Η ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΛΙΤΥΟΣ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ

φωτογραφίες: Ιδιωτική Οδός

Χθες βράδυ στον αρχαιολογικό χώρο της Νότιας Κλιτύος της Ακροπόλεως, κοντά στο Αρχαίο θέατρο του Διονύσου, ο Αισχύλειος λόγος και η μουσική ακούστηκαν μετά από πολλούς αιώνες, για πρώτη φορά.

Ήταν μια συναυλία - σταθμός, θα την λέγαμε, που διοργανώθηκε από το Μέγαρο Μουσικής σε συνεργασία με το μη Κερδοσκοπικό Σωματείο Διάζωμα. Να θυμίσουμε ότι η Κίνηση Πολιτών «Διάζωμα» με πρόεδρο τον Σταύρο Μπένο, απ' τους λίγους πολιτικούς με αληθινές ευαισθησίες για τον πολιτισμό και ανάλογο έργο, δημιουργήθηκε με στόχο τη μελέτη και ανάδειξη των αρχαίων ελληνικών θεάτρων.

Έτσι μετά τα τρία ‘ταξίδια’ σε ισάριθμα αρχαία θέατρα της χώρας, στη Μαρώνεια, τη Μεσσήνη και την Κω, χθες βράδυ (22 Σεπτεμβρίου στις 8) ήταν η σειρά του αρχαιότερου και συμβολικότερου θέατρο του αρχαίου ελληνικού κόσμου, εκεί όπου ακούστηκε πρώτη φορά ο λόγος των μεγάλων τραγικών ποιητών, στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης.

Η ξεχωριστή συναυλία πραγματοποιήθηκε σε μια ειδικά διαμορφωμένη εξέδρα μπροστά από το αρχαίο θέατρο, το οποίο ημέρα με την ημέρα αποκτά όλο και πιο πολύ την εικόνα που είχε την εποχή της δημιουργίας του (4ος αι. π.Χ.), χάρη στις αναστηλωτικές εργασίες που έχουν αρχίσει εδώ και ένα χρόνο και προβλέπεται να ολοκληρωθούν ύστερα από μια πενταετία.

Ήχος πρώτος ο ήχος των κρουστών με το πιο δημοφιλές έργο στην ιστορία των κρουστών ερμηνευμένο από τον δεξιοτέχνη Δημήτρη Δεσύλλα. Το Psappha για σόλο κρουστά,  από τις σημαντικότερες συνθέσεις της εργογραφίας του μεγάλου έλληνα δημιουργού Ιάνη Ξενάκη για κρουστά είναι μια σύνθεση ιδιαιτέρως απαιτητική, υψηλών τεχνικών δυσκολιών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο ερμηνευτής, καλείται ο ίδιος να επιλέξει το σετ των οργάνων που θα χρησιμοποιήσει στην εκτέλεση του έργου. Η επιλογή του τίτλου «Ψάπφα» από τον Ξενάκη, που δεν είναι άλλος από το αρχαίο όνομα της μεγάλης ποιήτριας Σαπφούς, αποτελεί έμμεση αναφορά στο ρυθμό  των ποιημάτων της, τον οποίο ο συνθέτης φαίνεται να ακολουθεί και στη σύνθεση, που χαρακτηρίζεται από τα ρυθμικά σχήματα και τους πολλούς τονισμούς. Δημιουργία του 1975, η Psappha πρωτοπαρουσιάστηκε το 1976 στο Λονδίνο και είναι αφιερωμένη σε έναν από τους πιο δημοφιλείς ευρωπαίους σολίστ, τον  κρουστό Σύλβιο Γκουάλντα, στενό συνεργάτη του Ξενάκη, πλάι στον όποιο μαθήτευσε και ο Δημήτρης Δεσύλλας, του οποίου η ερμηνεία ήταν για άλλη μια φορά διεγερτική! Εννοώ πως επειδή ο Δεσύλλας μετέχει ψυχή τε και σώματι στην εκτέλεση του έργου, αυτό περνάει στο ακροατήριο ωσεί φλόγα πυρός.

Γιώργος Κουρουπός και Τάσος Αποστόλου

Ακολούθησε ο Μονόλογος από τον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου για φωνή, κρουστά και ηχογραφημένους ήχους σε πρώτη παγκόσμια παρουσίαση του συνθέτη Γιώργου Κουρουπού, ο οποίος γιορτάζει φέτος τα 70 χρόνια του.

Για το Μονόλογο αναφέρει ο συνθέτης: «Το έργο, όπως υποδεικνύει και ο τίτλος, βασίζεται σε δύο μονολόγους του Προμηθέα: τον πρώτο μονόλογο, πριν από την άφιξη του χορού των Ωκεανιδών και τον τελευταίο σύντομο μονόλογο με τον οποίο κλείνει το έργο. Ενδιάμεσα υπάρχει ένα μικρό intermezzo με σόλο κρουστά. Η φωνή άλλοτε στηρίζεται στο αρχαίο αυθεντικό κείμενο και άλλοτε στη μετάφραση με τρόπο ώστε η νοηματική του συνέχεια να μην διαταράσσεται. Ο τραγουδιστής άλλοτε απαγγέλλει ως πρόζα, άλλοτε τραγουδά και άλλοτε χρησιμοποιεί το ενδιάμεσο είδος του μιλητού - τραγουδιστού («Sprechgesang»). Τα κρουστά άλλοτε σχολιάζουν και υπογραμμίζουν το λόγο, άλλοτε αυτονομούνται και μετέχουν στη γενική δραματική κατάσταση την οποία υπηρετούν οι μαγνητοφωνημένοι ήχοι». Το έργο ερμήνευσαν ο σολίστ των κρουστών Δημήτρης Δεσύλλας και ο λυρικός τραγουδιστής Τάσος Αποστόλου.

Ο Τάσος Αποστόλου υπερέβη εαυτόν, θα λέγαμε, κατά την ερμηνεία του έργου, αφού η παρτιρούρα απαιτούσε την κίνησή του σε μεσαίες και υψηλές γι' αυτόν φωνητικές περιοχές, με δεδομένο ότι ο Αποστόλου είναι μπασοβαρύτονος. Η ερμηνεία του ήταν καθαρή, αβίαστη και αρχαιοπρεπής, τόσο που ένιωθες ότι ο χώρος αποδέχεται ασμένως το τραγούδι του, που αν και σύγχρονο έμοιαζε να έρχεται απ' τους αιώνες. Σ' αυτή την αίσθηση πρωταγωνιστούσε φυσικά η μεστή μουσική γραφή του Γ. Κουρουπού, ο οποίος ξέρει με λίγα μέσα (κρουστά, φωνή και ηχογραφημένους ήχους) να χτίζει ένα μουσικό σύμπαν.

Τη συναυλία έκλεισε η Καμεράτα, Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής υπό τον αρχιμουσικό Γιώργο Πέτρου, που παρουσίασαν με τον μοναδικό ήχο οργάνων εποχής, αντιπροσωπευτικές μελωδίες του 18ου αιώνα οι οποίες διακρίνονται για το λυρισμό και την αισθαντικότητά τους.

Το πρόγραμμα της Καμεράτα ξεκίνησε με την Συμφωνία για έγχορδα RV 149  σε σολ μείζονα (1740), γνωστή με την επωνυμία «Il coro delle Muse» (O χορός των μουσών), που έγραψε την τελευταία χρονιά της ζωής του ο κορυφαίος ιταλός μουσουργός Αντόνιο Βιβάλντι με αφορμή την επίσημη επίσκεψη του Φρειδερίκου πρίγκιπα των Σαξόνων στη Βενετία το 1740.

Στη συνέχεια, από την όπερα Ορφέας και Ευρυδίκη του Κρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλουκ, η μέτζο σοπράνο Ειρήνη Καράγιαννη ερμήνευσε, τη δημοφιλέστατη άρια «Che faro senza Euridice», που δεν είναι άλλη από το θρηνητικό τραγούδι του Ορφέα, όταν συνειδητοποιεί ότι δεν θα ξαναδεί την αγαπημένη του Ευρυδίκη. Την άρια «Siam navi» από την Ολυμπιάδα, την όπερα του Α. Βιβάλντι σε λιμπρέτο Πιέτρο Μεταστάζιο, που μιλάει για μία ερωτική ιστορία αλλά και για μία απάτη πλαστοπροσωπίας που λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, ερμήνευσε η σοπράνο Μυρσίνη Μαργαρίτη. Και η βραδιά ολοκληρώθηκε με τις δύο μονωδούς Μυρσίνη Μαργαρίτη και Ειρήνη Καράγιαννη να τραγουδούν το δραματικό ντουέτο «Vieni, segui I miei passi» από τον Ορφέα και Ευρυδίκη του Κ.Β. Γκλουκ στο οποίο ο Ορφέας καλεί την Ευρυδίκη να τον ακολουθήσει χωρίς να την κοιτάξει.

Ο Γ. Πέτρου διηύθυνε με δυναμισμό την Καμεράτα, αναδεικνύοντας γι' άλλη μια φορά την μουσική μπαρόκ, όπως μόνον αυτός ξέρει. Οι δύο γυναίκες μονωδοί τραγούδησαν με λυρισμό και μ' όνειρο, στη σκιά της Ακρόπολης και με το φως του μισοφέγγαρου.

Ιουλίτα Ηλιοπούλου, Σπύρος Σακκάς και ο φιλόμουσος γιατρός Θανάσης Ευαγγελόπουλος

Στην εκδήλωση αυτή, την οποία παρακολούθησαν εντός του αρχαιολογικού χώρου 500 άτομα (με δελτία εισόδου) και αρκετοί φιλόμουσοι έξω από τον χώρο, προσήλθαν πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών.

Ανάμεσά τους ο συνθέτης Θόδωρος Αντωνίου, ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός με τη σοπράνο Βάσω Παπαντωνίου, η συγγραφέας Ρέα Γαλανάκη με την κόρη της Κυβέλη, ο βαρύτονος Σπύρος Σακκάς, η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου, ο καθηγτής Βασίλης Λαμπρινουδάκης, η διευθύντρια της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος Στεφανία Μεράκου, ο συνθέτης Ιάκωβος Κονιτόπουλος, η πιανίστα Καλλιόπη Γερμανού κ.α.

Η συναυλία αυτή ήταν αφιερωμένη στους θεματοφύλακες των αρχαίων μνημείων της χώρας μας: τους αρχαιολόγους αλλά και σε όλους τους εργαζόμενους στη συντήρηση και την αποκατάσταση των αρχαίων θεάτρων. 
Π.Α.Α.

Η Ρέα Γαλανάκη με την κόρη της Κυβέλη

Ο συνθέτης Θόδωρος Αντωνίου με τον Θανάση Ευαγγελόπουλο