Εκκλησία: «ενώσεως και συμφωνίας όνομα» σε μνημονιακούς καιρούς

Μεγάλη Εκκλησία της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη

Του Αρχιμανδρίτη Γεράσιμου Φραγκουλάκη

Αννόβερο Γερμανίας

Σκαλίζοντας παλιές σημειώσεις μου από διάφορα μαθήματα του σχολείου, το μάτι μου έπεσε σε μια σημείωση που αναφερόταν στον επίσημο ορισμό της έννοιας «κράτος». 

Αναφέρεται λοιπόν: «Όταν λέμε κράτος εννοούμε μια κοινωνία ανθρώπων οι οποίοι είναι οργανωμένοι σε πολιτική κοινότητα, ζουν μέσα στον ίδιο γεωγραφικό χώρο και διέπονται από κανόνες δικαίου, που αποσκοπούν στην ασφάλεια, την ειρηνική συμβίωση, την ευημερία και την ηθική και πνευματική προκοπή τους». 

Αν πραγματικά με αυτό τον τρόπο λειτουργούσαν όλα τα κράτη, η γη θα είχε μεταβληθεί σε παράδεισο. Τι φταίει όμως που δεν λειτουργούν με αυτό τον τρόπο; 

Αν μελετήσουμε προσεκτικά τον ορισμό του κράτους θα δούμε ότι όλοι οι στόχοι που βάζει έχουν σαν υπόβαθρο την ηθική. Η μη πραγμάτωσή τους επομένως σημαίνει κακοποίηση ή ανυπαρξία της ηθικής, που έχει ως αποτέλεσμα το διαχωρισμό των τάξεων. Και αν παλιότερα ο διαχωρισμός αυτός αφορούσε στους πλούσιους και στους φτωχούς, σήμερα έχει γίνει πιο ωμός και αφορά συνειδητούς εκμεταλλευτές και θύματα εκμεταλλευόμενους. 

Την πάγκοινη άποψη ότι η κοσμική εξουσία είναι καταδυναστευτική συμμεριζόμενος και ο ίδιος ο Χριστός απευθυνόμενος προς τους Μαθητές Του, είπε: «οίδατε ότι οι άρχοντες των εθνών καταδυναστεύουσιν αυτών και οι μεγάλοι κατεξουσιάζουσιν αυτών». (Ματθ. 20,25). 

Δεν υποστηρίζουμε βέβαια ότι η κοσμική εξουσία θα μπορούσε από μόνη της να μετατρέπει το κράτος σε παράδεισο. Αυτό είναι ανέφικτο. Θα μπορούσε όμως να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια σχετικώς ομαλή συμβίωση των υπηκόων. 

Όπως είπε ο Ρώσος διανοητής του 19ου αιώνα Σολόβιεφ: «σκοπός του κράτους δεν είναι η πραγματοποίηση του παραδείσου πάνω στη γη, αλλά η παρεμπόδιση του κόσμου να μεταβληθεί σε κόλαση». 

Για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται να επικρατεί αλληλοσεβασμός μεταξύ των πολιτών. Αλληλοσεβασμός ο οποίος θα καλλιεργείται από το ίδιο το κράτος διά της ισονομίας. Βασική προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να γίνει αντιληπτό ότι οι πολιτικοί άρχοντες είναι απλοί διαχειριστές της εξουσίας και όχι εξουσιαστές. Οφείλουν να τους χαρακτηρίζει σοβαρότης και εντιμότης λόγων και πράξεων. Στην άσκηση της εξουσίας θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη του λαού, στον οποίο θα δίδεται η ευκαιρία να συμμετέχει ενεργά στην λήψη αποφάσεων. 

Η τάση θεοποίησης των πολιτικών κατά το παρελθόν είχε ως αποτέλεσμα την «ποδοσφαιροποίηση» της πολιτικής και την «οπαδοποίηση» των πολιτών, δείγμα εκτροπής από κάθε δημοκρατική αρχή. Και να ποιο είναι το αποτέλεσμα. Να βιώνουμε σήμερα ως Έλληνες καταστάσεις που το άκουσμα παρομοίων στο παρελθόν, μας δημιουργούσαν απερίγραπτη θλίψη και δεν τολμούσαμε καν να σκεφθούμε ότι μπορεί κάποτε να ισχύσουν και για μας. 

Ταυτόχρονα όμως βλέπαμε, αλλά δεν δίναμε σημασία, ότι όλα τα κόμματα που κυβερνούσαν, ποτέ οι φιλολαϊκές προεκλογικές τους εξαγγελίες δεν ήταν εναρμονισμένες με την κυβερνητική τους τακτική. Παρόλα αυτά δεχόμασταν την υποδούλωση στο όνομα κάποιων εξυπηρετήσεων, κοινώς «ρουσφέτι». 

Ξεχάσαμε όμως πως ο Χριστιανός δεν είναι δούλος καμιάς κοσμικής εξουσίας αλλά παιδί του Θεού. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να υπακούει στις κοσμικές εξουσίες. Οφείλει να υποτάσσεται σ’ αυτές, αλλά μέσα στα πλαίσια της υπακοής του στο θέλημα του Θεού. Γι’ αυτό όταν οι απαιτήσεις της κρατικής εξουσίας έρχονται σε αντίθεση με το θέλημα του Θεού έχει χρέος να πειθαρχεί στο Θεό και όχι στους ανθρώπους. «Πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον ή ανθρώποις». (Πραξ. 5,29). 

Όσοι υποστηρίζουν ότι δεν είναι δουλειά των Χριστιανών η ενασχόληση με τα κοινά, δεν έχουν δίκιο. Η πολιτική για το Χριστιανό αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινής ζωής, γι’ αυτό συμμετέχει στην άσκηση της κοσμικής εξουσίας. Η ανάληψη όμως πολιτικής εξουσίας από Χριστιανούς, σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει εμπλοκή της Εκκλησίας στην πολιτική. 

Η Εκκλησία φροντίζει για τον κόσμο αλλά δεν περιορίζεται μόνον σ’ αυτόν όπως η πολιτική. Γι’ αυτό και δεν περιφρονεί την πολιτική, δεν γίνεται όμως και ένα με αυτήν. Άλλωστε όπως είναι φυσικό η πολιτική με τις διάφορες κομματικές αποκλίσεις διαιρεί, ενώ η Εκκλησία είναι κατά τον Ιερό Χρυσόστομο «ενώσεως και συμφωνίας όνομα». Κάτι το οποίο επιβεβαιώνεται περίτρανα αυτό το διάστημα που σπεύδει και πάλι η Εκκλησία να θεραπεύσει παραλείψεις και λάθη της πολιτικής ή μάλλον των πολιτικών που εμπιστεύθηκε ο ελληνικός λαός κατά καιρούς να τον κυβερνήσουν. 

Μέσα στην ανέχεια και τις ανάγκες που δημιουργούν τα αποτελέσματα των λανθασμένων πολιτικών επιλογών, η Εκκλησία ανοίγει την αγκαλιά της και σκορπά την αγάπη και τη θαλπωρή της στους πονεμένους, στους πεινασμένους, στους ενδεείς. 

Και το ωραίο είναι ότι κάποιοι εκ των πολιτικών θεωρούν επιβεβλημένο καθήκον της Εκκλησίας να κάνει αυτό που κάνει και ταυτοχρόνως την πολεμούν!