Τα Εγκώμια της Μ. Παρασκευής από τους μαθητές του Μουσικού Σχολείου Αργολίδας

Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα αποτελεί - σε συνδυασμό με τη μεγάλη εορτή του Πάσχα - τη σημαντικότερη περίοδο της ορθόδοξης λατρείας, κατά την οποία η Εκκλησία μας, γιορτάζει την πλήρωση της θείας περί τον άνθρωπο οικονομίας και συμμετέχει μυστικά στο σωτήριο πάθος του Χριστού, που κατήργησε το θάνατο και άνοιξε το δρόμο προς την ουράνια Θεία Βασιλεία. 

Το εσπέρας της Μεγάλης Παρασκευής, ψάλλεται ο Όρθρος της επόμενης ημέρας, δηλαδή ο Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου. Εκεί, λίγο πριν την περιφορά του Επιταφίου, ψάλλονται τα Εγκώμια του Επιταφίου Θρήνου, όπου υμνείται Αυτός, που νεκρώθηκε κι ενταφιάστηκε, για να ζήσουμε όλοι εμείς ελεύθεροι τη ζωή του Θεού, που πήγασε από την ένδοξη Ανάστασή Του. 

Στο παρακάτω video, οι μαθητές του βυζαντινού χορού του μουσικού σχολείου Αργολίδας, μας παρουσιάζουν τις τρεις στάσεις των Εγκωμίων του Επιταφίου Θρήνου, υπό την διεύθυνση του μουσικολόγου και καθηγητή βυζαντινής μουσικής στο μουσικό σχολείο Αργολίδας, κ. Άγγελου Μπέντη. 

ΣΤΑΣΙΣ ΠΡΩΤΗ. Ἦχος πλ. α´. 

«Ἡ ζωὴ ἐν τάφῳ, κατετέθης Χριστέ, καὶ Ἀγγέλων στρατιαὶ ἐξεπλήττοντο, συγκατάβασιν δοξάζουσαι τὴν σήν». 

ΣΤΑΣΙΣ ΔΕΥΤΕΡΑ. Ἦχος πλ. α´. 

«Ἄξιόν ἐστι, μεγαλύνειν σε τὸν Ζωοδότην, τὸν ἐν τῷ Σταυρῷ τὰς χεῖρας ἐκτείναντα, καὶ συντρίψαντα τὸ κράτος τοῦ ἐχθροῦ». 

ΣΤΑΣΙΣ ΤΡΙΤΗ. Ἦχος γ´. 

«Αἱ γενεαί πᾶσαι, ὕμνον τῇ Ταφῇ σου, προσφέρουσι Χριστέ μου». 

Επεξεργασία video: Κωνσταντίνος Μπάτας 

Επεξεργασία ήχου: Αλέξανδρος Ψωμόπουλος 

Υπεύθυνος καθηγητής: Άγγελος Μπέντης. 

ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΑΡΟΥΧΗ: "ΕΡΩΣ ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΣΤΕΛΛΑ ΒΙΟΛΑΝΤΗ"

To έργο του Γιάννη Τσαρούχη «Έρως εσταυρωμένος και Στέλλα Βιολάντη», που εναπόκειται στο Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη, ολοκληρώθηκε λίγους μήνες πριν πεθάνει ο μεγάλος ζωγράφος, στις 20 Ιουλίου 1989. Είναι φιλοτεχνημένο με μολύβι, παστέλ και κιμωλία σε χαρτί kraft. Μέχρι το τέλος της ζωής του ο Τσαρούχης πειραματιζόταν με διαφορετικές τεχνικές. «Ίσως η εναλλαγή τεχνοτροπιών να είναι ένα μεγάλο ελάττωμα στη δουλειά μου» έλεγε. «Συχνά ζηλεύω τους ζωγράφους που, αφού βρουν μια τεχνοτροπία προσωπική ή δανεική, επιμένουν σ’ αυτήν και τους ξεχωρίζει ο άλλος από μακριά».

Η Στέλλα Βιολάντη, θυμίζουμε, είναι είναι τρίπρακτο θεατρικό δράμα του Γρηγόρη Ξενόπουλου. Γράφτηκε το 1901 ως διήγημα με τίτλο Έρως Εσταυρωμένος. Το 1909 ο ίδιος ο συγγραφέας διασκεύασε το διήγημα σε θεατρικό έργο. Το έργο, μέσα από τον έρωτα της Στέλλας Βιολάντη με έναν νέο, διαπραγματεύεται τη σύγκρουση μεταξύ πατέρα που θέλει να επιβάλλει τον δικό του τρόπο σκέψης και κόρης που θέλει να αποφασίζει η ίδια για τη ζωή της. 

Στο έργο στιγματίζεται η αυταρχικότητα του πάτερ φαμίλια, που τότε είχε δικαίωμα ζωής και θανάτου προς τα υπόλοιπα εξαρτώμενα από αυτόν μέλη της οικογένειάς του. Πρωτοπαρουσιάστηκε στην αθηναϊκή σκηνή το καλοκαίρι του 1909 με πρωταγωνίστρια τη Μαρίκα Κοτοπούλη και έγινε μεγάλη επιτυχία. Με το πέρασμα του χρόνου έγινε από τα κλασσικά του ελληνικού θεατρικού ρεπερτορίου. Το θεατρικό έγινε το 1931 και κινηματογραφική ταινία, σε σενάριο του ίδιου του Ξενόπουλου, σε σκηνοθεσία Ιωάννη Λούμου και με πρωταγωνίστρια την Ελένη Παπαδάκη. 

Το διήγημα με τίτλο «Έρως εσταυρωμένος» πρωτοτυπώθηκε στο περιοδικό Παναθήναια το 1901. Η ανάμνηση ενός περιστατικού που συνέβη στην Αθήνα της εποχής του - δυο αδέρφια που σκότωσαν την αδερφή τους στο ξύλο γιατί είχε ερωτευθεί κάποιον που η οικογένεια δεν ήθελε - συμπαρέσυρε στη μνήμη του συγγραφέα και άλλα παρόμοια περιστατικά που είχε ακούσει και στη Ζάκυνθο όταν ήταν μικρός και στη Πάτρα και αλλού, και του έδωσαν το υλικό για να γράψει το διήγημα "Ο εσταυρωμένος έρωτας της Στέλλας Βιολάντη". 

Όταν ο ποιητής Κωστής Παλαμάς διαβάζει το διήγημα στο περιοδικό, εμπνέεται και γράφει το ποίημα Ψυχή του θρήνου, του μαρτυρίου και της θυσίας.

Επομένως, ο Τσαρούχης εμπνεύστηκε κι αυτός από το συγκεκριμένο έργο του Ξενόπουλου. Σίγουρα θα ήξερε και το "ο εμός έρως εσταύρωται" της Εκκλησίας, ως εραστής της που ήταν. 

Ο Χριστός του Τσαρούχη στον Σταυρό είναι φτερωτός ως ο έρως. Και άνθη εαρινά εκπηγάζουν από τον Σταυρό, ενώ κάτω από τον Σταυρό υπνοί η κόρη. Τις εγερεί αυτήν; Μάλλον ο εσταυρωμένος έρως...

Π.Α.Α.

"Ο ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΣ" ΤΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΘΕΟΦΙΛΟΥ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΗΛ

Θεόφιλος, "Εσταυρωμένος", συλλογή Ιδρύματος Α. & Λ. Κατακουζηνού 

Εκτίθεται στην Πινακοθήκη Ν. Χ. -Γκίκα, Μουσείο Μπενάκη 

ΑΡΗ ΔΗΜΟΚΙΔΗ: Οι χρυσαυγίτικες περιπέτειες της Εκκλησίας (Ηχητικό ντοκιμαντέρ)

Ένα ηχητικό ντοκιμαντέρ του Άρη Δημοκίδη, για να μην περάσει στη λήθη η υπόγεια συνεργασία κομματιού της Εκκλησίας με την εγκληματική οργάνωση. 

 

ΠΟΙΗΤΙΚΟΙ ΑΝΑΒΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ ΤΟΥ 2003 (ΒΙΝΤΕΟ)

Μια εκδήλωση στον πολυχώρο Millenium της Πάτρας, την Μ. Τετάρτη 23 Απριλίου 2003. 

Σύγχρονοι έλληνες ποιητές ιστορούν τα Πάθη Θεού και ανθρώπων. 

Από το Σάββατο του Λαζάρου ως το Μ. Σάββατο. 

Γενική επιμέλεια: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος.

Με τη συμμετοχή του αείμνηστου φιλολόγου Παναγιώτη Φωτίου. 

Απαγγέλλει ο ηθοποιός Δημήτρης Γεωργαλάς. 

Ύμνοι, θρήνοι και θρησκευτική μουσική της Δύσης. 

Ερμηνευτές: 

Τάσος Σπηλιωτόπουλος, πιάνο 

Αθηνά Αδαμοπούλου, Εύη Μίχα και Έφη Φωτίου, τραγούδι 

Αθηνά Μπούντη, ψαλμωδία

Η ΑΚΥΡΩΣΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΛΗΡΙΚΟ ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟ ΓΚΟΤΣΟΠΟΥΛΟ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Είναι γνωστό εδώ και αρκετά χρόνια ότι ο κληρικός της Μητροπόλεως Πατρών Αναστάσιος Γκοτσόπουλος παρεμβαίνει δημόσια με κείμενα και πράξεις του, αμφισβητώντας, κρίνοντας και κατακρίνοντας διάφορες αποφάσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, στην οποία ανήκει, στο όνομα της «καθαρότητας της πίστης». 

Ο μητροπολίτης του, Πατρών Χρυσόστομος, ίσταται παθητικός θεατής αυτής της κατάστασης, αδυνατώντας να παρέμβει και να κατευνάσει τον …οργίλο κληρικό του, ο οποίος πολλές φορές γράφει και ομιλεί πολύ αυστηρά για την Διοικούσα Εκκλησία, αλλά και για την Ελληνική Κυβέρνηση, με αφορμή τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού. 

Τώρα, με νέα πανταχούσα του, μέμφεται την Κυβέρνηση αλλά και την Ιερά Σύνοδο για την απόφαση να τελεστεί φέτος η Ανάσταση στις 9 το βράδυ του Μ. Σαββάτου, θεωρώντας «αντικανονική» την απόφαση αυτή και άλλα παρόμοια. 

Ο ίδιος εκφράζει ευθέως την αμφισβήτησή του σε μια σειρά αποφάσεων της Ι. Συνόδου: 

«Ἡ Συνοδικὴ Ἀπόφαση τῆς 20.4.21 ἔρχεται ὡς ἐπιστέγασμα (εἴθε νὰ εἶναι τὸ τελευταῖο!) μιᾶς σειρᾶς σοβαρῶν -ἀτυχῶν κατ’ ἐμὲ- Συνοδικῶν ἐπιλογῶν (Σύνοδος Κρήτης-2016, ἀναγνώριση ἀχειροτονήτων καὶ σχισματικῶν Οὐκρανῶν-2019, διαχείριση τῆς πανδημίας-2020, Σαββατιάτικη Ἀνάσταση-2021) ποὺ σκανδαλίζουν ἕνα μεγάλο μέρος τοῦ πιστοῦ λαοῦ, ἀπομειώνουν τὴν ἐμπιστοσύνη στοὺς ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὑποβιβάζουν στὴ συνείδηση τῶν πιστῶν τὸ Συνοδικὸ θεσμὸ μὲ ἀπρόβλεπτες καὶ καταστροφικὲς συνέπειες γιὰ τὴν ἐν ἀληθείᾳ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας». 

Και μετά προβαίνει σε μια υποκριτική παράκληση προς την Ι. Σύνοδο. Υποδεικνύει πως πρέπει να αναθεωρήσει την σχετική απόφασή της: 

«Παρακαλοῦμε υἱικῶς τὴν Σεπτὴ Ἱ. Σύνοδο νὰ μὴν ἐπιμείνει στὴν ὑλοποίηση τῆς ἀποφάσεώς Της ἀλλὰ νὰ ἐπιμείνει στόν ἑορτασμό τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου σύμφωνα μέ τά καθιερωμένα. Εἶναι ντροπὴ καὶ εὐτελισμὸς ἡ Ἑλληνικὴ Πολιτεία νὰ κακοποιήσει τὴν Κυριακὴ τοῦ Πάσχα καὶ τὴν ἑπομένη, Δευτέρα τοῦ Πάσχα, νὰ ἀπελευθερώσει τὴν ἑστίαση! Δὲν πρέπει μὲ κανένα τρόπο νά τό ἀνεχθεῖ αὐτὸ ἡ ἐκκλησιαστική μας συνείδηση… Στὴν ἐσχάτη τῶν περιπτώσεων ἂν ἡ παραδεδομένη τάξη δὲν ἐπιτευχθεῖ, παρακαλεῖται ἡ Ἱ. Σύνοδος νὰ ἀναθεωρήσει τὴν ἀπόφασή Της…». 

Ο μητροπολίτης Πατρών που είναι εδώ; Μα απών, διότι δεν δύναται να ψελλίσει τι. 

Όμως, δεν έχει ίσως υποπτευθεί ότι η Έφεση του κληρικού του Αναστάσιου Γκοτσόπουλου (ας τον ρωτήσει μήπως και του πει), μπορεί να κρύβει εκπλήξεις για τον ίδιο…

"ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΚΑΘΙΣΤΟ ΥΜΝΟ ΣΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ" ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΤΡΙΑ ΙΟΥΛΙΤΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

Ακούστε εδώ την ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου να διαβάζει αποσπάσματα από τον Ακάθιστο Ύμνο και τις Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας, στην εκπομπή του Τρίτου Προγράμματος ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΚΑΘΙΣΤΟ ΥΜΝΟ ΣΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ. 

Παραγωγή - Παρουσίαση: Άννα Σακαλή. 

Από το «Ύμνος άπας ηττάται» του Ακαθίστου ‘Ύμνου, στο τροπάριο της Κασσιανής της Μεγάλης Τρίτης, στα Εγκώμια της Μεγάλης Παρασκευής αλλά και στους ύμνους της Κυριακής του Πάσχα, όπως και στην Α΄ Επιστολή προς Κορινθίους του Αποστόλου Παύλου, την επιστολή που υμνεί την Αγάπη. 

Μέσω της ποίησης των Ιερών κειμένων και της πνευματικότητας της μουσικής του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπάχ, παρακολουθούμε το Θείο Πάθος και την δύναμη του συμβολισμού της Ανάστασης. 

ΤΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ…

Του Αρχιμ. Μιχαήλ Σταθάκη

Κάθε φορά που έρχεται η νύχτα παραμονής μεγάλης εορτής, όπως, για παράδειγμα, η Δεσποτική εορτή, κατά την οποία ο Κύριός μας ανέστησε τον Λάζαρο, που ήταν ήδη νεκρός τέσσερις ημέρες και μύριζε, ένα περίεργο συναίσθημα μυστηρίου και διεργασίας ιονίζεται στην ατμόσφαιρα, λες και επαναλαμβάνονται με αιωνίζουσα ιεροπρέπεια τα γεγονότα. 

Ο Χριστός, προ ολίγων ημερών από τα θαυμαστά τεκταινόμενα στην Βηθανία, μεταμορφώνεται ενώπιον των μαθητών του στο όρος Θαβώρ και το άκτιστο φως της δόξας του, σημαδεύει βαθιά την ψυχή των αποστόλων και δεν αφήνει πια περιθώρια, ώστε να μην καταλάβουν το ποιος πραγματικά είναι! 

Όποιος όμως πραγματικά είναι κάτι, αποδεικνύεται αβίαστα από τη ζωή και το έργο του. Έτσι λοιπόν έρχεται ο Χριστός να μας δείξει τι είναι! Όπως κάποτε είπε «εγώ είμαι ο άρτος» και σε λίγο έρχεται να πολλαπλασιάσει τους άρτους, έτσι και τώρα που είπε ότι «εγώ είμαι η ζωή» έρχεται να αναστήσει τον τυμπανιαίο και στάζοντα υγρά νεκρό Λάζαρο και να δώσει ζωή! 

Τελικά αδελφοί μου η ζωή δεν είναι τίποτ’ άλλο, παρά τρία γράμματα. To λέει και ένα γνωστό τραγούδι… Επιτρέψατέ μου να μοιραστώ μαζί σας τις σκέψεις μου όταν ακούω τους παρακάτω στίχους από το πολύ γνωστό τραγούδι «Αναστασία» σε στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου: 

Ακούω την Μάρθα, την αδελφή του Λαζάρου, να του απευθύνει τους πρώτους στίχους, πριν τελικά αυτός ραγίσει, αρρωστήσει και βυθιστεί, σαν ναυάγιο στην χώρα του Άδη. 

«Το φιλί γυαλί που ράγισε, 

τ’ ακριβά σου μάτια καθρεφτίζοντας 

και μετά η χαρά ναυάγησε, 

σα βυθός μαζί κι ορίζοντας». 

Στους επόμενους στίχους ίσως μιλάει η Μαρία, η άλλη αδελφή του Λαζάρου και παρατηρεί το μυστήριο της ορμής του κορμιού να οδηγήσει την ύπαρξή του στον θάνατο. Δαχτυλίδι μαύρο για τον κοινό εραστή των ανθρώπων! Αλλά και η ηλικία του Λαζάρου, περίπου όσο ο Χριστός, προκαλεί καημό αβάσταχτο! Ποιος να αντέξει;;;; 

«Το κορμί κι η ορμή μυστήριο, 

δαχτυλίδι μαύρο με την πέτρα του. 

Ποιος καημός χωράει στα μέτρα του 

και μετά το γεια μαρτύριο». 

Ε! τώρα μπορείς να μην δεις τις δύο αδελφές να αναμένουν τον Κύριο γεμάτες ελπίδα, διότι ξέρουν, πως ο Θεός όρκο πήρε να συντρίψει τον υπαίτιο του θανάτου. Ε! αυτό δεν είναι ανάσταση; Πως να μην δουν το φως του Θαβώρ στο πρόσωπο του Χριστού, σαν το γνώριμο πανάρχαιο φως του παραδείσου, το οποίο η ανθρωπότητα πρόδωσε για να ζει μέσα στα σκοτάδια. Η ΖΩΗ είναι τρία γράμματα. Αλλά ποιά γράμματα;;; 

«Στο όνομά σου Αναστασία, 

κρεμασμένα λες χίλια τάματα, 

σαν πανάρχαιο φως 

μες τη νύχτα με τα κλάματα... 

Τελικά η ζωή τρία γράμματα». 

Στους επόμενους στίχους βλέπω μόνο τον Λάζαρο να εξέρχεται από τον σκοτεινό Άδη και να τον θαμπώνει το φως! Φιλιά μεταξύ τους τα αδέλφια!!! Και λόγια; Άλατι ηρτυμένα… νόστιμα! Κι από φωνή ο άπνους και άφωνος Λάζαρος; Μας βεβαιώνει πως δυνάμωσε. Τώρα που ο Λάζαρος ξαναζεί, θα ζει αληθινά και θα δίνει αξία στο μαζί, στο ναι, στα βήματα! Είναι σπουδαίο να προχωράς… 

«Το φιλί γυαλί που θάμπωσε, 

στα αλμυρά μας λόγια 

και τα κύματα και μετά η φωνή δυνάμωσε, 

το μαζί, το ναι, τα βήματα». 

Στην προτελευταία στροφή νομίζω ότι είμαστε εμείς σήμερα. Αναρωτιόμαστε γιατί τόση χαρά ο Λάζαρος και οι αδελφές του και εμείς όχι; Γιατί πασχίζαμε τόσα χρόνια να έχουμε μια καθώς πρέπει σε τάξη ζωή; Την κόψαμε σε τετράγωνα, περιοριστήκαμε σε αυτά, αφήσαμε και περιθώρια για επιπλέον όρια και καταλήξαμε μόνοι, φυλακισμένοι και άκαρποι. 

«Το γιατί χαρτί τετράγωνο, 

με σβησμένα χρόνια περιθώρια, 

μου ζητά η ψυχή σου όρια, 

μα το χώμα υγρό και άγονο». 

Και επαναλαμβάνεται το ρεφρέν, όπως επαναλαμβάνονται, με την ίδια αιωνίζουσα ιεροπρέπεια τα Πάθη και η Ανάσταση του Ζωοδότου Χριστού… Γιατί τελικά η ζωή είναι τρία γράμματα. Όχι όμως το ζήτα, το ωμέγα και το ήτα, αλλά το όμικρον, το ωμέγα και το νι, ο Ων! Εκείνος δηλαδή που έχει ως ιδιότητα της φύσεώς του, το να μπορεί να υπάρχει! 

«Στο όνομά σου Αναστασία, 

κρεμασμένα λες χίλια τάματα, 

σαν πανάρχαιο φως 

μες τη νύχτα με τα κλάματα... 

Τελικά η ζωή τρία γράμματα». 

Καλή Ανάσταση!

"ΙΔΟΥ Ο ΝΥΜΦΙΟΣ ΕΡΧΕΤΑΙ..." ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΞΕΝΟΦΩΝΤΑ ΜΠΟΚΟΥ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ψαλμοί και ύμνοι έγιναν κάποιες φορές πηγή έμπνευσης για τους αγιογράφους, στο διάβα των αιώνων. 

Οι πιο χαρακτηριστικές και γνωστές περιπτώσεις είναι ψαλμοί του Δαβίδ, ο Ακάθιστος ύμνος (σε 24 παραστάσεις), το ιδιόμελο του Εσπερινού των Χριστουγέννων «Τι σοι προσενέγκωμεν Χριστέ…», ο θεομητορικός ύμνος «Επί σοι χαίρει…» κ.α. 

Οι αγιογράφοι του καιρού μας, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αναζήτησής τους για έκφραση και δημιουργία, τολμούν και άλλες εικονοποιήσεις ύμνων, που ξεφεύγουν από τα συνήθη, στοιχούμενοι, όμως, στην παλαιά παράδοση. Εδώ βλέπουμε την εικόνα του Νυμφίου δια χειρός Ξενοφώντα Μπόκου. 

Ο Χριστός ως Νυμφίος, με κάλαμον στην αριστερά του χείρα, εν κινήσει, να δείχνει την μισάνοιχτη πόρτα της Βασιλείας, έξω από την οποία ο ράθυμος …ρέγχει ως ο Ιωνάς της Παλαιάς Διαθήκης, στο μοτίβο του αναπεσόντος. Κοιμάται μακαρίως στο ανάκλινδρο, καθώς έχει νυστάξει η ψυχή του, μη υποπτευόμενος, ως μωρός, ότι ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός. 

Κοντά στον ράθυμο, η αντίθεσή του. Ο γρηγορών πιστός σε στάση ακαταπαύστου δεήσεως, Ο μακάριος δούλος τον οποίο ο Νυμφίος βρίσκει «γρηγορούντα». Ενδιαφέρον στοιχείο η γυνή – νυξ, δηλαδή η προσωποποίηση της νυκτός που απλώνει (;) το πέπλο της. 

Στην εικόνα αναγράφεται ο ύμνος «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται», μέχρι και του «και της βασιλείας έξω κλεισθής». Παραλείπεται το «αλλά ανάνηψον κράζουσα» - το οποίο φυσικά υπονοείται - αλλά καταγράφεται το τέλος του ύμνου «Άγιος, Άγιος, Άγιος ει ο Θεός ημών», στο προσευχητάριο του πιστού δούλου, για να δηλωθεί πως η εν εγρηγόρσει δοξολογία του Θεού αποτελεί την είσοδο στην Βασιλεία Του. 

Ο ράθυμος δούλος, θα μπορούσε να λέει το κοντάκιο του Όρθρου της Μ. Τρίτης: «Τὶ ῥαθυμεῖς ἀθλία ψυχή μου; τί φαντάζῃ ἀκαίρως μερίμνας ἀφελεῖς; τί ἀσχολεῖς πρὸς τὰ ῥέοντα; ἐσχάτη ὥρα ἐστὶν ἀπ΄ ἄρτι, καὶ χωρίζεσθαι μέλλομεν τῶν ἐνταῦθα, ἕως καιρὸν κεκτημένη, ἀνάνηψον κράζουσα· Ἡμάρτηκά σοι Σωτήρ μου, μὴ ἐκκόψῃς με, ὥσπερ τὴν ἄκαρπον συκῆν, ἀλλ' ὡς εὔσπλαγχνος Χριστέ, κατοικτείρησον, φόβῳ κραυγάζουσαν· Μὴ μείνωμεν ἔξω τοῦ νυμφῶνος Χριστοῦ». 

Το φόντο στην εικόνα του Ξενοφώντα Μπόκου είναι το κόκκινο, του πάθους. Το πάθος εδώ καθορίζει την σχέση του Νυμφίου με τον πιστό. Συνοδοιπορούντες τω Ιησού ή από μακριά εστώτες και …θερμαινόμενοι.

Παραπέμπουμε στην πρόσφατη συνέντευξη που κάναμε με τον αγιογράφο Ξενοφώντα Μπόκο στην σειρά των εκπομπών «Προς Εκκλησιασμόν», που είναι μία παραγωγή της Ενορίας του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Ν. Ψυχικού.

"ΙΔΟΥ Ο ΝΥΜΦΙΟΣ ΕΡΧΕΤΑΙ" ΑΠΟ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ (ΒΙΝΤΕΟ)

Η Μεγάλη Εβδομάδα αρχίζει, ως γνωστόν, από την Κυριακή των Βαΐων το βράδυ, οπότε τελείται η Ακολουθία του Νυμφίου, δηλαδή του Όρθρου της Μεγάλης Δευτέρας, και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο. Είναι αφιερωμένη στα Άγια Πάθη του Ιησού Χριστού. Ονομάζεται Μεγάλη διότι τα γεγονότα που διαδραματίζονται κατά την διάρκειά της, θεωρούνται κοσμοσωτήρια για τον χριστιανισμό. 

Οι τέσσερις πρώτες ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας, μας προετοιμάζουν πνευματικά για το Θείο Πάθος και οι Ακολουθίες ονομάζονται «Ακολουθίες του Νυμφίου». 

Στο παρακάτω video, οι μαθητές του βυζαντινού χορού του μουσικού σχολείου Αργολίδας, μας εισάγουν στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, ψάλλοντας το γνωστό τροπάριο «Ἰδού, ὁ Νυμφίος ἔρχεται», υπό την διεύθυνση του μουσικολόγου και καθηγητή βυζαντινής μουσικής στο μουσικό σχολείο Αργολίδας, κ. Άγγελου Μπέντη. Μια πραγματικά αξιέπαινη πρωτοβουλία δασκάλου και μαθητών. 

Τροπάριον τοῦ Νυμφίου. 

Ἦχος πλάγιος τοῦ τετάρτου κατὰ τριφωνίαν. 

«Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός, καὶ μακάριος ὁ δοῦλος, ὃν εὑρήσει γρηγοροῦντα, ἀνάξιος δὲ πάλιν, ὃν εὑρήσει ῥαθυμοῦντα. Βλέπε οὖν ψυχή μου, μὴ τῷ ὕπνῳ κατενεχθής, ἵνα μῄ τῷ θανάτῳ παραδοθῇς, καὶ τῆς βασιλείας ἔξω κλεισθῇς, ἀλλὰ ἀνάνηψον κράζουσα· Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος εἶ ὁ Θεός, διὰ τῆς Θεοτόκου ἐλέησον ἡμᾶς». 

Επεξεργασία video: Κωνσταντίνος Μπάτας

ΠΑΝΟΣ ΔΟΜΑΛΗΣ: Λαϊκισμός και ευθύνες για το επίπεδο της κοινής γνώμης

Γράφει ο Πάνος Δόμαλης*

THE ATHENIAN TIMES

Η «κοινή γνώμη», όπως αποκαλούμε συχνά τη γενική εικόνα που έχουμε για τις απόψεις της πλειονότητας, πέρα από προβληματισμό, προκαλεί -ομολογουμένως- και μελαγχολία. Εντούτοις η αίσθηση αυτή δεν είναι και τόσο ακριβής αν αναλογιστεί κανείς ότι η λέξη «κοινή» αναφέρεται μόνο στις εκπεφρασμένες απόψεις· τις απόψεις που απλώς εξωτερικεύτηκαν χωρίς όμως να είναι απαραίτητα αντιπροσωπευτικές του συνόλου. Σε κάθε περίπτωση πάντως, όσο «κοινή» και αν είναι πραγματικά αυτή η γνώμη, η γενική αίσθηση είναι -αν μη τι άλλο- ανησυχητική.

Ο δημόσιος διάλογος μοιάζει αθεράπευτα εθισμένος στις κραυγές, τις υπερβολές και τις προσβολές. Η περιήγηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το επιβεβαιώνει. Μήπως η ελληνική κοινωνία έχει κάποια ενδιάθετη ροπή στις υπερβολές κάθε είδους; Ίσως και να έχει. Αυτό που σίγουρα έχει, είναι μια αποστροφή προς τις ήρεμες φωνές και τις λογικές λύσεις. Πάντα είχε. Το γούστο της ελληνικής κοινωνίας όμως, ούτε τώρα διαμορφώθηκε ούτε και τις συνέπειές του βιώνουμε τώρα για πρώτη φορά, απλώς τα social media κάνουν τον εκτροχιασμό αυτόν περισσότερο αισθητό από ποτέ.

Από την προβληματική αυτή εικόνα προκύπτουν δύο κρίσιμα ερωτήματα.

Ποιος έχει ευθύνη για το πρόβλημα; Ποιος επωφελείται από αυτήν την κατάσταση;

Υπάρχει η πεποίθηση πως αιτία της υποβαθμισμένης κοινής γνώμης είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ουσιαστικά η δυνατότητα που δίνουν σε όλους ανεξαιρέτως να εκφραστούν. Δεν είναι όμως τα social media το πρόβλημα, διότι το να εκφραστεί κανείς διαδικτυακά, είναι απλώς μια μορφή του δικαιώματος στον ελεύθερο λόγο. Το πρόβλημα είναι ο τρόπος άσκησης του δικαιώματος, στον οποίο καθρεφτίζεται το χαμηλό επίπεδο. Χαμηλό επίπεδο με ρίζες -ως έναν βαθμό- ορατές. Οι συγκεκριμένες ρίζες, βέβαια, δεν αναπτύσσονται μόνες τους· χρειάζονται κάποιον να τις καλλιεργεί διαρκώς.

Μεγάλο μερίδιο ευθύνης για το επίπεδο της κοινής γνώμης έχουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης τα οποία την έχουν εθίσει σε έναν συγκεκριμένο τρόπο αντίληψης των γεγονότων και την έχουν μυήσει σε έναν συγκεκριμένο τρόπο έκφρασης των απόψεων.

Από τα καλτ τηλε-δικαστήρια των 90s, τις πλατείες των αγανακτισμένων, το δημοψήφισμα του 2015, τα capital controls αλλά και σήμερα με το κίνημα me too και τον κορωνοϊό, ορισμένοι δημοσιογράφοι επιβεβαιώνουν κάθε φορά πως, όταν το χαμηλό πνευματικό επίπεδο συνδυαστεί με την κάθε είδους ιδιοτέλεια, η γνώμη της κοινωνίας μπορεί να ζημιωθεί ανεπανόρθωτα. Η παθολογία δεν περιορίζεται σε ζητήματα δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Οι πολεμικές διατυπώσεις των διαφόρων δημοσιογράφων-νταήδων προκαλούν, πέρα από πόλωση, εθισμό σε έναν τρόπο επιθετικής και αναιδούς έκφρασης. Όλη αυτή η συμπεριφορά προκειμένου να δημιουργείται η αίσθηση μιας ψευδεπίγραφης και υποκριτικής συμπαράστασης προς τον δοκιμαζόμενο λαό. Η ζημιά όμως στο συλλογικό υποσυνείδητο της ελληνικής κοινωνίας είναι τεράστια.

Στη χώρα μας τα αρνητικά ρεκόρ της δημοσιογραφίας καταρρίπτονται σε καθημερινή βάση. Δημοσιογράφοι -με λαμπρές μεν, λίγες δε, εξαιρέσεις- επιβεβαιώνουν με κάθε ευκαιρία ότι δεν επιθυμούν να αναβαθμίσουν το επίπεδο της κοινής γνώμης, από τη θέση που έχουν. Δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι, λόγω της ιδιότητάς τους έχουν την ικανότητα ή και το καθήκον να εκφράζουν γνώμες και κρίσεις επί παντός επιστητού. Δημοσιογράφοι οι οποίοι θεωρούν ότι το δημοσιογραφικό επάγγελμα περιλαμβάνει και την άσκηση ενός οιονεί δικαιοδοτικού έργου χωρίς όμως καμία ειδική γνώση, αφού αυτές είναι «τυπολατρικά δικολαβικά τερτίπια» τα οποία ακούγονται ακατανόητα και ενδεχομένως να κουράσουν το κοινό. Το αποτέλεσμα; Με την υποτιμητική αυτή στάση προς τον έγκυρο νομικό λόγο, οι δημοσιογράφοι αυτοί καταφέρνουν να διαστρεβλώσουν την όποια -έστω εμπειρική- γνώση έχει ο κόσμος για το νόμο και τις σχετικές διαδικασίες. Ωστόσο, άλλο ενστικτώδης αίσθηση για το δίκαιο και το άδικο και άλλο (ευτυχώς) απονομή δικαιοσύνης. Η ημιμάθεια (εξ ορισμού ημι-, λόγω της αποκλειστικά εμπειρικής προέλευσής της) και οι διαστρεβλωμένες έννοιες συναντούν, τώρα, τις ενστικτώδεις προ-ερμηνευτικές αντιλήψεις του κάθε ανθρώπου λόγω του περιβάλλοντος και της προσωπικότητάς του, με καταστροφικές συνέπειες. Καταστροφικές για την ικανότητα αξιολόγησης του κάθε ανθρώπου ως μονάδα και κατ’ επέκταση ως μέρους του συνόλου.

Στα διάφορα -εύκολα και δύσκολα- ζητήματα της απλής καθημερινότητας δεν μπορούμε πάντα να αρκεστούμε σε απαντήσεις «ναι-όχι» και σε κρίσεις τύπου «σωστό-λάθος». Με αυτήν τη θεμελιώδη εμπειρική παρατήρηση ως βάση, είναι απορίας άξιο το πως έχει δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση ότι σε σύνθετα ζητήματα που απαιτούν επιστημονικές γνώσεις, μπορούν να δοθούν απλοϊκές και αυθόρμητες απαντήσεις. Επιστημονική τεκμηρίωση και αυθορμητισμός. Κοινώς: η ημέρα και η νύχτα. Από πού προέκυψε αυτή η βεβαιότητα ορισμένων για τις απλουστευτικές κρίσεις που εκφράζουν; Προέκυψε από την ασυνείδητη μίμηση των αρνητικών προτύπων που αποτελούν οι διάφοροι «σίγουροι» τηλεοπτικοί και ιντερνετικοί «διαμορφωτές» της κοινής γνώμης. Όταν δημοσιογράφοι και διαμορφωτές αντιμετωπίζουν την επιστήμη ως «κόλπο», τι να διδαχθεί ο άμοιρος δέκτης της ακατάσχετης μπουρδολογίας τους; Σίγουρα διδάσκεται έναν τρόπο έκφρασης μέσω βαρύγδουπων χαρακτηρισμών και χονδροειδών αναλογιών. Η περίσσεια ευκολία με την οποία κάποιοι ξεστομίζουν τη λέξη «χούντα», έχει ως βάση της τον εθισμό στον παραπάνω τρόπο έκφρασης. Άνθρωποι που βρίσκουν τις αναλογίες με την 21η Απριλίου, χαριτωμένες και εύστοχες δείχνουν, πέρα από την πνευματική τους ένδεια, ασέβεια στο δημοκρατικό κεκτημένο. Το κεκτημένο εκείνο που τους δίνει την ελευθερία να το αμφισβητούν. Τα ίδια ακριβώς έλεγαν και στα χρόνια της βαθιάς αντι-μνημονιακής κοινωνικής παράκρουσης και όχι μόνο. Το πότε όμως μια Δημοκρατία μετατρέπεται σε απολυταρχικό καθεστώς και τίθεται ζήτημα -της πολυπόθητης για διάφορους- θεμιτής λαϊκής ανυπακοής, δεν είναι μια υποκειμενική κρίση του κάθε influencer [sic] αλλά απαιτεί εξέταση μιας σειράς βασικών στοιχείων της Δημοκρατίας. Στοιχεία τα οποία βέβαια οι συγκεκριμένοι κρίνοντες δεν έχουν την υπομονή ούτε και τις γνώσεις να εξετάσουν. Η σκληρή αλήθεια για τους θιασώτες των υπερβολών, όμως, είναι ότι η χρησιμοποίηση τέτοιων λέξεων δεν καθιστά την άποψή τους σοβαρή ούτε και άξια αντιλόγου.

Η αρέσκεια κάποιων να χρησιμοποιούν νομικούς χαρακτηρισμούς προκειμένου να προσδώσουν «πόντους» σοβαρότητας στα λεγόμενά τους, είναι επιτυχημένη εκεί που η σοβαροφάνεια υπερισχύει της αλήθειας. Μην απορούμε με εκείνους που λιβανίζουν το άρθρο 120 του Συντάγματος, το οποίο με κάθε ευκαιρία υφίσταται σοβαρή ερμηνευτική κακοποίηση. Πριν μερικές ημέρες, η μητέρα ενός μαθητή στη Θεσσαλονίκη, συνέδεσε το άρθρο 120 με τα self-test κορωνοϊού (!). Συνταγματικός λαϊκισμός, μια ακόμη όψη του προβλήματος. Βέβαια αυτή η τρικυμία εν κρανίω είναι χρήσιμη για κάποιους. Η σύγχυση εννοιών δεν είναι αποκλειστικότητα του κακού δημοσιογραφικού λόγου· αντιθέτως, τη συναντούμε επίσης ως πάγια τακτική λαϊκιστών πολιτικών που τεχνηέντως μπερδεύουν τις έννοιες. Η σύνδεση της ποιοτικά χαμηλής δημοσιογραφίας με τον κάθε είδους λαϊκισμό και δη τον πολιτικό, γίνεται σταδιακά όλο και πιο ξεκάθαρη. Ο λόγος εκείνων των δημοσιογράφων προετοιμάζει το έδαφος όπου θα αναπτυχθεί ο λόγος εκείνων των πολιτικών.

Η ομοιότητα της γλώσσας και του τρόπου έκφρασης που χρησιμοποιείται από δημοσιογράφους της κακώς εννοούμενης φιλολαϊκής δημοσιογραφίας, κρύβει τη βαθύτερη σύνδεσή της με τον πολιτικό λαϊκισμό. Ποια όμως είναι ακριβώς η σύνδεση της δημοσιογραφικής γλώσσας με τον πολιτικό λαϊκισμό;

Η βασική ομοιότητα είναι η αόριστη και κενή περιεχομένου ρητορεία· η προκατασκευασμένη κοινοτοπία. Το «απόλυτο τίποτα» το οποίο θεωρείται άποψη, αντικείμενο ανάλυσης και επιχείρημα. Ο δημοσιογραφικός και πολιτικός λαϊκιστικός λόγος έχει ως πυρήνα την απλοϊκότητα. Απλοϊκός λόγος βασισμένος σε απλοϊκά συνθηματοποιημένα επιχειρήματα. Σύνδεση του σύνθετου και του τεκμηριωμένου με το ελιτίστικο, με σκοπό τον ευτελισμό της όποιας σοβαρότητας. Ταύτιση του επιτηδευμένα αντισυμβατικού με την ανανέωση και την πρόοδο. Όλα αυτά προλειαίνουν το έδαφος όπου ο λαϊκιστής πολιτικός θα αναπτύξει τις ιδέες του. Ιδέες που βασίζονται πάντοτε στο ίδιο κόνσεπτ· ότι υπάρχουν δηλαδή προφανείς λύσεις για τα προβλήματα της χώρας, τις οποίες όμως, ορισμένες ανάλγητες πολιτικές ελίτ επιδεικτικά παρακάμπτουν και δεν εφαρμόζουν.

Κλασσική περίπτωση ήταν η υπόσχεση «σκισίματος» του μνημονίου, η οποία καλλιέργησε στον κόσμο την εσφαλμένη εντύπωση ότι για την έξοδο από την κρίση υπάρχει και η άκοπη οδός. Θα μπορούσαμε δηλαδή να λύσουμε το πρόβλημα εύκολα· απλώς σκίζοντάς το. Η αποθέωση του λαϊκισμού· φτηνή μαγκιά μέσω ενός γλαφυρού συμβολισμού που πουλάει (με αντίτιμο την ψήφο) ελπίδα γελοιοποιώντας το πρόβλημα. Στην ίδια βάση κινείται το φλερτ με τα δημοψηφίσματα. Γνωστή τακτική κομμάτων που αναπαράγουν έναν δήθεν αγανακτισμένο και υποκριτικό αντί-ελιτισμό. Η αισίως απελθούσα Χρυσή Αυγή είχε ουκ ολίγες φορές εκφράσει την προτίμησή της προς τα δημοψηφίσματα, το δε ΚΚΕ υπόσχεται μηνιαία (!) δημοψηφίσματα για πάσης φύσεως ζητήματα. Βεβαίως από τέτοιου επιπέδου εξαγγελίες δεν θα μπορούσε να λείπει και ένα δημοψήφισμα με αντικείμενο την επαναφορά της θανατικής ποινής, όπως ακριβώς ακούστηκε (μεταξύ άλλων) κατά την τελευταία προεκλογική περίοδο από την Ελληνική Λύση. Ο ρόλος των καναλιών απέναντι στις προαναφερθείσες εξαγγελίες είναι γνωστός. Δημοσιογράφοι απρόθυμοι ή και αδύναμοι να αντιλέξουν στην προκλητική ρητορεία των καλεσμένων τους, επιτρέποντας με τη στάση τους αυτή να ριζώνει η εντύπωση των τάχα εύκολων λύσεων. Ο διάλογος προϋποθέτει και αντίλογο αλλιώς είναι ένας μονόλογος, όπου όλα τα επιχειρήματα γίνονται δεκτά αφού κανείς δεν τα κρίνει.

Η δημοσιογραφία με αυτοσκοπό τους δείκτες τηλεθέασης οι οποίοι ανεβαίνουν όσο ανεβαίνουν οι τόνοι και πληθαίνουν οι ακραίες διατυπώσεις, θα υποβαθμίζει ολοένα και περισσότερο το επίπεδο της κοινής γνώμης. Ένας λαός που δεν είναι συνηθισμένος στις υπερβολές, τις φωνές και την ανθρωποφαγία, δίνει σαφώς λιγότερο χώρο στο δημαγωγικό λόγο να αναπτυχθεί.

Ας πάψουμε επιτέλους να συγχέουμε την έλλειψη αγωγής και την υποκριτική περιφρόνηση των τύπων με την επαναστικότητα. Η Ελλάδα έχει ανάγκη από δημοσιογραφικό λόγο που δημιουργεί αντισώματα απέναντι στον λαϊκισμό των κατ’ επάγγελμα διαμαρτυρόμενων. Ανάγκη από νηφάλιες φωνές προοδευτικής επιχειρηματολογίας και από κομματικά αδέσμευτο πολιτικό στοχασμό. Μακριά από υστερόβουλα μέσα ενημέρωσης και (αδι)αμόρφωτους διαμορφωτές γνώμης που συντηρούν έναν απερίσκεπτο τρόπο έκφρασης γεμάτο μελοδραματικές παρομοιώσεις· διατυπώσεις που προκαλούν σύγχυση και ανοίγουν τον δρόμο στους διάφορους «φίλους» του λαού.

Ο Πάνος Δόμαλης σπουδάζει στη Νομική του ΕΚΠΑ

"ΠΡΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΝ" ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΒΙΚΥ ΑΠΕΡΓΗ (ΒΙΝΤΕΟ)

Η Ενορία του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού παρουσιάζει την διαδικτυακή εκπομπή «Προς Εκκλησιασμόν», όπου φιλοξενούνται εργάτες του πνεύματος και της τέχνης. 

Στην 13η εκπομπή της σειράς, προσκεκλημένη η καθηγήτρια Γερμανικών Βασιλική Απέργη. 

Επιμελείται και παρουσιάζει ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος. 

Την επιμέλεια της εικόνας και του ήχου είχαν η Κατερίνα Λεονάρδου και η Μαργαρίτα Στασινού.

   

 

Η Βασιλική Απέργη είναι καθηγήτρια Γερμανικής Γλώσσας, με σημαντικές σπουδές και διακρίσεις για το εκπαιδευτικό της έργο. Διδάσκει στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και το 2007 πήρε το 1ο Βραβείο Καθηγητή Γερμανικών 2007 από τον Πρέσβη της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στην Αθήνα, ενώ το 2008 πήρε Ειδικό Τιμητικό βραβείο Καθηγητή Γερμανικών 2008, πάλι από τον Πρέσβη της Γερμανίας στην Αθήνα. Η Διπλωματική Εργασία της στο Μεταπτυχιακό της ήταν η μετάφραση – από Ελληνικά σε Γερμανικά - και φιλολογική ανάλυση του κειμένου «Η Παιδεία του Ανθρώπου, 1ο κεφάλαιο» του Χρήστου Μαλεβίτση (βαθμός «Άριστα»). Τον Απρίλιο του 2021 διακρίθηκε για την παρουσίαση της καλύτερης διδακτικής πρακτικής για την Ελλάδα στην Διαδικτυακή Διημερίδα Καθηγητών Γερμανικής Αθμιας Εκπαίδευσης για την ΝΑ Ευρώπη, Γερμανικό Ινστιτούτου Γκαίτε Μονάχου. Ως εκπαιδευτικός έχει εκπονήσει πολλά διεθνή πολιτιστικά προγράμματα και έχει, επίσης, εργαστεί και ως διερμηνέας, μεταφράστρια, καθηγήτρια Ελληνικής ως ξένης γλώσσας, ενώ έχει συμμετάσχει και σε Σχολικές Επιτροπές του Υπουργείου Παιδείας. Την περίοδο 2011-18 παρείχε ενισχυτική διδασκαλία στα Γερμανικά στο Κοινωνικό Φροντιστήριο Ενισχυτικής Διδασκαλίας Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Ν. Ψυχικού, υπό την αιγίδα της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Μιλάει, επίσης, Αγγλικά και Γαλλικά.

"ΟΤΑΝ Η ΠΕΤΡΑ" ΤΩΝ ΘΕΜΗ ΤΑΣΟΥΛΗ ΚΑΙ ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΑΝΑΡΗ ΜΕ ΤΗΝ ΔΑΦΝΗ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΝΙΚΟΛ ΚΑΡΑΛΗ

Λεωνίδας Κανάρης: «Όταν η Πέτρα» (ποίηση Θ. Τασούλη) 

Δάφνη Πανουργιά (soprano) & Νικόλ Καραλή (piano) 

From cd: Leonidas Kanaris, "One night when..." (Subways). 

Το τραγούδι αυτό είναι το τέταρτο του κύκλου "Τέσσερα Τραγούδια σε ποίηση Θέμη Τασούλη" (op. 10b). Το ποίημα αυτό ανήκει στη συλλογή ‘Μωβ Ελάσσονα’ (εκδόσεις ‘Πλέθρον’). 

Ο Θ. Τασούλης (1936 – 2008) θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους νεωτερικούς έλληνες ποιητές, με πλούσιο έργο μεταφρασμένο σε διάφορες γλώσσες και βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών. Τα Τέσσερα Τραγούδια γράφτηκαν το 1999, βασισμένα σε πρωτόλεια μελοποίησή τους του 1984. Κυκλοφορούν (και σε αγγλική εκδοχή) από τις εκδόσεις ‘Παπαγρηγορίου – Νάκας’ (ΕΡΝ 948). 

Όταν η Πέτρα 

Σε μαγικές νύχτες τ’ αγάλματα 

όταν η πέτρα αγγίζει τον πλανόδιο πυρήνα 

αργά τα μέλη τους αρχίζουν να κινούν. 

Δεν θέλουν να πιστέψουν, αλλά η ζωή απηχήται. 

Τινάζουν τους θορύβους από πάνω τους 

βλέπουν τα κρύσταλλα του απείρου 

και τότε ξαφνικά 

μ’ ανησυχία και φόβο 

βεβιασμένα απογειώνονται. 

Μες στο κορμί τους χύνεται 

ουράνιο αίμα. 

Τις μαγικές νύχτες τ’ αγάλματα 

κι ύστερα ολόασπρος ουρανός. 

Μια συνεχής ροή.

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΣΠΡΟΥΛΗ: "Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΝΟΗΜΑΤΟΣ"

Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΑΚΡΙΤΑΣ το νέο βιβλίο του  αναπλ. διευθυντή της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου, Δρος Νικολάου Ασπρούλη, με τίτλο: "Η επιστροφή του νοήματος - Η Ορθόδοξη θεολογία συναντά την ιστορία". 

"Στέκοντας άφωνος απέναντι στην ιλιγγιώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας, την καταστροφική επέλαση της περιβαλλοντικής κρίσης, την επιστροφή των λογής-λογής φονταμενταλισμών, αλλά και την αίφνης επανεμφάνιση φονικών πανδημιών, ο άνθρωπος επιχειρεί να ερμηνεύσει το γίγνεσθαι με αφετηρία την ατομική του, σχετική αλήθεια και ηθική, προσδίδοντας ο ίδιος νόημα αποκλειστικά σε ό,τι κρίνει ότι θα μπορούσε χρησιμοθηρικά και ευδαιμονιστικά να τον (εξ)υπηρετήσει. Αδιαφορώντας την ίδια στιγμή για τον άλλο, ο homo postmodernicus αναγνωρίζει παντού εχθρούς, συνωμοσίες, υποχθόνιες επιβουλές, μη βρίσκοντας πουθενά θεμέλιο ή κάποιο βαθύτερο νόημα, καθώς το τελευταίο έχει γίνει βορά στις ατομικές, πρόσκαιρες ορέξεις του. Ξεκινώντας από θεολογική αφετηρία, αυτήν της Ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης, το παρόν βιβλίο, με τα τρία μελετήματα που περιλαμβάνει, αποπειράται μέσα από ερμηνευτικές δοκιμασίες να φέρει στο φως το κρυμμένο νόημα για το οποίο ο άνθρωπος και ο κόσμος υπάρχουν" (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).

Με άξονες την ερμηνευτική προσπέλαση κειμένων του χριστιανικού παρελθόντος, της Αγίας Γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας, ο συγγραφέας των δοκιμίων επιθυμεί να στοχαστεί για το νόημα αυτό της αληθινής υπάρξεως, της αυθεντικής υπάρξεως, η οποία συνιστά εξάπαντος δώρο που προσφέρεται απλόχερα από την αιώνια και άκτιστη πηγή του Είναι, τον ζωοδότη Τριαδικό Θεό του χριστιανισμού, ο οποίος εν Χριστώ προσδίδει νόημα σε κάθε ανθρώπινη ιστορική δράση, οδηγώντας με το Πνεύμα Του το καράβι της κτίσης στο απάνεμο λιμάνι της Βασιλείας. 

Πάντως ο συγγραφέας είναι ξεκάθαρος ως προς τις προθέσεις του: "Το βιβλίο επιχειρεί όχι να δώσει έτοιμες απαντήσεις, αλλά να συμβάλει στη σχετική συζήτηση (εφόσον υπάρχει) και τον κριτικό προβληματισμό (όσο αυτό είναι επιθυμητό ή εφικτό στο θεολογικό πεδίο)". 

Ο συγγραφέας αφιερώνει το βιβλίο στον Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη (Ζηζιούλα), στου οποίου το έργο έχει εντρυφήσει. 

Ο Δρ Νικόλαος Ασπρούλης είναι αναπληρωτής διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου και διδάσκων (ΣΕΠ) του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Έχει συγγράψει πλήθος μελετών και άρθρων, και έχει επιμεληθεί σειρά συλλογικών τόμων για την ιστορία της σύγχρονης Ορθόδοξης θεολογίας, τη θεολογική μεθοδολογία και ερμηνευτική, την πολιτική θεολογία, την αναλυτική φιλοσοφία, την οικοθεολογία και την πνευματικότητα. Είναι μέλος πολλών επιστημονικών και εκκλησιαστικών επιτροπών στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

ΟΙ ΑΣΧΕΤΟΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΚΥΘΗΡΩΝ ΚΑΙ ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Φυσικά δεν μπορεί να πάρει κάποιος στα σοβαρά την επιστολή διαμαρτυρίας των μητροπολιτών Κυθήρων Σεραφείμ και Αιτωλίας και Ακαρνανίας Κοσμά, αναφορικά με τα μέτρα που ανακοίνωσε η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος για την Μ. Εβδομάδα και το Πάσχα, με γνώμονα την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού. 

Οι συγκεκριμένοι μητροπολίτες είναι συχνά απέναντι στην Εκκλησία την οποία ανήκουν (Αγία και Μεγάλη Σύνοδος, Ουκρανικό, Διαχριστιανικοί διάλογοι, πανδημία κ.ο.κ.). Απορεί κάθε νοήμων άνθρωπος γιατί δεν πάνε στους παλαιοημερολογίτες ώστε να αισθάνονται …ασφαλείς (sic). Στέκομαι, όμως, χάριν αληθείας, σε μια χονδροειδέσταστη ανακρίβεια, την οποία υπογράφουν οι σεβασμιώτατοι, δείχνοντας μας έτσι την ασχετοσύνη τους για την πραγματικότητα. 

Γράφουν, διαμαρτυρόμενοι για την μετάθεση της ώρας της Αναστάσεως κατά τρεις ώρες: «Καί εἰς οὐδεμίαν περίπτωσιν δέν ἐπιτρέπεται νά συμπέσῃ ὁ κατά τό Μέγα Σάββατον (ὅπως ἐξελίχθησαν τά πράγματα) ἑορτασμός τοῦ ΑΓΙΟΥ ΠΑΣΧΑ τῶν Ὀρθοδόξων μέ τό πάσχα -νομικόν φάσκα- τῶν Ἑβραίων, οἱ ὁποῖοι αὐτόν τόν χρόνον τό ἑορτάζουν τό Μ. Σάββατον». 

Το Εβραϊκό Πάσχα έχει τελειώσει προ πολλού σεβασμιώτατοι. Δεν σας το είπε κανείς; Φέτος ήταν από τις 27 Μαρτίου μέχρι τις 4 Απριλίου. Το δικό μας είναι ένα μήνα μετά! Τι επικαλείστε; 

Επίσης, γράφουν: «Ἄς μᾶς ἐπιτραπῇ νά ἐπιμείνωμεν εἰς τό δίκαιον καί καθολικόν διά τόν Ἑλληνορθόδοξον Λαόν τοῦ Θεοῦ αἴτημα τοῦτο, τό ὁποῖον, εἰρήσθω ἐν παρόδῳ, ἔκαμαν ἀποδεκτόν καί προβάλλουν αἱ Ἱεραί Σύνοδοι Κύπρου καί Κρήτης». 

Έσπευσαν, αλλά τους πρόλαβε η πραγματικότητα. Η Εκκλησία της Κρήτης ακολουθεί την Εκκλησία της Ελλάδος στα μέτρα της Μ. Εβδομάδος. 

Πάντως αν θέλουν οι σεβασμιώτατοι να κάνουν Ανάσταση τα μεσάνυχτα μπορούν να πάνε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στο Φανάρι, το οποίο μέμφονται συχνάκις για …μειοδοσία πίστεως. Εκεί θα γίνουν όλα κατά την τάξιν.

Η "ΟΜΟΛΟΓΙΑ" ΤΩΝ ΘΕΜΗ ΤΑΣΟΥΛΗ ΚΑΙ ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΑΝΑΡΗ ΜΕ ΤΗΝ ΔΑΦΝΗ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΝΙΚΟΛ ΚΑΡΑΛΗ

Ομολογία

Το τραγούδι αυτό είναι το τρίτο του κύκλου "Τέσσερα Τραγούδια σε ποίηση Θέμη Τασούλη" (op. 10b), του Λεωνίδα Κανάρη. Το ποίημα ανήκει στη συλλογή "Ανερχόμενοι Ρόμβοι". 

Ο Θ. Τασούλης θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους νεωτερικούς Έλληνες ποιητές, με πλούσιο έργο μεταφρασμένο σε διάφορες γλώσσες και βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών. 

Ο Θέμης Τασούλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1936. Σπούδασε κινηματογράφο στο Παρίσι, όπου έζησε από το 1960 ως το 1975. Είχε εκδώσει τις ποιητικές συλλογές: "Ανερχόμενοι ρόμβοι" (Όστρια, 1981), "65 Ποιήματα της νότιας πολιτείας του μυαλού μου" (Όστρια, 1983), "Σε μωβ ελάσσονα" (Πλέθρον, 1984), "Μπάλος για ένα χορευτή και το άσπρο" (Πλέθρον, 1986). Ο Θέμης Τασούλης έφυγε από κοντά μας τον Ιανουάριο του 2008. Οι τελευταίες του συλλογές πέτυχαν μια ποίηση ενός καλολογικά εκφρασμένου υπαρξιακού στοχασμού και στερέωσαν μιαν ιδιοφωνία στο στενό χώρο που άφηναν τα μεγάλα του πρότυπα. 

Ο συνθέτης Λεωνίδας Κανάρης θεωρείται ένας από τους αξιολογότερους Έλληνες μουσικούς της γενιάς του. Οι συνθέσεις του περιλαμβάνουν: Έργα για διάφορα σόλο όργανα & διάφορα σχήματα μουσικής δωματίου, για Ορχήστρα (εγχόρδων, συμφωνική και concertante), έργα για φωνή και οργανικά σύνολα και μια συμφωνική καντάτα, κύκλους τραγουδιών και φωνητικά έργα σε ποίηση Ελλήνων ποιητών (Κ. Καβάφη, Κ. Καρυωτάκη, κ.ά) καθώς και των: Ch. Baudelaire, E. A. Poe, J. W. von Goethe, κ.ά.), έργα για χορωδία, μουσικές αφηγήσεις, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, κ.ά. 

Τα Τέσσερα Τραγούδια γράφτηκαν από τον Λεωνίδα Κανάρη το 1999, βασισμένα σε πρωτόλεια μελοποίησή τους του 1984. Κυκλοφορούν (και σε αγγλική εκδοχή) από τις εκδόσεις "Παπαγρηγορίου – Νάκας" (ΕΡΝ 948). 

Ερμηνεύουν: 

Δάφνη Πανουργιά (soprano) & Νικόλ Καραλή (piano)  

From cd: Leonidas Kanaris, 'One night when...' (subways) 

Ομολογία 

Πέτρινο μονοπάτι η σκέψη 

κι απάνω του η αίστηση, 

διαβάτης που φορτώθηκε τον μουντό κόσμο. 

Εδώ λοιπόν ας το πούμε! 

Προτιμώ την αγωνία 

από μια γνώση θαμπή και παράλογη.  

  

This song is the third one of the circle ‘Four Songs on poems by Themis Tassoulis’ (op.10b). 

This poem belongs to the anthology ‘Rising Diamonds’ (‘Ostria’ Publications). Th. Tassoulis (1936 – 2008) is considered one of the most important modernist Greek poets, with a prolific volume of work translated in various languages, awarded by the ‘Academy of Athens’. 

These Four Songs were written in 1999, based οn a youthful writing since1984. They have been published (in both greek and english version) by Musical Editions ‘Papagrigoriou – Nakas’ (ΕΡΝ 948). A Confession 

A footpath made of stone is every thought 

and over it lies a sensation, 

a passer – by who’s beladen by the dingy world. 

Let us thus declare! I prefer the agony 

to some blurred and irrational piece of knowledge. 

"Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΕΛΥΤΗ": Η ΟΝΤΩΣ ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΙΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος «Η Ελλάδα του Ελύτη». Ένα εγκόλπιο του ελληνισμού, που ανθολόγησε και επιμελήθηκε η φιλόπονος ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου. 

Με την ευκαιρία του εορτασμού, φέτος, των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, η Ελλάδα του Ελύτη αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για να επανανακαλύψουμε το πνευματικό μέγεθος της χώρας που κατοικούμε. 

Το βιβλίο (σελ. 144) περιλαμβάνει εκατόν τριάντα επιλεγμένα αποσπάσματα πεζού λόγου του Ελύτη, τα οποία συνιστούν μιαν άλλου είδους πατριδογνωσία. 

Η Πατριδογνωσία ήταν, σε καιρούς αλλοτινούς, σχολικό μάθημα που διδασκόταν στο Δημοτικό σχολείο και συνιστούσε εισαγωγή στο μάθημα της Γεωγραφίας στην Ελλάδα. Παρείχε βασικές γνώσεις για τη χώρα, καθώς και στοιχεία για τις ιδιαίτερες περιοχές που ζούσαν οι μικροί μαθητές. 

«Η Ελλάδα του Ελύτη» αποτελεί την όντως πατριδογνωσία, καθώς η ιστορία του ελληνισμού, η ελληνική γλώσσα, η ελληνική θάλασσα - το Αιγαίο, η ελληνική φύση, η ελληνική τέχνη και η ελληνική πραγματικότητα αποτελούν τους επτά επιμέρους θεματικούς άξονες των κειμένων του βιβλίου. 

Ο Οδυσσέας Ελύτης αποσαφηνίζει, προτρέπει, καταγγέλλει και μας δίνει τον μίτο μιας νοητής περιπλάνησης στα μονοπάτια ιδεών και αισθήσεων της χώρας μας, όπως την είδε και την έζησε ο ίδιος, που δεν φοβήθηκε να δηλώσει Έλληνας «οργανικά, ψυχολογικά, αισθησιακά, ακατανίκητα!». 

Ο Ελύτης δεν έχει σχέση με εθνικές παντιέρες και άγονους πατριωτισμούς. Η δική του Ελλάδα ήταν ένας αγώνας αγάπης γόνιμος. Όπως θα ‘λεγε κι ο Χατζιδάκις, «την περιείχε» την Ελλάδα, ανάβλυζε από μέσα του. Δεν την διαλαλούσε ως πραμάτεια, αλλά την υμνούσε σαν Θεά του φωτός και των αισθήσεων. Μας το λέει καθαρά ο ίδιος: «Η Ελλάδα για τη νεότητά μου, εστάθηκε θάμβος. Δεν υπήρξα ούτε πατριώτης, ούτε φυσιολάτρης, ή τουλάχιστον δοκίμασα μεγάλη απορία όταν είδα να μου αποδίδουν τις ιδιότητες αυτές». Δεν τον ενδιέφερε να αποδείξει την «υπεροχή» της Ελλάδας, αλλά να αναδείξει ένα ορισμένο ήθος. Δεν τον απασχολούσε μια ελλαδοκεντρική λογική, αλλά μια οικουμενική προοπτική: «Οδηγός μου τα δυο φανάρια μου, του καημού και της πίκρας αμφότερα. Το ένα σταθερό και άγρυπνο στην Κωνσταντινούπολη. Το άλλο, στο διάδρομο του σπιτιού μου, μεταλλικό κι εύηχο· που το αρπάζω οποτεδήποτε θελήσω ν’ ακούσω ελληνική γλώσσα και το ταξιδεύω όπου να ‘ναι, και μέσα στους βυθούς και πάνω στα βουνά. Ρήγιον, Μπορς, Μεσημβρία, Προποντίς, Αλικαρνασσός, Αμμόχωστος, Αλεξάνδρεια». 

Από το βιβλίο «Η Ελλάδα του Ελύτη» που με λογισμό και μ’ όνειρο συνέλαβε και υλοποίησε η Ιουλίτα Ηλιοπούλου, ο ποιητής προβάλλει εμπρός μας «ωραίος ως Έλλην», κατά Εγγονόπουλο. Θα τολμήσω να πω για τον Ελύτη αυτό που εκείνος είπε για τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο: «Αυτός ο τελευταίος Έλληνας»! Γιατί είναι δύσκολο να ενστερνιστεί πια ο Έλληνας του σήμερα την Ελλάδα του Ελύτη. Είναι αρκετά επαναστατική για τα δικά μας βολεμένα και κοντόφθαλμα μέτρα… 

Μακάρι να μην είναι έτσι. Κι ο Ελύτης θα το ΄θελε…

ΘΑΝΟΣ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΣ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΖΙΑΣ: ΜΙΑ ΣΧΕΣΗ ΔΙΑΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΝΟΗΣΗΣ

Θάνος Μικρούτσικος και Γιώργος Κοζίας στη συναυλία του Ιανουαρίου 2009
στο Μέγαρο Μουσικής (φωτό: Ιδιωτική Οδός)

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Τον Ιανουάριο του 2009 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών πραγματοποιήθηκε μια ιδιαίτερη συναυλία με φωνητικά και πιανιστικά έργα του Θάνου Μικρούτσικου. 

Ανάμεσα στα μελοποιημένα που παρουσιάστηκαν, ήταν  και «Η γη τσακισμένο καράβι» (2008) σε ποίηση του Πατρινού Γιώργου Κοζία με παρεμβολές στίχων του Γουίλιαμ Μπλέικ (πρώτη εκτέλεση). Ήταν το τελευταίο έργο της συναυλίας. Ένας κύκλος εννέα τραγουδιών για φωνή και πιάνο, που τραγούδησε η Αγγελική Καθαρίου με τη σπουδαία Νέλλη Σεμιτέκολο στο πιάνο. 

Η Ιδιωτική Οδός είχε καλύψει εκείνη τη συναυλία και στην σχετική ανάρτηση γράφαμε:  

"Η μέτζο σοπράνο Αγγελική Καθαρίου έδωσε τον καλύτερό της εαυτό, ανταποκρινόμενη στο αίσθημα, αλλά και την δύσκολη σε πολλά σημεία παρτιτούρα του συνθέτη. Το έργο είχε μια έκδηλη μουσικότητα, κλιμάκωση και κορύφωση που κρατούσε αμείωτη την ένταση και την διαλεκτική μουσικής και ποίησης. Νομίζω ότι ο Γ. Κοζίας ευτύχησε γιατί ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν σε κάλλιστη μελοποιητική στιγμή. Το έργο αφιέρωσε ο συνθέτης στην πρόωρα θανούσα συγγραφέα Μελίνα Καρακώστα". 

Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά, το έργο αυτό, όπως κι ένα ακόμα του Γ. Κοζία, "Ένας κόσμος χωρίς ταξιδιώτες" (2007), σε μουσική Θ. Μικρούτσικου πάντα, εκδόθηκαν από τον Γαβριηλίδη ως ένα βιβλίο CD του Μικρούτσικου με τίτλο "Πέντε κείμενα μετά μουσικής" (2013). 

Η Αγγελική Καθαρίου και η Νέλλη Σεμιτέκολο ερμηνεύουν, όπως και στη συναυλία, το "Η γη τσακισμένο καράβι", ενώ στο άλλο έργο η σπουδαία Πολωνέζα Ιβόνα Γκλίνκα παίζει φλάουτο και αφηγητής είναι ο Δημήτρης Παπανικολάου.  

Το βιβλίο περιέχει πέντε κείμενα του Θάνου Μικρούτσικου. Οι τίτλοι τους ενδεικτικοί του θεματικού ενδιαφέροντος αλλά και της ευαισθησίας που αποπνέουν. 

-Συγγνώμη κύριε Ντεμπυσσύ (1992) 

-Γράμμα στην αγαπημένη μου (1999) 

-Πως η "Πρώτη Μάρτη" έγινε "Πρω-Μαρ" ή Τι έπαιζε ο Alpha εκείνο το βράδυ ή Συζητώντας με την γιαγιά μου (2000) 

-Δεν δύναμαι να ανταποκριθώ εις την πρόσκλησή σας διότι έχω να καθαρίσω το κλαρινέτο μου (2005) 

-Μια νύχτα που άλλαξε τις ζωές μας (2011)  

Μετά τα κείμενα του Θ. Μικρούτσικου ακολουθεί το κεφάλαιο "Μετά μουσικής", με πρόλογο του συνθέτη. Στη συνέχεια: ένα κατατοπιστικό κείμενο για τα έργα του μουσικοκριτικού Γιώργου Μονεμβασίτη, τα δύο ποιητικά έργα που ακούγονται μελοποιημένα και τα βιογραφικά των συντελεστών. 

Στον πρόλογο του βιβλίου ο Θάνος Μικρούτσικος γράφει: 

"Θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς τον Γιώργο Κοζία για τα εξαιρετικά ποιήματα που μου εμπιστεύτηκε και τα οποία, σε συνδυασμό με τους στίχους του ιδιοφυούς William Blake με ώθησαν να δημιουργήσω το έργο "Η γη τσακισμένο καράβι". Σε αυτό το έργο, όπως και στο έργο "Ένας κόσμος χωρίς ταξιδιώτες", προσπάθησα να προσεγγίσω την ουσία των πραγμάτων δίχως να έχω στο μυαλό μου καμία εκ των προτέρων φόρμα. Ό,τι απαιτούσε το κείμενο, ό,τι απαιτούσουν οι φράσεις, οι λέξεις, τα πρόσωπα, οι εικόνες, τα σύμβολα του ποιητή. Είμαι ευτυχής και για έναν ακόμη λόγο. Ό,τι ήθελα να πω το απέδωσαν με τον καλύτερο τρόπο η Αγγελική Καθαρίου, τραγουδίστρια ανοιχτών οριζόντων και πάντα έτοιμη να αναμετρηθεί με ό,τι είναι ουσιαστικό νέο, η Νέλλη Σεμιτέκολο, που εδώ και σαράντα χρόνια είναι συνεχώς στην πρώτη γραμμή και στην οποία η ελληνική σύγχρονη μουσική οφείλει πολλά, η Ivona Glinka, απίστευτη φλαουτίστρια σε όλα τα επίπεδα, και ο Δημήτρης Παπανικολάου που στο στόμα του οι λέξεις αποκτούν με απόλυτη φυσικότητα το ακριβές βάρος που έχουν".

Μια έκδοση - ταξίδι στην ακριβή μελοποιημένη ποίηση. Με δυο Πατρινούς πρωταγωνιστές!

Όμως, θυμόμαστε, επίσης, ότι στο Κάστρο της Πάτρας το βράδυ της Πέμπτης 8 Αυγούστου 2013, ο Θάνος Μικρούτσικος έδωσε μια ξεχωριστή συναυλία όπου στο πρώτο μέρος η σπουδαία Νέλλη Σεμιτέκολο στο πιάνο και η μέτζο σοπράνο Αγγελική Καθαρίου ερμήνευσαν το έργο «H Γη τσακισμένο καράβι» του συνθέτη σε ποίηση του Γ. Κοζία, με παρεμβολές στίχων του ...δαιμονικού Μπλέηκ. 

Σε συνέντευξή του στον Σπύρο Αραβανή ο Γιώργος Κοζίας είπε για την συγκεκριμένη μελοποίηση:  

"Ο Θάνος Μικρούτσικος ισχυρίζεται ότι το κείμενο επιβάλλει τη μουσική που έχει ανάγκη. Πριν το πάρεις στα χέρια σου όμως είναι η μουσική που σε αναγκάζει να το ανακαλύψεις. Το διπλό αυτό κλειδί ή τα άπειρα κλειδιά της ανάγνωσης, χρειάζονται τον κατάλληλο κλειδούχο, διαφορετικά οι γραμμές μπλέκονται, δεν φθάνεις ποτέ στον σταθμό. Ο Θάνος μελοποιώντας με λόγιο τρόπο τα ποιήματα μου σεβάστηκε την ιδιαιτερότητα και την αυτονομία τους. Τα «έντυσε» με μελωδική θεατρικότητα. Η μουσική του Μικρούτσικου προσέφερε μια αίσθηση διαλογικής επινόησης από νότες εξεγερμένες, που δημιουργούν μια συνοπτική μελωδική γεωγραφία με έντονα μινιμαλιστικά και πρωτοποριακά στοιχεία. Η καλλιτεχνική μας σχέση θεωρώ ότι είναι εκρηκτική, υπερβαίνει το εφήμερο!"

 

Θάνος ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΣ : 

"Η επινόηση" από τον κύκλο "Η γη τσακισμένο καράβι" σε ποίηση Γιώργου ΚΟΖΙΑ με παρεμβολές στίχων του William BLAKE. 

Ζωντανή ηχογράφηση από την πρώτη παρουσίαση του κύκλου στο ΜΕΓΑΡΟ Μουσικής Αθηνών: Θάνος ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΣ - Αγγελική ΚΑΘΑΡΙΟΥ - Νέλλη ΣΕΜΙΤΕΚΟΛΟ. 

ΤΟ "ΜΕΓΑ ΙΔΙΟΜΕΛΟΝ" ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΜΠΟΓΔΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟΝ ΛΟΡΔΟ ΒΥΡΩΝΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Σαν σήμερα, στις 19 Απριλίου 1824, απεβίωσε στο Μεσολόγγι ο Λόρδος Βύρων, Άγγλος αριστοκράτης, ποιητής, πολιτικός, Φιλέλληνας και μια από τις σημαντικότερες μορφές του ρομαντισμού. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους Βρετανούς ποιητές και παραμένει ακόμα και σήμερα δημοφιλής. 

Το πένθος για τον θάνατό του στο Μεσολόγγι ήταν πάνδημο και ο Διονύσιος Σολωμός συνέθεσε μακρά ωδή στη μνήμη του, την περίφημη «Ωδή εις τον θάνατον του Λόρδου Μπάιρον». Πολλοί έγραψαν έκτοτε για τον Λόρδο Βύρωνα, ποιήματα, κείμενα, μουσικές κ.α. 

Ένας και μοναδικός, όμως, συνέθεσε βυζαντινό ύμνο προς τιμήν του. Ο αείμνηστος Άρχων Υμνογράφος της Μ.τ.Χ.Ε. Ηλίας Μπογδανόπουλος, έγραψε, ποίηση και μέλος, το «Μέγα Ιδιόμελον εις τον Γεώργιον Βύρωνα» σε ήχο πλ. β’ «μετά φθορών και παραχορδών». 

Ένα Ιδιόμελο που εν ταυτώ αποτελεί και εγκώμιο στον Λόρδο Βύρωνα. Η ζωή του και η σχέση του με την Ελλάδα παρουσιάζονται ανάγλυφα από τον μακαριστό υμνογράφο, ο οποίος θεωρεί τον Βύρωνα «φιλελλήνων όντως τον πρύτανιν». 

Το Ιδιόμελον συνετέθη στην Πάτρα τον Οκτώβριο του 1973 και αποτελεί τμήμα της Ιεράς Ακολουθίας του Σωτήρος που περιλαμβάνει 118 ύμνους που αφορούν στην Παλιγγενεσία. Πρόκειται για μια δραματική εξιστόρηση του έπους του 1821, όπου εντέχνως ο υμνωδός συγκερνά με γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης. Κάτι αντίστοιχο παρατηρούμε στον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν» του Δ. Σολωμού. 

Παραθέτουμε, στη συνέχεια, τόσο το ποιητικό κείμενο (ελληνικά και αγγλικά) όσο και το έντεχνο μέλος σε βυζαντινή παρασημαντική, τη ευγενεί παραχωρήσει του υιού του, Κωνσταντίνου Μπογδανόπουλου, φιλομούσου και φιλογενούς ιατρού.

Πραγματικά ξεχωριστή είναι και η μετάφραση του ύμνου στα αγγλικά, που εκπόνησε ο ίδιος ο Ηλίας Μπογδανόπουλος με ιδιαίτερη επιμέλεια.

      

Ο αείμνηστος Ηλίας Μπογδανόπουλος (1911-1978) υπήρξε έγκριτος νομικός, αλλά και δόκιμος υμνογράφος και μελοποιός. Έγραφε εκκλησιαστικούς ύμνους και άσματα εθνικού περιεχομένου, τα οποία τόνιζε ο ίδιος μουσικά. Του απονεμήθηκε, λοιπόν, από τον μακαριστό Πατριάρχη Δημήτριο το οφφίκιο του Άρχοντος Υμνογράφου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Είναι ο πρώτος Πατρινός που τιμήθηκε με Πατριαρχικό οφφίκιο, στα 1973. Η χειροθεσία και απονομή του τίτλου είχε γίνει από τον τότε Μητροπολίτη Κίτρους Βαρνάβα Τζωρτζάτο, Πατρινό την καταγωγή. Το υμνογραφικό του έργο άρχισε με αφορμή το γεγονός της Επανακομιδής, από τη Ρώμη (1964), της Τιμίας Κάρας του Πολιούχου των Πατρέων Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου. Υπήρξε ο κύριος διεκπεραιωτής της σχετικής αλληλογραφίας του Δήμου Πατρέων με το Βατικανό. Έτσι, οδηγήθηκε στην σύνθεση της πρώτης του ασματικής ακολουθίας («Ιερά Ακολουθία Εσπερινού, Όρθρου και Χαιρετισμών εις την Ανακομιδήν της Τιμίας Κάρας του Αποστόλου Ανδρέου»). Από τότε επεδόθη «παρέργως μεν αλλά μετά ζήλου και λίαν ευδοκίμως» στη σύνθεση και μελοποίηση ύμνων, οι οποίοι διακρίνονται από παλμό, έξαρση, ευρηματικότητα και πρωτοτυπία. 

Αγάπησε μετά πάθους το Πατριαρχικό ύφος και υπήρξε αυτοδίδακτος και εγκρατής γνώστης της μουσικής. Η συνεχής παρακολούθηση και ακρόαση επί δύο δεκαετίες του πρωτοψάλτου στον Ι. Ναό Παντανάσσης Πατρών, Νικολάου Μαυροπούλου, Δομεστίκου του Πατριαρχικού Ναού και μαθητού του Ιακώβου Ναυπλιώτου του μεγαλοπρεπούς, συνέβαλε κατά πολύ στο ψαλτικόν ιδίωμα του Ηλία Μπογδανοπούλου. 

Ο Ηλίας Μπογδανόπουλος είχε μεταβεί στην Αμερική το 1946, ως υπότροφος της UNRRA, επισκεπτόμενος αναμορφωτικά ιδρύματα (ως νομικός που ήταν) και στο Σικάγο ηχογράφησε τον Παρακλητικό Κανόνα στην Υπεραγία Θεοτόκο σε δίσκο γραμμοφώνου. 

Στις μέρες μας το έργο του γίνεται αντικείμενο μελέτης σε πανεπιστήμια Μουσικολογίας.

"ΠΡΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΝ" ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΣΗ ΔΗΜΟΥΛΑ, ΚΟΡΗ ΔΥΟ ΠΟΙΗΤΩΝ

Στην διαδικτυακή εκπομπή «Προς Εκκλησιασμόν», που είναι μία παραγωγή της Ενορίας του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού, προσκεκλημένη η κα Έλση Δημουλά, κόρη των ποιητών Άθω και Κικής Δημουλά.

Επιμελείται και παρουσιάζει ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος.

Κάμερα – ήχος: Κατερίνα Λεονάρδου, Μαργαρίτα Στασινού.

Η Έλση Δημουλά γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Από τον Άθω Δημουλά, πολιτικό μηχανικό και ποιητή και την Κική Δημουλά, την μετέπειτα Ακαδημαϊκό στην Ακαδημία Αθηνών στην Έδρα της Ποίησης. Από το 2002 ζει με την οικογένειά της στο Νέο Ψυχικό, έναν τόπο που τον διάλεξε γιατί τον αγαπούσε πριν τον κατοικήσει. Έχει την ευτυχία να έχει δυο παιδιά, τον Αντρέα και την Ιωάννα, σήμερα 31 και 28 ετών αντίστοιχα. Αποφοίτησε από το Αρσάκειο Ψυχικού με το οποίο συνδέεται με ιστορία πολλών δεκαετιών. Είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών. Μετεκπαιδεύτηκε για ένα χρόνο, ως stagiaire, στις Βρυξέλλες, στις υπηρεσίες της τότε ΕΟΚ, πάνω σε κοινοτικά θέματα. Τα τελευταία 32 χρόνια εργάστηκε στην Τράπεζα της Ελλάδος, στη Δ/νση Νομισματικής Πολιτικής και μετά στο Τμήμα Ιστορικού Αρχείου, Μουσείου και Συλλογών της Τ.Ε.. Διετέλεσε μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού της ΤΕ, «Ο Νέος Κύκλος». Παράλληλα, συμμετείχε σε πολλά επιμορφωτικά σεμινάρια με ποικίλα θέματα, όπως διαχείριση και επίλυση συγκρούσεων, διαχείριση ανθρώπινων πόρων, γραπτή επικοινωνία στην ελληνική γλώσσα, αποτελεσματική οργάνωση εργασίας, αγορά χρήματος κλπ. Εκλέχθηκε Δημοτική Σύμβουλος στο δήμο Φιλοθέης Ψυχικού για πρώτη φορά το 2014 και ταυτόχρονα μέλος του Οργανισμού Κοινωνικής Αλληλεγγύης - Προστασίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΟΚΑΠΑ) του Δήμου μας. 

Με το έργο της στο δήμο, προσπαθεί να κάνει την καθημερινότητά όλων πιο εύκολη, ουσιαστική, δημιουργική και ευχάριστη, δίνοντας προσοχή και στις πιο ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες. Στέκεται με αγάπη δίπλα στα αδεσποτάκια και βοηθά το έργο της ΖΩΦΙΨΥ! Είναι αρμόδια για τη Δημοτική Βιβλιοθήκη (Ψυχικό και Νέο Ψυχικό), η οποία λειτουργεί πλέον με σύγχρονο μηχανογραφικό σύστημα, ενιαίο ηλεκτρονικό κατάλογο και αποτελεί, από το 2015 μέλος του δικτύου βιβλιοθηκών της ΕΒΕ, με δράσεις για ενήλικες και παιδιά. Δημιουργήθηκε ξεχωριστό παιδικό τμήμα και αναγνωστήριο με θέσεις μελέτης και έρευνας, ανανεώθηκε ριζικά ο κτιριακός εξοπλισμός και εμπλουτίστηκε η συλλογή βιβλίων. Αναπτύχθηκαν τρεις λέσχες ανάγνωσης και η Λέσχη Εκπαιδευτικών υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας. Αποτέλεσμα της όλης προσπάθειας εκτός από την, κατά 40%, αύξηση των μελών της, είναι η μετεξέλιξή της σε μια πρότυπη, συμμετοχική, αλληλέγγυα βιβλιοθήκη με πολλές διακρίσεις στην Ελλάδα. Οργάνωσε τις «Διαλέξεις Ιστορίας» οι οποίες διαρκούν ήδη 4 χρόνια, καθώς και ομιλίες και παρουσιάσεις διακεκριμένων προσωπικοτήτων. Πραγματοποιήθηκαν, επίσης, παρουσιάσεις βιβλίων συνδημοτών μας και όχι μόνον, ξεναγήσεις στην Ακαδημία Αθηνών, στο Μουσείο της Τράπεζας της Ελλάδος και αλλού.