Μουσικές εικόνες των δρόμων της Θεσσαλονίκης

Του Δρ. Σωτήρη Δεσπότη 

Μουσικολόγου - Συνθέτη 

Πάντοτε με σαγήνευε και με σαγηνεύει η τέχνη των πλανόδιων μουσικών. Όλων αυτών που γίνονται ένα με την καθημερινότητά σου, με έναν τρόπο ευγενικό, αυθόρμητο, ειλικρινή. Των μουσικών αυτών που με τη φιλοσοφία τους «σπάνε» τους τοίχους των συναυλιακών αιθουσών και γίνονται ένα με το καθημερινό του είναι σου. 

Των μουσικών που σε απόσταση μικρότερη του μέτρου μοιράζονται τη μουσική τους μαζί σου, με τρόπο που αισθάνεσαι πολλές φορές μέλος του μουσικού τους συνόλου. 

Το βιώνεις ξεκάθαρα ότι έχουν φτιάξει το δικό τους μικρόκοσμο και αναπνέουν μέσα σε αυτόν, δημιουργώντας τέχνη και οργανώνοντας στοιχεία της υπόστασής τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι του τόπου. 

Μου αρέσει να χάνομαι περπατώντας μέσα στους δρόμους και τα σοκάκια της πόλης και να γίνομαι μάρτυρας μουσικών καταθέσεων σε μορφή μονόλογου, όπου ένας μουσικός μέσα από το μουσικό του όργανο εξομολογείται τα της ψυχής του, τόσο μέσα από γνωστές όσο και λιγότερο γνωστές συνθέσεις ή και αυτοσχεδιάζοντας, ή σε μορφή διαλόγου, όπου δύο όργανα ή και δύο φωνές διαλογικά ακούγονται ή και ταυτόχρονα, ή και με μορφή μουσικής πολυφωνίας όπου περισσότερα όργανα συνυπάρχουν χτίζοντας τα μουσικά οικοδομήματα διαφόρων μουσικών ειδών όπως: Τζαζ, ροκ, κάθε λογής παραδοσιακά τραγούδια από διάφορες περιοχές της γης μας, ρυθμικά μοτίβα παρουσιασμένα από κρουστά όργανα, μουσικές έθνικ-μελωδίες από διάφορες γωνιές του πλανητικού μας χωριού- γεμίζουν ηχοχρωματικά μέσα από μεγάλη ποικιλία διαφορετικών οργάνων: πνευστών, κρουστών, εγχόρδων, ακόμη και αυτοσχέδιων μουσικών οργάνων, την όψη της κάθε γωνιάς της αγοράς. Είτε μιλάμε για πλατείες, είτε για σοκάκια, είτε ακόμη για παγκάκια, κάνουμε λόγο για μια εφήμερη συναυλιακή σκηνή, όπου το εισιτήριο δεν είναι υποχρεωτικό, αν θες όμως, δίνεις κάτι για το φαγητό των μουσικών και πολλές φορές των γλυκών κουταβιών που τους συντροφεύουν. 

Φοιτητές, ανήλικοι και ενήλικοι μουσικοί, δεξιοτέχνες, εμπειροτέχνες και πολλές φορές φτασμένοι δεξιοτεχνικά μουσικοί, είναι οι πρωταγωνιστές των άνευ στέγης απρογραμμάτιστων αυτών συναυλιών.

Κοντοστέκομαι και απλά αφήνομαι στο μουσικό τους κάλεσμα. Ένα κάλεσμα αυθεντικό, γνήσιο, αυθόρμητο, ειλικρινές, απαλλαγμένο από το μικρόβιο της τελειότητας που επιδιώκεται στα στουντιακά ηχογεγονότα και τις συναυλιακές εκδηλώσεις, καθώς και του φόβου του ενδεχόμενου λάθους που μπορεί να αμαυρώσει την εικόνα των ερμηνευτών στους ακροατές. Ούτε ηχολήπτες, ούτε φροντιστές σκηνής, ούτε σκηνοθετικά πλάνα, υπάρχουν ως βοηθητικά στοιχεία στους πλανόδιους μουσικούς για ένα πιο ακουστικά επιτηδευμένο ηχητικό αποτέλεσμα. Οι μουσικές ικανότητες, το χιούμορ, σε περίπτωση λάθους, και η κατάθεση ψυχής είναι τα μόνα εφόδια των πλανόδιων μουσικών. 

Αυτό είναι το μεγαλείο των πλανόδιων ερμηνευτικών καταθέσεων, που με αρχοντιά βιοπορίζονται μιας και δημιουργούν τέχνη. 

Μόλις άκουσα έναν αυτοσχεδιασμό τζαζ από έναν απίστευτο σαξοφωνίστα και ανηφορίζω την οδό Αγίας Σοφίας. Πλησιάζω τον εμβληματικό ναό της Του Θεού Σοφίας. Αρχιτεκτονικές μυρωδιές Κωνσταντινούπολης. Αυτό που συναντώ είναι κάτι πολύ όμορφο και συγκινητικό. Μπροστά μου λιτανεύεται μία εικόνα. Το άκουσμα των θυμιατών είναι ιδιαιτέρως επιβλητικό. Σε συνδυασμό με αυτά που ακούω από τους ψάλτες μεταφέρομαι σε βυζαντινά σοκάκια. Να, λοιπόν, που συχνά πυκνά συναντούμε θρησκευτικές πομπές-λιτανείες εικόνων και σκηνωμάτων αγίων, ακούγοντας το βυζαντινό μέλος. Οι θρησκευτικές αυτές πομπές γίνονται για πολλούς λόγους. Για να τιμηθεί με τον τρόπο αυτό η εορτή ενός αγίου ή ενός θρησκευτικού γεγονότος, για να «αγιαστεί» ο τόπος, για την ικεσία να χαρίσει ο Θεός υγεία στο λαό, ειδικά όταν αυτός μαστίζεται από μία μεταδοτική ασθένεια, για να βοηθήσει ο Θεός σε κάποια καιρικά φαινόμενα, όπως η αναβροχιά και για άλλους λόγους. 

Ιδιαιτέρως συγκινητική εικόνα. Οι εκκλησιαστικοί φορείς βγαίνουν εκτός ναών και προσεύχονται. Ένα μήνυμα αγάπης και ενδιαφέροντος για το ποίμνιο. Και να χαθείς θα έρθω να σε βρω είπε ο Κύριος και να που γίνεται πράξη. Να, λοιπόν, η πεμπτουσία της πίστης μας σκέφθηκα κατηφορίζοντας το στενό της οδού Παύλου Μελά. 

Το παιάνισμα της μπάντας του δήμου βίαια διέκοψε τις σκέψεις μου. Πνευστά και κρουστά όργανα παρουσιάζουν ένα εμβατήριο. Κατευθύνονται προς τον ναό. Θα συνοδεύσουν τη θρησκευτική πομπή τιμώντας με την παρουσία τους τον εορτασμό. 

Με την παρουσία της μπάντας όλα έγιναν πιο μεγαλοπρεπή, πιο φωτεινά. Όλα έγιναν ένα. Βυζαντινό μέλος, μπάντα, λαός, ιερείς, το άκουσμα κάποιων μουσικών από το βάθος της παράπλευρης οδού-μάλλον ροκ μπαλάντα παρουσιάζουν-μια μεγάλη γιορτή. Αυτό θα πει κοινωνία προσώπων. Πραγματικά ένα μεγαλείο μουσικής, ποίησης, ανθρώπινου βιώματος. 

Γέμισα ήχους και συναισθήματα. Αισθάνομαι πολύ όμορφα, μοναδικά. Γέμισε ο κόσμος ήχους!!! 

Είχα πολύ καιρό να ζήσω τέτοιου είδους εικόνες. Η τελευταία φορά που έζησα τέτοιες μουσικές στιγμές ήταν πριν τέσσερις, περίπου, μήνες. Όταν, μια ομάδα παιδιών κρατώντας τρίγωνα έψελναν τα κάλαντα. Από μαγαζί σε μαγαζί, από πόρτα σε πόρτα. Με τις φωνούλες τους και τα τριγωνάκια τους ομόρφαιναν την εορτή των Χριστουγέννων. Κάλαντα ψάλλονται, επίσης, την Πρωτοχρονιά, τα Φώτα και του Λαζάρου, στην πόλη της Θεσσαλονίκης. 

Τότε γεμίζει η πόλη για λίγες ώρες με μικρούς πλανόδιους μουσικούς που μας κάνουν πιο χαρούμενες τις εορτές. Ίσως, γιατί με την αθωότητά τους μας ταξιδεύουν στη δική μας παιδική ηλικία…Ίσως… 

Η μουσική εκτός στέγης σπάει ταξικές και κοινωνικές διακρίσεις, ταμπού και προκαταλήψεις. Δεν μετράνε καταγωγές και χρώμα δέρματος, η οικονομική ευρωστία ή η πενία. Όλοι γίνονται ένα. Από τον ερωτευμένο που κάνει καντάδα στην αγαπημένη του, εξομολογούμενος τον έρωτά του, μέχρι και την παρέα φίλων που σιγοτραγουδούν ψαρεύοντας στο λιμάνι της πόλης. Από τη λιτανεία με την παρουσία της μπάντας μέχρι και τον κάθε μορφής μουσικό που βρίσκεται σε κάθε γωνιά της πόλης, όλοι γίνονται ένα, μιας και ο ήχος ενώνει όλους με τον ίδιο τρόπο. Δίκαιη η μοιρασιά γλυκών αισθήσεων, αναμνήσεων, ονείρων! 

Και εγώ πλουσιότερος ήχων, εικόνων και σκέψεων, περιδιαβαίνω την πόλη, περιδιαβαίνοντας τη δική μου ζωή, κάνοντας όλα αυτά δική μου ιστορία.