ΤΟ ΟΡΑΤΟΡΙΟ "ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ" ΤΟΥ FELIX MENDELSSOHN BARTHOLDY

Π.Α. Ανδριόπουλος

Ο φημισμένος Γερμανός συνθέτης Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809 – 1847) υπήρξε προτεστάντης, με εβραϊκές ρίζες. Λόγω, λοιπόν, αυτής της διπλής θρησκευτικής του ταυτότητας, κάποια ειδικά βιβλικά θέματα καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της μουσικής του. Δύσκολα όμως θα μπορούσε κανείς να κάνει λόγο για θρησκευτική μουσική με την έννοια που αυτή έχει στους προγενέστερους συνθέτες. Είτε με τα δύο σημαντικά ορατόριά του, "Άγιος Παύλος" (1836) και "Ηλίας" (1846), τα μόνα ορατόρια που μπόρεσαν να φθάσουν στο επίπεδο της Δημιουργίας και των Εποχών του Χάυδν, είτε με τους εξαίρετους Ψαλμούς του, ο Μέντελσον θέτει νέες προδιαγραφές στη χρήση θρησκευτικών θεμάτων στη μουσική, που αναπτύσσονται με έντονα ρομαντικό τρόπο, μα δεν έχουν κανένα λειτουργικό αντίκρισμα. Για να τα γράψει μελέτησε θεολογία, ξεκινώντας από την «Ιστορία του πρώιμου Χριστιανισμού» του Γκφέρερ. Η επιτυχία του Αγίου Παύλου (έργο 36, για σολίστ, χορωδία και ορχήστρα) ήταν τέτοια ώστε μέσα σε διάστημα 18 μηνών παρουσιάστηκε 50 φορές σε μικρές και μεγάλες γερμανικές πόλεις, ενώ σχετικά σύντομα ακολούθησαν και συναυλίες σε Ευρώπη και Αμερική. Ο Φερδινάνδος Γκότχελφ Χαντ στην «Αισθητική της Μουσικής» το 1837 το χαρακτήρισε ως «κορυφαίο έργο της εποχής».

Το λιμπρέτο βασίζεται στην Βίβλο και κυρίως στις Πράξεις των Αποστόλων. 

Η σύνθεση της μουσικής ξεκίνησε το 1834, ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 1836 και ένα μήνα μετά, στις 22 Μαϊου, το έργο έκανε πρεμιέρα στο Μουσικό Φεστιβάλ του Κάτω Ρήνου στο Ντίσελντορφ. Η αγγλική πρεμιέρα έγινε στο Λίβερπουλ στις 3 Οκτωβρίου 1836, σε μετάφραση από τον φίλο του Mendelssohn, Karl Klingermann.

Κατά τη διάρκεια της ζωής του Mendelssohn, ο "Άγιος Παύλος" ήταν, όπως είπαμε, ένα δημοφιλές και συχνά εκτελεσμένο έργο. Ωστόσο, σε σύγκριση με τα σπουδαία, επίσης, ορατόρια, τον Μεσσία του Χαίντελ, του Χριστουγεννιάτικο και τα κατά Ματθαίον Πάθη του Μπαχ ή ακόμα και το άλλο ορατόριο του συνθέτη, ο "Ηλίας",  το ορατόριο για τον Παύλο δεν κατάφερε να διατηρήσει τη θέση του στο χορωδιακό ρεπερτόριο και τώρα σπάνια παρουσιάζεται στο σύνολό του.