ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΕΡΓΑΜΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ: "ΚΟΣΜΟΥ ΛΥΤΡΟΝ"

Οι εκδόσεις ΕΥΕΡΓΕΤΙΣ της Ιεράς Μονής Αγίας Παρασκευής Μαζίου προέβησαν στην έκδοση (Μέγαρα 2014) ενός τρίτου κατά σειρά σπονδυλωτού έργου του Σεβ. Μητροπολίτου Γέροντος Περγάμου Ιωάννου, του σημαντικότερου ορθόδοξου θεολόγου και ενός από τους εν ενεργεία θεολόγους, στον οποίο γίνονται οι περισσότερες παραπομπές θεολογικών μελετών στις μέρες μας. 

Τα κείμενα του τόμου, ο οποίος ως διήκουσα έννοια φέρει τον τίτλο ΚΟΣΜΟΥ ΛΥΤΡΟΝ και αφιερώνεται στη μακαριστή αδελφή του Σεβασμιωτάτου Αγαθονίκη, αποτελούν μελέτες δημοσιευμένες κατά καιρούς σε επιστημονικά περιοδικά, εισηγήσεις σε συνέδρια, καθώς και εμπεριστατωμένες συνεντεύξεις. 

Παρά το γεγονός ότι τα θέματα, που αναπτύσσονται στα επιμέρους κεφάλαια, εκτείνονται από την κοσμολογία, τη σύγχρονη Ορθοδοξία και την οικουμενικότητα του Πατριαρχικού Θρόνου της Κωνσταντινουπόλεως, ο Σεβασμιώτατος σπονδυλώνει τις σκέψεις του, με συνέπεια και σ' αυτά τα κείμενα, πάνω σε θεμελιώδεις αρχές της πίστεώς μας. Τονίζει με έμφαση ότι ο Τριαδικός Θεός είναι η πηγή ουσιαστικής κοινωνίας της οικουμενικής Εκκλησίας και η επαγγελία της πραγματικής ελευθερίας για τον άνθρωπο. Αυτή η κοινωνία πραγματώνεται στον κόσμο στα πλαίσια της Εκκλησίας, όπου, με κέντρο την Ευχαριστία, συμμετέχουν οι πιστοί στην ελευθερία του Θεού. Σε συνάρτηση με τα ανωτέρω, ο Γέρων Περγάμου καταδεικνύει ότι κοινωνία και ελευθερία είναι έννοιες που δεν αλληλοαποκλείονται, εφόσον και οι δύο εκπορεύονται από τον Τριαδικό Θεό, γι' αυτό και οι πιστοί ακωλύτως μπορούν να τις αποδέχονται και να τις βιώνουν. Ωστόσο, καθώς ο Πατέρας, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα συνυπάρχουν ως ενότητα και ετερότητα, νοείται και η κοινωνία, επίσης, ως ενότητα και ετερότητα, διαφορά και σύμπνοια. Με άλλα λόγια, αφού τα θεία πρόσωπα είναι η πηγή της ενότητας και της ετερότητας, τα ίδια Τριαδικά πρόσωπα δημιουργούν και επιβεβαιώνουν την κοινωνία και τη διαφορετικότητά μας από τον Θεό, καθώς και τη διακριτότητα του ενός ανθρώπου από τον άλλο. 

Τα περιεχόμενα του τόμου έχουν ως εξής:

Εισαγωγή 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΠΡΩΤΟΝ 

Α. Κοσμολογία, Οικολογία και εν Χριστώ σωτηρία 

Α.1. Το οικολογικό πρόβλημα και η ευθύνη της Θεολογίας 

Α.2. Ο κόσμος ως κτίση: τα όρια και οι κίνδυνοι της κτίσεως 

Α.3. Ο άνθρωπος ως "Ιερεύς": η ελπίδα και "αποκαραδοκία" της κτίσεως 

Α.4. Αποκάλυψη και φυσικό περιβάλλον 

Α.5. Η Ορθοδοξία και το πρόβλημα της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος 

Α.6. Η ευχαριστηριακή θεώρησις του κόσμου και ο σύγχρονος άνθρωπος 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟΝ 

Β. Εκκλησιολογία 

Β.1. Πνευματολογία και εκκλησιολογία, εκκλησιολογικές συνέπειες δύο τύπων πνευματολογίας 

Β.2. Ο Συνοδικός Θεσμός. Ιστορικά, εκκλησιολογικά και κανονικά προβλήματα 

Β.3. Η Ευχαριστιακή Εκκλησιολογία στην Ορθόδοξη Παράδοση 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΤΡΙΤΟΝ 

Γ. Σύγχρονη Ορθοδοξία 

Γ.1. Η Ορθοδοξία και ο σύγχρονος κόσμος 

Γ.2. Μαρτυρία και διακονία της ορθόδοξης γυναίκας μέσα στην ενωμένη Ευρώπη: προϋποθέσεις και δυνατότητες 

Γ.3. 2000 χρόνια μετά... Διάσταση θεολογίας και ζωής! 

Γ.4. Η Ορθοδοξία σήμερα 

Γ.5. Η Ορθόδοξη Θεολογία και οι προκλήσεις του 21ου αιώνα 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΤΕΤΑΡΤΟΝ 

Δ. Οικουμενικότης 

Δ.1. Η έννοια της Οικουμενικότητας και το Οικουμενικό Πατριαρχείο 

Δ.2. Το παράδοξον της επιβιώσεως του Οικουμενικού Θρόνου 

Δ.3. Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ένα ιστορικό παράδοξο 

Δ.4. π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ· ο οικουμενικός διδάσκαλος 

Δ.5. Αλήθεια, Ανεκτικότητα και Μονοθεϊσμός. Είναι δυνατός ένας διαθρησκειακός διάλογος; 

Αντί Επιλόγου - Η ανακεφαλαίωση της μοίρας όλου του κόσμου!

Από το κείμενο του Σεβ. Περγάμου "Η έννοια της Οικουμενικότητας και το Οικουμενικό Πατριαρχείο", που ήταν μία ομιλία στο Ίδρυμα Γουλανδρή - Χορν το 1992. παραθέτουμε στη συνέχεια ένα απόσπασμα. 

«Η Εκκλησία είναι ο χώρος των πολλών που συνυπάρχουν με τον Ένα και εκφράζονται από αυτόν εν ελευθερία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία κρατεί με ευλάβεια την ισορροπία αυτή. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει τοποθετηθεί από την πρόνοια και το έλεος του Θεού στην θέση του πρώτου. Ταπεινωμένο εξωτερικά, για να μην ίσως επαρθεί, σταυρωμένο, ασκεί το χρέος του πρώτου ως ταπεινή διακονία. Το Γένος μας έχει το μέγα προνόμιο να έχει βγάλει από τα σπλάχνα του αυτόν τον πρώτο θρόνο της Ορθοδοξίας. Ας μη συντελέσει έναντι μικρών φιλοδοξιών και στενών εθνικισμών στην αποδυνάμωσή του. Δεν θα είναι αυτό απλή πράξη μητροκτονίας, αλλά πράξη αυτοκτονίας για το Γένος. Η δόξα του Πατριαρχείου μας είναι απαραίτητη για την επιβίωσή του. Σε μια εποχή που η Ορθοδοξία αντιμετωπίζει τόσους κινδύνους, μόνο η ενότητά της θα τη σώσει. Η ενότητα αυτή είναι αδιανόητη χωρίς το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Σε μια εποχή εξάλλου κατά την οποία ο Ελληνισμός καλείται να σώσει τον Ελλαδισμό, να περισώσει ό,τι απομείνει από τον Ελλαδισμό ο οποίος απειλείται, η σημασία ενός θεσμού ο οποίος είναι Ελληνικός χωρίς να είναι Ελλαδικός γίνεται πια πελώρια. Ας μην αφήσουμε τον στενό Ελλαδισμό να πνίξει τον ευρύτερο Ελληνισμό. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει ενσαρκώσει επί αιώνες τη γνήσια οικουμενική ιδέα του Ελληνισμού. Η ιδέα αυτή του δίνει το δικαίωμα και το χρέος να είναι υπηρέτης της γνήσιας οικουμενικής ιδέας, μιας ιδέας που γίνεται διαρκώς και πιο πολύ σημαντική, είτε ο κόσμος σπαράσσεται από διαιρέσεις, είτε βαδίζει προς ενότητες, όπως εκείνη της Ευρώπης. Το μέλλον ανήκει στην οικουμενική ιδέα. Σε μια οικουμενικότητα υγιά και γνήσια. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ως υπηρέτης της ιδέας αυτής, γίνεται σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά απαραίτητο για όλους. Και αν δεν υπήρχε θα έπρεπε να το είχαμε εφεύρει».