριφορές ή να επιτίθεται στους άλλους με διάφορες προφάσεις. 

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, σήμερα, από την Ηράκλεια Σερρών, μιλώντας προς τους πιστούς έστειλε ένα σαφέστατο μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο αγωνίζεται κατά των διακρίσεων και κατά του ρατσισμού και όπως είπε είναι ένας αγώνας "για την αποστολή ορθοδόξου μαρτυρίας στους μη ορθοδόξους αδελφούς ακόμη και στους μη χριστιανούς, αγώνας για την καλλιέργεια της ιδέας της ανοχής και της κατανόησης της διαφορετικότητας του άλλου, αγώνας εναντίον των φυλετικών διακρίσεων, εναντίον του ρατσισμού, αγώνας για να δείξουμε σε όλους ότι είμαστε μαθητές του Χριστού, Χριστιανοί. Και πώς θα το δείξουμε; Eάν αγαπάμε ο ένας τον άλλο χωρίς διακρίσεις, χωρίς όρια, χωρίς κρατούμενα". Άρα αγάπη "άνευ ορίων άνευ όρων", όπως θα 'λεγε κι ο Εμπειρίκος. 

Προς την ίδια κατεύθυνση και η Δήλωση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής, στην οποία αναφέρονται τα εξής σημαντικά: 

Με την ευκαιρία της Φθινοπωρινής συνεδρίας της,  τον Οκτώβριο 2012, η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Ι.  Αρχιεπισκοπής Αμερικής, εκφράζει για μία ακόμη φορά την βαθειά ανησυχία της αναφορικά προς την ακραία φανατική γλώσσα η  οποία χρησιμοποιείται σε όλα τα πεδία της δημοσίας και ιδιωτικής ζωής. Παροτρύνουμε όλους  να ακολουθήσουν την συμβουλή του Αποστόλου Παύλου: Ο λόγος υμών πάντοτε εν χάριτι, άλατι ηρτυμένος, ειδέναι πως δει υμάς ενί εκάστω αποκρίνεσθαι (Κολ. 4:6).   

Αποδοκιμάζουμε την χρήση οιουδήποτε ρατσιστικού, ξενοφοβικού, φασιστικού και εχθρικού λόγου, συμβόλων και συμπεριφοράς. Εν γνώσει ότι  ένα από τα μεγαλύτερα δώρα του δημοκρατικού πολιτεύματος είναι η ελευθερία του λόγου, παρά ταύτα συνιστούμε υπευθυνότητα, ευγένεια και αγάπη στην επιλογή λέξεων και τρόπων εκφράσεως. 

Οι Έλληνες είπαν «ΟΧΙ» στον φασισμό στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ακολούθως υπέφεραν μεγάλα δεινά κατά την διάρκεια της Ναζιστικής κατοχής. 

Καλούμε όλους να αντιτάξουν το «ΟΧΙ» έναντι της εχθρότητος παντός είδους ολοκληρωτισμού και να εναγκαλισθούν την γνήσια φιλανθρωπία και φιλοξενία, που αποτελούν άλλωστε  και το μήνυμα του Ευαγγελίου.  

Ως πρωτοπόρος στον Διαθρησκειακό και Διαπολιτισμικό Διάλογο, η Ελληνική Ορθόδοξος Εκκλησία με την χάρη του Θεού προσεύχεται και εργάζεται για την ειρήνη, τον σεβασμό και την συνδιαλλαγή μεταξύ όλων των ανθρώπων.