Tι και πως θ’ απαντούσε στον Hawking ο Einstein…

Tου Χάρη Ανδρεόπουλου

amen.gr

Mε την περίπτωση του Stephen Hawking ασχολήθηκε και ο αείμνηστος καθηγητής Δογματικής και Φιλοσοφίας του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ, Νίκος Ματσούκας, σχολιάζοντας τις διφορούμενες απόψεις του διάσημου αστροφυσικού, χωρίς να τις (δια-) συνδέσει με την υφιστάμενη παραπληγία του και, φυσικά, χωρίς να προχωρήσει σε εικασίες περί «συγχύσεως του νοός του», όπως - αδικαιολογήτως, κατά τη ταπεινή μας γνώμη - πράττει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πειραιώς κ. Σεραφείμ, σχολιάζοντας το τελευταίο βιβλίο του Hawking με τίτλο “The Grand Desing” («Ο μεγάλος σχεδιασμός»).

Ο μεγάλος δογματολόγος της Θεσσαλονίκης Νικ. Ματσούκας αναφερόταν συχνά σε σύγχρονους επιστήμονες, κυρίως από το χώρο της αστροφυσικής, που κάνουν λόγο για ένα ξεκίνημα του σύμπαντος σε μια δεδομένη στιγμή, για μια έκρηξη μιας κοσμογονίας, για ένα διαστελλόμενο σύμπαν, για συνεχή δημιουργία, κτλ, κτλ, και θεωρούσε ότι οι απόψεις αυτές είναι άκρως ενδιαφέρουσες για τη σημερινή θεολογική επιστήμη, αλλά επεσήμαινε και τόνιζε: «Προς Θεού, χρειάζεται μεγάλη προσοχή – οι απόψεις αυτές μπορούν να ενδιαφέρουν μονάχα για λόγους ερμηνευτικούς, και ποτέ για λόγους απολογητικούς ή για συμπεράσματα αθεϊας (…) Τέτοιες συζητήσεις για την ύπαρξη ή την ανυπαρξία του Θεού κατά τη σημερινή επιστημολογία τουλάχιστον είναι ανόητες…», υποστήριζε ο καθηγητής, επικαλούμενος ως χαρακτηριστικό παράδειγμα τη φιλοσοφία του L. Wittgenstein. (βλ. «Δογματική και Συμβολική Θεολογία», τόμος Δ’, εκδ. Πουρναρά, Θεσ/νίκη, 1999, σελ. 39)

Ο Νικ. Ματσούκας, ένιωσε μάλιστα την ανάγκη να υπερασπισθεί το δικαίωμα του Hawking να αρνηθεί να απαντήσει αν είναι θρησκευόμενος ή άθεος, όταν ρωτήθηκε σχετικώς, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετιας του ’90, για να δώσει διάλεξη. Κατά τη επίσκεψή του εκείνη στην Αθήνα, «χριστιανομαθημένοι» δημοσιογράφοι τον ρώτησαν αν πιστεύει στο Θεό. Πολύ σωστά, όμως - γράφει ο Ματσούκας (ο.π., σελ. 39) - ο Hawking είπε ότι δεν επιθυμεί ν’ απαντήσει, γιατί δεν θα 'θελε να θεωρηθεί μήτε θρησκευόμενος, μήτε άθεος. Ωστόσο ένας «χριστιανομαθημένος» δημοσιογράφος δεν σεβάσθηκε την επιθυμία του και στο ρεπορτάζ που έκανε φρόντισε να μας πληροφορήσει κατηγορηματικά ότι ο Hawking είναι «εκ πεποιθήσεως άθεος» (έκφραση του δημοσιογράφου). «Προφανώς η συμπεριφορά αυτή του δημοσιογράφου μόνο …αγιοπνευματική (κάθε άλλο!) επιρροή δεν μαρτυρούσε…», είχε παρατηρήσει ο αείμνηστος καθηγητής του τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ.

Επί της ουσίας τώρα και σχετικά με τη άποψη (αυτή είναι που μας ενδιαφέρει και - προς Θεού! - όχι το εάν είναι ή δεν είναι παραπληγικός …) που εξέφρασε ο Hawking, ότι δηλ. ο Θεός δεν είναι δημιουργός του σύμπαντος και άρα η επίκληση του Θείου δεν είναι αναγκαία για την κατανόηση του κόσμου μας, κλπ., θα μπορούσαμε, θεολογικώς πράττοντες, να απαντήσουμε με το λίαν χαριτωμένο παράδειγμα που έδιδε ο Albert Einstein, περιγράφοντας τη σχέση επιστήμης και αποκάλυψης (: θρησκείας / πίστης): «Εμείς οι θετικοί επιστήμονες», έλεγε ο κορυφαίος φυσικός του 20ου αιώνα, «μοιάζουμε με τους αναρριχητές ορειβάτες. Με πολλή προσπάθεια και κόπο ανεβαίνουμε το όρος της Αλήθειας. Όταν, όμως, φθάσουμε στη κορυφή, βρίσκουμε εκεί τους θεολόγους να μας περιμένουν…». Νομίζουμε ότι ο Άγιος Πειραιώς, εξ επόψεως θεολογικής, είπε λιγότερα απ’ όσα ώφειλε και εξ επόψεως απολογητικής, περισσότερα απ’ όσα έπρεπε.

- Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι δημοσιογράφος – θεολόγος ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr), καθηγητής Β/θμιας Εκπαίδευσης (Γυμνάσιο Δομενίκου Ελασσόνας)