ΚΑΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΟΙ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΤΟΥ π. ANDREW LOUTH ΠΟΥ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕ Η ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΒΟΛΟΥ

Φωτογραφίες από την διάλεξη του π. Andrew Louth στην Αθήνα: Ιδιωτική Οδός

Πραγματοποιήθηκαν με επιτυχία οι δυο διαλέξεις και το ειδικό πατρολογικό σεμινάριο που διοργάνωσε η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών σε Βόλο και Αθήνα με κεντρικό ομιλητή τον π. Andrew Louth, με την χορηγία του Ορθοδόξου Ιδρύματος “Virginia H. Farah Foundation”. 

O σπουδαίος πατρολόγος του καιρού μας π. Andrew Louth σπούδασε μαθηματικά και θεολογία στα πανεπιστήμια του Κέιμπριτζ και του Εδιμβούργου, ενώ η διατριβή του αφορούσε στη θεολογία του Karl Barth. Επι σειρά ετών δίδαξε πατερική θεολογία και ιστορία στο πανεπιστήμιο του Durham, πατερική σκέψη στην Οξφόρδη και βυζαντινή και πρώιμη μεσαιωνική ιστορία στο Goldsmiths College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Σήμερα είναι Ομότιμος Καθηγητής Πατερικών και Βυζαντινών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Duhram, ενώ συνεχίζει το διδακτικό έργο του ως Επισκέπτης Καθηγητής Ανατολικής Ορθόδοξης θεολογίας στο Vrije University του Άμστερνταμ (Ολλανδία). Υπηρετεί ως ιερέας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Πανεπιστήμιο του Durham, ενώ είναι εκδότης του περιοδικού Sobornost, και μέλος της συντακτικής επιτροπής σε άλλα διεθνή αγγλόφωνα περιοδικά. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά του αφορούν κυρίως στην ιστορία της θεολογίας στην ελληνική πατερική παράδοση κατά την περίοδο από τον πέμπτο αιώνα μέχρι την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όπως επίσης και τη θεολογική σκέψη ρουμάνων και ρώσων θεολόγων κατά τον 19ο και 20ο αιώνα. Έχει συγγράψει πλήθος βιβλίων και άρθρων σχετικά με την πατερική σκέψη, όπως λ.χ. The Origins of the Christian Mystical Tradition: From Plato to Denys (Oxford: 2007), Greek East And Latin West: The Church AD 681-1071 (St Vladimir’s Seminary Press: 2007), Maximus the Confessor (Routledge: 1996), St John Damascene: Tradition and Originality in Byzantine Theology (Oxford: 2005), Denys the Areopagite (Continuum: 2002). 

Το θέμα των διαλέξεων (Βόλος, 15 Μαίου, Πνευματικό Κέντρο Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος και Αθήνα 16 Μαίου, Κτήριο Κωστής Παλαμάς Πανεπιστημίου Αθηνών) ήταν «Οι Πατέρες και η έννοια της Παράδοσης». 

Στην ομιλία του ο π. A. Louth επιχείρησε να διατυπώσει ορισμένες σκέψεις για το νόημα της εκκλησιαστικής Παραδόσεως, τη σχέση και τη διάκριση μεταξύ των Πατέρων και της Παράδοσης, αλλά και τη θέση της πατερικής σκέψης στην νεώτερη ορθόδοξη θεολογία. Ξεκινώντας από τους Φλωρόφσκυ και Λόσκυ προχώρησε σε μια ιστορική έρευνα για τον τρόπο που η έννοια της παράδοσης της Εκκλησίας διαμορφώθηκε στο πέρασμα των αιώνων, επισημαίνοντας την καίρια συμβολή της δυτικής επιστήμης και έρευνας τόσο για την αναβίωση του ενδιαφέροντος στη σκέψη των Πατέρων όσο για την κριτική έκδοση του έργου τους. 

Στο πλαίσιο αυτό αναρωτήθηκε τι μπορεί να σημαίνει και με ποιό τρόπο επηρεάζει η καθοριστική αυτή συμβολή της ετερόδοξης, επιστημονικής έρευνας την κατανόηση αυτού που αποκαλείται «πατερικό φρόνημα», εξαίροντας τη σημασία της λειτουργικής εμπειρίας για μια ορθόδοξη θεώρηση του ζητήματος. 

Με την παρουσία του Σεβ. Μητροπολίτη κ. Ιγνατίου στον Βόλο, μετά το πέρας και των δυο διαλέξεων, επακολούθησε πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με τους παρευρισκόμενους κληρικούς και λαϊκούς πάνω σε θέματα, όπως τη σχέση της Αγίας Γραφής προς την πατερική Παράδοση, το νόημα της πατερικής αυθεντίας, την εργαλειοποίηση της πατερικής παράδοσης για την διαμόρφωση πολιτιστικής ταυτότητας, τη συμβολή της σπουδής της πατερικής σκέψης στην προώθηση του οικουμενικού διαλόγου, κ.ά. 

Το πατρολογικό σεμινάριο

Το θέμα του ειδικού πατρολογικού σεμιναρίου (Αθήνα, 18 Μαρτίου, Αίθουσα Συνεδριάσεων Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών) ήταν: «Η θεολογία της ‘διαμεσολάβησης’: ‘σοφιανικοί’ προβληματισμοί σε ορισμένα πατερικά θέματα», στο οποίο εκτός από την κεντρική εισήγηση του π. Andrew Louth με το ομώνυμο θέμα, έλαβαν μέρος με σύντομες παρεμβάσεις οι: π. Δημήτριος Μπαθρέλλος, Δρ. Θ., Διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Επισκέπτης Λέκτωρ Ορθόδοξου Ινσιτούτου του Cambridge και μέλος του Δ.Σ. της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, και ο Νικόλαος Ασπρούλης, Master Θεολογίας, Επιστημονικός Συνεργάτης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών και του περιοδικού Θεολογία.

Στη διάλεξη των Αθηνών ο Σταύρος Γιαγκάζογλου συμμετείχε στον διάλογο που ακολούθησε

Στην εισήγησή του ο π. Andrew Louth, ασχολήθηκε με τη χρήση της έννοιας του «μεταξύ» στον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και τους Νεοπλατωνικούς, και σε συναφείς αναφορές στην πατερική σκέψη και ιδιαίτερα στον Μάξιμο τον Ομολογητή, τον Γρηγόριο Παλαμά και τους Ρώσους θεολόγους της διασποράς — ειδικά στην σοφιολογία του π. Σέργιου Bulgakov. Με επίκεντρο την πατερική σκέψη και την θεμελίωση της έννοιας του «μεταξύ» στην υποστατική ένωση των δύο φύσεων στον Χριστό, ο ομιλητής επεχείρησε να αξιοποιήσει τον όρο αυτό στην ερμηνεία της σχεσης Θεού και κόσμου. Στην προοπτική αυτή έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στη σημασία της εκ του μηδενός δημιουργίας και της χριστιανικής θεώρησης του κόσμου στο έργο του Μεγάλου Αθανασίου και του π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ, όπου δίνεται έμφαση στην απολυτότητα της ελευθερίας του Δημιουργού και της Δημιουργίας, καθώς επίσης και στην σπουδαιότητα της διάκρισης θείας ουσίας και ενεργειών για την διερμηνεία της πολύπλοκης σχέσης του Θεού και του κόσμου. Η κεντρική αυτή έννοια του «μεταξύ» σύμφωνα με τον εισηγητή θα μπορούσε να συμπεριλάβει την Σοφία, τις ενέργειες, αλλά και τους αγίους και τους αγγέλους, την προσευχή, τα μυστήρια και τις εικόνες, όπως επίσης θα μπορούσε και να αξιοποιηθεί ως χρήσιμο εργαλείο στην συζήτηση επιμέρους θεμάτων που αφορούν λ.χ. στη σχέση της Εκκλησίας προς τον κόσμο. 

Το σεμινάριο συντόνισε ο Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου Δρ. Παντελής Καλαϊτζίδης, ενώ σύντομο χαιρετισμό απήυθυνε ο Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής Αθηνών Καθηγητής Μάριος Μπέγζος. 

π. Andrew Louth και π. Δημήτριος Μπαθρέλλος

Στις σύντομες παρεμβάσεις τους ο μεν π. Δημήτριος Μπαθρέλλος, με αφετηρία τη σκέψη του Μαξίμου του Ομολογητή, επιχείρησε τον σχολιασμό ορισμένων πτυχών του κειμένου του π. Andrew Louth με επίκεντρο την έννοια και τον τρόπο κατανόησης της Μεσιτείας (ο Ιησούς Χριστός, στο σώμα του Οποίου ενσωματώνονται οι πάντες και τα πάντα) μεταξύ Θεού και κόσμου, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τις πολιτικές διαστάσεις της σχετικής συζήτησης, ο δε Νικόλαος Ασπρούλης σχολίασε ορισμένες όψεις της εισήγησης του π. Louth με επίκεντρο τη θεολογική μεθοδολογία, τονίζοντας λ.χ. τη σημασία της προσωπικής αυτο-αποκαλύψεως του Θεού στην Ιστορία και τη Δημιουργία ως απαράβατη αφετηρία για τον θεολογικό στοχασμό, τον χριστοκεντρικό τρόπο κατανόησης της σχέσης και διάκρισης μεταξύ Θεού και ανθρώπου πέρα από τα τυχόν αδιέξοδα της διάκρισης ουσίας-ενεργειών, τις δυνατότητες αλλά και τα προβλήματα της έννοιας της Σοφίας για την ερμηνευτική θεώρηση της σχέσης Θεού και κόσμου κ.ά. 

π. Andrew Louth και Παντελής Καλαϊτζίδης

Στο Σεμινάριο έλαβαν μέρος, μεταξύ άλλων, καθηγητές της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ερευνητές, μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί φοιτητές, κ.ά. Η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου θα φροντίσει για την έκδοση των σχετικών κειμένων στα ελληνικά και αγγλικά. 

Η διαδικτυακή τηλεόραση intv (www.intv.gr) έχει ήδη αναρτήσει το σχετικό video από τη διάλεξη των Αθηνών.

Παρών στο διάλογο και ο καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Αθηνών Χρήστος Καρακόλης