ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟ: Ένα δοξαστικό μοιρολόι για τον Παπαδιαμάντη από τον ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟ

Η ποιητική σύνθεση Κρούσμα (Κέδρος 2011) του Δημήτρη Κοσμόπουλου, εξεδόθη κατά ευτυχή συγκυρία στις 3 Ιανουαρίου του 2011, τη μέρα δηλαδή που έκλειναν 100 χρόνια από τον θάνατο του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη. 

Στην σύνθεση αυτή ο ποιητής μέσα από μια πρωτότυπη χρήση της ρυθμικής αγωγής και της έμμετρης πρσωδίας εκθέτει απογυμνωτικά την πορεία αυτογνωσίας του και τα αδιέξοδα της γενιάς του σε εκ βαθέων εξομολόγηση προς τον Παπαδιαμάντη. 

Διαβάστε περισσότερα για το Κρούσμα σε παλαιότερη ανάρτησή μας εδώ. 

Τον Απρίλιο του 2013 κυκλοφορήθηκε σε ειδική έκδοση από τον Δόμο η ποιητική σύνθεση του Δ. Κοσμόπουλου, με τίτλο: Κρυπτόλεξο σε εκδοτική επιμέλεια – αριστοτεχνική! - του διευθυντή των εκδόσεων Δόμος Δημήτρη Μαυρόπουλου. Ο πλήρης τίτλος του έργου είναι Κρυπτόλεξο, για την νύχτα της 2ας προς 3η Ιανουαρίου 1911. Εδώ ο Κοσμόπουλος αναφέρεται στην νύχτα του ψυχορραγήματος του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη στη Σκιάθο. Η σύνθεση είναι γραμμένη κατά τον τρόπο του Κανόνος ως προς την δομή της. Ξεκινά με δύο "Προοίμια", όπου αφηγείται το ποιητικό υποκείμενο. Τα υπόλοιπα 12 μέρη του ποιήματος είναι μια πρωτοπρόσωπη εξομολόγηση μέσα από θραύσματα αναμνήσεων, περιστατικών και μνήμης θανάτου αλλά και της ελπίδας συνάντησης με τον Χριστό του ίδιου του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη.

Μορφικά τα μέρη του ποιήματος είναι κατά πλειοψηφίαν σονέτα ή τερτσίνες. Τις μορφές αυτές ο ποιητής τις χρησιμοποιεί μ΄ έναν τρόπο σύγχρονο (με χάσματα, ανισοσυλλαβίες και διασκελισμούς, έτσι ώστε ενσωματώνοντας και θραύσματα της ποιητικής υμνογραφίας, αλλά και λέξεις του Αλεξάνδρου, δημιουργεί ένα εύρωστο ιδίωμα. 

Οι κριτικοί έχουν υμνήσει το τελευταίο αυτό πόνημα του Δ. Κοσμόπουλου. 

Ο εκδότης και μελετητής του έργου του Παπαδιαμάντη φιλόλογος και συγγραφέας Ν.Δ.Τριανταφυλλόπουλος σημείωσε εμφαντικά σε εκτενή κριτική του: "…Κανένας, από τον Πορφύρα και τον Μαλακάση του 1911 ώς τον τελευταίο του 2012, δεν συνόψισε εκστατικότερα και ουσιωδέστερα την βιοτή και την γραφή του Παπαδιαμάντη από το Κρυπτόλεξο του Δημήτρη Κοσμόπουλου… Ο Κοσμόπουλος έγραψε για τον Παπαδιαμάντη το καλύτερο ως τώρα μοιρολόγι. Καλύτερο γιατί το τραγούδησε επ΄ ελπίδι." 

Ο Δημήτρης Ελευθεράκης κατακλείει την κριτική του ως εξής: 

«Το Κρυπτόλεξο του Δημήτρη Κοσμόπουλου με αφήνει με τη βεβαιότητα ότι εκείνος που κατοικεί μες στο ποίημα έχει μία ειλικρινή αίσθηση της ατομικής, δηλαδή καλλιτεχνικής του ευθύνης, στο βαθμό που αντιλαμβάνεται ότι η γλώσσα είναι κάτι πολύ σοβαρό για να παραμείνει αποκλειστικά ατομική υπόθεση, στο βαθμό που, με άλλα λόγια, γνωρίζει από πού ξεκινά το κρυπτόλεξο και πού απευθύνεται». 

Ο Γιάννης Ευσταθιάδης στο δικό του …μουσικό κριτικό σημείωμα σημειώνει: 

«Ο Κοσμόπουλος παραμένει ένας πιστός του Θεού, αλλά, παράλληλα, κι ένας πιστός της γλώσσας, φτιάχνοντας με ικανότητα λεπτουργού τις λεκτικές αγιογραφίες του… σήμερα μπορώ να δηλώσω πως είμαι, με πραγματικό σεβασμό, ακροατής της μουσικής ενός πραγματικά σημαντικού έλληνα ποιητή: του Δημήτρη Κοσμόπουλου». 

Ο Λευτέρης Παπαλεοντίου αποτιμά αυτή την εργασία ως εξής: 

«Ο Δ. Κοσμόπουλος πέτυχε με το Κρυπτόλεξό του να αλιεύσει τις κατάλληλες λέξεις από την πλούσια κληρονομιά της λογοτεχνικής ή άλλης παράδοσης, κατεξοχήν από το συγγραφικό έργο του Παπαδιαμάντη, κατόρθωσε να αναβαπτίσει τη γραφή και τον στίχο του αξιοποιώντας με μαεστρία την προσωδία και μπολιάζοντας τον ελεύθερο στίχο με ποικίλους ρυθμούς και με ρίμες, κατάφερε να μνημειώσει λογοτεχνικά το πρόσωπο του σκιαθίτη συγγραφέα, αναπαλαιώνοντας και ανανεώνοντας παλίμψηστα υλικά, θεματικά και τεχνοτροπικά μοτίβα, από το λογοτεχνικό εργαστήρι του κυρ Αλέξανδρου, για να ενοφθαλμιστούν και να γίνουν ένα γοητευτικό και λειτουργικό αμάλγαμα στην ποιητική του νεότερου ποιητή. Πρόκειται για μια ευτυχισμένη συνάντηση, μια δημιουργική συνομιλία ανάμεσα στον κορυφαίο διηγηματογράφο και σε έναν σημαντικό ποιητή της νεότερης γενιάς, που προσέγγισε με αγάπη, μεράκι και καλλιτεχνική μαεστρία το λογοτεχνικό του ίνδαλμα».

Ο Αλέκος Ε. Φλωράκης παρασύρεται από τον ποιητικό λόγο του Κοσμόπουλου και ρεμβάζοντας γράφει: 

«Καθισμένος εγώ μπροστά στη θάλασσα, «επί την ηλίου δύσιν», τελειώνω την ανάγνωση, ή μάλλον την αποκρυπτογράφηση, του Κρυπτόλεξου και των κεκρυμμένων πίσω απ’ τις λέξεις νοημάτων του. Φως εσπερινόν, ιλαρόν όμως. Ο κυρ Αλέξανδρος υποψάλλει τον επιλύχνιο ύμνο της επίγειας οδοιπορίας του, μέσ’ από την αριστοτεχνική παρασημαντική του Κοσμόπουλου. Παρασημαντική παραμυθίας, εξόδιος και μαζί αναστάσιμη, για τον κάθε οδοιπόρο του νυν. Ο Κοσμόπουλος, αντάξιος εκείνου λαμπριάτικος ψάλτης, μας αποκαλύπτει εν τέλει το κεκρυμμένον: ότι ο Άδης κατεπόθη. Ο λόγος του είναι κάλεσμα («κρούσμα») γλυκύφθογγο και θριαμβικό· παννυχίδα εις ήχον δεύτερον, που νεκρώνει τον θάνατον διά του θανάτου: 

«Έρωτα των ερώτων ευδοκείς, ώστε η καταστροφή των λόγων, να είναι κάλεσμα. 

Τραπέζης ουρανίου τρυφή, ο χαμός». 

Ο Νίκος Νικολάου –Χατζημιχαήλ αναφέρεται – άξιον και δίκαιον - και στο καλαίσθητο της έκδοσης του Κρυπτόλεξου: «Το τυποτεχνικό μέρος της έκδοση είναι επίσης, ένα αριστούργημα. Για ακόμα μια φορά διαπιστώνω ότι η ομορφιά κρύβεται πίσω από τα πιο απλά πράγματα. Ο Δημήτρης Μαυρόπουλος, των εκδόσεων Δόμος στον οποίο αφιερώνεται, έβαλε όλο το μεράκι, το ταλέντο και την αγάπη του σ΄αυτό το βιβλιαράκι των είκοσι δύο σελίδων για να χωρέσει αυτό το εξαίσιο μοιρολόι του Δημήτρη Κοσμόπουλου». 

Το Κρυπτόλεξο παρουσιάστηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2013 στο Σπίτι της Κύπρου και τα σχετικά με την εκδήλωση εκείνη μπορείτε να δείτε εδώ. 

Σίγουρα πρόκειται για το πλέον Δοξαστικό μοιρολόι του Παπαδιαμάντη. Πρέπει να το ψέλνουμε τουλάχιστον κάθε χρόνο, 2 προς 3 Ιανουαρίου, την βραδιά της κοίμησης του κυρ Αλέξανδρου, προσευχόμενοι για την ανάπαυσή του αλλά και για την ανάπαψη της δικής μας ψυχής, από τον τάραχον του ματαίου τούτου κόσμου.