ΕΝΑ ΔΙΗΜΕΡΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΔΡΑΓΑΤΑΚΗ ΣΤΗ ΓΕΝΕΤΕΙΡΑ ΤΟΥ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Το Σάββατο 9 Αυγούστου 2014 το βράδυ, στο υπαίθριο πέτρινο θέατρο της Πλατανούσας, του Δήμου Βορείων Τζουμέρκων, εκεί ψηλά στην Ήπειρο, κάτω από έναν επιβλητικό βράχο και υπό το φως της Αυγουστιάτικης πανσελήνου, πραγματοποιήθηκε συναυλία με έργα του σπουδαίου έλληνα συνθέτη Δημήτρη Δραγατάκη (22 Ιανουαρίου 1914, Πλατανούσα Ιωαννίνων - 18 Δεκεμβρίου 2001, Αθήνα). 

Ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων οργάνωσε ένα διήμερο εκδηλώσεων στην Πλατανούσα, γενέτειρα του συνθέτη, στις 9 και 10 Αυγούστου 2014, με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του. 

Οι εκδηλώσεις περιλάμβαναν: 

- Διημερίδα (9 και 10 Αυγούστου) με θέμα: «Συνομιλώντας με τον Δημήτρη Δραγατάκη». Προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών συζήτησαν ανασυνθέτοντας το πορτραίτο του μεγάλου δημιουργού. 

- Έκθεση αρχειακού υλικού του συνθέτη στο Πολιτιστικό Κέντρο Πλατανούσας, σε επιμέλεια της μουσικολόγου Μαγδαληνής Καλοπανά και το Σάββατο 9 Αυγούστου διοργανώθηκε συναυλία με έργα του συνθέτη στο υπαίθριο θέατρο της Πλατανούσας. 

Συνδιοργάνωση του αφιερωματικού διημέρου: Σύλλογος Φίλων Δημήτρη Δραγατάκη και Πολιτιστικός Σύλλογος Πλατανούσας. 

Τα έργα του συνθέτη που ακούστηκαν για πρώτη φορά στην Ήπειρο ήταν: 

Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 1 (1957), Μονόλογος για σόλο βιολί (2001), σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση από τον Γιώργο Δεμερτζή και τέσσερα τραγούδια που μετέγραψε για τσέλο, βιόλα, φλάουτο και φωνή ο συνθέτης Φίλιππος Τσαλαχούρης (μαθητής του Δραγατάκη): Νανούρισμα (1980) σε στίχους Δ. Δραγατάκη, Μάνα (1982) σε στίχους Β. Θεοδώρου, Ο τσέλιγκας (1942-1949) σε στίχους Κ. Κρυστάλλη και το Ταξίδι (1980) σε στίχους Γ. Κοτζιούλα. 

Έπαιξαν οι μουσικοί: 

Γιώργος Δεμερτζής, βιολί 

Αγγέλα Γιαννάκη, βιόλα 

Δ. Παπαστεργίου – Χανδράκη, βιολί 

Απόστολος Χανδράκης, τσέλο 

Μαργαρίτα Συγγενιώτου, μέτζο- σοπράνο 

Φίλιππος Τσαλαχούρης, φλάουτο. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο, με πρωτοβουλία του Γιώργου Δεμερτζή, ηχογράφησε όλα τα Κουαρτέτα Εγχόρδων του Δραγατάκη και η σχετική δισκογραφική εργασία θα κυκλοφορήσει προσεχώς και αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. 

Στην συναυλία χαιρετισμούς απηύθυναν ο Δήμαρχος Βορείων Τζουμέρκων Γιάννης Σεντελές και ο Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών και Πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Δ. Δραγατάκη, ακαδημαϊκός Θεόδωρος Αντωνίου. 

Παραβρέθηκαν άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών: ο γλύπτης Θεόδωρος Παπαγιάννης, ο οποίος έχει φιλοτεχνήσει την προτομή του Δ. Δραγατάκη που έχει στηθεί στην Πλατανούσα, η μουσικολόγος Καίτη Ρωμανού, καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, ο μαέστρος Βύρων Φιδετζής, οι συνθέτες Ιάκωβος Κονιτόπουλος, Κώστας Φλεριανός, Γιώργος Μηνάς, η καθηγήτρια Ανώτερων Θεωρητικών Εθνικού Ωδείου Αθηνών Στέλλα Μακρυγιάννη, η ποιήτρια Τούλα Τόλια κ.α. 

Επίσης παρέστησαν: η κόρη του συνθέτη Βάλια Δραγατάκη Κορωνίδη, Γραμματέας Συλλόγου Φίλων Δημήτρη Δραγατάκη, ο γιός του Λεωνίδας, τοπικοί παράγοντες και πολλοί ντόπιοι. 

Οι εκδηλώσεις τόσο της διημερίδας όσο και της συναυλίας με έργα Δραγατάκη στο καινούργιο υπαίθριο θέατρο της Πλατανούσας πραγματοποιήθηκαν με μεγάλη επιτυχία, καθώς η Δημοτική Αρχή αγκάλιασε με θέρμη την επάνοδο του συνθέτη στη γενέτειρά του, που σημαίνει ότι συνέβαλε καθοριστικά στην άψογη διοργάνωση.

ΜΙΑ ΔΗΛΩΣΗ... ΑΠΑΓΕ!...

"Το κλαμπ των ομοφυλοφίλων έχει δεσποτάδες, έχει βουλευτές, έχει υπουργούς...", δήλωσε στεντορεία τη φωνή ο βουλευτής Νίκος Νικολόπουλος, σε σχετική συνέντευξή του.

Και αμέσως μετά έσπευσε να παραστεί στην κηδεία του αφορισμένου θεολόγου Ν. Σωτηρόπουλου, στην Μονή Μυρτιάς Αιτωλοακαρνανίας, προσερχόμενος - όπως φαίνεται στην φωτογραφία - μετά αρχιερέων που καταγγέλλουν από φυλακής πρωίας μέχρι νυκτός την ομοφυλοφιλία, ώστε να είναι καλυμμένος...

Νομίζω, πάντως πως ο άγιος Πειραιώς και οι συν αυτώ αρχιερείς δεν θα συμφωνούν με την ...καυτή δήλωση Νικολόπουλου. Αλλιώς πρώτοι θα είχαν ήδη καταγγείλει τους μεμιασμένους αδελφούς τους, ώστε να μην υπάρχει υποψία συγκάλυψης αυτής της διεστραμμένης ανομίας στους κόλπους της Εκκλησίας. 

Εκτός και ενημερώθηκαν μόλις από τον κ. Νικολόπουλο, οπότε αναμένονται οι δέουσες ενέργειές των... Αν κάτι τέτοιο δεν ισχύει εις το παντελές, οφείλουν οι συγκεκριμένοι να καταγγείλουν τον κ. Νικολόπουλο για σπίλωση της Εκκλησίας της Ελλάδος. Για να μην υπάρχουν σκιές...

Π.Α.Α.

ΓΙΑ 14η ΧΡΟΝΙΑ ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΤΜΟ

Σε πείσμα των καιρών, ο μαέστρος και συνθέτης Άλκης Μπαλτάς συνεχίζει το Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής στο νησί της Αποκάλυψης στην Πάτμο, για 14η χρονιά από 29/8 έως 3/9 2014.

Παραθέτουμε στη συνέχεια σχετικό υλικό καθώς και το πρόγραμμα της φετινής διοργάνωσης, από το οποίο ξεχωρίζει η συναυλία -αφιέρωμα στον Ελ Γκρέκο και τον Μάνο Χατζιδάκι, με αφορμή τις επετείους από τον θάνατό τους. Σπουδαία η σύλληψη του Άλκη Μπαλτά και πιστεύω ότι το ίδιο θα είναι και η εκτέλεση. 

Εύχομαι και το φετινό Φεστιβάλ να έχει την ίδια επιτυχία με τα προηγούμενα. 

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ - ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ 

• Η Χορωδία Σωματείου Ιεροψαλτών Ν. Ηρακλείου "Αγιος Ανδρέας ο Κρήτης" Χοράρχης : Μιχάλης Στρουμπάκης

 

ΣΑΒΒΑΤΟ 30 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 
ΔΥΟ ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ: ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ – ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ 
(400 και 20 χρόνια, αντίστοιχα, από τον θάνατό τους) - Με παράλληλη προβολή διαφανειών 

• Η Ορχήστρα του Φεστιβάλ Πάτμου υπό τη διεύθυνση του Άλκη Μπαλτά 

Η συναυλία έχει δύο ενότητες. 

• Στην πρώτη προβάλλονται θρησκευτικοί πίνακες του μεγάλου Έλληνα ζωγράφου ενώ, παράλληλα, η ορχήστρα ερμηνεύει έργα κλασικής μουσικής. Δύο παρουσιαστές διαβάζουν, ελληνικά και αγγλικά, σύντομα κείμενα για τη ζωή του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου.

• Στην δεύτερη ενότητα προβάλλονται φωτογραφικά ντοκουμέντα από τη ζωή του Μ. Χατζιδάκι, και δύο παρουσιαστές διαβάζουν κείμενα που αναφέρονται στο έργο του. Ένας κατ' εξοχήν γνώστης της Χατζιδακικής μουσικής, o Βασίλης Γισδάκης (στενός συνεργάτης του συνθέτη) ερμηνεύει τραγούδια από το έργο "Ρωμαϊκή Αγορά" σε ενορχήστρωση Βίκυς Στυλιανού.

ΚΥΡΙΑΚΗ 31 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΡΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 

• Συναυλία με τον Παντελή Θαλασσινό (τραγούδι) και ενόργανο σύνολο 

ΤΡΙΤΗ 2 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΤΗΣ ΖΑΝ ΝΤ’ΑΡΚ 

• Προβολή της βουβής ταινίας του Carl Theodor Dreyer σε μουσική του Γιάννη Σφυρή με τη συμμετοχή μικρού οργανικού και φωνητικού συνόλου.

ΤΕΤΑΡΤΗ 3 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ H ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΟΡΩΔΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑΣ 

• Συναυλία με θρησκευτικά χορωδιακά τραγούδια. Μαέστρος : Χριστίνα Καλλιαρίδου Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής 

ΔΕΥΤΕΡΑ 1 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ Συναυλία για παιδιά στο Πάτμιον 

• Προβολή της βουβής ταινίας Ο Χρυσοθήρας (με τον Τσάρλι Τσάπλιν) Πιάνο: Ανδρέας Ζαφειρόπουλος

Hans-Georg Gadamer, L’ heritage de l’ Europe

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΛΤΑΣ

Hans-Georg Gadamer, L’ heritage de l’ Europe, trad. Ph. Ivernel, Éditions Payot -Rivages poche-Petite Bibliothèque, Paris 2003, σελ. 174 

Ὁ παρών τόμος περιλαμβάνει ἐννέα, μεταφρασμένα στήν γαλλική, ἄρθρα τοῦ Χ.-Γκ. Γκάνταμερ (1900-2002), ἑνός ἀπό τούς σπουδαιότερους φιλοσόφους τοῦ 20οῦ αἰ., ἐκ τῶν ὁποίων τά ὀκτώ ἔχουν γραφεῖ κατά τήν δεκαετία τοῦ ‘80 καί ἕνα κατά τήν δεκαετία τοῦ ‘60. 

 Ἐπειδή ὁ φιλόσοφος δέν ἐνδιαφέρεται μόνον γιά τό μέλλον τῆς Eὐρώπης, ὅπως ἰσχυρίζεται, ἀλλά καί γιά τό μέλλον τῆς ἀνθρωπότητας, θεωρεῖ ὅτι «ἕνα θεμελιῶδες καθῆκον τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά ζεῖ μέ τόν ἄλλο, νά ζεῖ ὅπως ὁ ἄλλος» (σσ. 39-40), τονίζοντας καί ἐδῶ, ὅπως καί σέ ἄλλα σημεῖα τοῦ βιβλίου, τήν σημασία τοῦ σεβασμοῦ τῆς ἑτερότητας μέσα στήν σύγχρονη κοινωνία (σ. 42, σ. 111, σ. 125). 

Πολύ παρακάτω, ὁ συγγραφέας θά προσθέσει ὅτι στήν διατήρηση τόσο τοῦ μέλλοντος τῆς Εὐρώπης, ὅσο καί τοῦ μέλλοντος τῆς ἀνθρωπότητας, θά βοηθήσουν οἱ λεγόμενες «ἐπιστῆμες τοῦ πνεύματος» (σ. 67), πιό γνωστές ὡς ἀνθρωπιστικές ἐπιστῆμες. 

Ἀναφερόμενος στήν διάκριση θεωρίας καί πράξεως ὁ Γκάνταμερ ἐπισημαίνει ὅτι «καθῆκον μας παραμένει νά καθυποτάξουμε τίς θεωρητικές γνώσεις καί τίς τεχνικές δυνατότητες τοῦ ἀνθρώπου στήν ‘’πράξη’’ του, δέν συνίσταται καθόλου στό νά μετασχηματίσουμε τόν ζωντανό κόσμο μας, πού δικαιολογημένα εἶναι ὁ κόσμος τῆς πράξεως, σε μία τεχνική κατασκευή μέ βάση θεωρητική» (σσ. 120-121). Διευκρινίζει ὁ φιλόσοφος ὅτι «πράξη σημαίνει τήν τοποθέτηση τοῦ ἀνθρώπου στόν φυσικό καί στόν κοινωνικό χῶρο πού τόν περιβάλλει». (σ. 122). Πάντως εἶναι πολύ πιθανόν ὅτι μέ τίς ἀναφερθεῖσες ἀπόψεις δέν θά συμφωνήσουν οἱ τεχνοκράτες τῆς ἐποχῆς μας. Σέ κάθε περίπτωση, γιά τόν Γκάνταμερ ἡ ἐπιστήμη ἡ ὁποία μάλιστα εἶναι «ἡ βάση ὁλοκλήρου τοῦ συγχρόνου δυτικοῦ πολιτισμοῦ» (σ. 99), ἀποτελεῖ ἕνα «ἠθικό καί φιλοσοφικό καθῆκον τοῦ ἀνθρώπου» (σ. 126). 

Σέ ὁρισμένα σημεῖα τοῦ βιβλίου ὁ Γκάνταμερ προχωρεῖ σέ ἀποσπασματικές αὐτοβιογραφικές ἀναφορές (λ.χ. 165-171). Ἐπί τοῦ προκειμένου θά σημειώσω ὅτι ὁ ἀναγνώστης, πού ἐνδιαφέρεται περισσότερο γιά τήν ζωή καί τήν σκέψη τοῦ Γκάνταμερ, μπορεῖ νά ἀνατρέξει στό ἔργο τοῦ ἰδίου τοῦ φιλοσόφου ἐπιγραφόμενο Χρόνια φιλοσοφικῆς μαθητείας (ἑλλην. μετ. Χρ. Ἀστερίου, Ἐκδόσεις Πατάκη, σελ. 411), τό ὁποῖο ἀσφαλῶς ξεφεύγει ἀπό τά πλαίσια μιᾶς συνηθισμένης αὐτοβιογραφίας. Παρενθετικά δέ, θά παρατηρήσω ὅτι τό ἔργο τοῦ Γκάνταμερ δέν ἔχει τύχει ἰδιαίτερης μεταφραστικῆς ἀποδοχῆς στήν Ἑλλάδα, ἄν ἐξαιρέσει κανείς ὁρισμένα δοκίμια καί ἄρθρα. Λ.χ. τό ἔργο τοῦ Γκάνταμερ Ἀλήθεια καί μέθοδος. Βασικές ἀρχές μιᾶς φιλοσοφικῆς ἑρμηνευτικῆς (1960) παραμένει ἀκόμη ἀμετάφραστο στήν ἑλληνική. 

Σέ μία ἀποτίμηση τῶν θέσεων τοῦ παρόντος τόμου, θά τονίσω ὅτι πρόκειται γιά ἐνδιαφέρουσες τοποθετήσεις τοῦ συγγραφέως σέ ζητήματα ὄχι ἀποκλειστικῶς καί μόνον φιλοσοφικά, οἱ ὁποῖες θά προκαλέσουν ἴσως τό ἐνδιαφέρον τοῦ εὐρύτερου ἀναγνωστικοῦ κοινοῦ, ἀφοῦ μάλιστα παρουσιάζουν μία ὁρισμένη ἐπικαιρότητα. Ὁ λόγος του εἶναι ἁπλός καί ταυτόχρονα διευσδυτικός. Περιττό νά σημειώσω ὅτι στά ζητήματα πού θίγει ἐδῶ, ὁ Γκάνταμερ λαμβάνει πάντοτε ὑπ' ὄψιν του τίς θέσεις τοῦ Πλάτωνα καί τοῦ Χέγκελ.

ΚΩΣΤΑΣ ΠΕΛΕΤΙΔΗΣ: Ο ΠΡΩΤΟΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΠΑΤΡΕΩΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΟΡΚΙΣΤΗΚΕ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ

Ο Δήμαρχος Πατρέων Κώστας Πελετίδης

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Ο πρώτος Δήμαρχος Πατρέων στην ιστορία της πόλης που δεν ορκίστηκε με θρησκευτικό όρκο είναι ο Κώστας Πελετίδης. Κι αυτό είναι ένα ιστορικό γεγονός.

Στην αρχή της τελετής ορκωμοσίας, ο Κ. Πελετίδης, δήλωσε αναφορικά με τον όρκο: «Έχοντας υπόψη την διαδικασία που προβλέπεται από τη νομοθεσία, σύμφωνα με την οποία δεν ορίζεται συγκεκριμένο τελετουργικό για την ορκωμοσία των αιρετών, σας γνωρίζουμε πως δεν συμφωνούμε με την διαδικασία τέλεσης θρησκευτικού όρκου, γιατί αυτό βρίσκεται σε πλήρη αντίφαση με μια καθαρά πολιτική πράξη, όπως είναι η ορκωμοσία των αιρετών εκπροσώπων του λαού, πράξη που δεν έχει καμία σχέση με τις πεποιθήσεις και τον ασπασμό οποιασδήποτε θρησκείας, διαδικασία που αποτελεί μια καθαρά συνειδησιακή υπόθεση. Και ζητάμε εκ μέρους των εκλεγμένων με την παράταξη «Λαϊκή Συσπείρωση Πάτρας» σε όλα τα όργανα του Δήμου Πατρέων, να προστεθεί στο πρακτικό ορκωμοσίας η ακόλουθη δήλωση: «Δηλώνουμε στην τιμή και στη συνείδησή μας να είμαστε πιστοί στην πατρίδα, να εκπληρώνουμε τίμια και ευσυνείδητα τα καθήκοντά μας και να υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα του λαού».

Στην τελετή Ορκωμοσίας παρέστη και ο Μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος για να ορκίσει την μειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου.

Η κίνηση του Κ. Πελετίδη να επιλέξει συνειδητά τον πολιτικό όρκο, που στην ουσία ήταν μια δήλωση συνείδησης, σηματοδοτεί τη νέα εποχή που έχει έλθει στις σχέσεις Εκκλησίας - Κράτους/Κοινωνίας. Θα πει κανείς πως ο Πελετίδης είναι σκληρός κομμουνιστής και στοιχείται στη γραμμή του κόμματός του, το οποίο και στην Βουλή δεν ορκίζεται θρησκευτικά.

Ναι, αλλά αυτή η επιλογή από ένα Δήμαρχο προσλαμβάνει άλλες διαστάσεις, καθώς ξεκαθαρίζει πως οι σχέσεις του με την τοπική Εκκλησία θα είναι οι απολύτως απαραίτητες θεσμικά και πλέον ου. Αυτό σε μια τοπική κοινωνία έχει ιδιαίτερη σημασία και μάλιστα στην Πάτρα, την πόλη του Πρωτοκλήτου, που θέλει να φημίζεται για την θρησκευτικότητά της. 

Πάντως, ο Πελετίδης παρ' ότι κομμουνιστής θεολογεί! Και εξηγούμαι:

-Δεν χρησιμοποίησε προεκλογικώς τις λατρευτικές εκδηλώσεις της Εκκλησίας ως μέσο προβολής, όπως έκαναν όλοι σχεδόν οι λοιποί υποψήφιοι δήμαρχοι. Κι αν ακόμα κάποιοι απ΄αυτούς "πιστεύουν συνειδητά" - θα μπορούσε να αντιλέξει κανείς - δεν απέφυγαν τον πειρασμό της εκμετάλλευσης της λατρευτικής ζωής της Εκκλησίας προς άγραν ψήφων. Είναι γνωστά αυτά.
Συνεργάτες του νέου Δημάρχου λένε πως ο Δήμαρχος θα συμμετέχει σε όλες τις θρησκευτικές εκδηλώσεις στις οποίες το πρωτόκολλο απαιτεί παρουσία Δημάρχου. Ξεκάθαρα πράγματα (αν και το "πρωτόκολλο" εδώ δεν είναι και τόσο σαφές). 

- Ο νέος Δήμαρχος δεν επέλεξε τον θρησκευτικό όρκο, ακολουθώντας ακουσίως την σχετική ρητή εντολή του Κυρίου. Η ίδια η διοικούσα Εκκλησία θα έπρεπε (έστω και τόσο καθυστερημένα) να ζητήσει τη κατάργηση του λεγόμενου θρησκευτικού όρκου (πρωτίστως για να είναι πιστή στον Κύριό της), αυτό δε που ονομάζουμε όρκο να είναι διαβεβαίωση - υπόσχεση, ό,τι δηλαδή έκανε ο Πελετίδης. 

- Ο νέος Δήμαρχος φαίνεται πως δεν θα χρησιμοποιήσει την Εκκλησία ως "δεκανίκι" εξουσίας ή σφαίρα επιρροής. Κι αυτό είναι μία πρόκληση για την διοικούσα Εκκλησία, να πλησιάσει, δηλ., με ειλικρίνεια έναν άνθρωπο που δεν προσδοκά απ΄αυτήν και δεν επιζητεί να την απομυζήσει, όπως πολλοί πολιτικοί πράττουν στην Ελλάδα σήμερα, στο όνομα ενός συνθηματολογικού "Ελληνοχριστιανισμού".
Ας ελπίσουμε ότι η Εκκλησία στην Ελλάδα θα συλλάβει το μήνυμα των καιρών, ότι δηλαδή οι εποχές των αυτονοήτων πέρασαν ανεπιστρεπτί και ο κόπος που πρέπει να καταβληθεί για το ποίμνιο είναι πλέον πολύς και απαιτεί πραγματική κένωση. 

ΕΝΑ ΑΛΗΘΙΝΟ ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΡΟΜΟ ΤΟΥ "ΑΝΤΙΡΑΤΣΙΣΤΙΚΟΥ"

Η θεσμική πώρωση του ιδρυματικού χριστιανισμού και ο φόβος της θεολογίας 

Χαράλαμπος Βέντης 

Διδάκτωρ θεολογίας και φιλοσοφίας 

Κάποτε, ο χριστιανισμός κέρδισε τον κόσμο, επειδή έκανε την έκπληξη. Στην πορεία τον έχασε, γιατί σταδιακά η έκπληξη αμβλύνθηκε θανάσιμα, ηττημένη από την αποπνικτική τυπολατρεία και την ολέθρια ώσμωση του Ευαγγελίου με τις εκάστοτε συντηρητικές κοινωνικές δομές, που ανέστειλαν τη φυσική εξέλιξή του. Μοιραία, λοιπόν, μετήλθαμε στη μετα-χριστιανική εποχή, σέρνοντας ως θρησκευτική βακτηρία τη δογματική μανιέρα: τον μακρινό απόηχο ενός αρχικά καινοτόμου αγγέλματος, ιδεολογικά πια σκληρυμένου σε αυτοαναφορική φόρμουλα, αποστραγγισμένη από τους χυμούς της και προκλητικά αδιάφορη για τον ανεξερεύνητο ωκεανό της πέραν κι εκτός των ιερών κειμένων πραγματικότητας, που επιφυλάσσει εκπλήξεις και επιμένει να εκδικείται, χαμογελώντας σαρδόνια, τους ιδεοληπτικούς αρνητές της. Ο ίδιος ο Χριστός είχε προειδοποιήσει εγκαίρως για τον κίνδυνο του εκφυλισμού των καλών νέων, δηλ. του ευ-αγγελίου σε ανούσιο σύστημα, αφυδατωμένο υπαρξιακά και ξένο προς τη χαρά του κορμιού και της ζωής, συνεπώς αδιάφορο για τον διψασμένο για ζωή άνθρωπο, όπως ανούσιο και άχρηστο είναι και το αλάτι που έχει χάσει τη γεύση του και καταλήγει να ποδοπατηθεί ανελέητα στο χώμα από τους περαστικούς. 

Πάνε κάμποσα χρόνια από τότε που ο ποιητής Νίκος Καρούζος προέβη σ’ ένα «βλάσφημο» στιχουργικό ξέσπασμα, στηλιτεύοντας μια κουρασμένη μεγαλοβδομαδιάτικη ακολουθία ως «νεκροφιλικό σύμπτωμα», αδιάφορη ακόμη και για τον ίδιο τον Χριστό, που τον βάζει να την προσπερνά βιαστικά, σε αναζήτηση (εικάζουμε) μιας άλλης ομήγυρης, δεκτικότερης της δικής Του ξενικότητας και λαχτάρας για ανθρώπινη κοινωνία χωρίς περιχαρακώσεις και αποκλεισμούς: της συντροφιάς των θρησκευτικά και κοινωνικά ανέστιων, που δεν χώρεσαν στο καθιερωμένο εκκλησιαστικό σχήμα. Αναμφίβολα βαρύς και ανεπίτρεπτος ο χαρακτηρισμός για τους ευλαβείς φιλακόλουθους• παρά ταύτα, η «βλάσφημη» αγανάκτηση του εικονοκλάστη ποιητή, που δεν λαϊκίζει και δεν χαϊδεύει αυτιά, θυμίζει έντονα την προκλητική ορολογία κάποιων μορφών της Παλαιάς Διαθήκης, οι οποίοι κλήθηκαν να προκαλέσουν ρωγμές στο παχύ στρώμα της συμβατικότητας και της τυπολατρίας που κατά κανόνα επικάθεται στο συλλογικό ιερό, για να υποκαταστήσει σταδιακά την αλήθεια και τη γνησιότητα της ζωής με το πρόσχημα, την ανθρώπινη εμπάθεια και το ανέξοδο ξέπλυμα της συνείδησης. 

Οι πρώτοι διδάξαντες στην αιχμηρή κριτική της αυτάρεσκης θρησκοληψίας ήταν λοιπόν οι Προφήτες, από τις αρχαιότερες ανεξάρτητες προσωπικότητες που αποτυπώνονται στον γραπτό λόγο. «Εμίσησα, απεστράφην τας Εορτάς σας, και δεν θέλω οσφρυνθή εν ταις πανηγύρεσιν υμών … Αλλ’ η κρίσις ας καταρρέη ως ύδωρ, και η δικαιοσύνη ως αένναος ποταμός», έγραψε ο Αμώς (5: 21-24), · «Διότι έλεος θέλω, και ουχί θυσίαν και επίγνωσιν Θεού μάλλον παρά ολοκαυτώματα», συμπληρώνει ο Ωσηέ (6:6)· πρβλ. Ματ. 9:13: «πορευθέντες δε μάθετε τι εστιν έλεον θέλω και ου θυσίαν». Δεν έχουν λοιπόν κανένα αντίκρισμα στα μάτια του βιβλικού τουλάχιστον Θεού τα θρησκευτικά φεστιβάλ και οι ακολουθίες, αν δεν συνοδεύονται από ευαισθησία για τον αναγκεμένο, τον ξένο, τον φυλακισμένο. Αναγκεμένος, όμως, δεν είναι μονάχα ο φτωχός και πεινασμένος, ο άστεγος. Είναι και ο παρίας: ο ανεπιθύμητος συνάνθρωπος, ο κοινωνικά άστεγος που προκαλεί με την παρουσία του και μόνο τα όρια και τις ανοχές του κοινωνικού μας υπερεγώ, καθώς δεν υπόκειται στις αναγνωρίσιμες συντεταγμένες του κανονικού ρου της ζωής. Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι απλά πολύτιμοι στα μάτια του Χριστού. Είναι αναντικατάστατοι, όχι σε πείσμα της όποιας διαφορετικότητάς τους, αλλά εξαιτίας της ακριβώς. Το Ευαγγέλιο είναι μια κλήση για διάνοιξη στον «άλλον» και μέσω αυτού, στον «όντως Άλλον». 

Παρά ταύτα, η φωνή της ιδρυματικής Εκκλησίας υψώνεται σήμερα δικανικότερη και πιο αφιλόξενη από ποτέ, ιδίως προς τους «άλλους». Αλήθεια, πόσο εύκολο είναι να αυτονομηθεί ένας αρχικά καλών προθέσεων θεσμός από τις ιδρυτικές του αρχές και να εκφυλιστεί σε αυτοδίκαιο μόρφωμα που διατηρεί το κέλυφος και μόνο των αρχικών του διακηρύξεων; Πολύ εύκολα δυστυχώς, εξ’ όσων βεβαιώνει η αδιάψευστη ιστορική μαρτυρία. Το διαπιστώσαμε επώδυνα στην απανθρωπία των σοβιετικών καθεστώτων, αλλά και κάθε συστήματος και ιδεολογίας που διαιρεί απλουστευτικά και στο όνομα ενός αφελούς μανιχαϊσμού τον κόσμο σε ασπρόμαυρα στρατόπεδα, υποσχόμενο ό,τι ελκυστικότερο στους ανθρώπους: τις απόλυτες βεβαιότητες που προσφέρουν πλέρια ψυχολογική ασφάλεια και απαλλάσσουν από το βάσανο της κριτικής σκέψης και της αμφισβήτησης (χωρίς φυσικά να αποκλείεται το ενδεχόμενο και η ίδια η αμφισβήτηση να εκφυλιστεί με τη σειρά της σε προγραμματικό δόγμα και αυτοσκοπό). Το διαπιστώσαμε και το βλέπουμε επιπλέον καθημερινά στη ζωή της ελλαδικής Εκκλησίας (όσοι επιμένουμε ακόμη να ασκούμε τα λατρευτικά μας δικαιώματα ως πολίτες της), οποτεδήποτε η φιλάνθρωπη αίσθηση διακονίας του ανθρώπου και των αναγκών του παραμερίζεται χάριν ενός άθλιου δημόσιου λόγου, πατερναλιστικού και γραφειοκρατικού στον απρόσωπο δικανισμό του. Πιο επώδυνα, το αντιληφθήκαμε τα τελευταία χρόνια με το ξέσπασμα της κρίσης, όταν η επέλαση του καρκινικού νεοναζιστικού μορφώματος και των ορμέφυτων που το πυροδοτούν (με κυριότερα από αυτά την ενστικτώδη και ανακλαστική απέχθεια προς οτιδήποτε το ξένο και διαφορετικό, τον μακροχρόνια πληγωμένο εθνικισμό, αλλά και την κουτοπόνηρη ροπή του νεοέλληνα προς τον πολιτικό και οικονομικό μεσσιανισμό) βρήκαν την ελληνική κοινωνία, όπως δυστυχώς και την Ελλαδική Εκκλησία, ως συγκοινωνούντα δοχεία, απροετοίμαστες και χωρίς ουσιαστικά αναχώματα. 

Σε ό,τι αφορά μεν στην περιχαρακωμένη και αποκομμένη από τις μείζονες διεθνείς εξελίξεις του 20ου αιώνα Ελλάδα, παρά την απατηλή εντύπωση εκσυγχρονισμού που δημιουργούσε η πλασματική ευμάρεια και ο νεοπλουτίστικος καταναλωτισμός που περνούσε για «άποψη», δεν είναι να εκπλήσσεται κανείς για την πολυεπίπεδη ηθική ένδεια που βγήκε στην επιφάνεια με θρασύτητα στον πρώτο κιόλας κλυδωνισμό που επέφερε η οικονομική κρίση – μία ένδεια κριτικού πνεύματος, πολιτικής και κοινωνικής συνείδησης και παιδείας η οποία υπέβοσκε δεκαετίες ολόκληρες ανά την ελληνική επικράτεια αλλά περνούσε κατά κανόνα απαρατήρητη σε μια κοινωνία η οποία είχε μάθει να εξαργυρώνει τις αναπηρίες της ως αρετές και να κρύβει όλα της τα προβλήματα κάτω από το χαλί.

Εδώ όμως έχουμε μία Εκκλησία η οποία επιθυμεί να αυτοπροσδιορίζεται ως «το άλας της γης» και το «φως του κόσμου», ενώ στην πραγματικότητα πολλοί κληρικοί της (Μητροπολίτες και ιερείς) επιμένουν σε επίπεδο νοοτροπίας και κηρύγματος να προτάσσουν ένα αντι-Ευαγγέλιο κομμένο και ραμμένο στο ακατέργαστο θυμικό του λαϊκιστή και ακροδεξιού πιστού (ενίοτε και του ακροαριστερού). Η επί δεκαετίες καθήλωση του μέσου έλληνα χριστιανού σε μια στενωπό βλέμματος στραμμένου στο (φαντασιακά εξωραϊσμένο) παρελθόν και τις προδιαγραφές μιας κλειστής αγροτικής κοινωνίας, περιχαρακωμένης και αγοραφοβικής, δεν είναι δυσερμήνευτη εάν αναλογιστούμε το διαχρονικό ρόλο της Εκκλησίας ως θεματοφύλακα μιας Βυζαντινής κοσμοθεωρίας που δεν εξελίσσεται και δεν διαλέγεται με τον κόσμο, αλλά αρκείται στο ρόλο του παντογνώστη Κατηχητή. Έχοντας λησμονήσει τον υπερεθνικό της χαρακτήρα, ότι δηλαδή οι χριστιανοί αποτελούν τον νέο, πνευματικό και όχι φυλετικό Ισραήλ, υπεράνω έθνους, φυλής, χρώματος και καταγωγής, η ελλαδική Εκκλησία φιλοδοξεί να ασκεί εθναρχικό ρόλο, ταυτίζοντας μάλιστα τα όρια των πιστών της με εκείνα των ελλήνων υπηκόων και παρεπιδημούντων στη χώρα, σε κραυγαλέα αντίθεση με την κατηγορηματική άρνηση του Ιδρυτή της να ταυτίσει την επικράτειά Του με τα επίγεια Βασίλεια. Οι ιεράρχες και πολλοί κληρικοί της αναλαμβάνουν αυτόκλητοι τον ρόλο των υπουργών Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας, Δημόσιας Διοίκησης, Εκπαίδευσης και Δικαιοσύνης, αντί να κηρύττουν Ιησού Χριστόν Εσταυρωμένο και Αναστημένο, σαδιστικά κακοποιημένο από τις αρχές και εξουσίες του κόσμου τούτου και σύντροφο των φυλακισμένων, των ξένων και των κάθε λογής αναγκεμένων απανταχού της γης. Ακόμη χειρότερα, πολλοί εκκλησιαστικοί ταγοί επιθυμούν την ποινικοποίηση όσων πρακτικών και συμπεριφορών θεωρούν «αμαρτήματα», όπως ακριβώς αντιτάχθηκαν στη θέσπιση του πολιτικού γάμου όταν πριν από λίγες δεκαετίες τέθηκε σοβαρά το ζήτημα, προφανώς γιατί θεωρούσαν και θεωρούν ακόμη σωστό να σέρνουν δια της βίας τους πιστούς στα Μυστήρια, σε ριζική αντίθεση με το «όστις θέλει οπίσω μου ελθείν» του Χριστού και την «ελευθερία των τέκνων του Θεού». 

Σε αυτή τη λογική εντάσσεται και η αντίδραση ορισμένων Μητροπολιτών (αλλά και ουκ ολίγων πιστών) στο «αντιρατσιστικό νομοσχέδιο» για το οποίο γίνεται πολύς λόγος, τελευταία. Μια μεγάλη μερίδα της Εκκλησίας, δυστυχώς ίσως η πλειοψηφία, θεωρώντας ότι κινδυνεύει να φιμωθεί θεσμικά από το εν λόγω νομοσχέδιο, αντιδρά λυσσαλέα και κωμικώ τω τρόπω σε μια προσπάθεια να διασωθεί κάτι από το παλαιό καθεστώς όπου ο κλήρος ασκούσε δικαιοσύνη και έκρινε τι πρέπει να είναι αποδεκτό και τι όχι. Στην πραγματικότητα, ο φόβος των ιεραρχών είναι ότι θα ποινικοποιηθεί η καταδίκη της ομοφυλοφιλίας (για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας) κι έτσι δεν θα μπορούν πλέον να καταδικάζουν από τον άμβωνα την ελεύθερη ομόφυλη αυτοέκφραση, η οποία στις δυτικές χώρες κατοχυρώνεται πλέον νομικά αλλά και συνειδησιακά, από τους πολίτες. Η αντίδραση είναι εξοργιστικά άτοπη, καταρχάς διότι το νομοσχέδιο δεν επιβάλλει στην Εκκλησία την τέλεση gay γάμων, όπως δεν της επιβάλλει και την αρειανική ή τη νεστοριανική χριστολογία, την απομάκρυνση των εικόνων από τους ναούς ή την κατάργηση του βαπτίσματος. Οι κανονιστικές λεγόμενες αρχές της Εκκλησίας δεν θίγονται νομικά ή άλλως πώς, οπότε η τελευταία ουσιαστικά δεν έχει λόγο να διαμαρτύρεται, εκτός κι αν δεν αποδέχεται το πλαίσιο της συνταγματικής δημοκρατίας, το οποίο σέβεται και διασφαλίζει μεν το αυτοκέφαλο και αυτοδιοίκητο της ελλαδικής Εκκλησίας (μάλιστα με μια σειρά σκανδαλωδών προνομίων υπέρ της), αλλά ταυτόχρονα διασφαλίζει τις δημοκρατικές ελευθερίες και τα πολιτικά δικαιώματα των πολιτών. Η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη και δεν είναι ούτε επιτρέπεται να μετατραπεί σε θεοκρατία τύπου «Ιράν», όπου η εμφάνιση, η σκέψη, η συμπεριφορά και οι προσωπική ζωή του καθενός θα πρέπει να περνάει από την έγκριση του κλήρου.

Θα περίμενε κανείς ένα νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, όπως η Εκκλησία, να είναι προσεκτικότερη σε ό,τι αφορά στους διακριτούς ρόλους της από την Πολιτεία, αλλά και να τιμά τη θεμελιώδη, στο πλαίσιο του δυτικού δικαίου, διάκριση ανάμεσα στον δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο των πολιτών και την προστασία τους από ρατσιστικές επιθέσεις, σωματικές και/ή λεκτικές, που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή των ανθρώπων και προσβάλουν την αξιοπρέπειά τους. Σε ένα ακόμη βαθύτερο επίπεδο, θεολογικό αυτή τη φορά, θα πρέπει η Εκκλησία (αν εξακολουθεί να πιστεύει ότι οι κανονιστικές της αρχές όντως διαμορφώνονται με θεολογικά κριτήρια και όχι τροφοδοτούμενες από τις πολιτιστικές προκαταλήψεις παρελθόντων εποχών, που παρεισέφρησαν στη ζωή της αλλά και στα ιερά της κείμενα), να αναστοχαστεί γύρω από το θέμα της ομοφυλοφιλίας, το οποίο θα είναι και το Βατερλό της, αν εξακολουθήσει να δαιμονοποιεί εκατομμύρια ανθρώπων ανά τον κόσμο, των οποίων το μόνο έγκλημα είναι ότι γεννήθηκαν (και θα πεθάνουν) με προϋποθέσεις διαφορετικές από εκείνες της πλειοψηφίας και οι οποίοι μπορούν να είναι και όντως είναι (όσο και οι υπόλοιποι συνάνθρωποί τους) ανιδιοτελείς, σκληρά εργαζόμενοι, νομοταγείς πολίτες, πατριώτες, φιλάνθρωποι, μονογαμικοί, τίμιοι, μορφωμένοι (ή όχι) και αξιοπρεπέστατοι. 

Είναι κρίμα που οι σκληρυμένοι προϊδεασμοί και η κραυγαλέα άγνοια (που περνά μάλιστα για «ευσέβεια») συσκοτίζουν τα στιβαρά εκείνα θεολογικά κριτήρια που θα μπορούσαν να δώσουν μια εκκλησιαστική διέξοδο στο δράμα τόσων εκατομμυρίων ανθρώπων, συχνά με πολλαπλά άτομα μέσα στην ίδια οικογένεια, και να τους εντάξουν στην Εκκλησία ως πρόσωπα με τις δικές τους ανάγκες όχι για … ηδονοθηρία αλλά για συντροφικότητα και μια διασφάλιση στα γηρατειά, αλλά και με προστασία από τον έκδηλο και φονικό ρατσισμό των ανεγκέφαλων. Ουσιαστικά, το λεγόμενο «σύμφωνο συμβίωσης», το οποίο τέτοια κατακραυγή σήκωσε στην υποκριτική κοινωνία μας όπου ελλοχεύει άγρυπνα η «δικτατορία του διπλανού», αποσκοπεί στο να επιτρέψει να γεράσουν μαζί δυο άνθρωποι, οι οποίοι διαφορετικά θα παρέμεναν καταδικασμένοι στην αφόρητη μοναξιά και στον φόβο να αρρωστήσουν ολομόναχοι και να τους βρουν νεκρούς στο σπίτι τους μέρες μετά θάνατον, από την μπόχα -- χωρίς τον δικό τους άνθρωπο να γιορτάσουν μαζί Χριστούγεννα, πρωτοχρονιά, Πάσχα, μια εκδρομή, την ίδια στιγμή που θα είναι αναγκασμένοι να παρευρίσκονται στους γάμους των συγγενών και γνωστών τους και να είναι και υποχρεωμένοι να ακούν και τα αστυνομικού τύπου σχόλια, του στυλ, "εσύ γιατί δεν παντρεύεσαι;" 

Όσοι διαμαρτύρονται επικαλούμενοι την Παράδοση της Εκκλησίας, καλό θα ήταν να γνωρίζουν ότι η Παράδοση ούτε τετελεσμένη είναι, ούτε στατική και ότι θα είναι σε συνεχή διαμόρφωση και εξέλιξη μέχρι και το τέλος της Ιστορίας, οπότε και εκκλησιαστική ναυς θα έχει φτάσει στο οριστικό της τέρμα. Μέχρι τότε, η χριστιανική εσχατολογία μας υποχρεώνει να είμαστε προσεκτικότεροι και πιο ανοικτοί στην απροσδιοριστία του μέλλοντος, το οποίο μπορεί κάλλιστα να περιλαμβάνει απροσδόκητες μορφές θείας χάριτος. Σε κάθε περίπτωση, οφείλουμε να τείνουμε ευήκοον ους στο Άγιο Πνεύμα, τον Παράκλητο, ο οποίος ανανεώνει την φύση, την κοινωνία και τον κόσμο δημιουργώντας νέες βιολογικές και κοινωνικές πραγματικότητες, χωρίς να ζητήσει ποτέ την άδειά μας, Προηγείται των προϊδεασμών μας και τους θραύει, σε αντίθεση με το είδωλα (κυρίως τα θρησκευτικά) που είναι πάντοτε στατικά και μονοδιάστατα και απευθύνονται στον άνθρωπο από το παρελθόν. 

Σε αντίθεση με τα είδωλα, το χριστιανικό όραμα είναι εσχατολογικό, έχει δηλαδή τα μάτια στραμμένα στο μέλλον, σε ένα όραμα "καινού ουρανού και καινής γης" και όχι στο παρελθόν. Η προσκόλληση στο παρελθόν αποτελεί, θεολογικά τουλάχιστον, βαρύτατο ατόπημα ήδη από την Παλαιά Διαθήκη, όπου ο Αβραάμ καλείται από τον Γιαχβέ να εγκαταλείψει την πατρογονική του εστία (τη βολή του γνώριμου και οικείου) και να ξανοιχτεί στο άγνωστο μέλλον της αναζήτησης μιας νέας πατρίδας, να ανοιχθεί δηλ. στην απροσδιοριστία. Το ίδιο (μεταφορικά μιλώντας) με τη γυναίκα του Λωτ, που τιμωρήθηκε επειδή κοίταξε πίσω και όχι εμπρός, το ίδιο και ακόμη περισσότερο με την Έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο και τη σαραντάχρονη περιπλάνησή τους στην έρημο, η οποία παρά την ταλαιπωρία, τους ελευθέρωσε από τη στατικότητα και τη δουλεία-περιχαράκωση σε μια δεδομένη γη. Το ίδιο και στην Καινή Διαθήκη, όπου ο Χριστός παρότρυνε αυστηρά να αφήσουμε τους νεκρούς [τα νεκρά ιδεολογήματα και τη θανατίλα του παρελθόντος] να θάψουν τους δικούς τους νεκρούς και να τον ακολούθησουμε σε ένα αβέβαιο μέλλον, το ίδιο και στο βιβλίο της Αποκάλυψης, όπου προβάλλεται το όραμα ενός νέου ουρανού και μιας νέας γης. Δυστυχώς, ούτε το ιουδαϊκό, ούτε το χριστιανικό ιερατείο απέφυγαν ποτέ τον πειρασμό της παρελθοντολαγνείας, γι' αυτό ίσως και ο Θεός (μια ερμηνεία προτείνω) επιτρέπει σε κάθε στροφή της Ιστορίας να συμβεί το "αδιανόητο" κάθε φορά: η πτώση της ιερής πόλης (της Ιερουσαλήμ, της Κωνσταντινούπολης κλπ), έτσι ώστε να καταστεί σαφές ότι κανένα ανθρώπινο ιστορικό επίτευγμα δεν αποτελεί την εγκαθίδρυση της επικράτειας του Θεού στη γη, καθώς όλα ανεξαιρέτως τα επίγεια βασίλεια είναι στην καλύτερη περίπτωση ατελή, πωρώνονται και καταντούν είδωλα που πρέπει να πέσουν, για να απεγκλωβιστεί ο άνθρωπος από αυτό που τον κρατά προσκολλημένο σε ένα εξιδανικευμένο παρελθόν ή και παρόν (αλήθεια, τι απέγιναν οι εμπνευσμένες υπομνήσεις του μακαριστού π. Φλωρόφσκυ, ότι «τα Μεγαλεία του Θεού δεν περιορίζονται στο παρελθόν», ότι «η θεολογία είναι πάντοτε στην πορεία του σχηματισμού» και ακόμη περισσότερο, ότι «τα έσχατα της αποκαλύψεως δεν έχουν ακόμη συντελεσθή»;) Όπως θαυμάσια παρατηρεί σχετικά ο αείμνηστος καθηγητής Αγουρίδης, «ο Θεός της Βίβλου δημιουργεί νέες ευκαιρίες και δυνατότητες μέσα στην ιστορία για το άτομο και την ανθρώπινη κοινότητα». Ας μην ξεχνάμε ποτέ ότι ο βιβλικός Θεός (σε αντίθεση με τα απειράριθμα είδωλα-κακέκτυπά Του), όπως πολύ ωραία επεσήμανε κάποτε ο Αλβανίας Αναστάσιος, είναι Θεός εκπλήξεων, Θεός ανατροπών – ένας Θεός, ο οποίος μας γνωρίζει όπως ακριβώς μας μνημονεύει η Εκκλησία, δηλ. με τα κύρια βαφτιστικά μας ονόματα, αδιάφορα από τα φυσικά μας χαρακτηριστικά: εθνικότητα, φυλή, φύλο, χρώμα, ακόμη και σεξουαλικό προσανατολισμό. Κάποια στιγμή ρώτησαν τον Μάξιμο τον Ομολογητή αν ο Θεός μας γνωρίζει από τη φύση μας και η απάντηση που έδωσε είναι εκπληκτική: Όχι! Ο Θεός είναι πρόσωπο και σχετίζεται με πρόσωπα, όχι με "φύσεις¨". Γιατί αν μας γνώριζε με βάση τα φυσικά μας χαρακτηριστικά, θα μετατρεπόμασταν σε αντικείμενα και θα χάναμε το κατ' εικόνα. Εάν η Εκκλησία θέλει να παραμείνει πιστή στην προφητική της αποστολή, οφείλει να θυμάται ότι παλαιοδιαθηκικός Προφήτης, όπως και ο Έλληνας τραγωδός, αλλά και ο άγιος, για να κάνουμε χρήση μιας εύστοχης περιγραφής της Edith Hamilton, είναι «ένας ποιητής … που δεν αρκείται στα αρχαία ιερά έθιμα, ένας ποιητής με μια ψυχή τόσο μεγάλη που αντέχει την καινούργια και δυσβάσταχτη αλήθεια». 

Όπως διορατικότατα και κατ’ επανάληψη έχει επισημάνει ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας, η συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία δεν συνεπάγεται ομοιομορφία και ισοπέδωση των ιδιαιτεροτήτων, αφού η ετερότητα, ένεκα του ότι ενυπάρχει στην καρδιά του ίδιου του Θεού, είναι συστατική του Μυστηρίου. Με τα λόγια του ίδιου του Μητροπολίτη Περγάμου, «Το πρόσωπο δεν κρίνεται από τις ιδιότητές του αλλά από την απλή κατάφαση της ταυτότητάς του ως μοναδικού και αναντικατάστατου όντος … το πρόσωπο είναι ελεύθερο από ιδιότητες και δεν κρίνεται από αυτές … [κατά συνέπεια] Η Εκκλησία είναι ο χώρος στον οποίο ο άνθρωπος δεν κρίνεται από τις ιδιότητές του αλλά από το ότι είναι αυτός που είναι», «ο χώρος μέσα στον οποίον μαθαίνουμε να αγαπούμε εξίσου αυτούς που δεν είναι όπως θα τους θέλαμε ως προς τα φυσικά χαρακτηριστικά τους». Εάν κάποτε η ιδρυματική Εκκλησία στοχαστεί σοβαρά στους λόγους αυτούς και τους ενσωματώσει στις κανονιστικές της αρχές, θα μπορούμε και να ελπίζουμε ότι θα κάνει μια μέρα την έκπληξη και θα αναστατώσει εκ νέου τον κόσμο.

___________________________________________

1. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, Θέματα Ορθοδόξου Θεολογίας, Αθήνα, Άρτος Ζωής, 1989, σσ. 52-53, (οι υπογραμμίσεις δικές μας). 

2. Σάββας Αγουρίδης, Ερμηνευτική των Ιερών Κειμένων: Προβλήματα--Μέθοδοι Εργασίας στην Ερμηνεία των Γραφών (Β΄ Έκδοση βελτιωμένη, Αθήνα, Άρτος Ζωής, 2000), σ. 378. 

3. Edith Hamilton, Ο Ελληνικός Τρόπος, μετ. Ειρήνη Ραζή, Σταυρούλα Μεταξά, Ιωάννα Γαγλία, Αθήνα, Ανατολικός, 2004, σ. 203 (η έμφαση στο παράθεμα είναι δική μας). 

4. Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας, Ορθοδοξία και Σύγχρονος Κόσμος, Λευκωσία, Κέντρο Μελετών Ιεράς μονής Κύκκου, 2006, σσ. 78-79. 

5. Όπ. π. σ. 118. Αυτά όλα βέβαια ισχύουν ιδεατά, σε επίπεδο αρχών, γιατί στην πράξη, η ιστορική διαδρομή της Εκκλησίας, όπως καταμαρτυρείται από την συνήθη ενοριακή ζωή και νοοτροπία και τα εξ άμβωνος κηρύγματα, παραπέμπει δυστυχώς συχνά στο ακριβώς αντίθετο!

“Οι Εννέα Άγιοι” του Γεωργίου Π. Γεωργίου στην Λεβέντειο Πινακοθήκη

“Οι Εννέα Άγιοι” του Γεωργίου Π. Γεωργίου από το Προεδρικό Μέγαρο στην προσωρινή έκθεση της Λεβεντείου Πινακοθήκης. 

Μια μοναδική ευκαιρία να απολαύσουν ένα ξεχωριστό έργο από τη συλλογή του Προεδρικού Μεγάρου περιμένει τους επισκέπτες της πρώτης προσωρινής έκθεσης της Λεβεντείου Πινακοθήκης με θέμα «Απεικονίσεις και Αναπλάσεις - Οι Πρωτοπόροι της Κυπριακής Τέχνης». Η έκθεση από τη μέρα της έναρξης της συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για το φιλότεχνο κοινό της Κύπρου, παρουσιάζοντας έργα της Κυπριακής Συλλογής της Λεβεντείου Πινακοθήκης τα οποία δεν εκτίθενται στους μόνιμους εκθεσιακούς χώρους. 

Το έργο Εννέα Άγιοι του Γεώργιου Πολύβιου Γεωργίου (1901-1972) παραχωρήθηκε από την Προεδρία της Δημοκρατίας με δανεισμό μέχρι το τέλος της έκθεσης και εκτίθεται, για πρώτη φορά, δίπλα στην Εκκλησία της Περιστερώνας, επίσης του Πολ. Γεωργίου, που ανήκει στη Συλλογή Λεβέντη και χρονολογείται περίπου στο 1944. Το έργο αποτελεί μια σημαντική προσθήκη για τη συγκεκριμένη έκθεση και μια ξεχωριστή ευκαιρία για τους επισκέπτες να θαυμάσουν τα δυο αυτά έργα μαζί. Ταυτόχρονα δίνεται επίσης η ευκαιρία στους επισκέπτες να γνωρίσουν το έργο Κυπρίων καλλιτεχνών της πρώτης γενιάς και της γενιάς του Μεσοπολέμου, οι οποίοι γεννήθηκαν από το 1884 έως το 1937, όπως αυτοί εκπροσωπούνται στη συλλογή της Πινακοθήκης. Κοινό σημείο αναφοράς για τους δημιουργούς είναι η Κυπριακή γη – το άμεσο φυσικό αλλά και οικοδομημένο περιβάλλον- που αποτελεί πηγή έμπνευσης όχι μόνο για τους ζωγράφους εκείνους που χάραξαν την πορεία της κυπριακής τέχνης - όπως οι Διαμαντής, Κανθός και Κισσονέργης – αλλά και πολλών άλλων λιγότερο γνωστών ή αυτοδίδακτων ζωγράφων, που αγάπησαν και εμπνεύστηκαν από το φως και το χρώμα του τόπου μας και το απέδωσαν με το δικό τους ύφος. 

Πολλές τοπιογραφίες του Γεωργίου, ενός ζωγράφου που πάσχισε να αποτυπώσει την πνοή και το πνεύμα του τόπου, εικονίζουν εκκλησίες, που άλλωστε εκφράζουν αυτό που ο ίδιος αποκάλεσε “το θρησκευτικό πάθος των Κυπρίων”. Το ότι γεννήθηκε και έζησε στην Αμμόχωστο, μια πόλη με 365 εκκλησίες, ενδεχομένως να καθόρισε την εικαστική του δημιουργία. Το έργο Η Εκκλησία της Περιστερώνας, της Κυπριακής Συλλογής της Λεβεντείου Πινακοθήκης, αποτελεί μια ημιτελή συνθετική προσπάθεια του καλλιτέχνη. Εικάζεται ότι πρόκειται για εγκαταλελειμμένη απόπειρα για τη δημιουργία μιας εξαιρετικής σύνθεσης που ζωγράφισε γύρω στο 1944 με τίτλο Οι Εννιά Άγιοι, έργο που σήμερα ανήκει στις συλλογές του Προεδρικού Μεγάρου. 

Ο Γεωργίου, δικηγόρος στο επάγγελμα αλλά και αυτοδίδακτος ζωγράφος, ασχολήθηκε με τη μελέτη της τέχνης, τόσο του παρελθόντος όσο και της εποχής του –ταξίδεψε και έζησε στο εξωτερικό, επισκέφθηκε μουσεία, πινακοθήκες και εκθέσεις. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Λονδίνο, συνδέθηκε με καλλιτεχνικούς κύκλους και ζωγράφους όπως οι John Piper, Ben Nicholson και Augustus John. Ανέπτυξε ένα γόνιμο διάλογο με πολλούς καλλιτέχνες, προσεγγίζοντάς τους με το δικά του μάτια, και διαμορφώνοντας ένα ξεχωριστό, ιδιαίτερα προσωπικό εικαστικό ύφος. 

Η έκθεση θα παραμείνει ανοικτή μέχρι και τις 6 Οκτωβρίου 2014.

ΟΤΑΝ Ο ΚΙΣΑΜΟΥ ΚΑΙ ΣΕΛΙΝΟΥ ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΤΙΜΟΥΣΕ ΤΟΝ ΕΜΜ. ΚΡΙΑΡΑ

Α.Κ.Παπαδερός 

ΔΥΟ ΑΙΩΝΟΒΙΟΙ ΚΡΗΤΕΣ ΠΟΥ ΤΩΡΑ ΣΥΝΑΝΤΩΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΟΥΡΑΝΟΥΣ 

Αιωνία η μνήμη αυτών

Πέμπτη, 1η Μαρτίου 2001: 

Δια του Προέδρου της μακαριστού Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίου η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης απονέμει στον Καθηγητή Εμμ. Κριαρά το ΕΜΒΛΗΜΑ του Ιδρύματος «σε ένδειξη αναγνώρισης και τιμής για όσα έπραξε αγαθά υπέρ της παιδείας του Γένους και της επιστήμης», όπως αναφέρεται στο σχετικό ΔΙΠΛΩΜΑ. 

Κριαράς: «Τόση μεγάλη είναι η συγκίνησή μου απόψε, που ομολογώ δεν μπορώ να βρω λόγια, ώστε ισάξια να ευχαριστήσω για την τιμή τη μεγάλη που μου γίνεται.»

ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ: "Ένα εξαίσιο, ξαφνικό και τολμηρό ποιητικό δείγμα απ’ την Ακολουθία του Κοσμά του Αιτωλού"

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Πριν είκοσι έξι χρόνια (1988) κυκλοφόρησε «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι» από τον Ίκαρο.
Η κλασική πλέον αυτή έκδοση περιέχει τριάντα έξι κείμενα του Μάνου Χατζιδάκι, που δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς σε περιοδικά και εφημερίδες ή εκφωνήθηκαν προς το κοινό. Το βιβλίο περιλαμβάνει και φωτογραφικό υλικό, το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί υποστηρικτικό υλικό για το νοερό σχεδίασμα μιας αυτοβιογραφίας. Στο τέλος του βιβλίου ο ίδιος ο Χατζιδάκις μας ξεναγεί στις φωτογραφίες της ζωής του. 

Τα κείμενα είναι πέρα ως πέρα Χατζιδακικά. Ευαίσθητα, ανατρεπτικά, «τελετουργικά», βαθιά πολιτικά, άκρως γοητευτικά και με μοναδική μουσικότητα δοσμένα. Ο Χατζιδάκις είναι ένας μάγος της μουσικής, αλλά κι ένας τεχνίτης του Έλληνος λόγου. Διαβάζοντας Χατζιδάκι αντιλαμβάνεσαι το του Εγγονόπουλου: «Οι άγγελοι στον παράδεισο μιλούν ελληνικά…». 

Θα σταθώ εδώ σ’ ένα από τα κείμενα του βιβλίου και μάλιστα σ’ ένα μόνο κομμάτι του, που μου προκάλεσε – και λόγω ειδικότητος – το ενδιαφέρον. 

«Η λιποθυμία των λέξεων πάνω σε πέντε γραμμές» (σ.114 – 122) είναι μια εποικοδομητική «φλυαρία», που λέει κι ο ίδιος ο Χατζιδάκις, πάνω στο σπουδαίο θέμα της σχέσης λέξεων, ποίησης και μουσικής. Και ποια η περιπέτεια του συνθέτη «να κάνει δική του τη λέξη, καθώς αυτή ξαπλώνει στο κρεβάτι των πέντε γραμμών».
Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε αρχικά στο περιοδικό «Τέταρτο», τεύχος 9, τον Ιανουάριο του 1986. Όμως ο Χατζιδάκις το είχε εκφωνήσει ως ομιλία νωρίτερα. Τον Αύγουστο του 1984 πραγματοποιήθηκε στην Κάρπαθο ένα Συμπόσιο που οργάνωσε το Αιγαίο Κέντρο Ελληνικής Φιλοσοφίας. Ανάμεσα στους προσκεκλημένους ομιλητές ήταν και ο Μάνος Χατζιδάκις. Τα κείμενα των ομιλιών δημοσιεύθηκαν σ έναν τόμο πρακτικών που επιμελήθηκε ο εκ των διοργανωτών του Συμποσίου καθηγητής Θεοδόσης Πελεγρίνης. Ολόκληρο το κείμενο μπορείτε να διαβάσετε εδώ.  

Έγνοια του Χατζιδάκι είναι «το κύρος των ήχων και των λέξεων να μη χαθεί». Θεωρεί ότι αυτό «είναι μια προσταγή του τραγουδιού». Ας παρακολουθήσουμε την ασυνήθιστη σκέψη του, όταν συναντά έναν ύμνο της Εκκλησίας!
Απολαύστε τον Μάνο Χατζιδάκι αναλύοντα έναν Οίκο: 

"Για το κύρος των λέξεων πάλι, σ’ ένα τμήμα ποιητικού κειμένου και για τη μουσική επιλογή τους, έχουμε ένα παράδειγμα. Ένα εξαίσιο, ξαφνικό και τολμηρό ποιητικό δείγμα απ’ την Ακολουθία του Κοσμά του Αιτωλού. «Ο Οίκος», έτσι ονομάζεται το τμήμα της Ακολουθίας, αρχίζει: 

Των Αποστόλων μιμητής 

και Εκκλησίας στύλος 

των Ιερέων καλλονή 

και των Οσίων τύπος 

(ως κοινωνήσας των αγώνων αυτοίς) 

Ιερομάρτυς αναδέδειξε. 

Κάθε εκκλησιαστικός μουσικός, αλλά και κάθε λογικός, θα βασιζότανε στο ρήμα αναδέδειξε. Στον τελευταίο στίχο: Ιερομάρτυς αναδέδειξε. Αλλά εδώ έχουμε και μια πρόσθετη αίσθηση, πέρα απ’ τη λογική σύνθεση κι ερμηνεία του ιερού κειμένου. Τη σύγχρονη αίσθηση των λέξεων καλλονή – στύλος – τύπος – μιμητής, που η φθορά τους τις βοηθά να δημιουργούν μια μοναδική εντύπωση, έτσι καθώς είναι συζευγμένες με τις παραδοσιακά εκκλησιαστικές λέξεις: Των Αποστόλων – μιμητής. Της Εκκλησίας – στύλος. Των Ιερέων – καλλονή. Και των Οσίων – τύπος. Άραγε ήταν μια έμπνευση, γέννημα τύχης και τόλμης ή μια στον καιρό της λογική διαδικασία φραστική, που συνδυάζει μνήμη και λεκτική λειτουργία; Πιστεύω στην τόλμη του κειμένου και στη διαχρονική ποιητικότητά του μεσ’ απ’ τις ευτυχείς και εμπνευσμένες αυτές συζεύξεις. Είναι ποτέ δυνατόν ο μελωδικός και νόμιμος βιαστής αυτού του κειμένου να τις αγνοήσει και να ρίξει το βάρος στο λογικό αναδέδειξε του Ιερομάρτυρος; Αυτό το «αναδέδειξε» γίνεται δευτερεύον – θα ‘λεγεν ο Καβάφης. Ή μάλλον γίνεται επίλογος, για να καλύψει, να τελειώσει, τα όσα ο Ιερομάρτυς αναδέδειξε."

Τη συνέχεια του κειμένου μπορείτε να διαβάσετε, φίλοι μου, στο βιβλίο «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι». 

Επιτρέψτε μου μόνο κάποιες παρατηρήσεις, γιατί σίγουρα δεν είναι και πολύ συνηθισμένη μια τέτοια προσέγγιση. 

Αρχικά ας επισημανθεί μια παρενθετική λεπτομέρεια: Η ορθή γραφή του ρήματος αναδέδειξε, ως β’ προσώπου παρακειμένου, είναι με αι: αναδέδειξαι. 

Ο Μάνος Χατζιδάκις δεν ανήκει στους συνθέτες που υμνούν την παράδοση και το βυζαντινό μέλος και τα παρόμοια κοινότοπα. Πολλώ δε μάλλον δεν είπε ποτέ ότι επηρεάστηκε από αυτές τις παραδοσιακές φόρμες, με εξαίρεση, βέβαια, το ρεμπέτικο, που ήταν, άλλωστε, υπόθεση του καιρού του. Μόνο στην «Εποχή της Μελισσάνθης» συναντούμε την ιδιοφυή επεξεργασία της Γ’ Στάσεως των Εγκωμίων (Αι γενεαί πάσαι), που παρουσιάζει στην αυθεντική της μορφή, με τους στίχους του Αμώμου να προτάσσονται, όπως δηλ. γίνεται στα μοναστήρια. Κι ένα μπουζούκι να αυτοσχεδιάζει… βυζαντινά! 

Ο Χατζιδάκις σίγουρα ήξερε την αξία της εκκλησιαστικής ποίησης και μουσικής. Το ενδιαφέρον είναι η επιλογή του παραδείγματος. Πρόκειται για τον «Οίκο» από την ασματική Ακολουθία του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, δηλαδή το κομμάτι που έπεται του κοντακίου του Αγίου, πριν το συναξάρι της ημέρας. Ο Οίκος αυτός δεν είναι, όμως, από την ακολουθία που αρχικώς επικράτησε στην Εκκλησία μας να ψάλλεται την ημέρα της εορτής (24 Αυγούστου), ποίημα του Σαπφείρου Χριστοδουλίδη του εκ Γραμμένου, μαθητού του Αγίου. Μια ακολουθία που εκδόθηκε το 1814 σε τυπογραφείο της Βενετίας, υπό του Νικολάου Γλυκέος του εξ Ιωαννίνων. 

Άρα ποια ακολουθία είχε υπ’ όψιν του ο Χατζιδάκις; Βέβαια η ακολουθία του Σαπφείρου έχει Οίκο με τα στοιχεία που επισημαίνει ο Χατζιδάκις (κοινά, άλλωστε, στους ιερομάρτυρες) αλλά δεν ταυτίζεται: «Την των μαρτύρων καλλονήν, των ιερέων υπογραμμόν, και Αποστόλων μιμητήν…».
Φαίνεται, λοιπόν, πως στα χέρια του Χατζιδάκι βρέθηκε - ποιος ξέρει πώς - η ακολουθία του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, ποίημα του αειμνήστου μοναχού Υμνογράφου της Μ.τ.Χ.Ε. Γερασίμου Μικραγιαννανίτου, γιατί εκεί υπάρχει ο Οίκος όπως τον παραθέτει ο Χατζιδάκις (μάλλον ο π. Γεράσιμος επεξεργάστηκε σ' ένα βαθμό την Ακολουθία του Σαπφείρου Χριστοδουλίδη).
Ιδού ο Οίκος του Γερασίμου:  Τῶν Ἀποστόλων μιμητής, καὶ Ἐκκλησίας στῦλος, τῶν ἱερέων καλλονή, καὶ τῶν Ὁσίων τύπος, [καὶ τῶν Μαρτύρων σύναθλος/ αυτή τη φράση δεν την έχει ο Χατζιδάκις], ὡς κοινωνήσας τῶν ἀγώνων αὐτοῖς, Ἱερομάρτυς ἀναδέδειξαι·...

Όπως και να ‘χει, ο Μάνος Χατζιδάκις καταπιάστηκε μ’ ένα παράδειγμα από την υμνογραφία (αρκέστηκε, μάλιστα, στην αρχή του Οίκου - δεν τον ενδιέφερε ολόκληρος) για να τεκμηριώσει την άποψή του περί του κύρους των ήχων και των λέξεων, για να εκφράσει την αγωνία του για το αποτέλεσμα της σύζευξης λέξης και μουσικής. Πάντως σίγουρα δεν είχε μουσική άποψη για τον Οίκο του Αγίου Κοσμά, αφού ο Οίκος διαβάζεται εμμελώς στην ακολουθία του όρθρου και δεν ψάλλεται. Προφανώς τον έθελξαν οι ποιητικές συζεύξεις των λέξεων. Εκεί βρήκε την μουσικότητα. 

Ο ίδιος σημειώνει πιο κάτω στο κείμενό του: «Πολλές φορές, όσο καιρό δουλεύω ένα ποιητικό κείμενο, μερόνυχτα μ’ απασχολούν οι λέξεις ή μία λέξη καθοριστική για την πορεία του στίχου». 

Και αποφαίνεται διερωτώμενος: «Μήπως αυτό είναι η Τέχνη και η περιπέτειά της μες στο ανθρώπινο γένος; Λέξεις. Που δεν εννοούν να λιποθυμήσουν και μας κρατάνε ξάγρυπνους μέσα στο άγχος των καιρών».

ΣΤΟΥΣ ΤΑΛΙΜΠΑΝ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΕΝΑΣ ΑΝΤΙΡΑΤΣΙΣΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ

Έργο του Στέλιου Φαϊτάκη

Ο Αλέξης Παπαχελάς έγραψε στην Καθημερινή άρθρο με τίτλο "Στην εποχή του Διαδικτύου", όπου μεταξύ άλλων επισημαίνει:

Το Διαδίκτυο είναι ένας απεριόριστος χώρος ανταλλαγής απόψεων και ιδεών και μία ανεξάντλητη πηγή πληροφόρησης. Η αναρχία που επικρατεί στο Διαδίκτυο το καθιστά σαγηνευτικό και κατά πολλούς διευρύνει τα όρια της δημοκρατίας γιατί δίνει βήμα στους πάντες. Ποιο είναι το πρόβλημα; Η χωρίς κανένα φίλτρο αναπαραγωγή ακροτήτων, παλαβών απόψεων, ψεύτικων ιστοριών, οι οποίες επηρεάζουν μεγάλες μάζες του πληθυσμού. 

Η δύναμη του Διαδικτύου έγκειται στην ταχύτητα της διάδοσης και στην πολύ μεγάλη διείσδυσή του. Υπάρχει πια ένας κόσμος που ζει στον κόσμο του Διαδικτύου, πιστεύει περίπου ό,τι βρίσκει εκεί και αντιμετωπίζει καχύποπτα οτιδήποτε άλλο. Οι πολιτικοί δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με αυτόν τον κόσμο. Τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, το ίδιο. Οι θεωρίες συνωμοσίας, τα ανακριβή κουτσομπολιά και τα ανακυκλωμένα «ρεπορτάζ» ριζώνουν βαθιά στο συλλογικό υποσυνείδητο και αποτελούν το καλύτερο λίπασμα για το «πάρτι τσαγιού» στις ΗΠΑ ή για διάφορα ακραία υπερλαϊκιστικά μορφώματα σε άλλες χώρες.

Τα όσα επισημαίνει ο Αλέξης Παπαχελάς είναι εύστοχα και κοινός τόπος, ταυτόχρονα, για όσους γνωρίζουν την παθολογία του ίντερνετ. 

Φυσικά, αυτά ισχύουν στο ακέραιο και στον θρησκευτικοεκκλησιαστικό χώρο, όπου αφθονούν τα οράματα, οι συνωμοσιολογίες, αλλά και οι ιταμές συκοφαντίες, οι ανυπόστατες κατηγορίες και όλα τα συναφή.

Απ΄ αυτή την άποψη είμαι υπέρ του λεγομένου "αντιρατσιστικού" νόμου -αρκεί τελικά να ψηφιστεί - μήπως και μαζευτούν λιγάκι οι ταλιμπάν -στο όνομα του Χριστού, αλίμονο! -του διαδικτύου.

Προσωπικά προτίθεμαι να αξιοποιήσω δεόντως τον νέο νόμο προς πάσαν σκολιάν κατεύθυνσιν.
Π.Α.Α.

ΣΥΜΦΩΝΟΣ ΚΑΙ Ο ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ

Σύμφωνα με πληροφορίες που κατέφθασαν στην Ιδιωτική Οδό από τη νέα Δημοτική Αρχή του Πειραιά, ο νέος Δήμαρχος Γιάννης Μώραλης απηύθυνε την πρόσκληση προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο να επισκεφθεί τον Πειραιά, έχοντας εξασφαλίσει τη σύμφωνη γνώμη του Μητροπολίτου Σεραφείμ. 

Το αξιοσημείωτο εδώ είναι ότι, πριν ακόμα αναλάβει τα καθήκοντά του ο νέος Δήμαρχος, έσπευσε να καλέσει τον Οικουμενικό Πατριάρχη, έχοντας και τη συγκατάθεση του Μητροπολίτου Πειραιώς.

Ευχόμαστε από καρδιάς να ευοδωθεί αυτή η Πατριαρχική επίσκεψη, και ο Σεβ. Σεραφείμ να αφήσει πίσω του οριστικά αυτό τον εσμό των ταλιμπάν «αντιοικουμενιστών» - και όχι μόνο – με τους οποίους, απ’ όσο θυμάμαι, δεν είχε παλιότερα σχέση και κακώς την απέκτησε. Αυτοί υπηρετούν τον διχασμό, ενώ η Εκκλησία πρέπει να επιδιώκει παντί τρόπω την ενότητα. 

Π.Α.Α.

Η ΟΠΕΡΑ "ΠΛΗΓΗ" ΤΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΓΩΓΙΟΥ (ΒΙΝΤΕΟ)

Πριν έξι χρόνια -Ιούλιος 2008 - παρακολούθησα την πρώτη εκτέλεση της όπερας του ταλαντούχου συνθέτη Χαράλαμπου Γωγιού Πληγή Όπερα σε επτά γεύματα, μια παραγωγή του Ελληνικού Φεστιβάλ που ανέβηκε στον χώρο Η της Πειραιώς 260. 

Η όπερα του Γωγιού, βασισμένη πάνω στο ...πιασάρικο Μοιραίο πάθος της Τζότζεφιν Χαρτ, που έκανε ταινία ο Λουί Μαλ, είχε πολλά ετερόκλητα μουσικά στοιχεία, που προκάλεσαν αρκετές συζητήσεις στους μουσικούς κύκλους, όμως, χάρις και στην ευφάνταστη σκηνοθεσία της Μαριάννας Κάλμπαρη, μπόρεσε να κρατήσει το ενδιαφέρον του κοινού, αν ληφθεί υπ' όψιν και η μεγάλη διάρκειά της (3 ώρες). 

Το dissonArt ensemble υπό τον μαέστρο Βασίλη Χριστόπουλο, οι πρωταγωνιστές Τάσος Αποστόλου, Δάφνη Πανουργιά (ήσαν πανθομολογουμένως εξαιρετικοί) και στη συνέχεια οι υπόλοιποι συντελεστές (ο τενόρος Γιάννης Χριστόπουλος, ο βαρύτονος Βαγγέλης Μανιάτης κ.α.), υπηρέτησαν νομίζω αρκετά καλά το νέο αυτό είδος που μας προτείνει ο Γωγιός. Ένα μουσικό θέατρο για σήμερα. 

Διαβάστε εδώ παλαιότερη αναφορά της Ιδιωτικής Οδού.

Παραθέτω βίντεο από την όπερα που εντόπισα στο youtube.

 

Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ; "ΕΙΘΕ"!

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Είναι γνωστό – στους παροικούντας …εν Πειραιεί – ότι ο απερχόμενος Δήμαρχος Βασίλης Μιχαλολιάκος επεδίωξε - προς το τέλος της θητείας του και για τους δικούς του λόγους - να καλέσει τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στον Πειραιά, αφού ο Πατριάρχης δεν έχει επισκεφθεί ποτέ επισήμως μέχρι τώρα το πρώτο λιμάνι της χώρας. 

Η ιδέα Μιχαλολιάκου ναυάγησε όμως, γιατί προσέκρουσε στην αντίδραση – σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες – του Μητροπολίτου Πειραιώς Σεραφείμ, ο οποίος ένεκα «αντιοικουμενιστικού» μένους δεν τα πάει καλά με το Φανάρι, ούτε κι εκείνο μαζί του, μάλλον... Ο Πατριάρχης δεν απήντησε ποτέ δημοσίως – ούτε και ιδιωτικώς, φαίνεται… - στις επιστολές – σεντόνια που του απηύθυνε κατά καιρούς ο Πειραιώς Σεραφείμ, ο οποίος έχει χρόνια να προσέλθει εις τας αυλάς της Μητρός Εκκλησίας. 

Σήμερα διαβάζουμε ότι ο νέος Δήμαρχος Πειραιά Γιάννης Μώραλης – «εκλεκτός» του Μητροπολίτου Πειραιώς – επισκέφθηκε το Φανάρι με τον Ολυμπιακό και σύμφωνα με σχετικό ανακοινωθέν «απηύθυνε, μάλιστα, πρόσκληση προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη, να επισκεφθεί το μεγάλο λιμάνι της χώρας μας. «Θα είναι μεγάλη μας χαρά να σας δεχθούμε. Μεγάλη τιμή για εμάς», πρόσθεσε και ο κ.κ. Βαρθολομαίος είπε απλώς «είθε» εκφράζοντας έτσι την επιθυμία του και την ευχή! Μάλιστα, ενημέρωσε τα μέλη της αποστολής του Ολυμπιακού και τον Πρόεδρο, ότι αμέσως μετά θα υποδεχόταν έναν όμιλο προσκυνητών από τον Πειραιά!». 

Ο νέος Δήμαρχος παρέκαμψε, άραγε, τον Μητροπολίτη Πειραιώς; Μήπως …εκάμφθη ο Πειραιώς και δεν έχει αντίρρηση για Πατριαρχική Επίσκεψη; Αλλά κάτι τέτοιο απαιτεί και την αυτοπρόσωπη παρουσία του οικείου ποιμενάρχου στο Φανάρι, ώστε από κοινού με τον Δήμαρχο, να υποβάλει «ευλαβώς» το σχετικό αίτημα. 

Πάντως ο Πατριάρχης δέχεται συχνά τελευταίως ομίλους προσκυνητών από τον Πειραιά στέλνοντας, έτσι, προς πάντας το μήνυμα που είπε και σήμερα στους Ολυμπιακούς που τον επισκέφθηκαν: ««Σας αγαπώ όλους, η Εκκλησία ενώνει…». 

Γιατί κάποιοι άλλοι νομίζουν ότι ο ρόλος της Εκκλησίας είναι να χωρίζει… Στο όνομα της ιδιωτικής τους "αλήθειας". 

Ο Πατριάρχης της Αλληλεγγύης/The Patriarch of Solidarity

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

«Δεν είστε μόνον ο “πράσινος” Πατριάρχης, 

είστε ο Πατριάρχης της αγάπης και της αλληλεγγύης»

Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος 

προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη (18-6-2014)

«Ο Πατριάρχης της Αλληλεγγύης/The Patriarch of Solidarity» είναι ο τίτλος μιας δίγλωσσης έκδοσης (ελληνικά και αγγλικά) για τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2013 στην Πόλη, και περιλαμβάνει κείμενα του Αρχιδιακόνου του Οικουμενικού Θρόνου π. Ιωάννη Χρυσαυγή και του καθηγητού Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Κωνσταντίνου Δεληκωσταντή, Άρχοντος Διδασκάλου του Γένους. 

Το βιβλίο εκδόθηκε χάρη στην ευγενική χορηγία του Προέδρου της Αδελφότητος Οφφικιάλων του Οικουμενικού Πατριαρχείου «Παναγία η Παμμακάριστος», Άρχοντος Πρωτεκδίκου Οδυσσέως Σασαγιάννη. 

Σε Πατριαρχικό Γράμμα, που προτάσσεται της εκδόσεως, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος εξηγεί γιατί κήρυξε το έτος 2013 ως «Έτος Πανανθρωπίνης Αλληλεγγύης». Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η ως άνω πρωτοβουλία του Κέντρου της Ορθοδοξίας εκφράζει το αυθεντικόν πνεύμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίον, εις όλας τας εκφάνσεις αυτού, είναι πνεύμα ειρήνης και καταλλαγής. Αυτό το πνεύμα σαρκώνουν η μέριμνα δια την ενότητα των Ορθοδόξων Εκκλησιών, οι διάλογοι με τας άλλας χριστιανικάς Εκκλησίας, με τας μη χριστιανικάς θρησκείας, με τον κόσμον και τους εκπροσώπους των θεσμών αυτού, με την διανόησιν και τους επιστήμονας, με τους απλούς ανθρώπους, με την νεότητα, με τας ευπαθείς κοινωνικάς ομάδας». 

Στον πρόλογό τους οι συγγραφείς αναφέρονται στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, θεωρώντας το πόνημά τους «μικρό ανταπόδωμα για τη γενναιόδωρη αγάπη του και για τα πάμπολλα, που οφείλουμε στο σεπτό πρόσωπό του». 

Γράφουν με έμφαση: «Ο Παναγιώτατος φυλάσσει, αμετακίνητος, τον ιερό τόπον μαρτυρίου και μαρτυρίας, το Φανάρι, και τον τρόπον του βίου του Γένους, ακάματος δεκαθλητής της δράσης και της προσφοράς, μετοχικός, σχεσιακός, φιλάνθρωπος, άνθρωπος των ανοικτών οριζόντων, της κατεργαζούσης «δοκιμήν» υπομονής και της «οὐ καταισχυνούσης» ελπίδος (Ρωμ.5,5). 

Όσα προσέφερε και προσφέρει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στην παγκόσμια Ορθοδοξία, στη Χριστιανοσύνη, στην ανθρωπότητα, στον πολιτισμό, στην υπόθεση της ειρήνης και της καταλλαγής, στη νεότητα, στον απλό άνθρωπο, όσα πράττει για να κρατήσει ζωντανή την παρουσία της Ορθοδοξίας στη Μικρά Ασία, στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Ίμβρο, οι αναρίθμητες πρωτοβουλίες του, όλα αυτά ξεπερνούν το ανθρώπινο μέτρο και προκαλούν απεριόριστο θαυμασμό. 

Είμαστε βέβαιοι ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, που παραμένει γεμάτος οράματα, νέες ιδέες και νεανική πνοή, μας επιφυλάσσει και για το μέλλον πολλές εκπλήξεις.» 

π. Ιωάννης Χρυσαυγής (φώτο: Ν. Μαγγίνας) 

Το κείμενο του π. Ιωάννη Χρυσαυγή με τίτλο «Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος» είναι βασισμένο σε σχετικό άρθρο του συγγραφέα με τίτλο: «Ecumenical Patriarch Bartholomew: insights into an Orthodox Christian worldview (στο The International Journal of Envirommental Studies 64, 1 [2007] 9-18). 

Στο κείμενό του ο π. Ιωάννης Χρυσαυγής αναφέρεται στις πρωτοβουλίες και δραστηριότητες του «Πράσινου» Πατριάρχη, στα Σεμινάρια και Συνέδρια που διοργάνωσε με διεθνή συμμετοχή και απήχηση, αλλά και στην Ορθόδοξη θεολογική κοσμοθεωρία και στην Ορθόδοξη οικολογική πρακτική, όπως αυτές αναπτύχθηκαν σε μια Θεολογία της Οικολογίας, ήτοι μια πνευματική θεώρηση του κόσμου, απαραίτητη στους αυχμηρούς καιρούς μας. 

Επίσης, ο π. Ι. Χρυσαυγής προσδιορίζει τις αρχές και τις αξίες στη διακονία του Οικουμενικού Πατριάρχου: η ταπεινοφροσύνη («η αίσθηση ενός σεμνού ρεαλισμού»), το ασκητικό πνεύμα, η απερίφραστη καταδίκη της κατάχρησης του περιβάλλοντος, η άμεση συνάρτηση του οικολογικού ζητήματος με την πνευματικότητα και τα κοινωνικά προβλήματα της εποχής μας, η υιοθέτηση θυσιαστικού φρονήματος από όλους μας, για να βλέπουμε τον κόσμο στο αρχαίο κάλλος. 

Ο καθηγητής Κ. Δεληκωσταντής επιγράφει το κείμενό του «Αλληλεγγύη με τον συνάνθρωπο». 

Αφού κάνει αναφορά στην παράδοση της αλληλεγγύης στην Ορθόδοξη Εκκλησία, εστιάζει στον Πατριάρχη «της πανανθρώπινης αλληλεγγύης», όπως τον ονομάζει, παραθέτοντας αποσπάσματα από σημαντικές ομιλίες του Πατριάρχου όπως αυτή με τίτλο: «Ο πολιτισμός της αλληλεγγύης».

Καθηγητής Κ. Δεληκωσταντής

Τέλος, ο καθηγητής Δεληκωσταντής αναφέρεται στο μέλλον του πολιτισμού της αλληλεγγύης, η οποία, εκτός από την ευσπλαγχνία και το έλεος του Καλού Σαμαρείτη, για τον Πατριάρχη "εμπερικλείει και τον αγώνα για μια δίκαιη κοινωνία, για τον σεβασμό του ανθρωπίνου προσώπου, τη στράτευση κατά της ανοικτής και της δομικής βίας, κατά του εθνικισμού, του ρατσισμού και κάθε μορφής φονταμενταλισμού. Πρόκειται για το όραμα ενός κόσμου ειρηνικού και ακέραιου, παρακαταθήκη ζωής στις επερχόμενες γενεές."

Το βιβλίο έχει ως Επίμετρο την Πατριαρχική Απόδειξη επί τοις Χριστουγέννοις του Έτους 2012, στην οποία εκτίθεται το σκεπτικό της Μητρός Εκκλησίας για την ανακήρυξη του έτους 2013 σε Έτος Πανανθρώπινης Αλληλεγγύης. 

Το βιβλίο αυτό – χρήσιμο και για τους αγγλόφωνους – είναι ουσιαστικό το μανιφέστο του Οικουμενικού Πατριάρχου για την αλληλεγγύη. Ένα μανιφέστο γραμμένο με πράξεις, κόπους και θυσίες. Οι συγγραφείς αποτυπώνουν συνοπτικά – κατ’ ανάγκην – αυτή την οικουμενική πορεία αλληλεγγύης του Πατριάρχου. 

Μια πορεία που αφορά και μας, τον καθένα ξεχωριστά, αφού, όπως παρατηρεί ο καθηγητής Δεληκωσταντής «ο αληθινός χριστιανός δεν είναι, δεν είναι δυνατόν να είναι, αδρανής και παθητικός, αλλά είναι φλεγόμενος άνθρωπος με ακαταπόνητη δράση, με οξύ αισθητήριο για τα παθήματα του ανθρώπου και για τα σημεία των καιρών, με αγωνία για τις περιπέτειες της ανθρώπινης ελευθερίας, αλλά και με εμπιστοσύνη στη δύναμη της ελευθερίας».

"ΤΗ ΑΘΑΝΑΤΩ ΣΟΥ ΚΟΙΜΗΣΕΙ..."

Φώτο από τη Σκόπελο, του π. Κ.Ν. Καλλιανού

«Τῇ ἀθανάτῳ Σου Κοιμήσει...» 

Διετὲς Μνημόσυνο τῆς Μητέρας μου Μαγδαληνῆς, ποὺ σέβονταν μὲ ἀκρίβεια τὸ Θερινὸ τὸ Πάσχα...

Ἄχραντες καὶ τρυφερὲς οἱ ὧρες, οἱ στιγμές, οἱ καιροί αὐτοὶ τούτης τῆς θεσπέσιας παρένθεσης, ποὺ κάθε χρόνο, ὡς ἄλλο φυλαχτό, μᾶς δωρίζει ἡ Παναγιά μας, γιὰ νὰ μᾶς ἀνεβάσει τὴ διάθεση, καταστείλει τὸν ὅποιο οἶστρο βιωτικῶν μελημάτων καὶ μᾶς καλλιεργήσει, μὲ τὸ ἄροτρο τοῦ λόγου, ἀλλὰ καὶ τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ τὴν ψυχή μας. 

Καὶ γιὰ νὰ ποῦμε τὴν ἀλήθεια, τὶς χρειαζόμαστε αὐτὲς τὶς ἑόρτιες Ὧρες τοῦ θερινοῦ τοῦ Πάσχα, τοῦ πάντερπνου καὶ στοργικοῦ Δεκαπενταύγουστου, γιατὶ μέσα σὲ τούτη τὴν παγερὴ καὶ ἀπάνθρωπη ἀδιαφορία, ζοῦμε τὴν ἐπικοινωνία ὡς γεγονός: «Ἐν τῇ Κοιμήσει τὸν Κόσμον οὐ κατέλιπες, Θεοτόκε...». Μιὰ ἐπικοινωνία ποὺ ὄχι μονάχα τὶς δεκαπέντε μέρες γευτήκαμε καὶ ζήσαμε μέσα ἀπὸ τοὺς ὕμνους προσευχὲς ποὺ κάθε βράδυ Τῆς λέγαμε μὲ παρακλητικὸ τρόπο, ἀλλὰ καὶ μὲ μιὰ ἀγαλλίαση, γιατὶ ξέρουμε πὼς μᾶς ἀφουγκράζεται.Ὅπως ἡ Μάνα μας: «Πρὸς τίνα καταφύγω ἄλλην, Ἁγνή; Ποῦ προσδράμω λοιπόν καὶ σωθήσομαι; Ποῦ πορευθῶ, ποίαν δὲ ἐφεύρω καταφυγήν... (γι᾿ αὐτό καὶ) προστρέχω τῇ σκέπῃ Σου· σῶσον με». 

Δὲν ἀμφιβάλλεις πιὰ γιὰ τὴ σκέπη Της, ὅπως τότε ποὺ μικρὸ παιδὶ σὲ κράταγε γερὰ τὸ χέρι τῆς Μάνας ἤ σὲ τύλιγε μὲ ἄφατη στοργή, μοναδικὴ θὰ ἔλεγα ἡ ἀγκαλιά της, ἔνοιωθες σιγουριά, ἀσφάλεια, βεβαιότητα. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἡ Γιορτὴ αὐτὴ μέσα στὸ θερινὸ διάκοσμο τοῦ μοναδικοῦ ἑλληνικοῦ καλοκαιριοῦ, χαριτώνει τὶς ψυχές, ὑψώνει τὶς συνειδήσεις πάνω ἀπὸ τὰ εὐτελῆ τοῦ κόσμου τούτου, ζωγραφίζει μέσα μας τοπία τοῦ αἰωνίου, ποὺ διακρατοῦν τὸ εἶναι θεμελιωμένο στὴν πίστη τῶν πατέρων μας, στὴ σοφία καὶ ἁπλότητά τους: στοιχεῖα πολιτισμοῦ ἀρυτίδωτα, ἀλλὰ καὶ μαθήματα θεολογίας καὶ κοινωνίας μὲ τὸ Θεὸ μοναδικά. 

Δεκαπενταύγουστο. Ἑόρτιες ἐωθινὲς καμπάνες, εὐωδιὲς ἀπό θυμίαμα καὶ βασιλικό, ἀλλὰ καὶ σπαράγματα χαρμολύπης νὰ ντύνουν τὶς ψυχές μας. Γιατὶ πάντα μέσα σὲ τούτη τὴν ἑόρτιο χαρὰ κάποιος ἀπουσιάζει καὶ εἶναι ἡ ἀπουσία μιὰ μαχαιριὰ ποὺ κόβει στὰ δυὸ τὸ χρόνο. Ἔτσι παρηγοριόμαστε, καθὼς ξέρουμε πὼς μᾶς ἀγναντεύει ἀπὸ τὴ βίγλα τοῦ Θεοῦ ποὺ ἀναπαύεται. Ὅπως μᾶς ἀγνάντευε τότε, ποὺ μαζευόμασταν ἔνα γύρω στὴν ἑορταστικὴ τὴν τράπεζα καὶ νοιαζόταν γιὰ τὸ κάθε τί... 

Τώρα πιὰ συλλαβίζεις τὸ χρόνο μὲ τροπάρια καὶ μνῆμες ίερές, ποὺ φωτίζουν, ὅπως τὰ κεριά, τὰ μονοπάτια τῆς ψυχῆς: «Μετέστης πρὸς τὴν ζωὴν, Μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς...». Μήτηρ...Μητέρα, Μάνα. Γι᾿αὐτὸ καὶ φέτος, μὲ κλειδὶ τὴ λέξη αὐτή, λέξη ἱερὴ καὶ ἄχραντη, ἀνοίγεις τὴν Πύλη τῆς Γιορτῆς, ἀναζητώντας τὸ πανσέβαστο πρόσωπο τῆς Μάνας σου, στὸ ἄλλο, τὸ ἄχραντο, πανίερο καὶ πάντα ἀξεπέραστο πρόσωπο τῆς Μητέρας τῆς Ζωῆς, τῆς Παναγιᾶς μας. Ποὺ Τῆς ψυθιρίζεις ὅπως κι ὁ ποιητής: 

«Εἶσαι ἄσπρο ἑλληνικὸ ἐρημοκλήσι δαρμένο 

ἀπὸ τὴν ἀντηλιά. Γύρω-γύρω ἀμπέλια, μποστάνια, 

καρποφόρες συκιές καὶ κάπου κάπου μοναχικὴ 

καὶ κάποια ἐλιά. Χρυσοφρυγανισμένα τὰ χορτάρια 

ἀχνίζουνε, ἄχυρο πιά• κι' ἀντὶς γι' ἀγγέλους, τὰ τζιτζίκια, 

σοῦ κανοναρχοῦνε τὸ κάθε ἀπομεσήμερο ἕως ἀργὰ 

μὲ τὸ δικό τους τρόπο τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα».

(Τ. Κ. Παπατσώνης) 

Λόγια γνώριμα, οἰκεῖα, ποὺ τὰ ἔζησες σιμὰ στὴ Μάνα ποὺ σὲ ἔφερε στὸν κόσμο, τὰ ταμίευσες μέσα σου ὠς κορυφαῖα, ἀξεπέραστα καὶ ἀλησμόνητα βιώματα καὶ κάθε χρόνο, τέτοιες μέρες τὰ ξαναζεῖς, ὅπως τὰ παλιά, καλὰ στολίδια ποὺ τὰ παρουσιάζεις σὲ μέρες ξεχωριστές, χρονιάρες μέρες, γιὰ νὰ στολίσουν, ὄχι μονάχα τὸ σπίτι, ἀλλὰ καὶ τὶς ψυχὲς ὅσων κοπίασαν νὰ γίνουν «εἰς τιμὴν καὶ μνήμην» τους... 

π. Κων. Ν. Καλλιανός, Δεκαπενταύγουστος 2014

Ο π. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΕΤΣΗΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΕΚΤΡΟΠΕΣ "ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ [Ρ]ΤΥΠΟΥ"

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΕΚΤΡΟΠΕΣ
Του Μ. Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Τσέτση 

Ο λόγος για το πρόσφατο ατόπημα της εφημερίδας «Ορθόδοξος Τύπος», η οποία, ερειδόμενη σε μυθεύματα ενός ζηλωτικών τάσεων Αγιορείτου Μοναχού, στο από 1ης Αυγούστου 2014 φύλλο της, δημοσίευσε πρωτοσέλιδα μια πλήρη φαιδροτήτων «είδηση» (;) με τον βαρύγδουπο τίτλο «Κατάργηση του Αβάτου του Αγίου Όρους απεφάσισε το Παγκόσμιον Συμβούλιον Εκκλησιών ή Αιρέσεων». Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η ως άνω απόφασις ελήφθη κατά την τελευταία Γενική Συνέλευση του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (ΠΣΕ) στο Μπουσάν της Νοτίου Κορέας (30 Οκτωβρίου-8 Νοεμβρίου 2013). 

Σωστά διαβάσατε, φίλοι αναγνώσται, τον τίτλο του «αποκαλυπτικού» αυτού δημοσιεύματος. «Απεφάσισε το ΠΣΕ την κατάργηση του Αβάτου του Αγίου Όρους»! Ωσάν η Γενική Συνέλευσή του να ήταν η Διπλή Σύναξη Καθηγουμένων και Αντιπροσώπων των 20 Ιερών Μονών του Αγίου Όρους και η Αναθεωρητική Βουλή των Ελλήνων! Τα μόνα αρμόδια Σώματα, δυνάμενα να επιφέρουν καθεστωτικές τροποποιήσεις σε αυτό το αυτοδιοικούμενο τμήμα της Ελληνικής Επικράτειας! 

Κατά το ανυπόγραφο αυτό δημοσίευμα, (στο οποίο συμπεριλαμβάνεται συνημμένως αυτούσιο το παραληρηματικό κείμενο του εν λόγω Μοναχού), η υπό του ΠΣΕ ληφθείσα απόφασις εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους. Διότι συνεπεία αυτής, και της συναφούς «συμφωνίας που υπεγράφη» (από ποιούς;), είναι «πιθανή» η αλλοίωση του χαρακτήρος του Άθω. Παραδείγματος χάριν, διά της καταργήσεως της Αθωνιάδος Σχολής και της ανεγέρσεως αντ΄ αυτής, μιας «Πνευματικής Οικουμενικής Αθωνιάδος Ακαδημίας»˙ της εγκαταστάσεως «τελεφερίκ» προκειμένου να διευκολυνθεί η άνοδος τουριστών στην κορυφή του Άθωνα˙ της τοποθετήσεως αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου από αρχαιολάτρες-Δωδεκαθεϊστές στο Ιερό βουνό του Άθω˙ της αναστηλώσεως της Μονής Αμαλφηνών, προκειμένου να εγκαταβιώσουν Λατίνοι μοναχοί στο Άγιον Όρος˙ ή ακόμη διά της ιδρύσεως στο Όρος, ή παρά το Ὀρος, ενός (άκουσον, άκουσον) «Ινδουϊστικού Κέντρου», κατόπιν αιτήματος Θιβετιανών Ινδουϊστών μοναχών!! Μ΄άλλα λόγια, «ιστορίες δι΄αγρίους»! 

Και διερωτάται κανείς. Πώς αρθρογράφος μιας σοβαρής εφημερίδας, προβαίνει αβασάνιστα στην δημοσίευση και τον σχολιασμό φαντασιώσεων και χονδροειδών ισχυρισμών ενός ζηλωτού, χωρίς να μπεί στον κόπο να διασταυρώσει τα λεγόμενά του; Η κοινή λογική επέβαλε να έλθει πρώτα σε επαφή με άτομα που ήταν παρόντα στο Μπουσάν. Τουτέστι, με κάποιους αντιπροσώπους της Εκκλησίας της Ελλάδος, της Εκκλησίας Κύπρου, του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, προκειμένου να βεβαιωθεί διά του λόγου το ασφαλές. Πολύ περισσότερο εφ΄ όσον ήταν ηλίου φαεινότερον πως το κείμενο του ζηλωτού Μοναχού (το οποίο, σημειωτέον, είχε πρωτοδημοσιευθεί σε κάποιο Παλαιοημερολογιτικό έντυπο), ουσιαστικά δεν στόχευε το ΠΣΕ, αλλά τους «Νεοημερολογίτες», ειδικώτερα δε Ιεράρχες και Θεολόγους της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Οικουμενικού Πατριαρχείου. 

Προς αποκατάσταση της αληθείας πρέπει να αποσαφηνισθεί ότι στα κείμενα που εξέδωσε η Συνέλευση τού Μπουσάν, ουδείς γίνεται λόγος περί Αγίου Όρους ή περί Πάτμου και Ρόδου. Και, ως εικός, ουδεμία συμφωνία υπεγράφη μεταξύ ορθοδόξων και ετεροδόξων ή χριστιανών και ετεροθρήσκων, καθώς ισχυρίζεται ο Μοναχός. Εξάλλου, τα κείμενα που εκπονούνται από Γενικές Συνελεύσεις ή από άλλα διοικητικά και συμβουλευτικά σώματα του ΠΣΕ, ουδεμίαν υπογραφήν φέρουν. Ούτε και έχουν δεσμευτικόν χαρακτήρα. Είναι απλώς κείμενα εργασίας, υποβαλλόμενα στις Εκκλησίες-μέλη προς αξιολόγηση και απόφανση. Θετική ή αρνητική. 

Είναι αλήθεια ότι στην εξηκονταπενταετή και πλέον πορεία του ΠΣΕ πάντοτε υπήρξαν προβλήματα. Και ασφαλώς δεν θα λείψουν στο μέλλον, λόγω της ανομοιογένειας των Εκκλησιών και Ομολογιών που συμμετέχουν σ΄αυτό, όπως και των θεολογικών και εκκλησιολογικών τοποθετήσεων των συνομιλητών μας. Εξ ου και το συχνάκις τιθέμενο ερώτημα, αν αξίζει τον κόπο να επιμένουν οι Ορθόδοξοι στην συνεργασία τους με τους ετεροδόξους, μιας και δεν φαίνεται να ευοδούται το θέμα της χριστιανικής ενότητος, λόγω ακριβώς των αδιεξόδων που δημιουργούνται. 

Ωστόσο, το ΠΣΕ παρά τις δυσκολίες που παρουσιάζει, είναι ένας μοναδικός χώρος, όπου παρέχονται ποικίλες ευκαιρίες συναντήσεως, αλληλογνωριμίας, αλληλοεκτιμήσεως και συμφιλιώσεως των χριστιανών. Σε μια εποχή δε κατά την οποία ο χριστιανισμός βάλλεται πανταχόθεν και από παντοίου είδους πολέμιους, η συμμετοχή της Ορθοδοξίας στην Οικουμενική Κίνηση και τα θεσμικά της όργανα, αποτελεί όχι μόνο κέντρισμα, αλλά και υπόμνηση ότι, αν πράγματι εμείς οι Ορθόδοξοι θέλουμε να διαδραματίσουμε κάποιο ρόλο στη διάπλαση της κοινωνίας του μέλλοντος, είναι ανάγκη να βγούμε από τα στενά πλαίσια μέσα στα οποία εγκλωβισθήκαμε και να πλησιάσουμε τους «άλλους». 

Παραμένει, όμως, μια απορία. Ποιός ήταν ο λόγος που επέβαλε, αρχές Δεκαπενταυγούστου, την προβολή ατεκμηρίωτων φληναφημάτων για κάτι που δήθεν συνέβη προ οκτώ μηνών στη Νότια Κορέα; Προκειμένου να αυξηθεί η κυκλοφορία της εφημερίδας; Για να δοθεί το μήνυμα ότι οι αμύντορες της Ορθοδοξίας ευρίσκονται στις επάλξεις, αγρυπνούντες ακόμη και μέσα στην καλοκαιρινή ραστώνη; Ή μήπως στην προκειμένη περίπτωση ισχύει αυτό που είπε κάποτε ένας «μαχητικός» θεωρούμενος Ιεράρχης, ο οποίος απαντώντας σε ερώτημα συνεπισκόπου του γιατί διαρκώς γράφει με τόσο μένος κατά των Δυτικών, απεκρίθη με αφοπλιστική ειλικρίνεια: «μα, αυτά ζητά ο κόσμος»!!