Ο αγώνας της Παλιγενεσίας μέσα από κείμενα ιστορικών και απομνημονεύματα αγωνιστών που μιλούν για τη συμμετοχή των γυναικών στις μάχες, στην προετοιμασία και στην εξέλιξη του αγώνα για την απελευθέρωση, είναι το περιεχόμενο του βιβλίου «Η συμβολή των γυναικών στην ελληνική επανάσταση», που προέκυψε από μία σημαντική ερευνητική δουλειά της δημοσιογράφου Ευγενίας Κατούφα, η οποία ασχολείται πολλά χρόνια με θέματα ισότητας και δικαιωμάτων της γυναίκας.
Πρόκειται για μία έκδοση – συμβολή στον εορτασμό της επετείου των 200 χρόνων από την Εθνεγερσία, που πραγματοποιήθηκε από την Δημοτική Επιτροπή Ισότητας Χαλανδρίου. Μάλιστα, το βιβλίο δεν διατίθεται στα βιβλιοπωλεία, αλλά μπορεί κανείς να το αναζητήσει στο Δήμο Χαλανδρίου.
Τα κείμενα του βιβλίου - που αποτελεί μια πραγματικά καλαίσθητη έκδοση - συνοδεύονται και από σχέδια, γκραβούρες, φωτογραφίες και αναπαραγωγές έργων ζωγραφικής, καλλιτεχνών της εποχής ή μεταγενέστερων που παραχωρήθηκαν ευγενικά από μουσεία, βιβλιοθήκες και πινακοθήκες.
«Οι γυναίκες βρέθηκαν στη δίνη των γεγονότων, στη βία και στις συμφορές του πολέμου, επιστρατεύοντας την αντοχή, την αξιοπρέπεια, την περηφάνεια την καρτερία, την εφευρετικότητα, το πείσμα, τη γενναιότητά τους, σε κάθε περίσταση και στιγμή. Τα έργα τους παρέμειναν πολλές φορές σιωπηλά, δύσκολα ανιχνεύσιμα και εξ αυτού, συχνά μη καταγεγραμμένα», τονίζει μεταξύ άλλων στον πρόλογο του βιβλίου η Μαρία Δ. Ευθυμίου, Καθηγήτρια Ιστορίας ΕΚΠΑ.
«Το γεγονός ότι στις γυναίκες δεν παραχωρήθηκε θέση, ούτε καν λόγος στην εξέλιξη της χώρας, για την απελευθέρωση της οποίας αγωνίστηκαν, δεν σημαίνει και ότι οι ηρωισμοί τους πρέπει να μείνουν στην άγνοια και στο σκοτάδι», επισημαίνει μεταξύ άλλων η Ευγενία Κατούφα, στην εισαγωγή της, για να τονίσει στον επίλογο του βιβλίου: «Πάνω απ’ όλα όμως, ας είναι αυτή η μικρή αναφορά ένα μικρό μνημόσυνο για τη μεγάλη ευγνωμοσύνη που τους οφείλουμε για τα διδάγματα που μας άφησαν».
 |
| Η ερευνήτρια Ευγενία Κατούφα |
Αξίζει να σημειωθεί πως στην διαδικτυακή παρουσίαση του βιβλίου τον περασμένο μήνα (Μάιος 2021) η Ευγενία Κατούφα, ερευνήτρια και επιμελήτρια των κειμένων του βιβλίου, αναφέρθηκε στον ουσιαστικό ρόλο των γυναικών στην εδραίωση και εξέλιξη της Επανάστασης μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα. Χαρακτηριστικά είπε ότι επέδειξαν αξιοθαύμαστο ηρωισμό και πολλές πράξεις τους είχαν καθοριστικό αποτέλεσμα για την Επανάσταση. Οι μητέρες μεγάλωναν τα παιδιά τους με την εντολή να πολεμήσουν για να ελευθερωθούν, διατήρησαν τη γλώσσα, τα έθιμα, την πίστη και κυρίως τη συνείδηση ότι η δουλεία δεν είναι πεπρωμένο. Όταν άρχισε η Επανάσταση εργάστηκαν για τον εφοδιασμό των αγωνιστών με τροφές, νερό και πυρομαχικά, οργάνωσαν εράνους ή πρόσφεραν χρήματα και κοσμήματα για να αγοραστεί οπλισμός. Στρατολόγησαν και συντήρησαν σώματα ενόπλων, περιέθαλψαν πρόσφυγες και τραυματίες, άσκησαν ρόλο κατασκόπου και διαπραγματευτή και πολλές σήκωσαν τα όπλα κατά του εχθρού συμβάλλοντας ουσιαστικά στη νίκη.
Έτσι, η συμμετοχή – συμβολή των γυναικών στην επανάσταση του 1821 ήταν σε όλα τα επίπεδα, δηλαδή στα μέτωπα των μαχών στην πρώτη γραμμή, στη διπλωματία, στην οικονομική στήριξη, στην επιμελητεία, στην ιατρική στήριξη, στη συμμετοχή στη Φιλική Εταιρεία, αλλά και στα αθώα θύματα, που τόσα πολλά ήταν. Η κάθε μία ανάλογα με τη θέση της και τις συγκυρίες, συμμετείχε ξεπερνώντας τα όριά της. Πολλά τα ονόματα, αδύνατον να τα αναφέρουμε όλα, ενδεικτικά σημειώνουμε τη Μόσχω Τζαβέλλα, τη Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, την Αγάπη Νιώτη, την Ασήμω Ραφτοπούλου, την Μαντώ Μαυρογένους, την Ελένη Μπότσαρη, την Κυριακή Ναύτη στη Σμύρνη, την Ελισσάβετ Βακαρέσκου – Υψηλάντη, την Κατίγκω Χιλιαδού στο Ναύπλιο, την Άννα Λιούπη στη Τζιά και τόσες άλλες.
 |
| Αγωνίστρια από συλλογή των Γενικών Αρχείων του Κράτους |
Η συμμετοχή στις μάχες συχνά αποτυπώνεται και στα δημοτικά τραγούδια, στα οποία το βιβλίο κάνει ιδιαίτερη αναφορά, στο κεφάλαιο «Δημοτική ποίηση και θηλυκή κλεφτουριά»:
Ποιος είδε ψάρι στο βουνό και θάλασσα σπαρμένη
Ποιος είδε κόρην όμορφη στα κλέφτικα ντυμένη
Δώδεκα χρόνους έκαμε Αρματολός και Κλέφτης
Κανείς δεν την εγνώρισε πως ήταν η Διαμάντω
Στο βιβλίο της Ευγενίας Κατούφα όλες οι γυναίκες έχουν θέση: Από τις Φαναριώτισσες και τις Φιλικές, μέχρι τις Καπετάνισσες και τις Γιάτρισσες και τις Φιλελληνίδες.
Το βιβλίο είναι πολύτιμο διότι είναι βιβλίο πηγών! Και ως τέτοιο καθίσταται εργαλείο και σημείο αναφοράς.
 |
Ελληνίδες πατριώτισσες, ατσαλογραφία σε χαρτί, W. Perring –
J. Hall, 1839 |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου