Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Διηγείται η μεγάλη κυρία του χορωδιακού τραγουδιού Τερψιχόρη Παπαστεφάνου:
«Το 1950 λόγω του θανάτου του πατέρα μου, υποχρεώθηκα να διακόψω τις σπουδές μου στην Αθήνα- ονειρευόμουνα να κάνω πιανιστική καριέρα – και με την παρότρυνση του Μανώλη Καλομοίρη ήρθα στα Τρίκαλα να οργανώσω το ωδείο.
Τον πρώτο άνθρωπο που συνάντησα ήταν ο Λεωνίδας Παπαστεφάνου, λάτρης της μουσικής και άνθρωπος πολύ δυναμικός. Αυτό μου είπε πως η πόλη διαθέτει ένα καλό μουσικό δυναμικό, πράγμα που σε λίγο το διαπίστωσα κι εγώ. Υπήρχε ένα μουσικός πυρήνας. Ο Μισέλ Ρεσέτνικωφ, η Ίλζε Σακελλάρη, ο Γιαννάτος… Ο κόσμος αγαπούσε τη μουσική. Ήξερε από μουσική. Έκαναν καντάδες, μαζεύονταν στις ταβέρνες και τραγουδούσαν Υπήρχαν και κάποιες χορωδίες όπως εκείνη του Τσιμπίκου. Έτσι παράλληλα με την οργάνωση του ωδείου αποφάσισα να δημιουργήσω και χορωδίες. Άρχισα με μια παιδική και συνέχισα με ανδρική και μεικτή.
Μολονότι υπήρχαν την εποχή εκείνη στην πόλη έντονες πολιτικές αντιθέσεις και η τοποθέτηση του άντρα μου- είχα στο μεταξύ παντρευτεί τον Λεωνίδα Παπαστεφάνου- ήταν αριστερή, όλοι ανεξάρτητα από φρονήματα μου έστειλαν τα παιδιά τους. Υπήρχε μια διάθεση των ντόπιων για καινούργια πράγματα, Μια ζεστασιά» (πηγή: Η Έρευνα – Μαρούλα Κλιάφα).
Από όσα λέει η Τερψιχόρη Παπαστεφάνου είναι πασιφανές ότι ο σύζυγός της Λεωνίδας Παπαστεφάνου έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη ζωή της, αλλά λίγα ξέραμε γι’ αυτόν.
Αυτό το κενό ήλθε να αναπληρώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η κόρη του ζεύγους, η διάσημη πιανίστρια Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου, η οποία επιμελήθηκε και μας έδωσε ένα βιβλίο – αποκάλυψη για τον πατέρα της, αλλά και για μια ολόκληρη εποχή.
Μόλις κυκλοφόρησε, λοιπόν, από τις Εκδόσεις «Τόπος» το βιβλίο με τις μνήμες του Λεωνίδα Παπαστεφάνου, ενός φωτισμένου λογίου της γενιάς του ‘30 και αγωνιστή, συζύγου της Τερψιχόρης Παπαστεφάνου, διευθύντριας της περίφημης Χορωδίας Τρικάλων.
Τα γραπτά του Λεωνίδα Παπαστεφάνου (που έφυγε από τη ζωή το 1990) περιλαμβάνουν τις μνήμες του από την πόλη των Τρικάλων κατά τις δεκαετίες 1910 και 1920, τα πολύτιμα λογοτεχνικά του κείμενα και άρθρα του στις τρικαλινές εφημερίδες, όπου δημοσιογραφούσε από το 1929 έως το 1935, καθώς και τις μνήμες του από το Τυπογραφείο του βουνού που ίδρυσε το 1943, τα χρόνια της Αντίστασης, στα λιβάδια της Πίνδου.
Ένα πραγματικό κειμήλιο για την ιστορία των Τρικάλων και της Θεσσαλίας.
Η πλούσια πνευματική σπορά του Λεωνίδα Παπαστεφάνου αναδεικνύεται από το βιβλίο που επιμελήθηκε η φιλόπονη κόρη του. Τα χνάρια του, η φλογερή ματιά του, ο βαθύς στοχασμός και το σκίρτημα της αγάπης που έτρεφε για τον κόσμο, το ανοιχτόκαρδο χαμόγελό του, τα μεγάλα χέρια του που άπλωνε ζητώντας να πιάσει το Αδύνατο, έχουν εγγραφεί στα ποιήματα, στα λυρικά του δοκίμια κα στα άρθρα του, στις αγωνιστικές μέρες, κυρίως όμως στις μουσικές της ιστορικής Χορωδίας Τρικάλων, η οποία μεγαλούργησε κάτω από την πυγμή, την τόλμη και το άγρυπνο βλέμμα του.
Ήταν σίγουρα ένας ασυμβίβαστος οραματιστής, ο οποίος μας λέει και σήμερα:
«Να σε πάρει η θύελλα της ψυχής σου και να σε σφεντονίσει στους βράχους της θλίψης, της απομόνωσης και να καρτεράς, σαν τον Προμηθέα με λαβωματιές μες στην καρδιά, τη λύτρωση. Τότε μπορείς να πεις πως ζεις... Όλα ανήκουν στον Άνθρωπο. Τίποτα το ακατόρθωτο. Η θεϊκή σπίθα που κρύβει καθένας μας ας γίνει φλόγα κι ας πυρπολήσει τ' άστρα».
Το βιβλίο περιλαμβάνει και σημαντικά ντοκουμέντα (φωτογραφικό υλικό, εφημερίδες της εποχής, που αναδεικνύουν τον άνθρωπο και την εποχή του. Πρόκειται, γενικά, για ένα συναρπαστικό αφήγημα – όπως το έχει «στήσει» η Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου – όπου κυριαρχούν, κατά την άποψή μου, η ποιητικότητα και η αγωνιστικότητα. Δύο στοιχεία απαραίτητα για την αληθινή ζωή. Και θα έλεγα ότι το βιβλίο είναι και ένα έμψυχο εγχειρίδιο για την τέχνη της ζωής!
Σε μία συνέντευξή της η Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου, είπε τα εξής διαφωτιστικά για τον πατέρα της:
"Αυτό το οποίο κατάφερε η μητέρα μου κατά μεγάλο μέρος οφείλεται όχι μόνο στο ταλέντο της και στην μεγάλη της ευελιξία και ικανότητα, αλλά και στον πατέρα μου.
Νομίζω πως εκείνος την παρέσυρε σε μια ιδεολογία, ήταν ο Πυγμαλίωνάς της, ο μέντοράς της. Εκείνος είναι που την ενθάρρυνε να ασχοληθεί με τα τραγούδια του Θεοδωράκη. Γιατί εκείνη για μια δεκαετία έκανε μόνο κλασικά έργα. Και βεβαίως η επιτυχία της οφείλεται στο ταλέντο, στην ικανότητα και στο ανοικτό της μυαλό, αλλά και στην έμπνευση κι αποφασιστικότητα του πατέρα μου. Ο πατέρας μου, δικηγόρος και κατόπιν συμβολαιογράφος στην Αθήνα, έπαιζε βιολοντσέλο, ξεκίνησε γύρω στα 40 του, παθιασμένα, με τον Μισέλ Ρεσέτνικοφ, έναν Ρώσο που ζούσε στα Τρίκαλα. Ακόμα θυμάμαι την φιλία τους. Έτσι, το βιολοντσέλο του πέρασε στον γιο μου, παρόλο που δεν έγινε μουσικός".
Παραθέτουμε στη συνέχεια τα αναλυτικά περιεχόμενα του βιβλίου.
- Πρόλογος της Αλεξάνδρας Παπαστεφάνου
Α' ΜΕΡΟΣ
Τα παιδικά και νεανικά χρόνια στα Τρίκαλα
Εισαγωγή
Α. Το παιδί, ο Βάτραχος, το μαχαίρι
Β. Η καταστροφή
Γ. Πατέρας και μάνα, τάξη και ομορφιά
Δ. Μαύρο βράδυ και ο καημός της μάνας
Ε. Μια νύχτα στον κάμπο
Στα καπνοχώραφα
Στην εκκλησιά
ΣΤ. Πετροπόλεμοι
Ένα αστείο στιγμιότυπο
Ζ. Τα Ζωγράφεια κτήματα και η πρώτη βιοπάλη
Θ. Η δολοφονία του Σακαφλιά
Ι. Το μουσικό τρίο και τα κορίτσια
Ιντερμέτζο
Κ. Ιερόσυλες μουσικές τρέλες
Επιλογή επιφυλλίδων του Λεωνίδα Παπαστεφάνου στην εφημερίδα «Θάρρος» Τρικάλων
1929-1930 ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Σημειώματα. 1930
Στοχασμοί. Καθώς τρέχει η πένα στο χαρτί 1931
Στοχασμοί. Καθώς τρέχει η πένα στο χαρτί 1932
Β' ΜΕΡΟΣ Γερμανική κατοχή και αντίσταση - Το παράνομο τυπογραφείο του βουνού
Ζωή χωρίς όνειρο δεν αξίζει
Το παράνομο Τυπογραφείο της πόλης
Μια νυχτερινή «επιχείρηση». Η καταστροφή
Τα ερωτήματα
Ο Χαφιές
- Ο φίλος μου, ο Λεωνίδας Παπαστεφάνου του Γιάννη Μαυρομάτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου