Søren Kierkegaard: Τα κρίνα του αγρού και τα πετεινά του ουρανού

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

«Χαρούμενοι αγωνιστές/αγωνίστριες», η ονομασία ομάδων και κατασκηνωτόπουλων χριστιανικών οργανώσεων ή Μητροπόλεων. 

Γέροντες, πνευματικοί, μοναχοί, μοναχές, μιλούν στις μέρες μας με περισσή ευκολία για την «χαρά» του Χριστού, λες και την έχουν στην …τσέπη τους. Αφήνω που οι ίδιοι είναι απολύτως καταθλιπτικοί. 

Έξαλλοι, λοιπόν, λόγοι περί χαράς, άνευ αντικρίσματος, αφού όσοι τους ακούνε όχι μόνο δεν γίνονται χαρούμενοι, αλλά αντιθέτως σκυθρωπάζουν έτι μάλλον. Κι αυτό διότι οι «πνευματικοί» αυτοί λόγοι περί χαράς είναι κενοί περιεχομένου. Ακόμη κι αυτοί που θέλουν να "απενοχοποιήσουν" τη χαρά, εξαντλούνται σε αφόρητες κοινοτοπίες. 

Καταφεύγουμε – ευτυχώς! – στον Søren Kierkegaard, με αφορμή την νέα, εξαιρετική έκδοση του ιδρύματος «Άρτος Ζωής», που διευθύνει με λογισμό και μ’ όνειρο ο Σταύρος Ζουμπουλάκης. Πρόκειται για Τα κρίνα του αγρού και τα πετεινά του ουρανού, του Σαίρεν Κίρκεγκωρ (1813-1855), ο οποίος ήταν Δανός φιλόσοφος και θεολόγος, ποιητής, κοινωνικός κριτικός και θρησκευτικός συγγραφέας και θεωρείται ως ο πρώτος υπαρξιστής φιλόσοφος. 

Πρέπει να σημειωθεί ότι το 1840 εγγράφηκε στο Βασιλικό Ποιμαντικό Σεμινάριο, όπου μία από τις υποχρεώσεις του ήταν η συγγραφή κηρυγμάτων και η αξιολόγηση των κηρυγμάτων συμφοιτητών του. Η συστηματική του ενασχόληση με το κήρυγμα τον έκανε να αναστοχαστεί με μοναδικό τρόπο τη φύση, τη μορφή, το περιεχόμενο, τα όρια και το ύφος του αυθεντικού κηρυγματικού λόγου. Τα θρησκευτικά έργα του Κίρκεγκωρ, στα οποία ανήκουν και οι τρεις θεοσεβείς λόγοι της παρούσας έκδοσης, έχουν ασκήσει ιδιαίτερη επιρροή στη διαμόρφωση του κηρυγματικού λόγου στη Δύση και έχουν γονιμοποιήσει τον φιλοσοφικό στοχασμό. 

Οι «τρεις θεοσεβείς λόγοι» του Søren Kierkegaard, εκδόθηκαν από τον «Άρτο Ζωής» (2018) στη σειρά Βιβλιοθήκη του Κηρύγματος, σε μετάφραση Βασιλικής Τσακίρη, η οποία επιμελήθηκε, επίσης, τις σημειώσεις και το επίμετρο. 

Λέει ο Κίρκεγκωρ, σ’ έναν απ’ τους λόγους του αυτούς: «Τι είναι η χαρά ή τι σημαίνει να είναι κάποιος χαρούμενος; Σημαίνει να είναι αληθινά παρών στον εαυτό του». Που σημαίνει να μην υπεκφεύγει, να μην προσπαθεί αποδράσει από τον εαυτό του, μεταθέτοντας το «βάρος» της χαράς έξω από τον εαυτό. Παραμένεις παρών στον εαυτό σου εν Θεώ, κι αυτό είναι το δύσκολο. 

Η καθεαυτή χαρά για τον Κίρκεγκωρ είναι αποτέλεσμα μιας βασικής προϋπόθεσης: να είναι απροϋπόθετη, όπως το λουλούδι και το πουλί είναι απροϋπόθετα χαρούμενα. Γιατί απ’ το πουλί και το λουλούδι καλούμαστε να μάθουμε τη σιωπή, την υπακοή και τη χαρά! Με άλλα λόγια, εμείς οι άνθρωποι μπορούμε και πρέπει να επιλέγουμε τον εαυτό μας, και με αυτόν τον τρόπο και μόνο να γινόμαστε τελικά ο εαυτός μας. 

Ας διαβάσουμε προσεκτικά τον Κίρκεγκωρ.