ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΦΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ

Συνέντευξη του Δημήτριου Φραγκόπουλου 

Άρχοντος Διδάσκαλου του Γένους 

(Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το Μάρτιο του 2012 στην κ. Κορνηλία Τσεβίκ και δημοσιεύτηκε σε τουρκική μετάφραση στο τουρκόγλωσσο αρμενικό περιοδικό «Πάρος - Φάρος» τον Ιούλιο του 2013. Πρόσφατα η εφημερίδα ‘Πολίτης’ την δημοσίευσε κατά μετάφραση από το τουρκικό. Η «Α» δημοσιεύει το πρωτότυπο όπως δόθηκε στα ελληνικά). 

Ο μπροστάρης διανοούμενος, αυτός που χάραξε νέα πορεία στην ιστορία της ομογενειακής εκπαίδευσης κατά την περίοδο της Δημοκρατίας, ο άνθρωπος των ιδεών, ο δάσκαλος και πρωτοστάτης της κοινότητας, Δημήτρης Φραγκόπουλος, υπογραμμίζοντας το δημογραφικό πρόβλημα της μειονότητας τονίζει: «Το κυρίως μέλημά μου είναι να συνεχίσουμε την υπόστασή μας σε αυτή τη γη όπου γεννηθήκαμε. Ποιός γνωρίζει, τι μπορεί να εγκυμονεί το μέλλον;» 

Ο 85χρονος, σήμερα, Δημήτρης Φραγκόπουλος, αξιοσέβαστος δάσκαλος των δασκάλων,τέως Διευθυντής του Ζωγραφείου Λυκείου, γεννήθηκε το 1928 στην Πρίγκηπο ως μέλος μιας εξαμελούς οικογένειας με τέσσερα παιδιά. Ο πατέρας του καταγόταν από την Χίο και η μητέρα του από την περιοχή του Μαυροβουνίου. Τελείωσε το δημοτικό σχολείο της Πριγκήπου. 

Αναθυμάται με νοσταλγία τα παιδικά του χρόνια κατά τα οποία βοηθούσε τον πατέρα του στο μανάβικό τους, όταν οι συνομήλικοί του έτρεχαν πίσω από την μπάλα. Η σύζυγός του Βέτα, ήταν μαθήτρια του Ιωακειμείου Παρθεναγωγείου -το οποίο τώρα πια δεν λειτουργεί- και απόφοιτος της Σχολής Νοσοκόμων του Αμερικανικού Νοσοκομείου. Οι δυο τους θυγατέρες, Αιμιλία και Μάγδα, είναι εκπαιδευτικοί στα σχολεία της Πόλης κι ο ίδιος δηλώνει ότι είναι υπερήφανος για την προσφορά τους στην ομογενειακή εκπαίδευση. 

«Ήταν εποχές δύσκολες. Οι νέοι έφευγαν για την Ελλάδα και δεν γυρνούσαν. Είπα στις κόρες μου, ότι θα χαρώ αν επιστρέψουν στη γενέτειρά τους. Όταν ταξίδευα στην Ελλάδα κάποιοι που είχαν εγκατασταθεί οριστικά εκεί, με ρωτούσαν ‘γιατί ακόμα μένω στην Πόλη και πότε θά ’ρθω στην Ελλάδα’. Με στενοχωρούσαν πολύ οι ερωτήσεις αυτές των συμπατριωτών μου. Είχα όμως έτοιμη την απάντησή μου: ‘Εγώ δεν σας ρώτησα γιατί μένετε στην Ελλάδα. Αντιλαμβάνομαι τον πόνο σας και τον εκτιμώ. Αλλά κι εσείς να σεβαστείτε την επιλογή μου’. Αν εγκατέλειπα την γη των προγόνων μου, οι ρωμιοί συμπολίτες μου θα απογοητεύονταν περισσότερο με την ιδέα ότι ‘έφυγε και ο Διευθυντής του Ζωγραφείου’. Αν εγκατέλειπα την Πόλη δεν θα μπορούσα να αντικρίσω τα μούτρα μου στον καθρέφτη.» 

Ο Δ. Φραγκόπουλος σε κάποια συνέντευξή του στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», σε ερώτημα που του απευθύνεται σχετικά με το δημογραφικό πρόβλημα της Πόλης και για το ποιά θα ήταν κατά τη γνώμη του «η κατάσταση της ελληνικής μειονότητας της Πόλης έπειτα από δέκα-δεκαπέντε χρόνια», αποκρίνεται ως εξής: «Ανησυχώ που οι νέοι μας, εγκαταλείπουν την γενέτειρά τους. Πρέπει να σεβαστούμε την ιστορία των προγόνων μας που μας συνδέει επί αιώνες με τα χώματα αυτά.» 

Σκίτσο του Φραγκόπουλου,
από την εποχή που ήταν Διευθυντής του Ζωγραφείου.
Το σκίτσο είναι έργο του Togo και περιλαμβάνεται
στη μελέτη του Χαλκηδόνος Αθανασίου
«Η Ομογενής Γελοιογραφία στην Πόλη
και οι Ζωγραφιώτες Εκπαιδευτικοί στο έργο του
Κοσμά Θεοδωρίδη (Togo).

Ο Δημήτρης Φραγκόπουλος πιστεύει στην παιδεία και στη συμβολή της παιδείας στην ολοκλήρωση του ατόμου. Ισχυρίζεται ότι ο άνθρωπος διευρύνει τα σύνορά του μονάχα με την παιδεία. Προσέφερε την αγάπη του σε όλους τους μαθητές του, ανεξαίρετα από το «στάτους» και τη φήμη τους, και αυτοί, με κάθε ευκαιρία και σε κάθε περίπτωση εκφράζουν προς αυτόν τον σεβασμό τους. 

Ο διάδοχός του, και νυν λυκειάρχης του Ζωγραφείου, Γιάννης Δεμιρτζόγλου, ως ελάχιστη ένδειξη σεβασμού στο πρόσωπο του δασκάλου του, έδωσε το όνομα «Δημήτρης Φραγκόπουλος» στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Ζωγραφείου. 

Ο δάσκαλος των δασκάλων, έκανε τις γυμνασιακές του σπουδές στην Μεγάλη του Γένους Σχολή και στη συνέχεια αποφοίτησε από την Φιλοσοφική Σχολή του Παν/μίου Αθηνών. Το 1954, αφού επέστρεψε στην αγαπημένη του Πόλη, δίδαξε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. 

Όταν ξέσπασαν τα Σεπτεμβριανά το ’55, ήταν στρατιώτης και υπηρετούσε στη Σχολή Διαβιβάσεων Εφέδρων Αξιωματικών στη Σμύρνη. Ένας Τούρκος φίλος που αποκτά στον στρατό την περίοδο εκείνη, του δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και γίνεται η σκιά του, με πρόθεση να τον προφυλάξει από τυχόν προπηλακισμούς συναδέλφων τους στη Σχολή. Αναφέρεται στα συναισθήματά του σχετικά με την περίοδο αυτή ως εξής: «Οι Τούρκοι είναι καλοί άνθρωποι. Ήταν μια δύσκολη εποχή, αλλά όλοι στον στρατό, μου συμπεριφέρθηκαν άψογα. Αυτό θα μου μείνει αξέχαστο. Η νέα γενεά των Τούρκων καθώς ευαισθητοποιείται για τα ελληνοτουρκικά θέματα, επικρίνει αυτά που συνέβησαν στον παρελθόν.» 

Μετά την στρατιωτική του θητεία, ο Δημήτρης Φραγκόπουλος επιστρέφει στη Μεγάλη Σχολή ως καθηγητής και παράλληλα διορίζεται στο Γυμνασιακό τμήμα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και στο Ιωακείμειο Παρθεναγωγείο. 

Από το 1958 αρχίζει η πορεία του ως διευθυντή στο Ζωγράφειο, η οποία θα διαρκέσει τριανταπέντε ολόκληρα χρόνια, μέχρι το 1993. Τα 35 χρόνια της αποστολής του ως διευθυντή, ο κ. Φραγκόπουλος, τα χαρακτηρίζει ως δύσκολη και σκληρή περίοδο για τα μειονοτικά σχολεία. Τα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας του στο Ζωγράφειο, όπου φοιτούν συνολικά 750 μαθητές, υπήρξε κοπιαστική. Η αποδοχή του ως διευθυντή από τους συναδέλφους του, αλλά και η αντιμετώπιση των δυσκολιών που προέρχονταν από τη θέση αυτή, δεν ήταν καθόλου εύκολη. 

Ο δάσκαλος, αναθυμάται την εποχή εκείνη ως εξής: «Δεν μπορώ να συγκρίνω τα χρόνια εκείνα με τα σημερινά. Οι δάσκαλοι εργάζονταν βάσει συμβολαίου. Ήταν ανέλπιδα χρόνια που δεν πρόλαβαν -ευτυχώς- να βιώσουν οι νέοι δάσκαλοι.» 

Η ψυχοφθόρα αυτή περίοδος χαρακτηρίζεται γενικώς από προβλήματα και δυσκολίες που απειλούν την εκπαίδευση. Παύσεις καθηγητών, παρεμπόδιση νέων διορισμών, δύσκολες και σκληρές επιθεωρήσεις από το Υπουργείο Παιδείας, τακτικές κάποιων υποδιευθυντών που σκόπιμα κινήθηκαν από τις θέσεις αυτές, εις βάρος της παιδείας μας... Παρ’ όλα αυτά, ο Δημήτρης Φραγκόπουλος εφάρμοσε πιστά το εκπαιδευτικό σύστημα, προσπαθώντας να οικοδομήσει καλές σχέσεις με όλους συναδέλφους του, με τους οποίους μέχρι τις μέρες μας συνεχίζει τις επαφές του. «Αγαπούσα τους τούρκους συναδέλφους μου, με τους οποίους ανταλλάσσουμε ευχές στις θρησκευτικές εορτές μέχρι σήμερα». 

Κατά την περίοδο της Διεύθυνσής του, το 1962 προστίθενται άλλοι δυο όροφοι στο κτήριο. Ολοκληρώνεται η εγκατάσταση του κεντρικού συστήματος θέρμανσης και δημιουργούνται νέες αίθουσες διδασκαλίας. 

Κατά τη σχολική χρονιά ’62 - ’63 το Ζωγράφειο Λύκειο λειτούργησε με 21 τμήματα εκπαίδευσης. Στο σημείο αυτό ο βετεράνος δάσκαλος δηλώνει τα εξής: «Για μένα προείχε πάντα η αποστολή της Σχολής. Ο σκοπός της ίδρυσης του Ζωγραφείου το 1893, ήταν η εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού για την τότε αναπτυσσόμενη οικονομία στην περιοχή του Γαλατά, τον 19ο αιώνα. Η Σχολή ιδρύθηκε για να τροφοδοτεί την κοινότητα με ικανούς υπαλλήλους και καλλιεργημένο προσωπικό. Μέχρι την ίδρυση του Ζωγραφείου, τα νιάτα των ρωμιών σπούδαζαν σε ξένα σχολεία προκειμένου να αποφοιτούν εξοπλισμένα, όπως το απαιτούσε η αγορά του Γαλατά. Υπήρξε τρομερός κίνδυνος προσηλυτισμού γι’ αυτό τον λόγο, κυρίως στα ξένα σχολεία. Το Ζωγράφειο, είχε τη δυνατότητα εκπαίδευσης ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και επιστημόνων. Κατά τη διάρκεια της θητείας μου ως Διευθυντού, ελάμβανα ευχαριστήριες επιστολές από αποφοίτους μας, οι οποίοι διέπρεψαν στον τομέα τους ως επιστήμονες ανά τον κόσμο και από μαθητές μας που πέτυχαν να εισαχθούν στα καλύτερα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Τότε μάλιστα, δεν υπήρχαν και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια». 

Ο Δημήτρης Φραγκόπουλος, αξιολογεί το μέλλον της ελληνορθόδοξης κοινότητας κρίνοντας από τα πορίσματα του συνεδρίου ‘Συνάντηση στην Πόλη’ (2006) το οποίο είχε διοργανώσει εκείνο τον χρόνο ο Σύνδεσμος Αποφοίτων του Ζωγραφείου. Παρά τα συμφωνηθέντα, ο «δάσκαλος» δεν βλέπει να υπάρχει υγιής εφαρμογή του σχεδίου για μια «κοινή δεξαμενή», ούτε όμως, και μια συνεχής διαυγής πολιτική και συλλογική συνεργασία επί του θέματος, εκ μέρους των διοικητικών συμβουλίων των ομογενειακών συλλόγων που συμμετείχαν στο συνέδριο. «Επικρίνουμε τα διοικητικά συμβούλια που αποφεύγουν τις εκλογές. Υπάρχει, όμως, διαύγεια στα διοικητικά εκείνα συμβούλια που πραγματοποίησαν εκλογές; Πρέπει να δούμε την πραγματικότητα, να συζητήσουμε περί αυτής και να αξιολογήσουμε καταλλήλως. Επίσης πρέπει να γίνει η αναθεώρηση της σημερινής εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Το παράδειγμα του «Γαλατά» πρέπει να το έχουμε υπ’ όψιν μας πάντα. Πρέπει οι νέοι μας να ενθαρρύνονται ώστε να ενεργοποιούνται στον εμπορικό τομέα. Μονάχα το πτυχίο δεν εξασφαλίζει την επιτυχία αυτή και ο στόχος των νέων μας δεν πρέπει να περιορίζεται σε υπαλληλικούς τομείς που προσφέρει η κοινότητά μας και τα ιδρύματά της». 

Ο κ. Φραγκόπουλος στην ερώτηση «Ποιά είναι η γνώμη σας για την εκμάθηση της ελληνικής των αραβοφώνων μαθητών;» αποκρίνεται ως εξής: «Το 2005, σε διάλεξή μου στο Σισμανόγλειο Μέγαρο, σχετικά με την εκπαίδευσή μας, υποστήριξα ότι οφείλουμε να αγκαλιάσουμε τα παιδιά αυτά. Αλλά πρέπει να βρούμε έκτακτες, αποτελεσματικές λύσεις στο θέμα της εκμάθησης της μητρικής γλώσσας. Δυστυχώς όλα αυτά τα χρόνια η κατάσταση εξελίχθηκε εις βάρος των ελληνόφωνων μαθητών μας. Υπάρχουν προβλήματα που πηγάζουν από την από κοινού φοίτηση των μαθητών διαφορετικών γλωσσικών επιπέδων στην ίδια τάξη. Σε μια παρόμοιου τύπου σχολική τάξη, σε ποιόν θα απευθυνθεί ο δάσκαλος; Στους μαθητές που γνωρίζουν την ελληνική ή σε αυτούς που δεν τη γνωρίζουν; Στη Σχολή του Γαλατά δημιουργήσαμε νηπιακό σταθμό ο οποίος λειτούργησε πιλοτικά για τον σκοπό αυτό. Αλλά από έλλειψη νηπιαγωγών, και λόγω του ότι οι μετακλητοί νηπιαγωγοί οι οποίοι ζητήθηκαν δεν εστάλησαν ποτέ, το σχέδιο δεν προχώρησε. Συν τω χρόνω, τα παιδιά που είχαν γίνει δεκτά στο Γαλατά, άρχισαν να φεύγουν για το Νηπιαγωγείο του Ζαππείου. Ήταν μια εποχή όπου αρθρογραφούσα στο περιοδικό «Πυρσός». Προσκλήθηκα στη σχολή του Γαλατά για κάποια μαθητική εκδήλωση. Τα παιδάκια δεν μιλούσαν ούτε λέξη ελληνικά. Πιστεύω ότι η εκπαίδευση προσχολικής ηλικίας η οποία ενισχύεται σήμερα, θα φέρει κάποια λύση στην όλη κατάσταση. Ήδη έχουμε αποδείξεις απτές ως προς την επιτυχή εφαρμογή του σχεδίου. Τα μέτρα αυτά θά ’πρεπε να τα είχαμε λάβει χρόνια πριν.»

Ο δάσκαλος Δημήτριος Φραγκόπουλος με τον εκδότη της Απογευματινής Κων/πόλεως Μιχάλη Βασιλειάδη

Ο Δημήτρης Φραγκόπουλος, σχετικά με τις ιδέες του περί εκπαιδευτικών θεμάτων δεν περιορίζεται μονάχα στις παραπάνω καταθέσεις του. Είχε προτείνει, τότε, ότι πρέπει να συγκροτηθεί μια Εκπαιδευτική Επιτροπή, όπου θα συζητούνται πιθανές λύσεις για τα εκπαιδευτικά θέματα. Πιστεύει ότι η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση την οποία τόσο χρειάζεται η παιδεία μας, μπορεί κάλλιστα να πραγματοποιηθεί από μια Επιτροπή, απαρτιζόμενη από ικανά άτομα που έχουν ιδέες και δυναμισμό. 

Τι σκέπτεται ο κ. Φραγκόπουλος για την οικονομική και πολιτισμική κρίση στην Ελλάδα και τα επακόλουθά της στην ελληνική κοινωνία; Πώς αντιμετωπίζει τους «νεοπολίτες» Έλληνες που έχουν έρθει και εγκατασταθεί στην Πόλη; 

«Το καλοκαίρι, σε μια συνέντευξή μου, παρομοιάζοντας την Ελλάδα με καράβι που βουλιάζει, είχα πει ότι αυτό που κάνουμε σήμερα οι Έλληνες είναι, να του ανοίγουμε περισσότερες τρύπες για να βουλιάξει γρηγορότερα. Ήταν η εποχή που στον Πειραιά απεργούσαν οι ταξιτζήδες. Εμπόδιζαν τους τουρίστες να αποβιβαστούν και να μεταβούν στην Αθήνα. Μετά από τη συνέντευξή μου αυτή, έλαβα συγχαρητήρια τηλεφωνήματα. Ο μεγαλύτερος λόγος για την σημερινή οικονομική κρίση στην Ελλάδα είναι, από τη μια η επιμονή του έλληνα πολίτη να βολεύεται στο δημόσιο και από την άλλη η παθητικότητα της χώρας αυτής στην παραγωγή. Η κατάσταση αυτή εξυπηρέτησε τους πολιτικούς των προηγούμενων δεκαετιών, οι οποίοι αύξησαν μεν τις ψήφους τους, αλλά εις βάρος της μεσαίας τάξης, που αποδυναμώθηκε. 

»Ασφαλώς πρέπει να δημιουργηθεί κάποια υποδομή για τους έλληνες που θα μεταναστεύσουν στην Πόλη προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι ανάγκες τους. Οι άνθρωποι αυτοί πρέπει να κατευθύνονται σε συνειδητά προγραμματισμένες κατευθύνσεις...» Στο συνέδριο του 2006, είχαν γίνει προσεγγίσεις επί του θέματος. Οι έλληνες επιχειρηματίες που θέλουν να εγκατασταθούν στην Πόλη και να έχουν συνδιαλλαγές με τους Τούρκους, πρέπει να έχουν στήριξη από το Ελληνικό Προξενείο και τον Εμπορικό Ακόλουθο. Επίσης πρέπει να προσφέρουμε στήριξη στους νέους και όχι μόνο στους ηλικιωμένους. Πρέπει να βρούμε λύσεις στα προβλήματα της νέας γενεάς των Ρωμιών οι οποίοι θέλουν να επιστρέψουν στην Πόλη. […] Θα μπορούσε να ιδρυθεί κάποιο ορφανοτροφείο σε κάποιο κεντρικό σημείο της Πόλης κι όχι στην Πρίγκηπο. Τα παιδιά που θα ανατραφούν εδώ θα προσαρμοστούν στα δεδομένα της ελληνορθόδοξης κοινωνίας και θα χτίσουν τη ζωή τους στην Πόλη.» 

Ποιά είναι η γνώμη του κ. Φραγκόπουλου για την ΟΙΟΜΚΩ; (Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών). 

«Στηρίζω τις επαφές και την συνεργασία της ΟΙΟΜΚΩ με τους Ρωμιούς της Πόλης και τον ελληνισμό της διασποράς. Πρέπει όμως να γνωρίζουν καλά τα μέλη της ΟΙΟΜΚΩ και οι Πολίτες Ρωμιοί τα όρια μέσα στα οποία πρέπει να δραστηριοποιούνται. Μόνο αν κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση κι αν οργανωθούμε καλά, θα έχουμε καλά αποτελέσματα». 

Στην ερώτηση, «είστε απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής, πως αισθάνεστε περισσότερο; Μεγαλοσχολίτης ή Ζωγραφειώτης;» η απάντηση του κ. Φραγκόπουλου είναι: «Βεβαίως είμαι ευτυχής γιατί βρέθηκα απόφοιτος της Μ.Γ.Σ. Απέκτησα πολλά με την φοίτηση μου στη Μ. Σχολή. Πάνω από όλα όμως είμαι Ζωγραφειώτης. Τα περισσότερα χρόνια της ζωής μου τα αφιέρωσα στο Ζωγράφειο. Περισσότερο από όλους ανέβηκα τις φθαρμένες σκάλες του Ζωγραφείου, επί 35 ολόκληρα χρόνια. Τα σκαλοπάτια είναι οι μάρτυρές μου». 

Σύμφωνα με τον Δάσκαλο, και υπό το φως των επαφών και συνδιαλέξεών του στην Ελλάδα και στην Τουρκία, η μελλοντική εξέλιξη της κοινότητάς μας έχει να κάνει πρωτίστως: 

α) με την ύπαρξη κατάλληλων πολιτικών συνθηκών, 

β) την σωστή οργάνωση των κοινοτήτων, 

γ) την αναβάθμιση της παιδείας, και 

δ) την οικονομική ανάπτυξη της ελληνορθόδοξης κοινότητας. 

Απογευματινή (Κωνσταντινουπόλεως) 1 Νοεμβρίου 2013