Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΕ ΡΟΛΟ "ΚΑΤΑΚΤΗΤΗ" ΣΤΗΝ "ΓΑΛΛΙΚΗ ΣΟΥΙΤΑ" ΤΟΥ SAUL DIBB

Ἕλενα Χατζόγλου 

Γαλλικὴ σουίτα

Ἡ μουσικὴ σὲ ρόλο «κατακτητῆ». 

Ἡ κινηματογραφική ταινία «Γαλλική σουίτα», ἡ ὁποία προβλήθηκε πρόσφατα στους κινηματογράφους, σὲ σκηνοθεσία Saul Dibb καὶ μὲ πρωταγωνιστὲς τοὺς Michelle Williams, Matthias Schoenaerts, Kristin Scott Thomas, ἀποτελεῖ τὴν μεταφορὰ στὴ μεγάλη ὀθόνη τοῦ ὁμότιτλου λογοτεχνικοῦ βιβλίου (ἑλλ. μετ. Ἔφη Κορομηλᾶ, ἐκδ. Πατάκης, Ἀθήνα, 2015), διεθνοῦς ἀποδοχῆς, τῆς Ἰρὲν Νεμιρόβσκυ (1903-1942). 

Στὴν ταινία ἐκτυλίσσονται γεγονότα ἀπὸ τὴν ἔναρξη τοῦ β΄ παγκοσμίου πολέμου (1939-40) καὶ τὴ γερμανικὴ κατοχὴ στὴ γαλλικὴ ἐπαρχία, μὲ ἐπίκεντρο τὴ ζωὴ μιᾶς νεαρῆς Γαλλίδας καὶ ἑνὸς Γερμανοῦ ὑπαξιωματικοῦ. Στὴν πραγματικότητα ὅμως τὸ ἔργο πραγματεύεται τὸ θέμα τῆς ἐπίδρασης ποὺ ἀσκεῖ ἡ μουσικὴ στὸν βαθύτερο ψυχισμὸ τῶν ἀνθρώπων καὶ στὶς σχέσεις τους. Ἡ «Γαλλικὴ σουίτα» εἶναι ἡ μουσικὴ σύνθεση τὴν ὁποία προσπαθεῖ νὰ ὁλοκληρώσει ὁ Γερμανὸς Μπροῦνο στὴ γαλλικὴ πόλη Μπυσί, στὸ σπίτι ὅπου διαμένει ἡ Λουσὶλ μὲ τὴν πεθερά της καὶ ὅπου «φιλοξενεῖται» πρόσκαιρα καὶ ἐκεῖνος κατὰ τὴ γερμανικὴ κατοχὴ στὴ Γαλλία. 

Μέσα ἀπὸ τὶς λεπτομέρειες ποὺ ἀφοροῦν τὴ ζωὴ τῆς πολυπρόσωπης αὐτῆς κοινωνίας, μέσα ἀπὸ τὶς ἀντιδράσεις τῶν ἀνθρώπων -ποὺ ἀναδεικνύονται μὲ τὴν καταλυτικὴ δύναμη ἀστάθμητων παραγόντων, ὅπως εἶναι ὁ πόλεμος, ἡ προσφυγιά, ἡ βίαιη εἰσβολὴ κατακτητῶν στὴν ἰδιωτικότητά τους κ.λπ.- κυριαρχεῖ βαθύτερα ἡ παντοδυναμία τῆς μουσικῆς. Ἡ μουσική, κατὰ τὴ συγγραφέα τοῦ ἔργου, ὑφέρπει καὶ διαμορφώνει τὸν ψυχισμὸ τῶν ἀνθρώπων. Σμιλεύει τὴ συνείδηση καὶ τὸ ὑποσυνείδητό τους χωρὶς νὰ τὸ ἀντιληφθοῦν ἐν μέσῳ τῆς τραγικότητας ποὺ βιώνουν. Ὁ Γερμανὸς Μπροῦνο ἀνθίσταται στὸ ἀπάνθρωπο «πρόσωπο» τῆς διατεταγμένης ὑπηρεσίας τὴν ὁποία ἐπιτελεῖ, διατηρεῖ τὴν εὐαισθησία καὶ τὴν ἀνθρωπιά του, καὶ αὐτὸ γιατὶ ἔχει ἐμποτισθεῖ βαθιά, ὑπαρξιακὰ ἀπὸ τὴ δύναμη τῆς μουσικῆς. Ἡ ταινία ἀποτελεῖ ὄχι τόσο ἕνα αἰσθηματικὸ δράμα, βασιζόμενο στὸν ἀνεκπλήρωτο ἔρωτα τῶν πρωταγωνιστῶν, οὔτε μόνο μία ἀντιπολεμικὴ ἀντιναζιστικὴ κραυγή, ὅσο κι ἂν ἀποτυπώνει ρεαλιστικὰ διάφορες λεπτομέρειες τοῦ β΄ παγκοσμίου πολέμου. Κυρίως, καὶ κάτω ἀπὸ τὰ ἐπιφαινόμενα, ποὺ εἶναι τὰ ἠχηρὰ γεγονότα -ἱστορικὰ ἢ προσωπικὰ τῶν ἡρώων- ἀντηχεῖ τὸ μεῖζον θέμα, ποὺ δὲν εἶναι ἄλλο ἀπὸ τὴ μουσική. 

Ποιάν ἐξανθρωπιστικὴ δύναμη μπορεῖ νὰ ἐμπεριέχει ἡ μουσική, ὥστε νὰ διατηρεῖ «ζωντανὴ» τὴν ψυχὴ ἑνὸς ἀνθρώπου μέσα σὲ ἕνα ζοφερὸ περιβάλλον καὶ ἕνα κτηνῶδες καθῆκον; Ποιά μετουσίωσή της σὲ πνευματικὴ φλόγα μπορεῖ νὰ συντελεῖται, ὥστε νὰ γίνεται ὁμοούσια μὲ τὸ πνευματικὸ φῶς, τὸ ὁποῖο ἀποτρέπει τὴ βύθιση τῆς ψυχῆς στὸ σκοτάδι τῆς ἐξαχρείωσης; Πῶς μπορεῖ ἡ μουσικὴ νὰ ἐμπνεύσει καλοσύνη, συμπόνοια, ἔρωτα, κατανόηση, ὅταν ὅλα γύρω εὐνοοῦν τὴν ἐξαχρείωση; Σ’ αὐτὰ τὰ μᾶλλον ρητορικὰ ἐρωτήματα προσπαθεῖ νὰ δώσει ἀπαντήσεις ἡ ταινία περισσότερο, παρὰ νὰ προβάλει μία ἀκόμη δραματικὴ ἱστορία ἀτελέσφορου ἔρωτα λόγῳ τοῦ πολέμου. 

Ὁ δραματικὸς τόνος ὑποχωρεῖ, ἢ καλύτερα συνεπικουρεῖ ἀθόρυβα τὴ θριαμβικὴ κυριαρχία τῆς μουσικῆς τέχνης. Ἡ ἐπιβολή, ἡ ὑποχρεωτικὴ κατοχή, ὁ φόβος, ὅλα τὰ δεινὰ ποὺ φέρνει μαζί του ὁ εἰσβολέας, ἀποδυναμώνονται μπροστὰ στὴ δύναμη τῆς τέχνης αὐτῆς, ἡ ὁποία πλάθει συναισθήματα, ἑνώνει τὶς ψυχές, ἐπουλώνει βαθιὰ τραύματα. Καὶ παρὰ τὶς ἀντιξοότητες, στὸ τέλος τῆς ταινίας παίρνει τὴ μορφὴ τοῦ ὁλοκληρωμένου πιὰ μουσικοῦ ἔργου «Γαλλικὴ σουίτα» καὶ εἰς πεῖσμα τῆς ματαιότητας τοῦ πολέμου γίνεται ὁ ἀβίαστος νικητής, δυνατότερος καὶ ἀπὸ τὸν πιὸ ἐπιβλητικὸ κατακτητή.