Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού στο Istorima Archive του Ιδρύματος "ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ"

"Ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου στο Νέο Ψυχικό – Μια κοιτίδα ιστοριών και Ιστορίας διά στόματος του πατέρα Μιχαήλ Σταθάκη". 

Το σχετικό αρχείο περιλαμβάνει την αφήγηση του π. Μιχαήλ Σταθάκη σε ενότητες (ηχητικό), την απομαγνητοφώνηση και φωτογραφίες. 

Ένα απόσπασμα από όσα λέει ο π. Μιχαήλ: 

"Βρισκόμαστε στο Νέο Ψυχικό, προάστιο των Αθηνών, ανήκει στο Δήμο Φιλοθέης-Ψυχικού, παρ' όλα αυτά ως όνομα και ως ιστορία της περιοχής, μάλλον το όνομα Ψυχικό το είχε συνδέσει με την Αγία Φιλοθέη. Εδώ, όπως λέει η παράδοση, ήταν κτήματα της οικογένειας Μπενιζέλου από τον οποίο καταγόταν και η Αγία Φιλοθέη και επειδή εκείνη άνοιξε πηγάδια για να πίνουν νερό οι εργάτες που είχε και δούλευαν στα χωράφια, το θεώρησαν ότι ήτανε ψυχικό αυτό που έκανε και έμεινε μετά η ονομασία. Όπως στη συνέχεια είναι η Καλογρέζα πιο πέρα, όλα αυτά έχουν να κάνουν με την Αγία Φιλοθέη. Παρ' όλα αυτά, εδώ που βρισκόμαστε στο Ψυχικό δεν έχουμε κατοίκηση από τα αρχαία χρόνια, ήτανε περιοχή νεκρή. Εδώ δεν έχουμε και αρχαιολογικά ευρήματα. Ωστόσο οι πρώτοι κάτοικοι έρχονται εδώ πέρα το 1929 στο Νέο Ψυχικό. Ήρθανε οι πρώτοι κάτοικοι με ενέργειες του τότε Νομάρχη Αττικο-Βοιωτίας Νικολάου Παρίτση, ο οποίος ήτανε προσκείμενος στην κυβέρνηση του Βενιζέλου. Έκανε λοιπόν τότε ενέργειες και απαλλοτριώθηκε η περιοχή αυτή και δόθηκε στους πρόσφυγες που είχαν έρθει από τη Μικρά Ασία ήδη από το 1922. Ήρθανε λοιπόν οι πρόσφυγες σε αυτό το μέρος και το πρώτο πράγμα, το πρώτο οικοδόμημα που έφτιαξαν μαζί με τα σπίτια τους ήτανε ο Ναός του Αγίου Γεωργίου. Όχι αυτός βέβαια στον οποίο βρισκόμαστε σήμερα, μια πρόχειρη κατασκευή έτσι από πλίνθους το 1929 και το 1932, αν δεν κάνω λάθος, έγινε και η πρώτη ενορία του Νέου Ψυχικού και ακολούθησαν μετά η Αγία Σοφία. Πριν όμως φθάσουμε εδώ σε αυτή την κατάληξη, πρέπει να πάμε λίγο πίσω στο χρόνο να δούμε από πού έλκουν την καταγωγή τους όλοι αυτοί που ήρθαν και έμειναν στο προάστιό μας. Εψάχνοντας λοιπόν κι εγώ όταν ήρθα εδώ στον Ναό το 2010, άρχισα να ψάχνω την πρώτη ιστορία του, γιατί δε βρήκα μαρτυρίες, κάποια έρευνα να έχει γίνει. Έτσι λοιπόν ψάχνοντας, ανακάλυψα κάποια φοβερά στοιχεία, νομίζω έχουν κάποιο ενδιαφέρον. Μεταφερόμαστε στην εποχή του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς. Λοιπόν ο Σουλεϊμάν, ήταν ένας εμπνευσμένος άνθρωπος, ηγέτης, είχε νομίζω και πρότυπο τον Αλέξανδρο, τον Μέγα Αλέξανδρο. Ήθελε λοιπόν να κάνει μια τεράστια αυτοκρατορία στα πρότυπα του Αλεξάνδρου. Τέλος πάντων βέβαια αυτό οδήγησε σε πολέμους με τους Ευρωπαίους ηγέτες μέχρι τη Βιέννη, είναι γνωστή ιστορία έτσι;"

Δείτε και ακούστε τη συνέχεια εδώ. 

Το Ίδρυμα "ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ" παρουσιάζει το Istorima Archive, δηλαδή ένα Αρχείο προφορικών ιστοριών της Ελλάδας. Το Istorima είναι ένα μεγάλο εγχείρημα συλλογής προφορικών ιστοριών και έχει στόχο να συλλέξει 20.000 ιστορίες από διαφορετικές εποχές και θεματικές, ενώ φέρνει σε δημιουργική επαφή τη Δημοσιογραφία και την Ιστορία, συνδυάζοντας την Δημοσιογραφία των Πολιτών και την Προφορική Ιστορία. 

Το Istorima Archive είναι ένα ερευνητικό εργαλείο που διαθέτει δημόσια προσβάσιμες πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον: ηχογραφήσεις, απομαγνητοφωνήσεις, φωτογραφίες, βίντεο, τεκμήρια και δίνει σε αφηγητές τη μοναδική ίσως δυνατότητα να διηγηθούν τη ζωή τους και τα βιώματά τους και στους ακροατές τη δυνατότητα να ακούσουν, να αισθανθούν και να κατανοήσουν τις ιστορίες.

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ - ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΟΓΙΟ ΚΑΙ ΑΓΩΝΙΣΤΗ ΛΕΩΝΙΔΑ ΠΑΠΑΣΤΕΦΑΝΟΥ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Διηγείται η μεγάλη κυρία του χορωδιακού τραγουδιού Τερψιχόρη Παπαστεφάνου: 

«Το 1950 λόγω του θανάτου του πατέρα μου, υποχρεώθηκα να διακόψω τις σπουδές μου στην Αθήνα- ονειρευόμουνα να κάνω πιανιστική καριέρα – και με την παρότρυνση του Μανώλη Καλομοίρη ήρθα στα Τρίκαλα να οργανώσω το ωδείο. Τον πρώτο άνθρωπο που συνάντησα ήταν ο Λεωνίδας Παπαστεφάνου, λάτρης της μουσικής και άνθρωπος πολύ δυναμικός. Αυτό μου είπε πως η πόλη διαθέτει ένα καλό μουσικό δυναμικό, πράγμα που σε λίγο το διαπίστωσα κι εγώ. Υπήρχε ένα μουσικός πυρήνας. Ο Μισέλ Ρεσέτνικωφ, η Ίλζε Σακελλάρη, ο Γιαννάτος… Ο κόσμος αγαπούσε τη μουσική. Ήξερε από μουσική. Έκαναν καντάδες, μαζεύονταν στις ταβέρνες και τραγουδούσαν Υπήρχαν και κάποιες χορωδίες όπως εκείνη του Τσιμπίκου. Έτσι παράλληλα με την οργάνωση του ωδείου αποφάσισα να δημιουργήσω και χορωδίες. Άρχισα με μια παιδική και συνέχισα με ανδρική και μεικτή. Μολονότι υπήρχαν την εποχή εκείνη στην πόλη έντονες πολιτικές αντιθέσεις και η τοποθέτηση του άντρα μου- είχα στο μεταξύ παντρευτεί τον Λεωνίδα Παπαστεφάνου- ήταν αριστερή, όλοι ανεξάρτητα από φρονήματα μου έστειλαν τα παιδιά τους. Υπήρχε μια διάθεση των ντόπιων για καινούργια πράγματα, Μια ζεστασιά» (πηγή: Η Έρευνα – Μαρούλα Κλιάφα). 

Από όσα λέει η Τερψιχόρη Παπαστεφάνου είναι πασιφανές ότι ο σύζυγός της Λεωνίδας Παπαστεφάνου έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη ζωή της, αλλά λίγα ξέραμε γι’ αυτόν. 

Αυτό το κενό ήλθε να αναπληρώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η κόρη του ζεύγους, η διάσημη πιανίστρια Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου, η οποία επιμελήθηκε και μας έδωσε ένα βιβλίο – αποκάλυψη για τον πατέρα της, αλλά και για μια ολόκληρη εποχή. 

Μόλις κυκλοφόρησε, λοιπόν, από τις Εκδόσεις «Τόπος» το βιβλίο με τις μνήμες του Λεωνίδα Παπαστεφάνου, ενός φωτισμένου λογίου της γενιάς του ‘30 και αγωνιστή, συζύγου της Τερψιχόρης Παπαστεφάνου, διευθύντριας της περίφημης Χορωδίας Τρικάλων. 

Τα γραπτά του Λεωνίδα Παπαστεφάνου (που έφυγε από τη ζωή το 1990) περιλαμβάνουν τις μνήμες του από την πόλη των Τρικάλων κατά τις δεκαετίες 1910 και 1920, τα πολύτιμα λογοτεχνικά του κείμενα και άρθρα του στις τρικαλινές εφημερίδες, όπου δημοσιογραφούσε από το 1929 έως το 1935, καθώς και τις μνήμες του από το Τυπογραφείο του βουνού που ίδρυσε το 1943, τα χρόνια της Αντίστασης, στα λιβάδια της Πίνδου. Ένα πραγματικό κειμήλιο για την ιστορία των Τρικάλων και της Θεσσαλίας. 

Η πλούσια πνευματική σπορά του Λεωνίδα Παπαστεφάνου αναδεικνύεται από το βιβλίο που επιμελήθηκε η φιλόπονη κόρη του. Τα χνάρια του, η φλογερή ματιά του, ο βαθύς στοχασμός και το σκίρτημα της αγάπης που έτρεφε για τον κόσμο, το ανοιχτόκαρδο χαμόγελό του, τα μεγάλα χέρια του που άπλωνε ζητώντας να πιάσει το Αδύνατο, έχουν εγγραφεί στα ποιήματα, στα λυρικά του δοκίμια κα στα άρθρα του, στις αγωνιστικές μέρες, κυρίως όμως στις μουσικές της ιστορικής Χορωδίας Τρικάλων, η οποία μεγαλούργησε κάτω από την πυγμή, την τόλμη και το άγρυπνο βλέμμα του. 

Ήταν σίγουρα ένας ασυμβίβαστος οραματιστής, ο οποίος μας λέει και σήμερα: «Να σε πάρει η θύελλα της ψυχής σου και να σε σφεντονίσει στους βράχους της θλίψης, της απομόνωσης και να καρτεράς, σαν τον Προμηθέα με λαβωματιές μες στην καρδιά, τη λύτρωση. Τότε μπορείς να πεις πως ζεις... Όλα ανήκουν στον Άνθρωπο. Τίποτα το ακατόρθωτο. Η θεϊκή σπίθα που κρύβει καθένας μας ας γίνει φλόγα κι ας πυρπολήσει τ' άστρα». 

Το βιβλίο περιλαμβάνει και σημαντικά ντοκουμέντα (φωτογραφικό υλικό, εφημερίδες της εποχής, που αναδεικνύουν τον άνθρωπο και την εποχή του. Πρόκειται, γενικά, για ένα συναρπαστικό αφήγημα – όπως το έχει «στήσει» η Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου – όπου κυριαρχούν, κατά την άποψή μου, η ποιητικότητα και η αγωνιστικότητα. Δύο στοιχεία απαραίτητα για την αληθινή ζωή. Και θα έλεγα ότι το βιβλίο είναι και ένα έμψυχο εγχειρίδιο για την τέχνη της ζωής!

Σε μία συνέντευξή της η Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου, είπε τα εξής διαφωτιστικά για τον πατέρα της: 

"Αυτό το οποίο κατάφερε η μητέρα μου κατά μεγάλο μέρος οφείλεται όχι μόνο στο ταλέντο της και στην μεγάλη της ευελιξία και ικανότητα, αλλά και στον πατέρα μου. Νομίζω πως εκείνος την παρέσυρε σε μια ιδεολογία, ήταν ο Πυγμαλίωνάς της, ο μέντοράς της. Εκείνος είναι που την ενθάρρυνε να ασχοληθεί με τα τραγούδια του Θεοδωράκη. Γιατί εκείνη για μια δεκαετία έκανε μόνο κλασικά έργα. Και βεβαίως η επιτυχία της οφείλεται στο ταλέντο, στην ικανότητα και στο ανοικτό της μυαλό, αλλά και στην έμπνευση κι αποφασιστικότητα του πατέρα μου. Ο πατέρας μου, δικηγόρος και κατόπιν συμβολαιογράφος στην Αθήνα, έπαιζε βιολοντσέλο, ξεκίνησε γύρω στα 40 του, παθιασμένα, με τον Μισέλ Ρεσέτνικοφ, έναν Ρώσο που ζούσε στα Τρίκαλα. Ακόμα θυμάμαι την φιλία τους. Έτσι, το βιολοντσέλο του πέρασε στον γιο μου, παρόλο που δεν έγινε μουσικός". 

Παραθέτουμε στη συνέχεια τα αναλυτικά περιεχόμενα του βιβλίου. 

- Πρόλογος της Αλεξάνδρας Παπαστεφάνου 

Α' ΜΕΡΟΣ 

Τα παιδικά και νεανικά χρόνια στα Τρίκαλα 

Εισαγωγή 

Α. Το παιδί, ο Βάτραχος, το μαχαίρι 

Β. Η καταστροφή 

Γ. Πατέρας και μάνα, τάξη και ομορφιά 

Δ. Μαύρο βράδυ και ο καημός της μάνας 

Ε. Μια νύχτα στον κάμπο 

Στα καπνοχώραφα 

Στην εκκλησιά 

ΣΤ. Πετροπόλεμοι Ένα αστείο στιγμιότυπο 

Ζ. Τα Ζωγράφεια κτήματα και η πρώτη βιοπάλη 

Θ. Η δολοφονία του Σακαφλιά 

Ι. Το μουσικό τρίο και τα κορίτσια Ιντερμέτζο 

Κ. Ιερόσυλες μουσικές τρέλες 

Επιλογή επιφυλλίδων του Λεωνίδα Παπαστεφάνου στην εφημερίδα «Θάρρος» Τρικάλων 

1929-1930 ΠΟΙΗΜΑΤΑ 

Σημειώματα. 1930 

Στοχασμοί. Καθώς τρέχει η πένα στο χαρτί 1931 

Στοχασμοί. Καθώς τρέχει η πένα στο χαρτί 1932 

Β' ΜΕΡΟΣ Γερμανική κατοχή και αντίσταση - Το παράνομο τυπογραφείο του βουνού 

Ζωή χωρίς όνειρο δεν αξίζει 

Το παράνομο Τυπογραφείο της πόλης 

Μια νυχτερινή «επιχείρηση». Η καταστροφή 

Τα ερωτήματα 

Ο Χαφιές 

- Ο φίλος μου, ο Λεωνίδας Παπαστεφάνου του Γιάννη Μαυρομάτη

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Η ρωσική Εκκλησία αναγνώρισε, λέει, ως αυτοκέφαλη αδελφή Εκκλησία την Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία – Ιερά Αρχιεπισκοπή Αχρίδας. 

Σύμφωνα με ανακοινωθέν της ρωσικής Εκκλησίας: «Κατά τη χθεσινή συνεδρία της Ιεράς Συνόδου της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, τα μέλη της άκουσαν την ανακοίνωση του Αγιωτάτου Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κυρίλλου για την απονομή από τη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία του αυτοκεφάλου στην Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία – Ιερά Αρχιεπισκοπή Αχρίδας… ο Αγιώτατος Πατριάρχης Πορφύριος, εφαρμόζοντας την απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας απένειμε πανηγυρικά στον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αχρίδας και Μακεδονίας Στέφανο τον Τόμο, που επιβεβαιώνει το αυτοκέφαλο της Μακεδονικής Ορθοδόξου Εκκλησίας – Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αχρίδας». 

Επομένως, η ρωσική Εκκλησία αναγνωρίζει ένα «αυτοκέφαλο» που χορήγησε η σερβική Εκκλησία! 

Από πότε οι κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες χορηγούν Αυτοκέφαλα; Πρόκειται για απαράδεκτα πράγματα. 

Αποκλειστικός υπεύθυνος γι’ αυτή την απίθανη κατάσταση είναι ο πατριάρχης Σερβίας Πορφύριος, ο οποίος, φυσικά, έχει ταυτιστεί πλήρως με την Μόσχα. 

Γι’ αυτό και δεν τολμά να πραγματοποιήσει την οφειλόμενη ειρηνική επίσκεψη του στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. 

Έχει συνειδητοποιήσει ο Σερβίας Πορφύριος ότι λόγω Διπτύχων δεν μπορεί πλέον να συλλειτουργήσει σε Κωνσταντινούπολη, Αλεξάνδρεια, Αθήνα και Λευκωσία; Ειδικά στην Αθήνα, πώς θα έρθει ο ελληνομαθής Πορφύριος που αναγνώρισε πανηγυρικά τα Σκόπια ως «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία»; 

Πάντως, η Αρχιεπισκοπή Αχρίδος ΔΕΝ είναι αυτοκέφαλη Εκκλησία. Η αυτοκεφαλία είναι αποκλειστικό προνόμιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο και δέχθηκε σε κοινωνία την μέχρι πρότινος σχισματική Εκκλησία, η οποία ήταν σε αυτή την κατάσταση με ευθύνη της Σερβικής Εκκλησίας. 

Σε κάθε περίπτωση, η ενέργεια του πατριάρχη Σερβίας Πορφυρίου, να χορηγήσει «αυτοκεφαλία» (sic), τον καθιστά υπόλογο απέναντι στην ιστορία. Αυτή η πράξη του έχει ήδη σημαδέψει την πατριαρχία του, για να μην πω μήπως του την κοστίσει κιόλας.

ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΙΛΤΟ ΣΑΧΤΟΥΡΗ

Του Νίκου Παλουμπιώτη

Στα βόρεια φαράγγια της πατρίδος του κάλεσε ο Ντύλαν Τόμας το Μίλτο Σαχτούρη μια νύχτα στις δώδεκα και μισή που του εμφανίστηκε, γιατί «στον σάπιο τόπο τον κοροϊδεύουν». Ο Μίλτος Σαχτούρης τον ένιωσε σαν αδελφό του. «Ένας ποιητής καθαρός που μεταφράζοντάς τον κατάλαβα την αξία του, την ποιότητα, την οικονομία του λόγου, τον λυρισμό του», θα πει.

Εκτός από τον Μπομπ Ντύλαν, που πήρε το όνομά του, φόρο τιμής έχει αποτίσει κι αυτός, ο ομότεχνός του, με ποίημα του. «Άγιο Βασιλειά τρελλό» τον αποκαλεί. «Αδελφικό του Χάσμα που βάζει φωτιά μεσ’ στις λέξεις με  κρότο και Θεό».

Μαχόταν ως στρατιώτης ο ποιητής με τους φόβους του. «Με κατατρώει η ποίηση» έλεγε. Από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς ποιητές, ο απόγονος του μεγάλου ναυάρχου θα αποτυπώσει στο έργο του την ζοφερή κοινωνική και πολιτική κατάσταση της εμπόλεμης και μεταπολεμικής περιόδου.

Αγαπούσε τους ομοτέχνους του, τ’ αδέρφια του, όπως έλεγε, «που χάθηκαν εδώ κάτω». Είναι τ’ αστέρια όμως που ανάβουν ένα – ένα στον ουρανό. Τους συμπονούσε για την ευαισθησία τους και την δυστυχισμένη ζωή τους. Φαίνεται εξ’ άλλου από το ποίημα του «Τα δυστυχισμένα Χριστούγεννα».

Πολλές οι δολοφονίες ποιητών στα χρόνια του φόβου. Πλην του Εμπειρίκου και του Εγγονόπουλου απ’ τη γενιά του ’30, κανένας δεν τον λογάριαζε.

Ο Μίλτος Σαχτούρης με κάτι επικίνδυνα κομμάτια χάους της ψυχής του καταπιάστηκε. Άλλοι τα δείξανε και πουλήσανε, αυτός όχι. Εκφραστής του παραλόγου, στηριζόμενος όμως στην αλήθεια, δεν προσφέρεται για ανάλυση. Όπως κάθε ιεροπραξία, δεν αναλύεται, δεν απλοποιείται. Απλώς βιώνεται. Πέρασε η ζωή του μέσα σε φόβους και κρότους. Οι σκηνές απ’ ένα πρωινό καθημερινό απ’ το παράθυρό του είναι ψεύτικες. Πιο αληθινές είναι το βράδυ στο σινεμά.

Με παρότρυνση του Ελύτη εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα. Επηρεάστηκε από τον υπερρεαλισμό, αλλά δεν αφομοιώθηκε απ’ αυτόν. «Φόρεσε το ζεστό κόκκινο αίμα του» στις 19 Ιουλίου του 1919. Αιχμηρό το μονοπάτι που διάλεξε να βγει στο ξέφωτο. Το 1945 άρχισε η πορεία η ποιητική με τη «Λησμονημένη». Απ’ το ’41 ως το ’45 η φυματίωση. Έφτασε να πιστεύει ότι χωρίς αυτήν δεν θα γινόταν ποιητής. Ο λόγος του σκυθρωπός, λιτός, τραγικός, σοβαρός, πληγωμένος. «Στην ποίηση είναι όλοι Άγιοι» έλεγε «γιατί πληρώνουν πολύ ακριβά».

Ο Τάσος Λιγνάδης θα πει ότι ο Σαχτούρης είναι ένα παιδί που δεν μεγάλωσε και παίζει με την κόλαση με παραδεισένια χέρια. Με το πρόσωπο στον τοίχο, ο Μίλτος Σαχτούρης άνοιξε ρωγμές ευαισθησίας. «Ο ποιητής, όλοι οι ποιητές, γράφουν με το πρόσωπο στον τοίχο», επειδή «ντρέπονται γιατί ο κόσμος γελάει όταν δηλώσεις ποιητής». Μοναχικοί, μη μπορώντας να κάνουν κάτι άλλο. «Ομολογία παιδιών, νέων, ότι βρήκαν στην ποίησή μου κάποιον να συμπάσχει μαζί τους» θα πει ο Σαχτούρης.

Ένας τσαγκάρης στο Μαρούσι διάβαζε τη «Λησμονημένη» κι έκλαιγε. Ένα χωριατόπαιδο απ’ την Ουαλία, ο Ντύλαν Τόμας, διέλυσε τους ακαδημαϊκούς του κατεστημένου στα πανεπιστημιακά συνέδρια. «Πάψτε· πάψτε, ακούστε τα πουλιά πόσο καλύτερα τα λένε από ‘μας» θα φωνάξει σ’ ένα συμπόσιο ποίησης πηγαίνοντας προς το παράθυρο.

«Τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός, ίνα τους σοφούς καταισχύνη» (Α’ Κορινθ.)

Οι ποιητές οι μεγάλοι είναι οραματιστές. Σήμερα τρίβονται με πράγματα καθημερινά, χωρίς υπέρβαση. Ο Σαχτούρης μίλησε για τους κατατρεγμένους και για φρίκες. Τα δύσκολα χρόνια του καθενός, μια ζωή στερημένη, συνηθίζεται να ποδοπατούν οι μετριότητες. Ούτως ή άλλως η ποίηση είναι αιματηρή υπόθεση.

«Είναι περίεργο πώς επέζησα» θα πει ο Σαχτούρης.

Η πάντα πληγωμένη του Άνοιξη «προσφέρει τα άνθη της στις βραδυνές καμπάνες για να μαζωχτεί το αίμα». «Κληρονόμος πουλιών», όπως δήλωνε, να πετάει με σπασμένα φτερά, έστω.

«Οι διαρρήχτες του Ήλιου», οι αρνητές της ζωής άρα και της ομορφιάς, κάνουν την κραυγή του Σαχτούρη υπόκωφη. Ανέραστοι, τυφλοί, κελεύει να πεθάνουν, για να μην βρωμίζουν με την ασέβειά τους «τα άστρα στην τσέπη τους με βρωμισμένα ψίχουλα».

Μαζί με τη δυστυχία, γέρνει τις πόρτες του και η νοσταλγία, σε μορφή μιας γυναίκας. Καίει ολόκληρος μ’ αυτά που γράφει. Η ποίησή του δεν είναι όμως απαισιόδοξη. Γράφει για τον παραλογισμό της Ιστορίας και μετά για τον τρόμο που τυλίγει τον ίδιο για το βιολογικό θάνατο. Αλλά διψούσε για Ουρανό. «Πάντα, πάντα θα έχουμε ανάγκη για Ουρανό» έλεγε. Γνωρίζουμε ότι οι Άνθρωποι διψούν περισσότερο για αίμα παρά για Ουρανό, δηλαδή για Αλήθεια. Εξ’ άλλου, για να φτάσεις στον Ουρανό πρέπει να πάρεις φόρα απ’ τον πάτο της Κόλασης, όπως έχει πει ο Καζαντζάκης.

Είδε ακρωτηριασμένους φίλους, πονεμένες σημαίες, πίστεψε στους αφάνταστους φίλους, άκουσε ορχήστρες να παίζουν σκοπούς, είδε μάτια γυναικεία παθιασμένα, είδε άσπρα πόδια να κρέμονται ανεμίζοντας, γυάλινα πρόσωπα που βογγάνε, χέρια από πορσελάνη.

«Δεν υπάρχει σωτηρία» αποφαίνεται. «Τελείωσε».

«Να πεθάνουν αυτοί που δεν ξέρουν τι χρώμα έχει ο Ουρανός. Κλωνάρι πράσινο δεν είδαν, δεν γεύτηκαν φλογισμένο στόμα».

Θέλει να γράψει για παλιές χαρές, όμως έχει ξεχάσει να γράφει για πράγματα χαρούμενα. «Δεν είναι εύκολο πράγμα να αγαπήσεις τον Ουρανό. Έχει τις σπηλιές του, το δάσος του, τους βράχους του, αφύλαχτες διαβάσεις, μπαξές γεμάτος αίμα».

Ο Ουρανός, ιδιαίτερο σύμβολο των ποιημάτων του Σαχτούρη, φαινομενικά είναι ένας οικείος χώρος για τους ανθρώπους. Στην πραγματικότητα όμως είναι απρόσιτος και άγνωστος για εκείνους που δεν έχουν χρόνο να τον μελετήσουν και να τον αποδεχτούν στην ολότητά του. Κλονισμένοι οι περισσότεροι άνθρωποι από βιοτικές μέριμνες και δυσκολίες της ζωής, δεν μπορούν να αποκτήσουν την πραγματικότητα που χρειάζεται και τη γαλήνη για να αφουγκραστούν τη σιωπή του Ουράνιου Θόλου.

«Ο άνθρωπος είναι δένδρον ουρανοφύτευτον» θα πει ο Πλάτων, και οι βασανισμένοι άνθρωποι του Σαχτούρη, από τις οδύνες της ζωής, νομίζουν ότι έχουν γνωρίσει τον Ουρανό. Αυτό όμως συνιστά μια πλάνη. Ο Σαχτούρης παρουσιάζει τους ανθρώπους σαν μαύρες σαΐτες, πουλιά σε διαρκή κίνηση μέσα στους πόνους της καθημερινότητας. Οι άνθρωποι – πουλιά, από τις πίκρες κατατρεγμένοι, αδυνατούν να καταλάβουν πως τίποτα από το καθημερινό δράμα δεν πρόκειται να αλλάξει, αν δεν γνωρίσουν πραγματικά τον Ουρανό και το πανανθρώπινο μήνυμά του.

Ο Ουρανός δεν είναι το φευγαλέο γαλάζιο που αντιλαμβανόμαστε, το ωραίο ηλιοβασίλεμα, τ’ αστέρια. Είναι οι νέοι όροι που επιδρούν μεταξύ μας, η καλύτερη συνύπαρξη, η συμπόνια, η ειρήνη που έχει να μας διδάξει. Ο Ουρανός, όπως και η ζωή, έχει εκείνα τα στοιχεία που προσδίδουν ομορφιά. Το απέραντο γαλάζιο της γαλήνης και της ηρεμίας, μα κι ο ερχομός της νύχτας κρύβει έναν κόσμο ατελείωτο. Δεν είναι μόνο ένας χώρος γοητευτικός, αλλά και πόνου και οδύνης, όπως η ζωή. Η αστραπή, ο κεραυνός, η βροχή με εναλλαγές αρμονίας και βιαιότητας.

Ψηλά ο χαρταετός του Σαχτούρη σαν «επαναστατημένο όνειρο», βλέπει του κόσμου τη μοναξιά και μέσα στη λήθη και το Θεό ολομόναχο. «Ψάξε καλά Ποιητή» του φωνάζει. «Οι άνθρωποι όσο παν’ και λιγοστεύουν». Σχοινοβατεί, άλλοτε τραβώντας για τον Ουρανό, άλλοτε κατρακυλώντας, πέφτοντας. Ψάχνοντας να βρει το σπίτι του, έψαχνε το δρόμο του. Η Μητέρα τον παρηγορούσε, «μην κλαις, μην κλαις». Κι αυτός έκλαιγε, όπως τόσοι ποιητές τα λυπημένα Χριστούγεννα. Κατατρεγμένος όπως ο Καρούζος, προσπάθησε ν’ αρπαχτεί από κάποιο σύννεφο. Ξαγρυπνά βλέποντας το Χριστό στο σαλόνι του. Να γεννηθεί στην καρδιά του νέος Θεός, να διώξει τ’ άγρια φαντάσματα και τη μαύρη πίκρα και τις λησμονημένες όλες. Φωνάζει με όλους τους σκοτωμένους τη Μαρία να κατέβει απ’ τον Ουρανό. Πρέπει πάλι να ελέγξει τ’ αστέρια και έστω με σπασμένα φτερά να πετάξει. Να βρει πάλι πένα και χαρτί. Να γράψει. «Η ποίηση σε βοηθάει να ζήσεις και σε βοηθάει να πεθάνεις», όπως έλεγε ο Εγγονόπουλος.

Ο Μίλτος Σαχτούρης στάθηκε στην Μεγάλη Πόρτα και βγήκε στο ξέφωτο στις 29 Μαρτίου του 2005, εκεί που λαχταρούσε. Δηλαδή εκεί που τόλμησε να δηλώσει, εκεί που εμείς δεν μπορούμε, ότι διψάμε για Ουρανό.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥΣ ΧΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΝΤΑΛΑΡΟΓΛΥΚΕΡΙΕΣ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Η απουσία θεολογίας και αληθινής πνευματικότητος ωθεί την Εκκλησία και στους …παραδοσιακούς χορούς. 

Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι στους περισσότερους ιεράρχες και κληρικούς δεν αρκεί ο Χριστός. Γι’ αυτό βάζουν μαζί και την Ελλάδα. «Χριστός και Ελλάδα» είναι η φτηνή συνθηματολογία – μέχρι υστερίας – που αναμασούν κάμποσοι εκκλησιαστικοί ταγοί. Φαίνεται πως δεν αντιλαμβάνονται ότι ο Χριστός υπάρχει και χωρίς την Ελλάδα, ως Υιός και Λόγος του Θεού. 

Αφήνω που αυτό που εννοούν ως Ελλάδα είναι η τελείως φολκλορική εκδοχή της, σουβλάκι, χοροί του βουνού και του κάμπου και φουστανέλες μαζί με ιαχές ουρανομήκεις. Κάποιες τέτοιες εκδηλώσεις ενοριών ή μητροπόλεων και η χούντα θα τις ζήλευε! 

Δεν υπάρχει πια ενορία ή μητρόπολη που να μην έχει τμήμα «παραδοσιακών χορών». Και βέβαια γίνονται οι ανάλογες εκδηλώσεις ή πλαισιώνονται εκδηλώσεις, ακόμα και με εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο. Οι παραδοσιακοί χοροί λειτουργούν – δυστυχώς – και ως γαρνιτούρα. 

Αυτό που περιγράφω εδώ δεν περιλαμβάνει, φυσικά, την αληθινή λαϊκή παράδοση που συνδέει το θρησκευτικό πανηγύρι με τον παραδοσιακό χορό στα νησιά ή τα χωριά μας, όπου πρωτοχορευτής μπορεί να είναι και ο παπάς του χωριού. Εδώ πρόκειται για μια λαϊκή τελετουργία. Άλλο πράγμα. 

Στις πόλεις οι παραδοσιακοί χοροί είναι πια μια σοβαρή αστική υπόθεση την οποία καλλιεργεί εδώ και έναν αιώνα το «Λύκειο των Ελληνίδων» και το κάνει πολύ καλά. Η Εκκλησία εζήλωσε την δόξα του Λυκείου των Ελληνίδων; 

Καλό θα ήταν η «αστική» Εκκλησία μας να αφήσει τους χορούς της «φιλτάτης ημών πατρίδος» στο Λύκειο των Ελληνίδων ως κατ’ εξοχήν αρμόδιο. Και να ασχοληθεί με τους χορούς των ψαλτών και των αγγέλων, διότι κατά τον ύμνο «προηγούνται [του βασιλέως της δόξης] οι χοροί των αγγέλων». Κι ακόμα, ο χορός της Μαριάμ μετά την διάβαση της Ερυθράς Θαλάσσης είναι μια σπουδαία υπόθεση. Αλλά προϋποθέτει διάβαση, ήτοι πέρασμα στην ελευθερία! 

Φέτος, η Εκκλησία τιμά την επέτειο των 100 χρόνων από την Μικρασιατική Καταστροφή με κάτι …θηριώδεις εκδηλώσεις, που στηρίζονται κυρίως στους παραδοσιακούς χορούς, που σημαίνει ότι συμμετέχουν εκατοντάδες άνθρωποι σε αυτές. 

Και θα πει κανείς: «Πού είναι το κακό; Συμμετέχουν τόσοι άνθρωποι, οι οποίοι μαθαίνουν και χορεύουν την παράδοση». Ναι, αλλά αυτό είναι υπόθεση των σχετικών φορέων (Συλλόγων, Οργανισμών κ.λπ). 

Η Εκκλησία, ως εκ της φύσεώς της, θα έπρεπε να τιμά την επέτειο με άλλους τρόπους, πιο ουσιαστικούς. Κι όταν δεν χρησιμοποιούν οι Μητροπόλεις τα «παραδοσιακά» (χοροί και τραγούδια), επιστρατεύουν Νταλαρογλυκερίες στο βωμό της δημοσιότητας. 

Και για να τελειώνουμε. Για την παράδοση γενικά ισχύει – αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί – αυτό που είχε πει ο Γιάννης Τσαρούχης για το ζεϊμπέκικο: «Το ζεϊμπέκικο μένει κατιτί το ερμητικό στην ουσία του και είναι προσιτό, αληθινά προσιτό, μόνο σ’ αυτούς από τους Έλληνες που έχουν αληθινά ορφική μύηση».

Η ρωσική “Πατριαρχική Εξαρχία” κατακυριεύει την Αφρική

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ένας φοβερός πόλεμος φαίνεται πως διεξάγεται στην Αφρική, με φόντο την λεγόμενη «Πατριαρχική εξαρχία της Αφρικής», που δημιούργησε η ρωσική Εκκλησία, με αφορμή την αναγνώριση της Αυτοκεφαλίας της Ουκρανίας από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, αλλά στην πραγματικότητα προς ενέργεια του ιμπεριαλιστικού της σχεδίου. 

Όπως ήδη γράψαμε, στις 23 Αυγούστου 2022, η Πατριαρχική Εξαρχία Αφρικής έλαβε πιστοποιητικό κρατικής εγγραφής στη Ζάμπια, ενώ στις 4 Ιουλίο, η Πατριαρχική Εξαρχία εγγράφηκε επίσημα στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Η ρωσική «Εξαρχία» διεισδύει παντού, αλλού με λιγότερα και αλλού με περισσότερα αποτελέσματα. 

Μεγάλη, για παράδειγμα, είναι η ρωσική διείσδυση στην Μητρόπολη Βορείου Μαδαγασκάρης, εκεί όπου ο οικείος ποιμενάρχης κ. Ιγνάτιος επιτελεί σημαντικό ιεραποστολικό έργο. Αρκετοί ιερείς έχουν προσχωρήσει στην ρωσική «Εξαρχία», ενώ στην ιστοσελίδα της διαβάζουμε τα εξής πρόσφατα και πρωτοφανή γεγονότα: 

«Για πρώτη φορά στην ιστορία της πατριαρχικής εξαρχίας στην Αφρική μια μοναστική κοινότητα ανακοίνωσε την ένταξή της στους κόλπους της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, όπως αναφέρει η ιστοσελίδα της. Όταν η μοναχή Νεκταρία και ομάδα δοκίμων μοναζουσών στην πόλη Αμπατουντραζάκα στη Μαδαγασκάρη ανακοίνωσαν την απόφασή τους και αφού μάζεψαν τα πράγματά τους εγκατέλειψαν τον προηγούμενο τόπο διαμονής τους, ο ιερέας Ιωάννης Ρακουτουσουλούφου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας κάλεσε την αστυνομία και δημοσιογράφους, κατηγορώντας την μοναχή για κλοπή. Προηγουμένως βάσει των ψευδών καταγγελιών του είχαν ήδη συλληφθεί κληρικοί του Πατριαρχείου Μόσχας, ενώ ο μητροπολίτης Ανταναναρίβο και Βορείου Μαδαγασκάρης Ιγνάτιος με τη σειρά του εξανάγκασε κάποιες αδελφές να ψευδομαρτυρήσουν κατά των κληρικών, οι οποίοι προσχώρησαν στην πατριαρχική εξαρχία προερχόμενοι από την Εκκλησία της Αλεξανδρείας. Αυτή τη φορά όμως η αστυνομία αρνήθηκε να συλλάβει τις κατά φαντασίαν εγκληματίες. Αυτή τη στιγμή οι αδελφές εγκαθίστανται ήδη σε χώρο, που νοίκιασε γι’ αυτές η πατριαρχική εξαρχία». 

Η παραπάνω ρωσική περιγραφή είναι ενδεικτική της κατάστασης που διαμορφώνεται. 

Ιερείς και μοναχοί εγκαταλείπουν την κανονική Εκκλησία τους, αυτή του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, εντάσσονται στην ρωσική «Εξαρχία», δημιουργούνται εντάσεις, εμπλέκεται η αστυνομία και τελικά η «Εξαρχία» νοικιάζει χώρο για τις μοναχές που θέλουν να την ακολουθήσουν. Νομίζω ότι είναι αρκούντως εύγλωττα τα παραπάνω και δεν χρειάζεται περαιτέρω σχολιασμός. 

Την ίδια στιγμή, οι ρώσοι ανακοινώνουν ότι στη Μόσχα άρχισε η κατάρτιση των μελλοντικών κληρικών της πατριαρχικής «εξαρχίας» της Αφρικής. Η σχετική ανακοίνωση λέει επίσης πολλά για τη στρατηγική των ρώσων, προκειμένου να αλώσουν κυριολεκτικά την Μαύρη Ήπειρο: 

«Κατέφθασε στη Ρωσία από την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία ο πρώτος σπουδαστής για να παρακολουθήσει μαθήματα για υποψηφίους κληρικούς, αναφέρει η ιστοσελίδα της πατριαρχικής εξαρχίας της Αφρικής. Στις 19 Αυγούστου 2022 ο πατριαρχικός έξαρχος της Αφρικής μητροπολίτης Κλιν Λεωνίδας συναντήθηκε με τον Σέργιο Βογιεμάβα, πρώην επικεφαλής μιας εκ των ορθοδόξων μη κανονικών κοινοτήτων της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, που εντάχθηκαν στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Επίσης αναμένονται σπουδαστές από την Κένυα, τη Νιγηρία, το Μαλάουι, το Καμερούν και άλλες χώρες. Τα προγράμματα σπουδών για την κατάρτιση του επιτοπίου κλήρου μεταξύ των κατοίκων της Αφρικής εκπονήθηκαν από κοινού με το συνοδικό Τμήμα Ιεραποστολής. Ο Σέργιος Βογιεμάβα παρακολουθεί μαθήματα ορθοδόξου δογματικής θεολογίας στη γαλλική γλώσσα. Τις διαλέξεις για το Μυστήριο της Εξομολογήσεως παραδίδει ο υπεύθυνος του Ορθόδοξου Ιατρικού-Μορφωτικού Κέντρου «Ζιζν» (“Ζωή”, πρωθιερέας Μάξιμος Όμπουχοφ). Στη Λαύρα της Αγίας Τριάδος και του Αγίου Σεργίου με τον Σέργιο θα συναντηθεί και συνομιλήσει ο υφηγητής της έδρας φιλολογίας της Θεολογικής Ακαδημίας Μόσχας, Δρ. Φιλολογίας αρχιμανδρίτης Συμεών Τοματσίνσκι. Οι ηχογραφήσεις των διαλέξεων θα διατηρηθούν για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση των επομένων γαλλοφώνων υποψηφίων. Επιπλέον, ο Σέργιος είναι επιφορτισμένος με τη διαδικασία της πρακτικής λατρείας και βοηθά σε ναούς, ενώ έχει εφοδιαστεί με τα απαραίτητα τελετουργικά κείμενα στα γαλλικά. Ο κληρικός του ναού του Αγίου Νικολάου στη Νόβαγια Σλομποντά Μόσχας πρωθιερέας Ίγκορ Νταβίντοφ μαζί με γαλλόφωνους ψάλτες ετοιμάζεται να τελέσει τη Θεία Λειτουργία στα γαλλικά. Ο μητροπολίτης Λεωνίδας εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του στον πρόεδρο του συνοδικού Τμήματος Ιεραποστολής επίσκοπο Λουχοβίτσκι Ευθύμιο για τη συνδρομή και την καρποφόρα συνεργασία». 

Η ρωσική εισβολή στην δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας συντελείται μεθοδικά και με γοργούς ρυθμούς. Νομίζω πως τίποτα πια δεν μπορεί να την αναχαιτίσει. Και αυτό σημαίνει πως πλέον η «ιεραποστολή» στην Αφρική θα πραγματοποιείται με ρωσικούς όρους και πόρους.

Στέλιος Θ. Μαφρέδας: Έκνοον πρόσταγμα

Ο Ναβουχοδονόσορ καταλαμβάνει και καταστρέφει την Ιερουσαλήμ 

Στέλιος Θ. Μαφρέδας  

Έκνοον πρόσταγμα 

τυράννου δυσσεβούς, 

Λαούς εκλόνησε πνέον απειλής

Και δυσφημίας θεοστυγούς 

                                                                                            

  ζ' ωδή Καταβασιών του Σταυρού  

Κυρίου φθόνος φέτος η Σαρακοστή 

με θλίψη προικίστηκε η φύση, με αμηχανία. 

Δεν ήταν απόπειρα μεταστροφής 

παρένδυσης των ιδανικών  ή  μεταμφίεσής τους.   

Ούτε του Πάθους η προοπτική και των δακρύων.   

Το πρόσταγμα ήταν του ευσεβούς μονάρχη 

νέος Ναβουχοδονόσωρ φάνταξε, 

τα τείχη  άλλης Ιερουσαλήμ να κονιορτοποιεί 

κι από λιθάρι ξέκανε την πόλη μιας Μαρίας.   

Ως έφτασε των Παθών η Παρασκευή 

κι έβρεχε αίμα από τον ουρανό και πυρ καταναλίσκον 

ζήτησε ο άμοιρος Θεός τη συμπαράστασή μας. 

Την πλάτη  δείξαμε με τατουάζ κάποιο από τα σύμβολά του. 

Λαμπάδα αναμμένη κρατάει ο εκλεκτός  

μιας ώρας την εκεχειρία να φωτίζει. 

Λαμπάδα και προσεύχεται 

στο πρόσταγμα να στοιχηθούν 

ασσύριοι, βαβυλώνιοι και χαλδαίοι 

ότι θεός κύριος είχε αναγορευτεί όταν ξεκίνησε η Σαρακοστή 

η τόση θλίψη όταν μαζεύτηκε στους δρόμους.   

Κλαίει απόψε ο Χριστός για την Ανάστασή του.      

8/5/2022

Νίκος Παλουμπιώτης: Γαλέρα

23 Αυγούστου – Ημέρα Θύμησης του Εμπορίου Σκλάβων και της Απαγόρευσής του

Γαλέρα

Σιπ – α – χόι       Σιπ – α - χόι[1]

Απ’ τα έγκατα του κήτους

Κραυγή τραγούδι μοιρολόι,

Στα κουπιά στηθοδέρνονται,

Στεναγμοί. Θρήνος, φωνή απονύχτερη,

Πέτρινο βλέμμα πάνωθέ τους

Ασάλευτη ζωή στο αγέλαστο.

Σιπ – α – χόι       Σιπ – α – χόι

Ο κλύδωνας,

Χάλκινο το μαστίγιο

Εκεί βλάστησε φόνος,

Κόρφος στολισμένος μαργαρίτες αρμύρας και ιδρώτα.

Ίδιο άστρων λαμπύρισμα.

Πρόσωπο άσπαστη πέτρα ενεδρεύει

να συντρίψει τα καύκαλα,

Κύκλος συμφοράς στα έσχατα της μοίρας

ζόφος εχθρός σκεπάζει

Σιπ – α – χόι       Σιπ – α – χόι

Διαμαντικά στον Έβενο λάμπουν στο φεγγαρόφωτο

Σκυλί κακό άσπρο με μαύρα σπλάχνα πάνωθέ τους

Ψάχνει η σφαγή το αχόρταγο αίμα

Μοίρα όλων ο θάνατος

ρότα στο Απείραχτο.

Νίκος Παλουμπιώτης

---

[1] Παράγγελμα κωπηλατών στα χρόνια της δουλείας

ΕΝΑ ΕΛΛΗΝΟΡΩΣΙΚΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΟΡΩΔΙΑ ΤΩΝ ΑΝΑΚΤΟΡΩΝ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Η Παιδική Χορωδία του Παρεκκλησίου των Βασιλικών Ανακτόρων ιδρύθηκε το 1950, σύμφωνα με επιθυμία της Αυτού Μεγαλειότητος του Βασιλέως Παύλου. 

Την οργάνωση και διεύθυνσή της ανέλαβε ο νεαρός τότε – μόλις 21 ετών - Μιχάλης Αδάμης (1929-2013), ο μετέπειτα σπουδαίος έλληνας συνθέτης. 

Επρόκειτο για ένα μεικτό χορωδιακό σύνολο από παιδιά 8-14 ετών πλαισιούμενα από ανδρικές φωνές. Η χορωδία είχε στο ρεπερτόριό της τρεις Θείες Λειτουργίες (διαφορετικών συνθετών), πολλά Απολυτίκια και τροπάρια Εορτών, Ακολουθίες της Μ. Σαρακοστής και της Μεγάλης Εβδομάδας, καθώς και πλήθος άλλων εκκλησιαστικών συνθέσεων της Ορθοδόξου Λατρείας. 

Ταυτόχρονα, ερμήνευε απαιτητικές συνθέσεις ελλήνων συνθετών και είχε ηχογραφήσει ύμνους και άσματα που είχαν κυκλοφορήσει σε δισκάκια της εποχής. Εκδόθηκαν τρεις δίσκοι 45 στροφών στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και τις αρχές του ’60 (στις εταιρείες Fidelity και Philips) με κάλαντα, τροπάρια και ψαλμούς, ενώ η χορωδία συμμετείχε και στην ηχογράφηση με τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι για τους «Όρνιθες» του Αριστοφάνη (για την θρυλική παράσταση του Θεάτρου Τέχνης). Κι ακόμη ηχογράφησε δύο θρυλικά προσκοπικά τραγούδια: Το «Τραγούδι του Τζάμπορη» και «Η φωτιά». Φυσικά υπάρχουν ανέκδοτες ηχογραφήσεις σε διάφορα αρχεία. 

Το 1962 ο Μιχάλης Αδάμης τιμήθηκε από τον Βασιλέα Παύλο με τον Χρυσό Σταυρό του Φοίνικα για την προσφορά του στην Παιδική Χορωδία των Ανακτόρων, καθώς όχι μόνο την προετοίμαζε και την διηύθυνε, αλλά συνέθετε ή διασκεύαζε μελωδίες ειδικά γι’ αυτήν. 

Στο ενημερωμένο κανάλι enodaisgr στο youtube συναντάμε μια ξεχωριστή ηχογράφηση της Παιδικής Χορωδίας των Ανακτόρων. Πραγματοποιήθηκε το έτος 1958 με αφορμή την Ορκωμοσία του Διαδόχου Κωνσταντίνου ως αξιωματικού των τριών όπλων των Ενόπλων Δυνάμεων στη Βουλή των Ελλήνων. Ας δούμε το σχετικό βίντεο της εποχής γι’ αυτή την τελετή.

 

Την Παιδική Χορωδία των Ανακτόρων, στο συγκεκριμένο κομμάτι, διευθύνει ο συνθέτης και μουσικοπαιδαγωγός Στέφανος Βασιλειάδης (1933-2004), στενός συνεργάτης και φίλος του Μιχάλη Αδάμη. 

Το κείμενο δεν είναι άλλο από τον 20ό ψαλμό (στίχοι 2-5) και κατόπιν ένας εμβληματικός στίχος – για τους βασιλείς - από τον 19ο ψαλμό. Το άσμα κατακλείεται με το Αλληλούϊα, ως παιάνα! 

ΚΥΡΙΕ, ἐν τῇ δυνάμει σου εὐφρανθήσεται ὁ βασιλεὺς καὶ ἐπὶ τῷ σωτηρίῳ σου ἀγαλλιάσεται σφόδρα. τὴν ἐπιθυμίαν τῆς καρδίας αὐτοῦ ἔδωκας αὐτῷ καὶ τὴν θέλησιν τῶν χειλέων αὐτοῦ οὐκ ἐστέρησας αὐτόν. (διάψαλμα). ὅτι προέφθασας αὐτὸν ἐν εὐλογίαις χρηστότητος, ἔθηκας ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ στέφανον ἐκ λίθου τιμίου. ζωὴν ᾐτήσατό σε, καὶ ἔδωκας αὐτῷ, μακρότητα ἡμερῶν εἰς αἰῶνα αἰῶνος. Κύριε, σῶσον τὸν βασιλέα, καὶ ἐπάκουσον ἡμῶν, ἐν ᾗ ἂν ἡμέρᾳ ἐπικαλεσώμεθά σε. Αλληλούϊα. 

Το μέλος του ύμνου είναι του Dmitri Bortniànsky (1751 - 1825). Όμως η απόδοση είναι στην ελληνική γλώσσα, οπότε τι συμβαίνει εδώ; 

Η Παιδική Χορωδία των Ανακτόρων συνεχίζει μια παλαιά παράδοση, αφού είναι γνωστό πως από το 1870 και μετά (εισαγωγή εκκλησιαστικής πολυφωνίας) χρησιμοποιήθηκαν με επιτυχία στους ναούς της Αθήνας αυτούσιες ρωσικές λειτουργικές μελωδίες, κυρίως του Bortniànsky, με μεταφρασμένο και προσαρμοσμένο κατάλληλα το ελληνικό κείμενο. Ένα τέτοιο επιτυχημένο παράδειγμα «μεταφύτευσης» ήταν το Χερουβικό Νο5 του Bortniànsky, που αγαπήθηκε ιδιαίτερα από το αθηναϊκό εκκλησίασμα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Dmitri Bortniànsky ήταν Ρώσος αυτοκρατορικός συνθέτης, τσεμπαλίστας και μαέστρος Ουκρανικής καταγωγής, που υπηρέτησε στην αυλή της Αικατερίνης της Μεγάλης. Ο Bortniansky ήταν σημαντικός για τη μουσική ιστορία τόσο της Ουκρανίας όσο και της Ρωσίας, με τα δύο έθνη να τον διεκδικούν το καθένα για λογαριασμό του.  

Εξάλλου, ο Αλέξανδρος Κατακουζηνός, όταν ήρθε στην Αθήνα από την Οδησσό το 1870, ικανοποιώντας την επιθυμία της – ρωσικής καταγωγής - βασίλισσας Όλγας, μετέφερε εδώ το μουσικοεκκλησιαστικό κλίμα της Ρωσίας, δημιουργώντας τον χορό του ανακτορικού παρεκκλησίου, όπου τα παιδιά κρατούσαν επάξια τις υψηλότερες φωνές των soprani και alti. 

Έτσι, στα 1958, οπότε η Παιδική Χορωδία των Ανακτόρων ερμηνεύει τον βασιλικό ψαλμό στο μέλος του Bortniànsky, συνεχίζεται η παράδοση της «εξελληνισμένης» ρωσικής πολυφωνίας, με πρωταγωνιστές τις παιδικές φωνές, που άνθησε στα τέλη του 19ου αιώνα. 

Ας απολαύσουμε το μέλος, 64 χρόνια μετά... Τώρα δεν υπάρχει τίποτα απ’ αυτά...

Η ΡΩΣΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΡΟΕΛΑΥΝΕΙ ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Σε προηγούμενο κείμενό μας είχαμε τονίσει με έμφαση πως η εισβολή της Εκκλησίας της Ρωσίας στην Αφρική ήρθε για να μείνει και να εμπεδωθεί. Δυστυχώς, οι Ορθόδοξες Εκκλησίες δεν αντιλαμβάνονται την σοβαρότητα της ρωσικής εισβολής στην Αφρική. Γι’ αυτό και δεν έχουν αντιδράσει ούτε φραστικά!

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, αλλά και η εισβολή του Πατριαρχείου Μόσχας στην δικαιοδοσία του Δευτερόθρονου Παλαίφατου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, μοιάζει ακάθεκτη! 

Το πρόσχημα για την εισβολή ήταν η αναγνώριση της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Όμως, φαίνεται πως η Μόσχα θέλει να εδραιωθεί στην Αφρικανική Ήπειρο απροκάλυπτα και με κάθε κόστος. Σκοπός είναι η κατακυρίευση της Ορθοδοξίας πάση τη κτίσει και επειδή η Αφρική ήταν το μόνο κάπως …παρθένο έδαφος, δόθηκε η ευκαιρία και για την Μαύρη Ήπειρο. 

Η ρωσική Εκκλησία γνωρίζει ότι στην Αφρική τα κράτη δεν έχουν ιδέα ούτε ενδιαφέρονται για εκκλησιαστική «κανονικότητα» και έτσι επιδιώκει τη νομιμοποίηση της παρουσίας της όπου είναι δυνατό.

Έγραψαν στο διαδίκτυο οι ρώσοι: 

“Στις 23 Αυγούστου 2022, η Πατριαρχική Εξαρχία Αφρικής έλαβε πιστοποιητικό κρατικής εγγραφής στη Ζάμπια. Αυτή είναι ήδη η δεύτερη χώρα στη Μαύρη Ήπειρο όπου η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία έχει νόμιμα καθιερώσει την παρουσία της. Στις 4 Ιουλίου 2022, η Πατριαρχική Εξαρχία εγγράφηκε επίσημα στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία”. 

Αυτό σημαίνει ότι θα επιδιώξουν τη νομιμοποίηση παντού και μάλιστα ως οι μοναδικοί εκπρόσωποι της Ορθοδοξίας. 

Επομένως, το θέμα ξεφεύγει από την εκκλησιαστική του διάσταση (εισπήδηση, αντκανονικότητα και τα παρόμοια) και αποκτά καθαρά πολιτική, καθώς σε αυτήν προσβλέπουν οι ρώσοι για να εδραιώσουν την εκκλησιαστική τους παρουσία στην Αφρική. 

Μέχρι τώρα η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και η Ζάμπια, αύριο και καθημερινά, όλο και περισσότερες χώρες θα αναγνωρίζουν την ρωσική Εκκλησία ως νόμιμη μέσα στην δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. 

Ειλικρινά, τώρα θα ήθελα πολύ να ακούσω μία γνώμη γι’ αυτή την κατάσταση από τον σεβαστό μας αρχιεπίσκοπο Αλβανίας κ. Αναστάσιο, ο οποίος έχει διακονήσει την ιεραποστολή στην Αφρική επί δεκαετίες και νομίζω τότε δεν συναντούσε στο διάβα του ρώσους. 

Από την άλλη, η προέλαση των ρώσων στην δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας είναι υπόθεση όλης της Ορθοδοξίας κι αυτό θα πρέπει να γίνει κατανοητό επιτέλους. Οι Εκκλησίες που επιλέγουν την …αιδήμονα σιωπή ας συνειδητοποιήσουν ότι έρχεται και η σειρά τους.

ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΤΟΥ ΕΛΥΤΗ ΣΤΟΝ "ΜΙΚΡΟ ΝΑΥΤΙΛΟ"

Ο Π ρ ο β ο λ έ α ς γ' από τον Μικρό Ναυτίλο του Ελύτη

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Στο έργο του «Ο Μικρός Ναυτίλος» (1985) ο Οδυσσέας Ελύτης έχει μια πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα διάταξη, που διαφέρει αισθητά από άλλες ποιητικές συλλογές του.

Ανάμεσα στα …ευρήματα του ποιητή είναι και ο «Προβολέας». Πρόκειται για κάποιες ζοφερές σκηνές από την ελληνική ιστορία διαχρονικά. Αρχαία Ελλάδα, Βυζάντιο, Επανάσταση του 1821, Νεώτερη Ελλάδα.

Αυτές οι σκηνές, τις οποίες προβάλλει ο Ελύτης, καταδεικνύουν την κακοδαιμονία, θα λέγαμε, του Ρωμαίηκου, που έχει στο …αίμα του τον εμφύλιο και τον διχασμό. Ένα ιστοριογράφημα της σχεδόν τρισχιλιετούς εμφύλιας βίας, συχνά φονικής, με εξοστρακισμούς αντιπάλων, καταδίκες σε θάνατο, εκτελέσεις.

Στον Προβολέα α’ μας δίνει την ένα «απάνθισμα» της ελληνικής συνέχειας. Οι επόμενοι «Προβολείς» είναι αυστηρά θεματικοί.

Ο Π ρ ο β ο λ έ α ς  γ'  είναι αφιερωμένος στο Βυζάντιο.

Πρόκειται για επτά σκηνές, που αφορούν σε ισάριθμα φονικά, συντελεσμένα από βυζαντινούς αυτοκράτορες με στόχο – τι άλλο; - την εξουσία.

Οι σκηνές αυτές παρατίθενται με χρονολογική σειρά και καλύπτουν την περίοδο από τον 4ο αιώνα έως τον 13ο, δηλαδή σχεδόν όλη την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Σκηνή πρώτη: Ο πρώτος χριστιανός βασιλεύς Κωνσταντίνος δίνει διαταγή να συλλάβουν και θανατώσουν τον ίδιο του το γιο Κρίσπο.

Εδώ ο Ελύτης χαρακτηρίζει τον Μέγα Κωνσταντίνο ως πρώτο χριστιανό βασιλέα, κάτι που συναντάμε στην υμνογραφία της εορτής του Μ. Κωνσταντίνου: «Πρῶτος, Βασιλεὺς Χριστιανῶν, παρὰ τοῦ Θεοῦ, Κωνσταντῖνε, τὸ σκῆπτρον ἔλαβες…» (στιχηρό Αποστίχων Μ. Εσπερινού).

Αυτός ο χαρακτηρισμός του Ελύτη δίνει έμφαση στην πράξη του Κωνσταντίνου, δηλαδή στο φόνο του γιού του Κρίσπου,

Το 326 μ.Χ. ο Κρίσπος σε νεαρότατη ηλικία εκτελείται στην Πούλα (Κροατία) κατά διαταγή του ίδιου του του πατέρα. Είχε συμβάλει καθοριστικά στη νίκη του πατέρα του κατά του αντιπάλου του Λικινίου. Παρότι νέος είχε διαγράψει ήδη μια ξεχωριστή στρατιωτική πορεία.

Απολύτως ικανοποιητική εξήγηση των αιτίων που οδήγησαν στο τραγικό γεγονός δεν έχει δοθεί. Αιώνες μετά δύο ιστορικοί, ο Ζώσιμος τον 6ο αιώνα και ο Ιωάννης Ζωναράς τον 12ο αιώνα, μας δίνουν μια εξήγηση, η οποία ανεπισήμως έχει καθιερωθεί ως η επίσημη ερμηνεία της ανεξήγητης πράξης του Κωνσταντίνου.  Έχει να κάνει με την γυναίκα του Κωνσταντίνου, την Φαύστα, η οποία συκοφάντησε τον Κρίσπο (γιό από μια παλλακίδα) στον πατέρα του ότι τάχα της επιτέθηκε για να την βιάσει. Ο Κωνσταντίνος έπεσε στην παγίδα και διέταξε την εκτέλεσή του. Όταν αποκαλύφθηκε η πλεκτάνη της Φαύστας εκτελέστηκε και αυτή στο λουτρό της.

Ο Ελύτης μένει στο γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος «δίνει διαταγή να συλλάβουν και θανατώσουν τον ίδιο του το γιο Κρίσπο». Φόνος υιού από τον πρώτο χριστιανό βασιλέα!

Σκηνή δεύτερη: Άνθρωποι του Ηράκλειου έχουν οδηγήσει στα βασανιστήρια τον ανεψιό του Θεόδωρο και το νόθο γιο του Αδαλάριχο. Τους κόβουν τη μύτη, τα χέρια και το δεξί πόδι.

Εδώ ο Ελύτης αναφέρεται στην – κατά τους ιστορικούς - δεύτερη συνωμοτική δραστηριότητα κατά του αυτοκράτορα Ηρακλείου που οργανώθηκε κοντά στα τέλη του 637 μ.Χ. Βασικός υποκινητής της ήταν ο νόθος γιος του Αταλάριχος, ο οποίος είχε ως συνεργάτες τον μάγιστρο Θεόδωρο - που ήταν γιος του αδερφού του Ηρακλείου, Θεοδώρου - τον ισχυρό αρμένιο στρατηγό Δαβίδ Ζαχαρούνι και άρχοντες της Κωνσταντινούπολης. Για τους λόγους που ώθησαν τους παραπάνω επιφανείς άνδρες της αυτοκρατορίας να συσπειρωθούν εναντίον του ηγεμόνα δεν υπάρχει κάποια αναφορά στις πηγές. Φαίνεται ότι η συγκεκριμένη ανατρεπτική κίνηση ήταν από τις πιο σημαντικές εκδηλώσεις αντιπάθειας των Βυζαντινών απέναντι στη δεύτερη οικογένεια του αυτοκράτορα.

Ωστόσο, τα ανατρεπτικά πλάνα τους έγιναν γνωστά στον αυτοκράτορα πριν να υλοποιηθούν, καθώς ένας κουράτορας που βρέθηκε σε σύσκεψη των συνωμοτών, έσπευσε να καταγγείλει την ανατρεπτική δράση τους στον Ηράκλειο, ο οποίος, χωρίς καμία καθυστέρηση, διέταξε τη σύλληψη όσων εμπλέκονταν στην υπόθεση. Οι βασικοί υποκινητές τιμωρήθηκαν με αυστηρές κυρώσεις: στον νόθο γιο του Ηρακλείου επιβλήθηκαν οι ποινές της ρινότμησης, της αποκοπής του δεξιού χεριού και της εξορίας στην Πριγκιπόννησο˙ ο ανιψιός του Θεόδωρος υπέστη τους ίδιους ακριβώς ακρωτηριασμούς και εξορίστηκε στη νήσο Γαυδομελέτην, όπου ο τοπικός διοικητής έλαβε εντολή να κόψει και ένα από τα πόδια του.

Και σ’ αυτή την «σκηνή» έχουμε εμπλοκή συγγενών, οι οποίοι εδώ υφίστανται ακρωτηριασμό. Ο Ελύτης παραθέτει το γεγονός της τιμωρίας  χωρίς να αναφέρει λόγους και αιτίες. Τον …ξαφνιάζει, μάλλον, η βαναυσότητα.

Σκηνή τρίτη: Αφού έχει τυφλώσει τον ανήλικο γιο της Κωνσταντίνο, η Ειρήνη η Αθηναία αναγορεύει Μέγα Λογοθέτη τον ευνούχο Σταυράκιο.

Ένα ακόμα βυζαντινό στιγμιότυπο, με πρωταγωνίστρια την αυτοκράτειρα που πρωτοστάτησε στην αναστήλωση των εικόνων, την Ειρήνη την Αθηναία.

Η πολιτική παντοδυναμία του ευνούχου, πατρικίου και λογοθέτη του δρόμου Σταυρακίου θα πρέπει να τοποθετηθεί χρονικά από το 782 έως το 797. Φαίνεται ότι ήταν έμπιστος της αυτοκράτειρας και γι’ αυτό διορίστηκε σε μια θέση, μέσω της οποίας μπορούσε να έχει τον απόλυτο έλεγχο της διακυβέρνησης της αυτοκρατορίας.

Το Σάββατο 15 Αυγούστου του 797 άνθρωποι της Ειρήνης της Αθηναίας τύφλωσαν τον γιό της, αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΣΤ’ στην Πορφύρα, στο δωμάτιο των ανακτόρων, στο οποίο είχε γεννηθεί, αποσκοπώντας στον θάνατό του, ύστερα από εντολή της μητέρας του και των συμβούλων της. Τα σχετικά στοιχεία που παραθέτει ο βυζαντινός χρονογράφος Θεοφάνης σχετικά με τη συνωμοσία που οργάνωσε η Ειρήνη η Αθηναία και οι συνεργάτες της έχουν στο σύνολό τους αμφισβητηθεί από την σύγχρονη ιστορική έρευνα.

Ο Ελύτης, όμως, φαίνεται πως υιοθετεί την εκδοχή του Θεοφάνη, που είναι και η επικρατέστερη, προβάλλοντας άλλο ένα παράδειγμα – προς αποφυγήν – στην αλυσίδα της αιματοβαμμένης ιστορίας του Βυζαντίου.

Σκηνή τέταρτη: Τον ερωμένο της Ιωάννη Τσιμισκή οδηγεί κρυφά η Θεοφανώ στα συζυγικά δώματα του Παλατιού για να δολοφονήσει τον Νικηφόρο Φωκά.

Η Θεοφανώ υπήρξε σύζυγος αρχικά του Ρωμανού Β΄ και στη συνέχεια σύζυγος του Νικηφόρου Φωκά.

Η Θεοφανώ, κρίνοντας ότι ο Φωκάς με τα αυστηρά μέτρα του προκαλούσε λαϊκή δυσαρέσκεια, συνωμότησε με τον εραστή της Ιωάννη Τσιμισκή να τον σκοτώσουν και να αναλάβει αυτός τη διακυβέρνηση ως νέος σύζυγός της. Ο τότε Πατριάρχης δήλωσε στον Τσιμισκή, ότι δεν θα τον έχριζε αυτοκράτορα, αν δεν απομάκρυνε τη Θεοφανώ από το παλάτι. Προκειμένου ο Τσιμισκής να αποφύγει το προφανές σκάνδαλο, την αποκήρυξε και την έκλεισε σε μοναστήρι.

Ο Νικηφόρος Φωκάς ήταν θείος του Ι. Τσιμισκή. Και εδώ ένας φόνος συγγενικός.

Ο Ελύτης εδώ με λίγες λέξεις σκηνοθετεί. Φανταζόμαστε αυτό που γράφει. Την Θεοφανώ να οδηγεί κρυφά τον ερωμένο της στα συζυγικά δώματα για να δολοφονήσει τον αυτοκράτορα και να συνεχίσει να είναι η ίδια αυτοκράτειρα.

Σκηνή πέμπτη: Μέσα στην εκκλησία, την ώρα που γίνεται μνημόσυνο για τον αυτοκράτορα Θεόδωρο Λάσκαρι, ο Μιχαήλ Παλαιολόγος δολοφονεί τον ανήλικο Ιωάννη Δ' και παίρνει τη θέση του.

Η σκηνή αυτή ιστορικά δεν είναι ακριβώς έτσι όπως την περιγράφει ο ποιητής.

Ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος δεν δολοφόνησε τον ανήλικο Ιωάννη Δ’ αλλά τον τύφλωσε, όταν ήταν 11 χρονών! Ο Ιωάννης είχε διαδεχθεί, σε ηλικία μόλις 7 ετών, τον πατέρα του Θεόδωρο Β’ Δούκα Λάσκαρι, τον λόγιο αυτοκράτορα της Νικαίας.

Ο Ελύτης γράφει ότι κατά την διάρκεια του μνημοσύνου του Λάσκαρι, μέσα στην εκκλησία, ο Μιχαήλ Παλαιολόγος δολοφονεί τον Ιωάννη.

Σε κάθε περίπτωση, η βία για την εξουσία εκδηλώνεται και εδώ με τρόπο τραγικό.

Σκηνή έκτη: Στον εωθινό των Χριστουγέννων, ο Μιχαήλ Τραυλός, βοηθημένος από άλλους έξι συνωμότες, σκοτώνει τον ευεργέτη του αυτοκράτορα Λέοντα τον Ε'.

Ο παλιός συναγωνιστής του Λέοντα κατά την στάση του Βερδάνη Μιχαήλ, οργάνωσε συνωμοσία κατά του αυτοκράτορα, αποκαλύφθηκε όμως, καταδικάστηκε σε θάνατο και φυλακίστηκε στο παλάτι. Ο Λέων υπέκυψε στις παρακλήσεις της γυναίκας του Θεοδοσίας και δεν τον θανάτωσε αμέσως, καθώς ήταν προπαραμονή Χριστουγέννων.

Όμως, τα χαράματα της ημέρας των Χριστουγέννων οι συνωμότες, ντυμένοι ως ιερείς και έχοντας κρύψει κάτω από τα ράσα τα ξίφη τους, αναμείχθηκαν με τους κληρικούς που θα τελούσαν τη λειτουργία των Χριστουγέννων στο ανακτορικό παρεκκλήσι του Αγίου Στεφάνου και έτσι εισήλθαν σε αυτό, περιμένοντας να έρθει ο αυτοκράτορας για να παρακολουθήσει τη λειτουργία. Επειδή έκανε δριμύ κρύο και είχε καλυμμένο το κεφάλι του, οι συνεργάτες του Μιχαήλ δεν μπόρεσαν να διακρίνουν ποιος ήταν ο Λέων και γι’ αυτό επιτέθηκαν κατά του επικεφαλής των ιερέων. Γρήγορα συνειδητοποίησαν το λάθος τους και στράφηκαν εναντίον του Λέοντα, ο οποίος δολοφονήθηκε μέσα στο ιερό, ενώ λίγο αργότερα ο Μιχαήλ ελευθερώθηκε και στέφθηκε αυτοκράτορας στην Αγία Σοφία από τον πατριάρχη Θεόδοτο.

Ο Ελύτης επισημαίνει τη μέρα, «στον εωθινό των Χριστουγέννων», αλλά και το γεγονός ότι ο Μιχαήλ Τραυλός «σκοτώνει τον ευεργέτη του». Και αυτός ο φόνος γίνεται μέσα στην εκκλησία.

Σκηνή εβδόμη: Ο Ανδρόνικος Κομνηνός στραγγαλίζει τον ανεψιό του Αλέξιο και παντρεύεται τη χήρα του, που είναι δεκατριών ετών.

Άλλο ένα έγκλημα εξουσίας. Ο εξηνταπεντάχρονος Ανδρόνικος Κομνηνός συμβασιλεύει ως επίτροπος με τον δωδεκάχρονο Αλέξιο Β’. Μόλις σταθεροποιείται η θέση του στραγγαλίζει την μητέρα του Αλεξίου, Μαρία, έπειτα τον ίδιο και στη συνέχεια παντρεύεται την χήρα του, την κατά πενήντα χρόνια μικρότερη του Άννα.

Ο Ελύτης επέλεξε επτά από τις πιο σκληρές σκηνές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και είναι οξύ το φως που ρίχνει ο προβολέας του σε όσα τραγικά και αποκαρδιωτικά εμφανίζονται μπροστά μας.

Ο τηλεγραφικός χαρακτήρας αυτών των σκηνών, όμως, τις καθιστά με κάποιο τρόπο εκφραστές της Θουκυδίδειας αλήθειας «γιγνόμενα μεν και αιεί εσόμενα, έως αν η αυτή φύσις ανθρώπων ή…».

Κι αν αυτές οι σκηνές μας παραπέμπουν στην κόλαση, ο ποιητής στον «Μικρό Ναυτίλο» δεν παύει να μας παρηγορεί:

«Ναι, ο Παράδεισος δεν ήταν μια νοσταλγία. Ούτε, πολύ περισσότερο, μια ανταμοιβή. Ήταν ένα δικαίωμα».

ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΦΟΝΕΥΤΗΝ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΜΟΣΧΑΣ ΚΥΡΙΛΛΟ

Στυγερώτατε, 

Βλέπω πως το αίμα που χύνεται στην Ουκρανία, Ρώσων και Ουκρανών, ουδόλως σας συγκινεί. 

Γιατί πώς αλλιώς να ερμηνεύσει κανείς το «συγχαρητήριο» γράμμα σας στον εν Κιέβω Ονούφριο για την όγδοη επέτειο της ενθρόνισής του. 

Ούτε λέξη για τον πόλεμο ούτε λέξη για τους νεκρούς. 

Αλλά οι νεκροί εκδικούνται, Στυγερώτατε, και είναι φοβερή η εκδίκησή τους. 

Επιλέγετε να κλείνετε τα μάτια σας στη φρίκη του πολέμου και ουσιαστικά να τον στηρίζετε. 

Όταν τελειώσει ο πόλεμος, όμως, η μέλαινα ψυχή σας θα βρεθεί αναπόφευκτα τετ α τετ με τους νεκρούς… Και τότε θα πείτε: «Και τώρα;» 

Με βαθύτατο αποτροπιασμό 

Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος

ΜΟΥΣΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΑΠΟ ΔΥΟ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΣΤΗ ΣΟΥΗΔΙΑ

Η καλή φίλη και ξεχωριστή φωτογράφος Έφη Αλεξάνδρου, από την Πάτρα, διαπρέπει τα τελευταία χρόνια στην Σουηδία στον χώρο της παιδαγωγικής. 

Και ξαφνικά ...πέφτω σε ένα άρθρο που συνέγραψε με μια φίλη της, την Φίλια Μηλοπούλου, για την μουσική, ως διαπολιτισμική σύνδεση μεταξύ παιδιών ηλικίας 1-3 χρόνων. 

Μία έκπληξη και μία αποκάλυψη για όσα κάνουν δύο ελληνίδες στη Σουηδία, στον τομέα της προσχολικής μουσικής αγωγής σε συνδυασμό με την διαπολιτισμική εκπαίδευση, που είναι αίτημα των καιρών. 

Εύχομαι, πραγματικά, τα κάλλιστα στην αγαπημένη Έφη που δημιουργεί στην Σουηδία και μάλιστα στο ευαίσθητο χώρο του παιδιού. 

Π.Α.Α.

"Η ΜΟΔΙΣΤΡΑ Τ' ΟΥΡΑΝΟΥ" ΜΕ ΤΗΝ ΔΑΦΝΗ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ "ΣΤΑΘΟΥΛΑ ράφτρα εκ Πόντου"

Η ΜΟΔΙΣΤΡΑ Τ' ΟΥΡΑΝΟΥ είναι ένα ολοκαίνουργιο, τρυφερό τραγούδι που έγραψε ο τραγουδοποιός Λεωνίδας Μαριδάκης για τις ανάγκες της παράστασης "ΣΤΑΘΟΥΛΑ ράφτρα εκ Πόντου" της Μαρινέλλας Βλαχάκη που παρουσιάζεται αυτό το καλοκαίρι σε σκηνοθεσία Κωστή Καπελώνη. 

Οι στίχοι είναι της Δέσποινας Τραχαλάκη και το ερμηνεύει η Δάφνη Πανουργιά. 

Βίντεο: Θοδωρής Παπαδουλάκης 

Παραγωγή: Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης. 

 

Πρόσφυγας του Πόντου η Σταθούλα ήρθε στην Ελλάδα το 1923. Ξακουστή μοδίστρα στον τόπο της, παντρεμένη με παιδιά και πολυτελές ραφτάδικο. Τη συναντούμε παραμονές Χριστουγέννων του 1950 στα Χανιά, στο μικρό υπόγειο εργαστήρι της, να ράβει, να συνομιλεί με το είδωλο της μάνας της. Μέσα από τις αναμνήσεις της, ζωντανεύουν πρόσωπα και γεγονότα από τη ματωμένη γη του Πόντου.

Στη συνέχεια δύο βίντεο με πληροφορίες για την παράσταση "ΣΤΑΘΟΥΛΑ ράφτρα εκ Πόντου".

 

Ο τραγουδοποιός Λεωνίδας Μαριδάκης γεννήθηκε στα Χανιά και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε μουσική (αρμονία, αντίστιξη, φούγκα & σύνθεση) στο Εθνικό, στο Κεντρικό Ωδείο του Κώστα Κλάβα και στο Ωδείο Νικόλαος Μαντζαρος. Από όταν τελείωσε τις σπουδές του γράφει τραγούδια, κάνει συναυλίες και γράφει μουσική για το θέατρο. Το 2005 βγάζει το πρώτο του cd με τραγούδια σε παραγωγή του Νίκου Ξυδάκη, το «Αβάδιστα» (Universal music). Το τραγούδι που ξεχώρισε, παίχτηκε και παίζεται ακόμα και σήμερα στα ραδιόφωνα ήταν το «Ασημένιο τραγούδι» (video) σε στίχους του Άλαν Γκίνσμπεργκ που ήταν και η τραγουδιστική συμμετοχή του Φοίβου Δεληβοριά στο δίσκο. Το 2006-2008 ακολούθησαν μουσικές συνέργασίες στον Ιανό με καλλιτέχνες όπως η Λάμια Μπεντίουι, η Μάρθα Φριντζήλα, ο Κωστής Μαραβέγιας, η Μάρθα Μορελεόν κ.α. Ο επόμενος δίσκος του τραγουδοποιού ήταν το «Σε βάθος δρόμου» (metronomos 2010) στον οποίο συμμετείχε η Μάρθα Φριντζήλα και η Πέννυ Μπαλτατζή. Iδιαίτερη επιτυχία σημείωσε το 2014 η δισκογραφική συνεργασία του με την Φωτεινή Βελεσιώτου με μια διασκευή που έκανε στο τραγούδι «Χαράματα η ώρα τρεις» (video clip) (retropolis 2). Τον Φεβρουάριο του 2018 κυκλοφόρησε το τρίτο προσωπικό του άλμπουμ, με τίτλο "Βάρκα στο σπίτι" (Video clip), στο οποίο το ομότιτλο τραγούδι υπογράφει τους στίχους ο Μάνος Ελευθερίου. Από το δίσκο ξεχώρησαν ακόμα τα τραγούδια "Αστυπάλαια" (Video clip) αλλά και το ντουέτο του τραγουδοποιού με το Σπύρο Γραμμένο "Έρωτας ή Τίποτα" (Video clip). Τη σεζόν 2018-2019 συνεργάστηκε με το Χρήστο Νικολόπουλο ανοίγοντας με την "Orchestra Laou Laou" το μουσικό πρόγραμμα στο "Περιβόλι του Ουρανού" στην Πλάκα. 

Από το 2003 γράφει αδιάλειπτα μουσική για το θέατρο, παράλληλη δραστηριότητα που έχει εξελιχτεί μέσα στα χρόνια σε μεγάλη του αγάπη. Έχει συνεργαστεί με σκηνοθέτες όπως ο Σάββας Στρούμπος, ο Γιώργος Παλούμπης, η Λιλλύ Μελεμέ, ο Νίκος Χατζόπουλος, ο Βασίλης Νικολαΐδης, ο Κωστής Καπελώνης, η Βαλεντίνα Παπαδημητράκη κ.ά. υπογράφοντας την μουσική σε περίπου 50 θεατρικές παραστάσεις μέχρι σήμερα. Έχει κάνει μουσική, μεταξύ άλλων, για παραστάσεις του Φεστιβάλ Αθηνών («Η Σωφρονιστική Αποικία» του Φραντς Κάφκα, «Πασιέντζα» της Μαρίας Λαϊνά), για το Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν («La petite mort» του Μισέλ Φάις, «Τον άυλο εσένα» του Βαγγέλη Χατζιγιαννίδη), το Θέατρο Άττις («Αντιγόνη» του Σοφοκλή, «Ευτυχισμένες μέρες» του Σάμιουελ Μπέκετ κ.α.) το θέατρο Χορν («ο Δικηγόρος Ντάροου» του Ντέιβιντ Γ. Ρίντελς), το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Κρήτης («Ιστορίες στο τάκα τάκα» του Φριό Μπερνάρ, «Και του καιρού και πάντα» του Γιώργη Σταματάκη), το Θέατρο Αγγέλων Βήμα («Lulu» του Φρανκ Βέντεκιντ), το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης («Η μεταμόρφωση» του Φραντς Κάφκα). 

Το 2020 κυκλοφόρησε ένα τραγούδι προπομπό από το άλμπουμ που ετοιμάζει με τον στιχουργό Δημήτρη Λέντζο, το ντουέτο με τη Μάρθα Φριντζήλα "Δίδυμα σαν σκουλαρίκια" (Audio Release) που είναι και το ομότιτλο του άλμπουμ που αναμένεται. Αρχές του 2021 κυκλοφόρησε ως σίνγκλ τρία ακόμα τραγούδια από αυτή τη δουλειά: "Ο Γύρος του Θανάτου" (music video), "Γεμάτος με το τίποτα" (music video, ντουέτο του Μαριδάκη με το Σταύρο Σιόλα) και το "Στων Λωτοφάγων το νησί" (music video, ντουέτο του Μαριδάκη με τη Βίκυ Καρατζόγλου)

Και στη συνέχεια "Η Μηλιά" του Εμμανουήλ Ροΐδη που ανέβηκε επί σκηνής το 2009 στα Χανιά από την Εταιρία Τέχνης Βιολέττα, σε διασκευή-σκηνοθεσία-ερμηνεία της Μαρινέλλας Βλαχάκη και μουσική Λεωνίδα Μαριδάκη. 

Ερμηνεύει η Δάφνη Πανουργιά.