ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Ο ΘΕΑΤΡΑΝΘΡΩΠΟΣ

Φωτό: Μάριος Βαλασόπουλος

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Την Κυριακή 14 Φεβρουαρίου 2016, το Ραδιόφωνο της Εκκλησίας 89,5 στο πλαίσιο της εκπομπής «Από Τέχνη σε Τέχνη», που μεταδίδεται κάθε Κυριακή 20:00-21:00, θα μεταδώσει σε επανάληψη εκπομπή με καλεσμένο τον σκηνοθέτη Βασίλη Παπαβασιλείου. Αφορμή είναι το ανέβασμα στο Θέατρο Τέχνης του έργου «Σιχτίρ ευρώ, μπουντρούμ δραχμή, θα πεις κι ένα τραγούδι» σε κείμενο, σκηνοθεσία και ερμηνεία Βασίλη Παπαβασιλείου. Η εκπομπή έχει θέμα: «Η διαδρομή του Βασίλη Παπαβασιλείου στο θέατρο και το έργο του» και την επιμελείται και την παρουσιάζει ο ιερέας και σκηνοθέτης π. Πέτρος Μινώπετρος. 

Και καθώς διαβάζω αυτά στο Δελτίο Τύπου του Ραδιοφώνου της Εκκλησίας, διαβάζω παράλληλα ότι ο Φωκίων Καπνίδης, αυτή η έξοχη περσόνα που δημιουργεί στη σκηνή της Φρυνίχου του Θεάτρου Τέχνης ο Βασίλης Παπαβασιλείου, κατέκτησε και τους Γάλλους. Έτσι, την ερχόμενη Τετάρτη 17 Φεβρουαρίου διοργανώνεται ημερίδα στο Γαλλικό Ινστιτούτο με αφορμή την παράσταση «Σιχτίρ ευρώ, μπουντρούμ δραχμή θα πεις κι ένα τραγούδι» και θέμα την επικαιρότητα της πολιτικής στο σύγχρονο θέατρο (ο τίτλος της ημερίδας είναι: "Πολιτικό Θέατρο ή Θέατρο του Ωραίου;). Το ίδιο βράδυ η παράσταση θα παρουσιαστεί στο θέατρο της Φρυνίχου με γαλλικούς υπέρτιτλους, αφού πολλοί καλεσμένοι θα είναι Γάλλοι, ανάμεσά τους καλλιτεχνικοί διευθυντές θεάτρων της Λιόν και του Παρισιού. Στον δε Βασίλη Παπαβασιλείου θα απονεμηθεί τιμητικά το μετάλλιο του Ιππότη Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλικής Δημοκρατίας. Φυσικά και το αξίζει αυτός ο μεγάλος θεατράνθρωπος, τον οποίο παρακολουθώ από το 1988. 

Τη διετία 1988 - 1990, με τον θεατρικό οργανισμό "Εποχή", ο Βασίλης Παπαβασιλείου, στο σημερινό θέατρο «Πορεία», στην Πλατεία Βικτωρίας, παρουσίασε εξαιρετικές παραστάσεις ευρωπαϊκού δραματολογίου, τις οποίες ρούφαγα κυριολεκτικά. Θυμάμαι σαν τώρα, την "Κληρονομιά του Μαριβώ", το "Πίστη, αγάπη, ελπίδα" του Έντεν Φον Χόρβατ (για τον ρόλο της στην παράσταση η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου βραβεύτηκε με το βραβείο Κάρολος Κούν Α’ γυναικείου ρόλου), το "Να βρείς τον εαυτό σου" του Λουίτζι Πιραντέλλο, το "Καλοκαίρι" του Έντουαρτ Μπόντ κ.ά. 

Θυμάμαι, επίσης, τις παραστάσεις του Βασίλη Παπαβασιλείου στο ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, την διετία 2004-2006: τον ανεπανάληπτο μονόλογό του «Ελένη» του Γιάννη Ρίτσου. την «Ψευτοϋπηρέτρια» του Μαριβώ (θεωρώ ότι στον Μαριβώ σκίζει!), «Αν μια νύχτα του χειμώνα», μια παράσταση βασισμένη στο έργο του Εντουάρντο ντε Φιλίπο «Ανθρωπος και αρχοντάνθρωπος» (που διασκεύασε και σκηνοθέτησε), το «Τέλος Καρναβαλιού» του Γκολντόνι. 

Ανασκαλεύοντας τη μνήμη, συνειδητοποιώ ότι το θέατρο του Βασίλη Παπαβασιλείου είναι ακριβό, γιατί ο ίδιος αμφισβητεί κάθε φορά τον εαυτό του και τον ρόλο του. Τα είχε πει σε μια παλιότερη συνέντευξή του: 

«Ανήκω σε εκείνους που συνεχίζουν να δυσπιστούν ενώ γνέφω καταφατικά στη δύναμη του θεάτρου. Το ερώτημα "πώς συμβαίνει θέατρο;" τίθεται για μένα κάθε φορά. Αυτός άλλωστε είναι ο λόγος ύπαρξης της τέχνης: να δημιουργεί τη θερμοκρασία και να προκαλεί την απόλαυση της ερώτησης. Αν υπάρχει ένα στοιχείο που προσδίδει μια ένταση σε αυτό που κάνω, είναι ο αγώνας για το ξεπέρασμα της δυσπιστίας... Και από προέλευση και από χαρακτήρα έχω τις προϋποθέσεις του (ασφυκτικά ενίοτε) διανοητικού ελέγχου αυτού που κάνω. Το θέατρο με δίδαξε κάτι: μπορεί να αθωώνει τον υποψιασμένο και να υποψιάζει τον αθώο. H ικανότητα προς παίγνιο, αυτό είναι το πιο σημαντικό στο θέατρο αλλά και στη ζωή». 

Άρα, το ερώτημα και το παιχνίδι πάνε μαζί! Μια ασυνήθιστη πρόκληση για ισορροπία. 

Ο Βασίλης Παπαβασιλείου είναι, θαρρώ, σαν τον σχοινοβάτη του Ζενέ, ο οποίος στο τέλος κάθε παράστασής του μας λέει: "Ήθελα μόνο να γράψω για την τέχνη σου ένα ποίημα που θα σε θερμάνει ολόκληρο, απ’ την κορφή ως τα νύχια. Ν’ αναφλεγείς ήθελα, όχι να σε διδάξω."