Σάββατο 30 Απριλίου 2022

Η σχέση του μεγάλου μαέστρου Δημήτρη Μητρόπουλου με μορφές της Ορθοδοξίας (Ηχητικό)


Μεγάλη Τετάρτη 20 Απριλίου 2022 
Τρίτο πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας (ΕΡΑ)
Η εκπομπή "Ο ήλιος παραμένει στη θέση του". 
Ώρα 15:00-17:00 
Αφιέρωμα στον μαέστρο Δημήτρη Μητρόπουλο και τη σχέση του με τον Άγιο Νεκτάριο, τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και το Άγιον Όρος. 
Με οδηγό το βιβλίο του π. Ελισαίου Γούλα "Επίγευση Αγιότητας. ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΜΗΤΡΌΠΟΥΛΟΣ. Η σχέση του μεγάλου μαέστρου με πνευματικές μορφές της Ορθοδοξίας". 
Επιμέλεια - Παραγωγή - Παρουσίαση: Μπάμπης Καβροχωριανός. 
Στην εκπομπή ομιλεί ο συγγραφέας π. Ελισαίος Γούλας και ακούγονται έργα του κλασικού ρεπερτορίου, ερμηνευμένα από τον μεγάλο μαέστρο Δημήτρη Μητρόπουλο. 

   

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ἐν πλῶ με τίτλο Επίγευση Αγιότητας – Δημήτρης Μητρόπουλος | Η σχέση του μεγάλου μαέστρου με πνευματικές μορφές της Ορθοδοξίας. 
Συγγραφέας είναι ο π. Ελισαίος Γούλας, ο οποίος γεννήθηκε στο Βόλο και είναι απόφοιτος της Ανωτέρας Εκκλησιαστικής Σχολής Θεσσαλονίκης και του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ. Επίσης, είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου της ίδιας σχολής με ειδίκευση στην Δογματική και υποψήφιος διδάκτορας στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Σαν Ανσέλμο στη Ρώμη. Υπήρξε μοναχός στην Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας Αγίου Όρους και διακονεί ως κληρικός στην Ιερά Μητρόπολη Τρίκκης. 
Το πόνημα αυτό του π. Ελισαίου φωτίζει άπλετα την θρησκευτική καταγωγή του Δημήτρη Μητρόπουλου, αλλά και την δική του σχέση με το ιερό. 
Το βιβλίο είναι βασισμένο σε αρχειακό υλικό του Αγίου Όρους που βλέπει για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας. Επίσης, σημαντική είναι και η φωτογραφική τεκμηρίωση του. 
Ο π. Ελισαίος μέσω του Δημήτρη Μητρόπουλου μας δίνει ένα πανόραμα του θρησκευτικού βίου στην Ελλάδα στις αρχές του 20ού αιώνα. Πνευματικές φυσιογνωμίες, αγιορείτικες μορφές και σύγχρονοι άγιοι – όπως ο Άγιος Νεκτάριος και ο Άγιος Ιερώνυμος Σιμωνοπετρίτης – παρελαύνουν ενώπιον μας, ως σχετιζόμενοι με τον μεγάλο μαέστρο και συνθέτη, δίνοντάς μας, ταυτόχρονα, και το πνευματικό κλίμα της εποχής. Αυτό το βλέπουμε ανάγλυφα στο κεφάλαιο «Ο ευσεβής κύκλος της Αναλήψεως», που αναφέρεται σε μορφές και πτυχές του Σιμωνοπετρίτικου Μετοχίου της Θείας Αναλήψεως στον Βύρωνα. 
Για πρώτη φορά, νομίζω, έχουμε αναφορά στις σχέσεις του Δημήτρη Μητρόπουλου με κληρικούς στην Αμερική, κατά την ένδοξη εκεί θητεία του μαέστρου. Ξεχωρίζει η σχέση του μαέστρου με τον μακαριστό Πατριάρχη Αθηναγόρα, τότε Αρχιεπίσκοπο Αμερικής. Δημοσιεύει, μάλιστα, ο π. Ελισαίος μια φωτογραφία - ντοκουμέντο: ενώ ο μαέστρος χειροφιλεί τον Αρχιεπίσκοπο, εκείνος τον ασπάζεται στο κεφάλι με στοργή. Ο Αθηναγόρας είναι παρών σε συναυλίες ή συνεστιάσεις προς τιμήν του μαέστρου, το πρόσωπο του οποίου συγκεντρώνει την εκτίμηση όλης της ομογένειας. 
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το κεφάλαιο «Ευσεβείς λαϊκοί και Μητρόπουλος», όπου αποτυπώνεται και η σχέση Παπαδιαμάντη και Μωραϊτίδη με τον θείο του Μητρόπουλου, Νίκο, μετέπειτα Νείλο Σιμωνοπετρίτη. Ο άλλος θείος του μαέστρου, ο Χρήστος, εγκαταβίωσε στη Μονή Λογγοβάρδας της Πάρου. Αναθρεμμένος μέσα σ’ ένα κύκλο μοναχών ο Μητρόπουλος δεν μπορούσε παρά να σκέφτεται τον μοναχισμό. Αυτά τα αναλύει διεξοδικά ο π. Ελισαίος στο πόνημά του. Δεν τον ακολούθησε τελικά, αν και ουσιαστικά ως κοσμοκαλόγερος έζησε. Το πρότυπο της «Μουσικής Ασκητικής». 
Το βιβλίο προλογίζουν ο καθηγητής Χρυσόστομος Σταμούλης και ο μαέστρος Νίκος Χριστοδούλου, οι οποίοι τονίζουν ακριβώς ότι η εργασία του π. Ελισαίου συμβάλλει στην ουσιαστική γνωριμία με τον μεγάλο Δημήτρη Μητρόπουλο. Και φυσικά αποτελεί πλέον σημαντική συμβολή στην βιβλιογραφία για τον οικουμενικό μαέστρο. 
Σε προσωπικό επίπεδο, είναι τιμητική για μένα η αναφορά του π. Ελισαίου στο προ ετών άρθρο μου «Η θρησκευτική καταγωγή του Δημήτρη Μητρόπουλου». Τον ευχαριστώ, όμως, γενικότερα, διότι μας έδωσε ένα βιβλίο που αναδεικνύει το πώς χτίστηκε η βαθιά πνευματικότητα του μαέστρου. Μια πνευματικότητα στέρεη, ακέραιη, στιβαρή, που έδωσε στον Μητρόπουλο μιαν όλως άλλη διάσταση στην μεγάλη τέχνη του, αλλά και στην συναρπαστική ζωή του.

Παρασκευή 29 Απριλίου 2022

Ο "ΘΑΥΜΑΤΟΠΟΙΟΣ" ΚΛΗΡΙΚΟΣ ΤΟΥ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΥ ΚΑΙ Η "ΑΓΙΑ ΡΩΣΙΑ"


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
Στο τέλος Μαρτίου του 2019 κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο η είδηση ότι στην Ρωσία και συγκεκριμένα στην περιοχή Οριόλ θα μεταφερθεί «ο θαυματουργός Τίμιος Σταυρός» από τον Ιερό Ναό των Αγίων Ισιδώρων Λυκαβηττού. 
Οι πληροφορίες ανέφεραν ότι τον Τίμιο Σταυρό θα μεταφέρει ο εφημέριος π. Δημήτριος Λουπασάκης, όπου θα παραμείνει στον Ιερό Ναό της Υπαπαντής του Κυρίου από 6 έως 8 Απριλίου. Μάλιστα είχε γραφτεί ότι τον Τίμιο Σταυρό θα υποδεχθεί ο Γέροντας Ηλίας, γνωστός ως ο Πνευματικός του Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών Κυρίλλου. 
Όμως, το Γραφείο Τύπου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών σχολιάζοντας την είδηση επισήμανε κατηγορηματικά ότι "ουδέποτε ζητήθηκε άδεια προς τούτο, όπως απαιτεί η εκκλησιαστική τάξη, και φυσικά ουδεμία τέτοια άδεια έχει δοθεί". 
Η μεταφορά του «θαυματουργού Σταυρού» δεν πραγματοποιήθηκε τελικά – Κύριος οίδε για ποιους λόγους – αλλά η είδηση ήταν ότι ο συγκεκριμένος «θαυματοποιός» κληρικός είχε σίγουρα επαφές με την «Αγία Ρωσία» του Πούτιν. 
«Συνεργάτες και τα πνευματικά παιδιά του πατρός Δημητρίου» μας πληροφορούν με σχετική ανάρτηση στο διαδίκτυο για την «τιμητική του παρασημοφόρηση με τον Σταυρό του Αγίου Λουκά του Ιατρού μετά επαίνου από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας κατόπιν εντολής του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κιέβου & πάσης Ουκρανίας κ.κ. Ονουφρίου», δηλαδή του εν Κιέβω Ονουφρίου, της Ρωσικής εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας. 
Μας λένε, λοιπόν, τα «πνευματικά παιδιά του πατρός Δημητρίου»: 
«Σας εξιστορούμε την σειρά των γεγονότων που προηγήθησαν και έγιναν αιτία της βραβεύσεως του πατρός Δημητρίου. Στις αρχές Νοεμβρίου 2015 λαϊκοί αντιπρόσωποι της Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας ήλθαν σε επαφή με τον πατέρα Δημήτριο παρακαλώντας τον να παραχωρήσει τεμάχιο ευωδιάζοντος και μυροβλύζοντος Ιερού Λειψάνου του Αγίου μεγαλομάρτυρος Δημητρίου το οποίο βρίσκεται στην κατοχή του. 
Το ιερό λείψανο θα λάμπρυνε την εορτή του Αγίου Δημητρίου την Κυριακή 8 Νοεμβρίου [κατά το παλαιό εορτολόγιο 26 Οκτωβρίου] κατά τις λατρευτικές εκδηλώσεις που λάμβαναν χώρα στην Ιερά και Σεβασμία Μονή του Αγίου Παντελεήμονος [Ρώσικο] στο Άγιο Όρος ενώ της πανηγύρεως θα προεξήρχε ο Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ.κ Ονούφριος. 
Ο πατέρας Δημήτριος φιλαδέλφως ανταποκρινόμενος μετέφερε προσωπικά και παρέδωσε το μυροβλύζον λείψανο του Αγίου Δημητρίου στην Ιερά Μονή την Παρασκευή 6 Νοεμβρίου 2015 όπου και έτυχε λαμπράς υποδοχής. Όμως κατά θαυμαστό τρόπο η Χάρις του Αγίου Δημητρίου ενήργησε σε τέτοιο βαθμό ώστε κατά την διάρκεια της πανηγύρεως παρουσιάστηκε οφθαλμοφανής μυροβλυσία του Ιερού Λειψάνου αλλά και άρρητος ευωδία που κατέκλυσε το Καθολικό της Ιεράς Μονής προκαλώντας την έκπληξη όλων όσων παρευρίσκονταν, αναγκάζοντας δε τον Ουκρανό προκαθήμενο να ζητήσει μέσω συνεργατών του από τον πατέρα Δημήτριο να συναινέσει στην μεταφορά του Ιερού Λειψάνου στην Ουκρανία προς ευλογία και αγιασμό του δεινώς δοκιμαζομένου αλλά συνάμα ευλαβούς λαού.
Κατόπιν της θετικής αποκρίσεως του πατρός Δημητρίου το μυροβλύζον και ευωδιάζον Ιερό Λείψανο του Αγίου μεγαλομάρτυρος Δημητρίου μεταφέρθηκε από ουκρανική αντιπροσωπεία στις 10 Νοεμβρίου 2015 αρχικώς στην πόλη του Κιέβου, ακολούθως δε στην πόλη της Οδησσού και συγκεκριμένα στον Καθεδρικό Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος όπου και ετέθη σε παράλληλη προσκύνηση με την εξ Ιεροσολύμων πάνσεπτη εικόνα του Επιταφίου της Παναγίας, ενώ καθημερινώς τελούνταν πολύωρες λατρευτικές ακολουθίες με αποκορύφωμα την πολυαρχιερατική Θεία Λειτουργία της Κυριακής 15 Νοεμβρίου προεξάρχοντος του Μητροπολίτου Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ.κ. Ονουφρίου. 
Αυτή λοιπόν η πάνδημος συμμετοχή αλλά και αποδοχή του ιερού λειψάνου του Αγίου Δημητρίου εκ μέρους του ουκρανικού λαού συγκίνησαν τον Μητροπολίτη Κιέβου κ.κ. Ονούφριο με αποτέλεσμα να εγκρίνει την παρασημοφόρηση του πατρός Δημητρίου με το διάσημο του Σταυρού του Αγίου Λουκά του Ιατρού μετά επαίνου ως ελάχιστο αντίδωρο ευγνωμοσύνης για την φιλάδελφη αυταπάρνηση που επέδειξε, ενώ εξουσιοδότησε δύο επιφανείς συνεργάτες του, τον επιχειρηματία, πολιτικό και μεγάλο ευεργέτη της Ορθόδοξης Ουκρανικής Εκκλησίας Ίγκορ Ρυμπακόβ και τον Διευθυντή του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων κ. Βλαδίμηρο Τελιζένκο, πρωτίστως να επιστρέψουν το λείψανο του Αγίου Δημητρίου και ταυτόχρονα να παραδώσουν εκ μέρους του την υψηλή τιμητική διάκριση. 
Έτσι λοιπόν την Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2015 έλαβε χώρα η επιστροφή του λειψάνου του Αγίου Δημητρίου στον ιερό ναό των Αγίων Ισιδώρων και ταυτοχρόνως η βράβευση του εφημερίου μας πατρός Δημητρίου Λουπασάκη. Επίσης εκ μέρους της πόλεως της Οδησσού όπου και εκτέθηκε το Ιερό Λείψανο του Αγίου Δημητρίου δόθηκε το μετάλλιο του Τιμητικού Επισκέπτου της Πόλεως αυτής εκ μέρους του Μητροπολίτου Οδησσού και Ισμαηλίας κ. Αγαθαγγέλου». 
Οι λαϊκοί απεσταλμένοι της Ρωσικής Εκκλησίας στην Ουκρανία δείχνουν στον 
κληρικό Δ. Λουπασάκη το προσκύνημα του λειψάνου που παραχώρησε στο Κίεβο

Από τα παραπάνω εγείρονται, φυσικά, τεράστια ερωτήματα: 
1. Πώς έχει στην κατοχή του ο κληρικός Δημήτριος Λουπασάκης λείψανο του Αγίου Δημητρίου και πώς το περιέφερε ανά την Ουκρανία; Είχε την άδεια της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος; 
2. Είναι δυνατόν να μεταφέρθηκε το συγκεκριμένο λείψανο στην Μονή του Αγίου Παντελεήμονος στο Άγιον Όρος; Από πότε «εισάγονται» λείψανα στο Άγιον Όρος; Έδωσε η Ιερά Κοινότης άδεια για κάτι τέτοιο; 
3. Ποια ήταν η «ουκρανική αντιπροσωπεία» που μετέφερε το λείψανο στην Ουκρανία; Το παραπάνω κείμενο λέει ότι δύο λαϊκοί το επέστρεψαν στον κληρικό Δ. Λουπασάκη και τον παρασημοφόρησαν εκ μέρους του «Κιέβου» Ονουφρίου. Από πότε οι λαϊκοί μεταφέρουν λείψανα; 
4. Ποια είναι τελικά η σχέση του εν λόγω έλληνα κληρικού με την «Αγία Ρωσία»; 
Ίσως θα πρέπει να διερευνηθεί – εκτός των άλλων – και η …ρωσική πλευρά του «χαρισματικού» Δημητρίου Λουπασάκη.

ΤΑ "ΕΛΛΗΝΟΡΩΣΙΚΑ" ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ"


Τα «Ελληνορωσικά», από τις εκδόσεις s@mizdat παρουσιάστηκαν και από τον Παναγιώτη Ρηγόπουλο στην στήλη του "Πολιτιστικά και άλλα" στην εφημερίδα "Πελοπόννησος" (21-4-2022). 
Το βιβλίο διατίθεται και στα βιβλιοπωλεία:
Ακολουθούν αναλυτικά τα περιεχόμενα του βιβλίου. 

Τετάρτη 27 Απριλίου 2022

Η ΠΑΝΗΓΥΡΙΣ ΤΟΥ Ι. ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ν. ΨΥΧΙΚΟΥ ΠΡΟΕΞΑΡΧΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΝΙΓΗΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ (ΒΙΝΤΕΟ)

Η Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία της Δευτέρας του Πάσχα, 25 Απριλίου 2022, στον πανηγυρίζοντα Ι. Ναό Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού, προεστώτος του Σεβ. Μητροπολίτου Νιγηρίας κ. Αλεξάνδρου. 


Τρίτη 26 Απριλίου 2022

«Έτσι μπράβο στην τρύπα σου τώρα και περίμενε την σειρά σου!!»


Προς τον πανοσιολ. Αρχιμανδρίτη κ. Δημήτριο Χάνδακα, προϊστάμενο του Ι. Ναού Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου Θεσσαλονίκης 
Πανοσιολογιώτατε, 
Έχετε, πιστεύω, πληροφορηθεί για την απρόκλητη και αναίτια επίθεση που εξαπέλυσε ο ψάλτης του Ναού σας Δημήτριος Αθανασιάδης εναντίον του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ κ. Χρυσόστομου Σταμούλη. 
Κάθε λογικός άνθρωπος δεν μπορεί να δεχθεί να συκοφαντείται συστηματικά ως «αιρετικός» και άλλα πολλά, ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής από τον ψάλτη σας, μέσω της σελίδας που διαχειρίζεται στο facebook με την επωνυμία Σύλλογος Ιεροψαλτών Θεσσαλονίκης "Λυκούργος Πετρίδης". 
Δεν γνωρίζω αν τα μέλη του Συλλόγου συμφωνούν με την τακτική του ψάλτη του Ναού σας, αλλά όσο δεν διαχωρίζουν τη θέση τους είναι συνυπεύθυνα. 
Σε σχετική ανάρτησή μου στο ιστολόγιό μου «Ιδιωτική Οδός», ο ψάλτης σας Δημήτρης Αθανασιάδης απάντησε ως εξής: 
«Ευτυχώς ο συγγραφέας του άρθρου είναι το απόλυτο τίποτα!!». 
Για να λάβει στη συνέχεια την ακόλουθη απάντησή μου: 
«Ευτυχώς που με θεωρείτε "ένα τίποτα'. Θα αισθανόμουν πολύ άσχημα αν τύποι σαν κι εσάς με αντιμετώπιζαν ως άνθρωπο». 
Η απάντηση του ήταν η εξής: 
«Έτσι μπράβο στην τρύπα σου τώρα και περίμενε την σειρά σου!!». 
Αντιλαμβάνεσθε ότι η φράση του «περίμενε την σειρά σου!!» συνιστά ευθεία απειλή. 
Λυπάμαι που αναγκάζομαι να σας γνωστοποιήσω το γεγονός, αλλά το κάνω για να έχω δημοσιοποιήσει την απειλή του Δημήτρη Αθανασιάδη, καθώς δεν μπορώ να γνωρίζω ως πού μπορεί να φτάσει. 
Σας εύχομαι υγεία και δύναμη στο έργο σας 
Χριστός Ανέστη! 
Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος 
Άρχων Δικαιοφύλαξ της Μ.τ.Χ.Ε.

ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ ΣΤΑΜΟΥΛΗ ΑΠΟ ΚΥΘΗΡΩΝ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΨΑΛΤΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΜΕΝΟΥΣ ΓΥΜΝΑΣΤΕΣ

Ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ Χρυσόστομος Σταμούλης 

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
Πριν λίγο καιρό από τις Εκδόσεις Κυριακίδη κυκλοφορήθηκε ένα νέο βιβλίο, με τίτλο: «Αποδομητές της Ορθόδοξης Θεολογίας» και συγγραφέα κάποιον Αναστάσιο Ομ. Πολυχρονιάδη. 
Στο σχετικό δελτίο τύπου αναφέρει ο συγγραφέας, μεταξύ άλλων: «Στην παρούσα μελέτη προϐαίνουμε σε μια μικρής έκτασης έρευνα σε ϐιϐλία, άρϑρα και διαδικτυακά δημοσιεύματα καϑηγητών, ομοτίμων και εν ενεργεία, του Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ καϑώς και άλλων προσώπων. Συγκεκριμένα, των καϑηγητών Πέτρου Βασιλειάδη, Ιωάννη Πέτρου, Χρυσόστομου Σταμούλη και Μιλτιάδη Κωνσταντίνου. Ακόμη, σχολιάζουμε τη ϕημολογία περί επιτιμοποίησης ως διδάκτορα, από το Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ, του Κύπριου ποιητή Κυριάκου Χαραλαμπίδη. Αλλά και ϑέσεις που διατύπωσε ο μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, Άνϑιμος. Μαζί με αυτές και τα περί εξομολογήσεως λεχϑέντα από τον Παναγιώτη Ανδριόπουλο». 
Αυτό το βιβλίο του Ομ. Πολυχρονιάδη, όπως και ένα άλλο (Ηδονοδοξία, Εκδόσεις Αθανασίου Αλτιντζή, 2019) του καθηγητού της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ Ιωάννη Κουρεμπελέ, διάβασε ο μητροπολίτης Κυθήρων Σεραφείμ, και σκανδαλίστηκε σφόδρα και δεν άντεξε. 
Απέστειλε στην Ι. Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος μία από τις συνήθεις του πανταχούσες, η οποία είχε ως θέμα: «Σχετικώς με την προβολήν αιρετικών δοξασιών υπό Πανεπιστημιακού Καθηγητού».
Στην επιστολή του ο Κυθήρων Σεραφείμ αναφερόταν σε κείμενα του καθηγητού Χρυσόστομου Σταμούλη, Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, κατηγορώντας τον για «δεινή αίρεση και βαρυτάτη βλασφημία». 
Φυσικά δεν περιμένει κανείς από τον Κυθήρων Σεραφείμ να κατανοήσει την θεολογία του καθηγητού Χρυσόστομου Σταμούλη, αλλά από την άγνοια μέχρι να φτάσει στο σημείο να τον καταγγείλει στην Ι. Σύνοδο για «αίρεση», υπάρχει απόσταση μεγάλη και ο Κυθήρων την διέτρεξε …αλματωδώς και απέτυχε! 
Η Ι. Σύνοδος δεν έλαβε υπ’ όψιν την κινδυνολόγο επιστολή του και δεν εγκάλεσε τον καθηγητή Σταμούλη – φευ! – επί αιρέσει. Έτσι, και το «οπλοστάσιο» του Κυθήρων (Πολυχρονιάδης και Κουρεμπελές) αχρηστεύτηκε εντελώς. 
Το ερώτημα, βέβαια, είναι γιατί ο Κυθήρων επέλεξε τον καθηγητή Σταμούλη και όχι κάποιον άλλον από τους …«αποδομητές» που του υπέδειξε ο Πολυχρονιάδης. 
Διαμαρτύρομαι, για παράδειγμα, διότι δεν κατήγγειλε και την ελαχιστότητά μου, καθώς πιστεύω ότι το κείμενό μου για τον έλεγχο της σεξουαλικότητας από τους πνευματικούς, θα του προκαλεί μια κάποια ..αναφυλαξία. 
Φαίνεται, όμως, πως ο καθηγητής Σταμούλης θα έπρεπε να …πληρώσει και για κάποιες παλιές …αμαρτίες. 
Συγκεκριμένα: Ο Σύλλογος Ιεροψαλτών Θεσσαλονίκης "Λυκούργος Πετρίδης" στη σελίδα του στο facebook αναπαράγει Πολυχρονιάδη και Κουρεμπελέ, τις πηγές και του Κυθήρων, και προσθέτει:
«Επίσης ο συγκεκριμένος είναι και ο κύριος εισηγητής για την ίδρυση μουσουλμανικών σπουδών εντός της θεολογικής σχολής της Θεσσαλονίκης, σε μία εποχή που οι φίλοι γείτονες μας μετατρέπουν την αγία σοφία σε τέμενος, και εξαφανίζουν κάθε τη ελληνικό και ορθόδοξο από της αλησμόνητες πατρίδες!!» 
Επομένως, μάλλον άλλα είναι τα πραγματικά κίνητρα της επίθεσης στον καθηγητή Χρ. Σταμούλη και όχι η θεολογία του. Οι …ελληναράδες ψάλτες του εν λόγω συλλόγου δεν ανέχονται την ίδρυση του τμήματος μουσουλμανικών σπουδών στην Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ και αυτό το χρεώνουν στον καθηγητή Χρ. Σταμούλη. 
Άλλωστε και ο Κυθήρων Σεραφείμ με επιστολή του στις 7 Απριλίου 2014 προς τον τότε Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων Κωνσταντίνο Αρβανιτόπουλο είχε δηλώσει ξεκάθαρα στην αντίθεσή του στην δημιουργία του τμήματος, γράφοντας πως «το τμήμα Ισλαμικών σπουδών δεν έχει καμμίαν θέσιν εις την θεολογικήν μας σχολήν» και γενικώς …έδερνε τον αέρα… για το θέμα αυτό. 
Φυσικά, μαζί με τον Κυθήρων Σεραφείμ, τον καθηγητή Ι. Κουρεμπελέ και τον Δρα Ομ. Πολυχρονιάδη, βρίσκονται αποτειχισμένοι γυμναστές οι οποίοι συλλέγουν υπογραφές στο διαδίκτυο με την προσδοκία ο «υβριστής» καθηγητής «να δώσει λόγο ενώπιον Συνοδικού οργάνου». Ας μη τρέφουν, όμως, φρούδες ελπίδες. Ο Κυθήρων Σεραφείμ τους ...έκαψε, αφού η επιστολή του προς την Ι. Σύνοδο πέρασε στα αζήτητα. 
Το πράγμα, όμως, δεν είναι τόσο απλό, καθώς έλαβαν χώρα και παραβατικές συμπεριφορές εναντίον του καθηγητή Σταμούλη, αφού οι εν λόγω ζητούν την κεφαλήν του επί πίνακι και δεν καταλαβαίνουν από όρια. Γνωρίζει ο Κυθήρων Σεραφείμ τις συγκεκριμένες επικίνδυνες συμπεριφορές ομοϊδεατών του εναντίον του καθηγητή Σταμούλη; Να πληροφορηθεί σχετικώς - αν δεν γνωρίζει - και να τις αποκηρύξει πάραυτα! Εκτός και πιστεύει ότι στους «αιρετικούς» πρέπει η πυρά! Οποιαδήποτε αρνητική εξέλιξη θα βαρύνει πρωτίστως τον ίδιο, ως επίσκοπο της Εκκλησίας. 
Η εναντίον του καθηγητή Σταμούλη κίνηση αναδεικνύει για άλλη μια φορά το πρόβλημα των «καθαρών» χριστιανών, οι οποίο προσπαθούν με κάθε τρόπο να εξοντώσουν όποιον δεν τους είναι αρεστός. Μπορεί να πρόκειται για μειοψηφία, αλλά μέσα στην Εκκλησία αυτή η μειοψηφία επηρεάζει με έναν τρόπο και εκβιάζει πρόσωπα και καταστάσεις. 
Ευτυχώς εδώ η Ι. Σύνοδος δεν έτεινε ευήκοον ους και η δια του Κυθήρων Σεραφείμ προσπάθεια για να …καθίσει στο σκαμνί ο καθηγητής Χρυσόστομος Σταμούλης έπεσε στο κενό.

Κυριακή 24 Απριλίου 2022

"ΠΡΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΝ" ΜΕ ΤΟΝ ΤΕΝΟΡΟ ΓΙΑΝΝΗ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟ (ΒΙΝΤΕΟ)


Η ενορία του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού παρουσιάζει την διαδικτυακή εκπομπή «Προς Εκκλησιασμόν», όπου φιλοξενούνται εργάτες του πνεύματος και της τέχνης. 
Στη τριακοστή ένατη εκπομπή προσκεκλημένος ο τενόρος Γιάννης Χριστόπουλος, σολίστ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. 
Επιμελείται και παρουσιάζει ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος. 

 

Ο τενόρος Γιάννης Χριστόπουλος, γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε βυζαντινή μουσική και κλασικό τραγούδι, ενώ πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Κρεμόνα της Ιταλίας (υποτροφία «Αλεξάνδρα Τριάντη», 1998). Ως σολίστ έχει εμφανιστεί, μεταξύ άλλων, σε ΕΛΣ, ΜΜΑ, ΜΜΘ ερμηνεύοντας ρόλους κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου. Έχει συμπράξει με όλες τις σημαντικές ελληνικές ορχήστρες, ενώ έχει εμφανιστεί σε παραστάσεις και συναυλίες σε διεθνή και ελληνικά φεστιβάλ, καθώς και σε θεατρικές σκηνές (Ελληνικό Φεστιβάλ, Δημήτρια, Φεστιβάλ Σαντορίνης, Λευκωσίας, Μουσικού Φλωρεντινού Μάη, Κάρνεγκυ Χολ, Εθνικό Μέγαρο Μουσικής Μαδρίτης, Όπερα Καΐρου κ.ά.). Έχει ηχογραφήσει έργα όπως Στον τόπο μου τέλεια ξένος (ποίηση Φρανσουά Βιγιόν) και Η επιστροφή της Ελένης του Θάνου Μικρούτσικου, Το χρονικό της Αλώσεως του Γιώργου Χατζηνάσιου, Η αποκάλυψη του Ιωάννου του Τάσου Ιωαννίδη, Σατυρικόν του Δημήτρη Παπαδημητρίου, Ο θαυματουργός γιατρός του Μπιζέ κ.ά. Υπήρξε πρόεδρος της Ένωσης Λυρικών Πρωταγωνιστών Ελλάδος (Ιαν. 2008 – Οκτ. 2012), ενώ από το 2011 είναι μόνιμο μέλος των μονωδών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Κάμερα, τεχνική επεξεργασία: Κατερίνα Δ. Λεονάρδου


Σάββατο 23 Απριλίου 2022

ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ" ΓΙΑ ΤΗΝ "ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΗ ΠΥΛΗ" ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ


Εφημερίδα "ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ", Μ. Παρασκευή, 22 Απριλίου 2022
Συνέντευξη Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου για τις πρόσφατες φθορές στην "Αυτοκρατορική Πύλη" της Αγίας Σοφίας 
Επιμέλεια: Παναγιώτης Ρηγόπουλος
O Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει εκφράσει επανειλημμένα την αντίθεσή του στην μετατροπή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας, με ξεκάθαρο τρόπο, χωρίς περιστροφές όπως, άλλωστε συνηθίζει. 
Ο Πατριάρχης στις 30 Ιουνίου 2020, κατά την εορτή των Δώδεκα Αποστόλων στην Ενορία του Φερίκοϊ της Κωνσταντινουπόλεως, τόνισε μεταξύ άλλων ότι: “Ως μουσείον, η Αγία Σοφία δύναται να λειτουργή ως τόπος και σύμβολον συναντήσεως, διαλόγου και ειρηνικής συνυπάρξεως λαών και πολιτισμών, αλληλοκατανοήσεως και αλληλεγγύης Χριστιανισμού και Ισλάμ”. 
Σχεδόν δύο μήνες αργότερα, την Κυριακή 23 Αυγούστου 2020, ο Οικουμενικός Πατριάρχης από τα ερείπια της Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακή Μονής της Παναγίας Φανερωμένης, στην Αρτάκη της Κυζίκου, αναφέρθηκε στην μετατροπή σε τεμένη τόσο της Αγίας Σοφίας όσο και της Μονής της Χώρας, λέγοντας επί λέξει: 
«Είναι γεγονός ότι η μετατροπή της Αγίας Σοφίας και τώρα και της Μονής της Χώρας εις μουσουλμανικά τεμένη, μας πόνεσε. Τα δύο αυτά μοναδικά μνημεία της Πόλης χτίστηκαν ως χριστιανικοί ναοί. Αποκαλύπτουν εύγλωττα την αλήθεια της Ενανθρωπήσεως του Λόγου του Θεού, την ομορφιά που σώζει τον κόσμο. Εκφράζουν το οικουμενικό πνεύμα της πίστεώς μας, την αγάπη και την ελπίδα της αιωνιότητος. Τα απαράμιλλα ψηφιδωτά και οι άλλες εικόνες τους, αποτελούν ουράνια τροφή για την ψυχή και ανεξάντλητη χαρά για τα μάτια, όπως θα έλεγε ο Αϊβαλιώτης Φώτης Κόντογλου και ανήκουν στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Παρακαλούμε τον Θεό της αγάπης, της δικαιοσύνης και της ειρήνης, να φωτίσει την διάνοια και τις καρδιές των υπευθύνων». 
Η Αγία Σοφία συνιστά μαθητεία στην ομορφιά. Κάθε γωνιά της είναι μοναδική και ανεπανάληπτη. Ως εκ τούτου είναι δικαιολογημένες οι αντιδράσεις, μετά τη δημοσιοποίηση φωτογραφιών από τις καταστροφές στην «Αυτοκρατορική Πύλη» της Αγίας Σοφίας. Έχει σημασία ότι στην καταγγελία προχώρησε η Ένωση Ιστορίας της Τέχνης και στο μνημείο έφτασαν αμέσως ιστορικοί τέχνης οι οποίοι φωτογράφισαν το σημείο που υπέστη ζημιές και έτσι ανέδειξαν το θέμα. 
Να θυμίσουμε ότι η «Αυτοκρατορική Πύλη» είναι μία εξαιρετικής τέχνης ξύλινη δίφυλλη θύρα που οδηγεί στον κυρίως ισόγειο χώρο του μνημείου. Η πύλη από δρυ, έχει ύψος επτά μέτρων και περιβάλλεται από μπρούτζινο πλαίσιο. Χρονολογείται από τον 6ο αιώνα, ενώ τα φύλλα της καλύπτονται από μπρούτζινες στρογγυλές πλάκες. Σύμφωνα με την παράδοση, κατασκευάσθηκε από ξύλα της Κιβωτού του Νώε. 
Η σχετική ανακοίνωση της Γενικής Διεύθυνσης Ιδρυμάτων της Τουρκίας, αποδίδει το γεγονός σε «φυσιολογική φθορά από τον χρόνο» του κυκλικού ξύλινου στοιχείου στη θύρα της Αγίας Σοφίας, που «καταστράφηκε από ένα απλό άγγιγμα». 
Και διαβεβαιώνει η αρμόδια τουρκική υπηρεσία ότι «σήμερα η συντήρηση της αυτοκρατορικής πύλης ολοκληρώθηκε και υπήρξε αποκατάσταση. Επιπρόσθετα, πέρα από την εισαγγελική έρευνα, ανατέθηκε η εξέταση του θέματος σε δύο επιθεωρητές που θα ενεργήσουν σε διοικητικό και τεχνικό επίπεδο».
Ενδιαφέρον έχει, όμως, και η γενικότερη τοποθέτηση της Γενικής Διεύθυνσης Ιδρυμάτων για τον χαρακτήρα και το μέλλον της Αγίας Σοφίας. Συγκεκριμένα αναφέρεται: 
«Το σύμβολο του έθνους και του κράτους, το σύμπλεγμα του μεγάλου τζαμιού της Αγίας Σοφίας, προστατεύεται επιμελώς στον ύψιστο βαθμό από 150 κάμερες ασφαλείας, 68 φύλακες ασφαλείας, καθώς και τουριστική αστυνομία και δεν τίθεται θέμα αδυναμίας ασφαλείας σε σχέση με τη ζημιά. Η Αγία Σοφία που αποτελεί παγκόσμια κληρονομιά, μνημείο της UNESCO, κληροδότημα και παρακαταθήκη του Πορθητή, είναι μια από τις μεγαλύτερες και πιο σημαντικές δομές στην ιστορία της αρχιτεκτονικής. Η Αγία Σοφία όπως παρέμεινε όρθια για 1484 χρόνια έτσι θα μεταφερθεί με την ίδια μεγαλοπρέπεια και στο μέλλον». 


Οι Τούρκοι χαρακτηρίζουν την Αγία Σοφία «σύμβολο του έθνους και του κράτους», ενώ υπογραμμίζουν την μοναδικότητά της και εγγυώνται την πορεία της στο μέλλον. 
Παρ’ όλα αυτά, από την ημέρα της μετατροπής της σε τζαμί, τόσο οι αρχιτέκτονες και οι συντηρητές έργων τέχνης, όσο και οι ιστορικοί εκφράζουν τις ανησυχίες τους για το κατά πόσο προστατεύεται η Αγιά Σοφιά, από ποικίλες καταχρήσεις και αυθαιρεσίες. 
Τον Φεβρουάριο του 2022 η ανταποκρίτρια της Le Figaro στην Τουρκία, Αν Αντλάουερ, εξέφρασε την ανησυχία της για την κατάσταση στο μνημείο. Στο σχετικό δημοσίευμα γίνεται λόγος για την αδυναμία των επισκεπτών να δουν ορισμένα από τα ψηφιδωτά του ναού, όπως εκείνα της Αψίδας και του επάνω ορόφου, της λεγόμενης γκαλερί. Συγκεκριμένα, τα ψηφιδωτά της Αψίδας κρύβονται πίσω από πέπλα, τα οποία το τουρκικό καθεστώς είχε δεσμευτεί ότι θα έκλειναν μόνον την ώρα της προσευχής. 
Οι Τούρκοι, από την πλευρά τους, διασκεδάζουν τις ανησυχίες, θεωρώντας ότι προστατεύουν επαρκώς το μνημείο. 
Σε κάθε περίπτωση το πρόσφατο γεγονός με την φθορά στην «Αυτοκρατορική Πύλη», μας δείχνει ότι πολλοί είναι αυτοί – κυρίως οι ειδικοί – που και στην Τουρκία βρίσκονται σε εγρήγορση για την προστασία του μνημείου. 
Η Αγία Σοφία, πάντως, ως τζαμί, δεν εμπνέει καμία ασφάλεια στη διεθνή κοινότητα για το μνημείο. Η αλλαγή χρήσης στις μέρες μας συνιστά σαφώς πισωγύρισμα και ενέχει κινδύνους για την συντήρηση και διαφύλαξη του μοναδικού αρχιτεκτονήματος. 
Ας ελπίσουμε ότι οι Τούρκοι θα αντιληφθούν ότι όντως είναι το σύμβολο του διαλόγου και της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών και κυρίως είναι το μνημείο που θα πρέπει να σαρκώνει την αλληλοκατανόηση και την αλληλεγγύη Χριστιανισμού και Ισλάμ.

Ο ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ Ν. ΨΥΧΙΚΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΝΙΓΗΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ

Στην Ακολουθία του Επιταφίου Θρήνου, την Μ. Παρασκευή (22-4-2022), στον Ι. Ναό Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού, χοροστάτησε ο Σεβ. Μητροπολίτης Νιγηρίας κ. Αλέξανδρος. 


ΥΜΝΟΙ ΤΟΥ Μ. ΣΑΒΒΑΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΠΑΤΡΩΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟ (ΒΙΝΤΕΟ)


Οι Αίνοι του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου σε ήχο β' και πλ.β' με τον μακαριστό Μητροπολίτη Πατρών κυρό Νικόδημο Βαλληνδρά από το αρχείο της ΕΡΤ.
Το βίντεο από τον Ι. Ναό Αγίου Ανδρέου Πατρών. 


Τα Αναστάσιμα Ευλογητάρια (ήχος πλ. α' Κε) του Πέτρου Πελοποννησίου όπως τα έψαλε ο αείμνηστος Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος στο πρόγραμμα ηχογραφήσεων του Μανόλη Χατζηγιακουμή. 
Περιλαμβάνονται στην 2η Ανθολογία της εκδοτικής σειράς Μνημεία Εκκλησιαστικής Μουσικής (Κέντρο Ερευνών και Εκδόσεων, Αθήνα 2000). 
Το 2012 κυκλοφορήθηκε από το Κέντρον Ερευνών και Εκδόσεων το Ειρμολόγιο των Καταβασιών του Πέτρου Πελοποννησίου, το οποίο έχει εκτελεσθεί ολόκληρο (1990-1991) κατά την α΄ έντυπη εκδοχή του (Κων/πολη 1825) από τον μακαριστό Μητροπολίτη Πατρών Νικόδημο Βαλληνδρά (†2008). Αποτελείται από εννέα (9) ψηφιακούς δίσκους (CD) και έχει ταξινομηθεί ως Σώμα Τέταρτο στη Σειρά «Μνημεία Εκκλησιαστικής Μου­σικής».
Στον ψηφιακό δίσκο αρ. 6 περιλαμβάνονται και τα Ευλογητάρια αυτά, τα οποία ψάλλονται (όπως και η πρώτη σειρά των Ευλογηταρίων του Πέτρου) κατά την Ακολουθία του Επιταφίου (Όρθρος Μ. Σαββάτου), αλλά και στον Όρθρο των Κυριακών του ενιαυτού. Τα Ευλογητάρια αυτά ψάλλονται (όπως και η πρώτη σειρά των Ευλογηταρίων του Πέτρου) κατά την Ακολουθία του Επιταφίου (Όρθρος Μ. Σαββάτου), αλλά και στον Όρθρο των Κυριακών του ενιαυτού.


Ο Μ. Χατζηγιακουμής θεωρεί το μέλος "αριστουργηματικό" και σημειώνει τα χαρακτηριστικά του: "Αργό ειρμολογικό, εύρυθμο και ηδύ, στο εξαγγελτικό ήθος του αρχαίου πλαγίου πρώτου τετραφώνου ήχου, αποτελεί λαμπρή μελική επένδυση σε κείμενα, στα οποία κυριαρχούν ρεαλιστικοί ποιητικοί τόνοι και το μεγάλο μήνυμα της Αναστάσεως". 
Η ερμηνεία του Πατρών Νικοδήμου είναι εδώ ανάλογη του Αναστασίμου μηνύματος. Πανηγυρική, μεγαλοπρεπής, στιβαρή. Μια ερμηνεία που δίνει τα κλειδιά για την κατά το δυνατόν εξήγηση του παραδόξου: πώς ο θάνατος πατείται θανάτω! 
Όσοι λευκοφόροι εννοήτωσαν!


Δείτε, επίσης, στην Ιδιωτική Οδό:
- ΜΕΡΕΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ ΑΛΛΟΤΙΝΩΝ ΚΑΙΡΩΝ...

Πέμπτη 21 Απριλίου 2022

"ΣΗΜΕΡΟΝ ΚΡΕΜΑΤΑΙ ΕΠΙ ΞΥΛΟΥ" ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΜΑΝΕΑ ΣΕ ΜΙΝΟΡΕ

Σχέδιο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου

Το γνωστό ιδιόμελο "Σήμερον κρεμάται επί ξύλου", από την Ακολουθία των Παθών, σε ήχο πλ. α', μινόρε (κανονικά είναι σε πλ. β'), στο μέλος του Πέτρου Μανέα (1870-1950), συνοδεία χορωδίας και αρμονίου (ηχογράφηση 1930). 
Ο Μανέας ήταν διάσημος ψάλτης στη Σμύρνη και ηχογράφησε ύμνους για πρώτη φορά το 1911. Παρότι ο Μανέας ήταν σπουδαίος βυζαντινός ψάλτης, ήδη από τη Σμύρνη είχε συστήσει και ένα είδος πολυφωνικής χορωδίας, ανταποκρινόμενος στις απαιτήσεις των καιρών. 
Ο Πέτρος Μανέας άφησε εποχή στον ιστορικό Ιερό Ναό Ζωοδόχου Πηγής Ακαδημίας, όπου ήταν πρωτοψάλτης από το 1931 έως το θάνατό του. Από την παρουσία του Μανέα στην Αθήνα τρία μέλη του γνώρισαν μεγάλη διάδοση, από στόμα σε στόμα: ένα Άξιον εστί, το Τη υπερμάχω και το Σήμερον κρεμάται, όλα σε πλάγιο πρώτο εναρμόνιο. 
Και η ηχογράφηση του "Σήμερον κρεμάται" είναι του 1930 και περιλαμβάνεται στον ψηφιακό δίσκο "Μουσική της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας" 1924-1930, της σειράς ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΡΧΕΙΟΝ. 
Π.Α.Α.



Ο ΡΟΝΙ ΜΠΟΥ ΣΑΜΠΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΣΤΗΝ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ


Ο θεολόγος και φιλόλογος Ρόνι Μπου Σάμπα έδωσε μεγάλη συνέντευξη στην εφημερίδα "Ορθόδοξη Αλήθεια" (φύλλο Μ. Τετάρτης 20 Απριλίου 2022) και στον Γιάννη Ζαννή, για τον τρόπο με τον οποίο γιορτάζουν οι αραβόφωνοι Ορθόδοξοι το Πάσχα. 
Ο Ρόνι Μπου Σάμπα γεννήθηκε στο Λίβανο το 1983 όπου τελείωσε τις σπουδές του. Είναι πτυχιούχος Αραβικής Φιλολογίας και Θεολογίας. Το 2006 ήρθε στην Ελλάδα και σπούδασε Ελληνική Φιλολογία. Είναι υποψήφιος διδάκτορας στο τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ. Έχει μεταφράσει το βιβλίο "Η Φύση του Ισλάμ" του Μητροπολίτη πρώην Όρους Λιβάνου Georges Khodr, εκδ. Μαΐστρος και αρθρογραφεί για θέματα που αφορούν στη χριστιανοσύνη στην Εγγύς Ανατολή. Διδάσκει την αραβική γλώσσα στο Διδασκαλείο Ξένων Γλωσσών του ΕΚΠΑ. Ασχολείται συστηματικά με τις μεταφράσεις Ελλήνων ποιητών στα αραβικά. Είναι συνεργάτης της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας. 
Ακολουθεί η συνέντευξη στην εφημερίδα "Ορθόδοξη Αλήθεια": 
Ο.Α.: Στον ευρύτερο ελληνικό χώρο, το Πάσχα είναι η εορτή των εορτών και γιορτάζεται από τους Ορθόδοξους Έλληνες με μεγάλη λαμπρότητα. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ομοδόξους αδελφούς μας στον Λίβανο και την Συρία; 
Ρόνι Μπου Σάμπα: Το Πάσχα, εμπράκτως, βιώνεται ως «εορτή των εορτών» για όλους, ανεξαιρέτως, τους χριστιανούς στο Λίβανο και τη Συρία. Είναι η γιορτή που σηματοδοτεί τον χριστιανισμό, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη γιορτή. Είναι η γιορτή που βασίζεται σε ένα μοναδικό θαύμα, αυτό της Ανάστασης το οποίο κηρύττει μόνο ο Χριστιανισμός. Η γιορτή αυτή έχει προπαντός λατρευτική διάσταση, αλλά έχει αναμφίβολα και μεγάλη κοινωνική διάσταση. Στην περιοχή του Λιβάνου και της Συρίας ζουν χριστιανοί διαφόρων δογμάτων μαζί με οπαδούς άλλων θρησκειών. Μερικοί από τους χριστιανούς ακολουθούν το Ιουλιανό ημερολόγιο και άλλοι το Γρηγοριανό. Αυτό επηρεάζει τον εορτασμό του Πάσχα, όπου μερικές φορές η απόκλιση των δύο ημερολογίων είναι μεγάλη. Επίσης, οι λατρευτικές γλώσσες, όπως και τα Τυπικά διαφέρουν. Όλα αυτά δίνουν μια ιδιαίτερη λαμπρότητα στην γιορτή. 
Ο.Α.: Πώς διανύουν οι Ορθόδοξοι στον Λίβανο την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής; 
Ρόνι Μπου Σάμπα: Οι ορθόδοξοι χριστιανοί στο Λίβανο και τη Συρία, οι οποίοι ανήκουν στο παλαίφατο Πατριαρχείο Αντιοχείας, είναι ιδιαίτερα ευλαβείς. Αρκεί να πάει κανείς σε οποιονδήποτε ιερό ναό και θα διαπιστώσει ότι είναι γεμάτος με άτομα όλων των ηλικιών ειδικά με νέους. Το επισημαίνω αυτό για να πω ότι η Μεγάλη Τεσσαρακοστή διανύεται «εν προσευχή και νηστεία». Η νηστεία τηρείται από μεγάλη μερίδα των πιστών. Μερικοί επίσης, απέχουν από κάθε είδους τροφής και ποτού από το βράδυ έως το μεσημέρι της επόμενης. Αυτή η πρακτική μάλλον αντανακλά την επιρροή της ισλαμικής νηστείας στην οποία η χρονική διάρκεια αποτελεί βασικό κριτήριο. Επιπλέον η συμμετοχή στις ακολουθίες είναι τακτική και ένθερμη, με την έννοια ότι συμμετέχει όλο το εκκλησίασμα στο ψάλσιμο των γνωστών ύμνων, όπως για παράδειγμα το «Μεθ’ ημών ο Θεός», «Κύριε των δυνάμεων», και άλλα. 
Ο.Α.: Πώς τελούνται οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδος; 
Ρόνι Μπου Σάμπα: Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας αποτελούν την κορύφωση της πορείας προς την Ανάσταση. Σηματοδοτούν την έλευσή της και μας προετοιμάζουν γι’ αυτήν. Όλοι οι πιστοί, κληρικοί και λαϊκοί, ο καθένας από τη θέση του μετέχει της ιερότητας των ημερών. Οι ακολουθίες τηρούνται όπως ορίζει το Τυπικό της Εκκλησίας. Ξεκινώντας από το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων, τελείται η ακολουθία του όρθρου της Μεγάλης Δευτέρας, και ούτω καθεξής. Σε όλους τους ναούς πραγματοποιούνται όλες οι ακολουθίες, ακόμα και όσες συμπίπτουν με τα ωράρια εργασίας, με μεγάλη συμμετοχή όπως για παράδειγμα ο εσπερινός των Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων, δεδομένου ότι στην Αντιόχεια οι χριστιανοί κοινωνούν σε κάθε Θεία Λειτουργία. Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας περιβάλλονται και από εθιμοτυπικό χαρακτήρα στο οποίο συμβάλλει η τακτική παρουσία των προσκόπων, με τις στολές τους και τις μουσικές τους, και η βοήθεια που παρέχουν όπου υπάρχει ανάγκη, όπως στην περιφορά του Επιταφίου. 


Ο.Α.: Ποιες είναι οι σχέσεις των Ορθοδόξων στο Λίβανο με τις άλλες θρησκείες και ομολογίες; Υπάρχουν δυσκολίες για την τέλεση των ακολουθιών; 
Ρόνι Μπου Σάμπα: Δίνεται η εντύπωση, μερικές φορές ότι η συνύπαρξη πολλών και διαφορετικών θρησκειών είναι αιτία για έριδα και διχόνοια. Στην πραγματικότητα η συνύπαρξη, ακόμα μετά από δύσκολες στιγμές, καταλήγει να γίνει συμβίωση. Στο πλαίσιο αυτό, οι χριστιανοί του Λιβάνου και της Συρίας, πέραν από κάθε δόγμα, το ίδιο και οι μουσουλμάνοι, χαίρουν του δικαιώματος της ελεύθερης λατρείας. Αυτό ισχύει προφανώς για όλες τις λατρευτικές τελετές, εντός των ιερών χώρων και εκτός αυτών. 
Ο.Α. Πώς γίνεται η περιφορά του Επιταφίου; 
Ρόνι Μπου Σάμπα: Την Κυριακή των Βαΐων, μετά την Θεία Λειτουργία, γίνεται μια πρώτη περιφορά, με τα βάϊα. Ο ιερέας κρατάει το ιερό Ευαγγέλιο και το εκκλησίασμα κρατάει βάϊα, κλαδιά ελιάς και λαμπάδες. Γίνεται μια μεγάλη περιφορά στους δρόμους των πόλεων και των χωριών, όμοια με εκείνη του Επιταφίου. Φτάνοντας κανείς στη Μεγάλη Παρασκευή, αντικρίζει την ασύλληπτη Θεία Οικονομία. Η σωτηρία του ανθρώπου περνάει από εκείνο το στάδιο το οποίο φοβίζει περισσότερο τον άνθρωπο, εννοώ τον θάνατο. Ο Χριστός σαβανωμένος στολίζεται ευλαβικά από όλα τα μέλη του εκκλησιασιάσματος, τα οποία θα έρθουν φέροντας ο καθένας από ένα άνθος. Περιφέρεται ο Επιτάφιος για να δει ο κόσμος τον βέβαιο θάνατο το οποίο θα γίνει ζωή. Για να είναι μάρτυρες του θανάτου που θα φέρει αθανασία. Η περιφορά αποτελεί ένα γεγονός το οποίο τυγχάνει ιδιαίτερου ενδιαφέροντος όλων των κοινωνικών ομάδων. Οι πιστοί θα περιφέρονται ψάλλοντας τα Εγκώμια. Οι υπόλοιποι θα παρακολουθήσουν είτε από τα μπαλκόνια είτε από το δρόμο από περιέργεια. Αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός ότι στις περιοχές στις οποίες υπάρχουν πολλές εκκλησίες, ορθόδοξες ή και άλλες, συμμετέχουν σε μια κοινή περιφορά, η οποία θα καταλήξει όπως ξεκίνησε στους διαφορετικούς κατά τόπους ναούς.
Ο.Α.: Πώς γιορτάζεται η ημέρα του Πάσχα; 
Ρόνι Μπου Σάμπα: Σε μια θρησκευτικά μεικτή κοινωνία, όπως είναι ο Λίβανος και η Συρία, το Πάσχα αποτελεί πάντα αφορμή για χαρά, αλλά και αφορμή για προβληματισμούς σχετικά με την ενότητα των χριστιανών. Τέτοιες στιγμές χαράς και προβληματισμού βιώνονται ιδίως στις μεικτές οικογένειες όπου μπορεί ο ένας γονέας να είναι ορθόδοξος και ο άλλος καθολικός. Αξίζει να σημειωθεί ότι η γιορτή του Πάσχα είναι επίσημη γιορτή στο Λίβανο και τη Συρία, ακόμα και όταν δεν συμπίπτουν οι ημερομηνίες στο Ιουλιανό ημερολόγιο και το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Οι ύμνοι της ορθόδοξης εκκλησίας είναι ιδιαίτερα αγαπητοί στον κόσμο. Το ίδιο και το Τυπικό που ακολουθεί για την τέλεση της Ανάστασης. Τα χαράματα, κατά τις 3 ή 4 π.μ., ακούγεται το Χριστός Ανέστη, όπως συνηθιζόταν στην Αντιόχεια από αρχαιοτάτων χρόνων, τότε που τελούνταν η παννυχίδα του Πάσχα, όπως μαρτυρούν κείμενα ήδη από τον 4ο αιώνα. Άλλο ένα στοιχείο που ξεχωρίζει το Τυπικό της ορθόδοξης εκκλησίας της Αντιόχειας είναι το απόσπασμα από την «ακολουθία εις εγκαίνια ναού», γνωστό ως «άρατε πύλας οι άρχοντες υμών». Στο σημείο αυτό να πω ότι αυτός ο διάλογος ο οποίος στην αρχική ακολουθία εκφωνείται από τον αρχιερέα και τον ιερέα, την Κυριακή του Πάσχα αποκτά μια παραστατικότητα: τα του αρχιερέα τα εκφωνεί ο ιερέας, τα του ιερέα οι καντηλανάφτες οι οποίοι μετακινούν τις καρέκλες και κουνάνε τους πολυελαίους. Έτσι προκαλούν λίγη φασαρία εντός του ναού στον οποίο θα εισέλθει ο ιερέας με τους πιστούς ψάλλοντας το επινίκιο άσμα «Χριστός Ανέστη». 
Ο.Α.: Τι θα είχατε να πείτε στους Έλληνες Ορθοδόξους, ως επίλογο της συνεντεύξεως; 
Ρόνι Μπου Σάμπα: Με αφορμή την ευγενική φιλοξενία σας να μιλήσω για το Πάσχα στο Λίβανο και τη Συρία, θα καλούσα τους εκλεκτούς αναγνώστες της Ορθόδοξης Αλήθειας να δουν την ομορφιά της ορθοδοξίας η οποία απλώνεται εις όλη την οικουμένη, αγκαλιάζει και αλληλεπιδρά με διαφορετικές τοπικές παραδόσεις. Με τον τρόπο αυτό διαπιστώνουμε όλη τη σημασία του σωτήριου μηνύματος το οποίο παιανίζει σε όλα τα έθνη.

Τετάρτη 20 Απριλίου 2022

ΟΡΑΤΟΡΙΟ ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΗΝΑΚΑΚΗ: "ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΚΟΥΣΙΟΝ ΠΑΘΟΣ" (ΒΙΝΤΕΟ)


Ο Δημήτρης Μηνακάκης είναι γνωστός συνθέτης, εκτελεστής, παιδαγωγός και συγγραφέας, με πραγματικά πλούσιο έργο σε όλους αυτούς τους τομείς. 
Η συνθετική του πορεία αντικατοπτρίζει έντονες επιρροές από τη Βυζαντινή μουσική, τη λόγια ελληνική παράδοση, και τον ύστερο ευρωπαϊκό μοντερνισμό. 
Οι συνισταμένες αυτές αφομοιώνονται και εξελίσσονται διαρκώς στο προσωπικό του ύφος. Ειδικά η σχέση του με την Βυζαντινή μουσική μας έχει δώσει πολύ ενδιαφέροντα δείγματα μιας έντεχνης, προσωπικής γραφής και προσέγγισης της εκκλησιαστικής μας μουσικής. 
Την Μεγάλη Δευτέρα 22 Απριλίου 2019, σε παγκόσμια πρώτη παρουσιάστηκε στο "Ολύμπια", το Δημοτικό Μουσικό Θέατρο "Μαρία Κάλλας", το ορατόριο «Προς το Εκούσιον Πάθος» του Δημήτρη Μηνακάκη. 
Το θέμα του Ορατορίου είναι η εκούσια πορεία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού προς το εκούσιον πάθος. Ξεκινά με τη θριαμβευτική είσοδο στα Ιεροσόλυμα, τη Σταυρική θυσία και ολοκληρώνεται με τα εγκώμια. Ο συνθέτης επεξεργάστηκε με τέχνη Βυζαντινούς ύμνους και ψαλμούς της Μ. Εβδομάδος, ενώ συνέθεσε πρωτότυπη μουσική για το τροπάριο της Κασσιανής στην ποιητική απόδοση του Κωστή Παλαμά. Αυτή η μελοποίηση παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον γιατί ο συνθέτης γράφει "πολυφωνικά" - με όλες τις σημασίες - και για όλους τους συντελεστές. 
Σολίστ: Αντωνία Καλογήρου (σοπράνο), Ινές Ζήκου (μέτζο σοπράνο), Αντώνης Κορωναίος (τενόρος) Τάσος Αποστόλου (βαθύφωνος). 
Διδασκαλία Χορωδίας: Σταύρος Μπερής 
Μουσική διεύθυνση: Ελευθέριος Καλκάνης
Αφηγητήs: Αλέξηs Κωστάλαs 
Λιμπρέτο Βασισμένο σε Ύμνους της Μ. Εβδομάδας: Γιάννης Χριστόπουλος
Παραθέτουμε χαρακτηριστικά βίντεο από την πρεμιέρα του έργου. 


Τρίτη 19 Απριλίου 2022

Η ΟΠΕΡΑ "ΚΑΣΣΙΑΝΗ" ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΚΛΑΒΟΥ


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Ο Γεώργιος Σκλάβος είναι ο έλληνας συνθέτης που έγραψε την μοναδική, μέχρι στιγμής, όπερα με θέμα την ζωή της υμνογράφου Κασσιανής, δηλαδή της γυναίκας που συνέθεσε και ταυτίστηκε με το περιώνυμο τροπάριο «Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίας περιπεσούσα γυνή…», που ψάλλεται ως Δοξαστικό των Αποστίχων στον Όρθρο της Μ. Τετάρτης. 
Την ημέρα αυτή η Εκκλησία θυμάται το γεγονός της πόρνης γυναίκας που άλειψε με μύρο και με τα δάκρυά της τα πόδια του Χριστού, δείχνοντας με αυτό τον τρόπο την μετάνοιά της και ζητώντας την συγχώρεση από τον Ιησού. Ένα επεισόδιο που συνέβη πριν το Πάθος. 
Ο Γεώργιος Σκλάβος, Σιφνιακής καταγωγής, γεννήθηκε στη Βραΐλα της Ρουμανίας, από Έλληνες γονείς, το 1886 ή 1888. Σπούδασε σε ελληνικά σχολεία της ομογένειας και συμμετείχε σε χορωδίες εκκλησιαστικής μουσικής. Στο Ωδείο Αθηνών γράφτηκε το 1907, σπούδασε ανώτερα θεωρητικά με τον Αρμάνδο Μαρσίκ και αποφοίτησε το 1913. Στη συνέχεια δίδαξε και ο ίδιος στο Ωδείο Αθηνών, όπως και στο Ωδείο Πειραιώς. Μαθητές του υπήρξαν πολλοί σημαντικοί Έλληνες συνθέτες, όπως οι Γιώργος Σισιλιάνος, Μιχάλης Αδάμης, Γιάννης Ιωαννίδης, Αντώνης Κόκκινος κ.ά. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών και, κατά καιρούς, διετέλεσε μέλος του ΔΣ της. Ήταν πολύ ενεργός στα μουσικά πράγματα του τόπου. Συνέθεσε έξι όπερες, ένα χορόδραμα, αρκετά έργα συμφωνικής μουσικής, διασκευές και εναρμονίσεις δημοτικών τραγουδιών και εναρμονίσεις βυζαντινών μελών. Μετέφρασε στα ελληνικά το λιμπρέτο μελοδραμάτων και ορατορίων. Μετέφρασε, συμπλήρωσε και εξέδωσε την Επίτομο Ιστορία της Μουσικής του Ούγκο Ρήμαν (Αθήνα, 1933). Επίσης, συνεργάστηκε με τον Διονύσιο Λαυράγκα στην σύνταξη των μουσικών λημμάτων της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας του «Πυρσού» και έγραψε άρθρα και μουσικές κριτικές σε εφημερίδες και περιοδικά, καθώς επίσης, λήμματα σε Εγκυκλοπαίδειες και Λεξικά κ.α. Διετέλεσε Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (1946/49). Η ΕΛΣ παρουσίασε τα έργα του: Αετός, Λεστενίτσα, Κασσιανή, Το κρίνο στο ακρογιάλι. Απεβίωσε στην Αθήνα, στις 19/3/1976. 
Η Κασσιανή έχει ανέβει σε τρεις καλλιτεχνικές περιόδους: 1959-1960, 1972-1973 και 1975-1976. 


Ο ίδιος ο συνθέτης ομολογεί στο κείμενό του στο έντυπο πρόγραμμα της παράστασης, ότι η ιστορία της Κασσιανής τον είχε συγκινήσει βαθιά και ότι μετά από προτροπή του Διονυσίου Λαυράγκα απευθύνθηκε στον ποιητή Στέλιο Σπεράντζα, ο οποίος έγραψε το λιμπρέττο της όπερας. 
Ο συνθέτης άρχισε το έργο του το καλοκαίρι το 1929 και τελείωσε την 1η Σεπτεμβρίου 1933. Χρειάστηκαν τρία χρόνια ακόμα για την ενορχήστρωση που ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 1936.
Αξίζει να θυμηθούμε πως το 1919 ο Δημήτρης Μητρόπουλος είχε παρουσιάσει την δική του «Κασσιανή», δηλαδή την μελοποίηση του ποιήματος του Κωστή Παλαμά (απόδοση του ύμνου στα νέα ελληνικά), για φωνή και πιάνο. Δέκα χρόνια αργότερα ο Γ. Σκλάβος καταπιάνεται με τη σύνθεση μιας όπερας για την Κασσιανή. 
Ως προς τη σύνθεση του έργου ο Σκλάβος λέει ότι ακολούθησε ένα μικτό σύστημα. Χρησιμοποίησε παλαιές κλίμακες που ταιριάζουν στους αρχαίους τρόπους και άρα μιλάμε για γρηγοριανό και βυζαντινό μέλος, αλλά και αρμονία που είναι "πιο σύμφωνη με τας απαιτήσεις της νεωτέρας διεθνούς μουσικής γλώσσης". 
Παραθέτουμε, στη συνέχεια, ένα απόσπασμα από ενδιαφέρον μουσικοκριτικό σημείωμα του μουσικολόγου Μίνου Δούνια για την όπερα «Κασσιανή», γραμμένο στις 5 Νοεμβρίου 1959, δηλ. τη χρονιά που πρωτοανέβηκε η όπερα: 
«Στο έργον τού Γεωργίου Σκλάβου προβάλλει ως δεσπόζουσα αρετή μία συγκινητική αγνότης προθέσεων. Πράγματι, η όπερά του «Κασσιανή» αντιπροσωπεύει παράλληλα με τον μόχθο μιάς δεκαετίας μία δημιουργία όπου ο συνθέτης έχει σταλάξει τον καλύτερο εαυτό του. Σε κάθε σκηνή, σε κάθε σελίδα τής επιβλητικής παρτιτούρας παρακολουθούμε την διάπυρη αφοσίωσί του σ’ ένα θέμα που, όπως μάς εξομολογείται, έχει απασχολήσει την φαντασίαν του από τα παιδικά του χρόνια. Η διάχυτη αυτή ειλικρίνεια δεν αντισταθμίζει εν τούτοις βασικές τεχνικές ελλείψεις που αποβαίνουν τελικά μοιραίες ως προς την ουσιαστική αξία τού έργου. Το κακό αρχίζει από το λιμπρέττο, (τού Στέλιου Σπεράντσα). Είναι το μεγαλεπήβολο κείμενο, περίπλοκο κα σκοτεινό […]. Ο Γεώργιος Σκλάβος συνθέτει την «Κασσιανή» του από το 1929-36, σε μια εποχή που η τελευταία μεταρρομαντική μεγαλοφυΐα, ο Ριχάρδος Στράους, είχε σχεδόν συμπληρώσει το μεγαλειώδες δραματικό έργο του, και ενώ ο ΄Αλμπαν Μπέργκ συνεκλόνιζε τούς μουσικούς κύκλους με τον πρωτοποριακό του «Βότσεκ» (1926). Εμπρός στις επιβλητικές επιτεύξεις εκείνης τής εποχής ο Έλλην συνθέτης αντιμετωπίζει ευλόγως σοβαρά προβλήματα ως προς το ιδίωμα που έπρεπε να χρησιμοποιήση. Η προσφυγή στην εφαρμογή μιάς εθνικής τεχνοτροπίας, σύμφωνης άλλωστε με τον βυζαντινό χαρακτήρα τού θέματος, προσέφερε μια θεωρητικώς, τουλάχιστον, ευπρόσδεκτη λύσι. Πρακτικώς όμως οδήγησε τον συνθέτη στο μοιραίο αδιέξοδο ενός μικτού ύφους: Ενώ θέλει να εκφρασθή εθνικώς, αναγκάζεται να χρησιμοποιήση μια «ξενόγλωσση» τεχνική με βάσι το δυτικοευρωπαϊκό αρμονικό ιδίωμα και γενικώτερα διεθνείς εκφραστικές μορφές. Το μικτό αυτό σύστημα παρά τις αντινομίες του είναι εν τούτοις μία θεμιτή και βολική λύσις στις εθνικές λεγόμενες σχολές. Και στην προκείμενη περίπτωσι, εκεί που ο Έλλην συνθέτης αφήνει την πλούσια λυρική ιδιοσυγκρασία του να μιλήση αυθόρμητα, όπως κυρίως σ’ ολόκληρη την τελευταία πράξι, κυριαρχεί η φυσική μελωδική έκφρασις και δημιουργείται ατμόσφαιρα. Συχνά, όμως, επικρατεί η διάθεσις πειραματικών εξερευνήσεων, η επιθυμία διανοίξεως νέας ατραπού, που φέρνει τον συνθέτη σε αμηχανία προ τού αχανούς ηχητικού χώρου». 
Ο Μ. Δούνιας εκφράζει ευθέως τις επιφυλάξεις του για το όλο εγχείρημα, αλλά σημειώνει ότι «η Διεύθυνσις της Λυρικής Σκηνής ανέβασε το έργον του Γεωργίου Σκλάβου, με εξαιρετική στοργή και μεγαλοπρέπεια». Ο Δούνιας αποδίδει τα εύσημα στον μαέστρο Ανδρέα Παρίδη, ο οποίος «κράτησε ηρωικότατα στους ώμους του την βαρύτερη ευθύνη». 

Σχέδια και σημειώσεις του Βασίλη Φωτόπουλου
για τα κοστούμια της "Κασσιανής" 

Στην παράσταση του 1959 τα σκηνικά και τα κοστούμια έκανε ο σπουδαίος Βασίλης Φωτόπουλος, ενώ στην παράσταση του 1972-73, την χορογραφία επιμελήθηκε η μεγάλη Μαρία Χορς. 
Νομίζω πως η «Κασσιανή» του Γιώργου Σκλάβου θα έπρεπε να ανέβει και πάλι από την Λυρική Σκηνή. Το έργο είναι απαιτητικό και ιδιαίτερο από πολλές απόψεις (έχει και μπαλέτο) και γι’ αυτό έχει σημασία μια σύγχρονη ματιά.

Από την παράσταση της όπερας "Κασσιανή" του 1976

PODCAST ΣΤΗ LIFO ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗ ΓΙΑ ΤΑ "ΕΛΛΗΝΟΡΩΣΙΚΑ"


Στα podcasts της σειράς Βιβλία και Συγγραφείς του Νίκου Μπακουνάκη στη Lifo. 
Τι μας συνδέει και τι μας χωρίζει με την Ρωσία; Τι μας συνδέει και τι μας χωρίζει με το Πατριαρχείο της Μόσχας; 
Το βιβλίο «Ελληνορωσικά» του Παναγιώτη Ανδριόπουλου (εκδόσεις s@mizdat) διερευνά σημαντικές όψεις των σχέσεων των δύο χωρών, που υπερβαίνουν τις διεθνείς σχέσεις και τη γεωπολιτική και απλώνονται στην εσωτερική πολιτική, ακόμη και στην ιδεολογία και στις νοοτροπίες. Το Πατριαρχείο της Μόσχας έχει απλώσει πολύ το χέρι του στην ελληνική εκκλησία, μέσα από μία επεκτατική πολιτική. Από την άλλη πλευρά ο πολιτισμός των δύο χωρών και οι δημιουργοί τους έχουν έρθει, πολλές φορές, αρκετά κοντά. 
Στο βιβλίο βλέπουμε τη «συνεργασία» Δημήτρη Μητρόπουλου και Σοστακόβιτς ή του Χατζιδάκι με το έργο του Προκόφιεφ.
 

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ LORD BYRON ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΕ ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ (19 Απριλίου 1824)


Lord Byron 
«Το προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ» 
 και η θυσία του ποιητή στον ιερό Αγώνα των Ελλήνων για την Ελευθερία 
Του Δημήτρη Παπανικολάου
 «Άπ’ την Ελλάδα Μούσα, ώ πήρες ουράνια την καταγωγή» 
«Η Ελλάδα, για τις καλλιεργημένες συνειδήσεις, είναι κάτι παραπάνω από μια απλή γεωγραφική έννοια»,1 είναι «η γη της τιμής, των Τεχνών και της Ελευθερίας».2 Ακόμα και στα χρόνια της σκλαβιάς, μέσα από τα «ωραία ερείπια», ενσάρκωνε το αρχαίο πνεύμα ως υπόμνηση χρέους των ελεύθερων κοινωνιών για τη χώρα που έδωσε «το πρώτο φως». Η Αναγέννηση, η αναβίωση των κλασικών σπουδών και ο αιώνας των Φώτων, ενδυνάμωσε την επιθυμία των Ευρωπαίων για ένα ταξίδι στον τόπο των Ιδεών. Οι πρώτοι περιηγητές – των Τεχνών εραστές και του «Νέου Ανάχαρση» αναγνώστες – στη θέαση της μυθικής γης αισθάνονταν να κατακλύζονται από τη διανοητική μέθεξη του αρχαίου κλέους, ενώ για τους ρομαντικούς το τοπίο ειδωμένο με «τα μάτια της ψυχής, προσλαμβάνονταν ως νοσταλγία απολεσθέντος παραδείσου».3 Το προσκύνημα στην υπόδουλη Ελλάδα, υπ’ αυτή την οπτική, υπήρξε συναισθηματική επιλογή του ρομαντικού κινήματος, που εντυπώθηκε ως αισθητική αξία στους ενστερνιστές του. 
O Byron, εμφορούμενος από τις φιλελεύθερες ιδέες – απόρροια του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης – εναντιώνεται στην αποικιοκρατική αντίληψη της ιθύνουσας τάξης της πατρίδας του. Υπερασπίζεται την εργατική τάξη και διαμαρτύρεται για τη θανατική ποινή, αρνούμενος την υποκρισία και την πουριτανική κοινωνία του καιρού του. Εξεγείρεται στην επαπειλούμενη απώλεια της πολιτισμικής ταυτότητας των εθνοτήτων και υποστηρίζει τα απελευθερωτικά κινήματα. 
Πρώτο ταξίδι. Ως ρομαντικός, αποφασίζει να γνωρίσει τη χώρα του κάλλους, της φιλοσοφίας και της ποίησης. Με συνταξιδιώτη τον φίλο του John Cam Hobhouse, φτάνει στη Λισαβόνα. Ύστερα από περιπλάνηση στην Ανδαλουσία, αναχωρεί από το Γιβραλτάρ με το μπρίκι «Αράχνη» και μέσω Μάλτας, – περιπλέοντας τη Λευκάδα, την Κεφαλλονιά και την Ιθάκη – αγκυροβολεί στις 26 Σεπτεμβρίου 1809 στην Πάτρα. 
Άπειρος Χώρα. Μετά από σύντομη διαμονή στο Αγγλικό προξενείο Πατρών, μέσω Πρεβέζης, Νικόπολης και Άρτας, στις 5 Οκτωβρίου «ξημερώματα μπήκε στα Γιάννενα».4 Η πρώτη εντύπωση τον συγκλονίζει, καθώς αντικρίζει απέναντι από την κεντρική πύλη του Μεσαιωνικού Κάστρου ένα κρεμασμένο χέρι, από το διαμελισμένο σώμα του εξεγερμένου αρματωλού παπά-Θύμιου Βλαχάβα. Είχε προηγηθεί ο Μητροπολίτης Λαρίσης και Τρίκκης Διονύσιος «ο Φιλόσοφος», όταν το κίνημά του στα Γιάννενα κατεπνίγη στο αίμα και ο ίδιος υπέστη μαρτυρικό θάνατο το 1611. O Byron φιλοξενείται στο αρχοντικό του Γιαννιώτη προύχοντα Νικολού Αργύρη, όπου συναντά και συνομιλεί με τον Διδάσκαλο του Γένους Αθανάσιο Ψαλίδα, καθηγητή στην Καπλάνειο Σχολή και αντιπροσωπευτικό εκπρόσωπο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Περιδιαβάζοντας την Καστροπολιτεία, αντικρίζει τη Συναγωγή των Ρωμανιωτών Εβραίων, επισκέπτεται το Ιτς Καλέ με το Σαράι και τα τζαμιά των Οθωμανών, μαγεύεται στη θέα της Παμβώτιδας λίμνης με το Νησί των βυζαντινών και μεταβυζαντινών Μοναστηριών, θεάται το επιβλητικό Μιτσικιέλι, αγναντεύει τον ανταριασμένο Τόμαρο και διακρίνει στο βάθος του ορίζοντα τις χιονοσκέπαστες κορυφογραμμές των Τζουμέρκων. Τις επόμενες ημέρες μεταβαίνει στο Τεπελένι για να γνωρίσει τον Αλή Πασά – γνήσιο εκφραστή της ασιατικής δεσποτείας, τυραννικό σατράπη στο πασαλίκι Ιωαννίνων – και ως ποιητής «προφητεύει» το πεπρωμένο του. 
«Το αίμα, αίμα ακολουθά. 
Και των θνητών οι πράξεις 
στο αίμα καταλήγουνε, 
όταν αρχίζουν μ’ αίμα».5 


Στην επιστροφή του φιλοξενείται για δύο ημέρες στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, στη Ζίτσα. Έκθαμβος από τη μεταφυσική του τοπίου της Ηπειρωτικής γης, αρχίζει να γράφει στα Γιάννενα τις πρώτες στροφές της ποιητικής σύνθεσης «Το Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ». 
«Ω Ζίτσα των μοναστηριών, απ’ τη σκιερή κορφή σου, 
Μικρή γωνιά μυριόχαρη στης γης εδώ την άγια. 
Όπου κι’ αν δεις, κάτου, αψηλά, μπροστά, τριγύρω, πίσου, 
Τι Ουράνιων τόξων χρώματα και τι ομορφιές και μάγια»!
Σε άλλη στροφή διερωτάται για το αρχαιότερο Μαντείο του Ελλαδικού χώρου που αφάνισαν «οι σκοτεινοί αιώνες». 
«Δωδώνη! που τα δάση σου τα αιώνια, τα μαντεία 
Τα θεϊκά, πούναι η πηγή που προφητείες λαλεί; 
Σαν τι έχει μείνει απ’ το βωμό του βροντορήχτη Δία, 
Ποιός κάμπος τις απάντησες εκείνου αντιλαλεί;»
Το «προσκύνημα του ποιητή» συνεχίζεται από τα Γιάννενα στην Πάργα, το Μεσολόγγι και το Αίγιο, όπου ακούει μυσταγωγικά τον Ανδρέα Λόντο να άδει τον Θούριο του Πρωτομάρτυρα Ρήγα Φεραίου. Από εκεί επισκέπτεται τον Παρνασσό των Μουσών, το Μαντείο των Δελφών, τη Λειβαδιά, τη Θήβα και τα στενά των Θερμοπυλών, για να φτάσει ανήμερα των Χριστουγέννων του 1809 στην πόλη των Αθηνών. Ως ταπεινός προσκυνητής προσέρχεται στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, «ξεναγείται» από τον Giovanni Battista Lusieri και γίνεται μάρτυς της λεηλασίας των γλυπτών του Παρθενώνα που διέπραξε ο Lord Elgin. To 1811, πριν αναχωρήσει από την Ελλάδα, γράφει το ποίημα «Η Κατάρα της Αθηνάς» καταδικάζοντας τις πράξεις του. Από το ναό του Ποσειδώνος στο Σούνιο ατενίζει το Αιγαίο Πέλαγος, υμνώντας τα «Νησιά της Ελλάδας» και, μετά την περιήγηση σε Κόρινθο, Άργος, Ναύπλιο και Τρίπολη, ολοκληρώνει το Αττικό προσκύνημα στον Μαραθώνα και τη Σαλαμίνα, αποτίοντας φόρο τιμής στους «προμαχούντες Αθηναίους» της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας. Ωστόσο, το 1810 μεταβαίνει στη Σμύρνη, όπου τελειώνει το δεύτερο άσμα του «Τσάιλντ Χάρολντ» και μετά την Έφεσο, περιδιαβάζοντας το Ίλιον, αναλογίζεται τα πάθη των Τρώων και τις περιπέτειες των Αχαιών ως αναγνώστης της «Ιλιάδας» και της «Οδύσσειας». Διαπλέει, όπως ο μυθικός Λέανδρος, τον αχανή Ελλήσποντο από τη Σηστό στην Άβυδο. Αντικρίζοντας όμως, την Πόλη περίλυπος ανιστορεί: 
«Ω Σταμπούλ, προχθεσινή βασίλισσα και τώρα, ώ κρίμα! 
Σαρίκια της Άγιας Σοφιάς μολύνουν τ’ Άγιο Βήμα».8 
Το θάμβος της Ποίησης. «Αν είμαι ποιητής, το χρωστάω στον αέρα της Ελλάδας», δηλώνει εμφατικά κι ανοίγει τα φτερά. Το «Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ», με τα δύο πρώτα άσματα, εκδίδεται στο Λονδίνο το 1812 «προκαλώντας θύελλες ενθουσιασμού και καθιέρωσε μια για πάντα τον ρομαντικό ήρωα».9 Αποτελεί την κορύφωση του εξεγερμένου ρομαντικού πνεύματος, που, αναβαπτιζόμενο στα νάματα του ευλογημένου τόπου, υποδεικνύει με τον λόγο του ότι η Ελλάδα «δεν είναι πια η ερειπωμένη κατοικία των Νυμφών και των Μουσών».10 O Byron στιχουργεί και φανερώνει ότι τίποτα δεν έχει χαθεί, γιατί εδώ ζουν εκείνοι που θυσιαστικά κρατούν, αντιπαλεύοντας τη βία της ιστορίας, ό,τι τους συνδέει με το παρελθόν, το οποίο προϊδεάζει το μέλλον με τη γλώσσα ως άρρηκτο δεσμό και υπόδειγμα ήθους, αρετής και αγάπης προς την πατρίδα. Η ολοκληρωμένη σύνθεση των ασμάτων, με την ιστορική θεώρηση και αναγωγή στα ιδεώδη, που διαπερνά ως πνεύμα και αισθητικό ρεύμα το περιεχόμενο, αφυπνίζει τις συνειδήσεις των απανταχού υπέρμαχων της Εθνικής Παλιγγενεσίας, καθώς αποκάλυψε την Ελλάδα στη διαχρονία της. 
Ελληνική Επανάσταση και Φιλελληνισμός. Ο Εθνικοαπελευθερωτικός Αγώνας των κληρονόμων της αρχαιότητας ενέπνευσε τον Φιλελληνισμό – ως κίνημα αταξικό με εθελοντική θυσιαστική φιλοσοφία – επηρεάζοντας μια πλειάδα καλλιτεχνών και συγγραφέων, με τον Byron να αποτελεί παράδειγμα ποιητή και Επαναστάτη. Η ρομαντική του ψυχή διψάει για την αρχέγονη πηγή, εκεί όπου το φως καταυγάζει και οδηγεί στο ξέφωτο των πνευματικών αξιών. Αγωνίζεται να πραγματώσει το όραμα μιας επαναστατικής ιδέας, όπου «η Ελευθερία οδηγεί το λαό», στην αποτίναξη κάθε δουλείας και τυραννίας αποκαλώντας την, «ποίηση της πολιτικής». Όπως ο ποιητής και πνευματικός φίλος του Percy Bysshe Shelley στο πόνημά του «Υπεράσπιση της Ποίησης» διατρανώνει ότι «για να είναι κανείς αγαθός με τη βαθύτερη έννοια, θα πρέπει να μπορεί να φαντάζεται με ένταση και πληρότητα. Να μεταθέτει τον εαυτό του στη θέση του άλλου ή πολλών άλλων»,11 έτσι και ο Byron, ως «ποιητής στρατιώτης», υπερασπίζεται την Επανάσταση συμπυκνώνοντας ό,τι ευγενέστερο άνθισε στην καρδιά του, θέτοντας εαυτόν στον αγώνα των πολλών. 
Οδοιπόρος του κόσμου. Ο Byron, εγκαταλείποντας την πατρίδα του, μετά από σύντομη παραμονή στη Γενεύη, εγκαθίσταται το 1818 στην Ιταλία. Εκεί με τη Mary και τον Percy Shelley, στις ιστορικές συναντήσεις τους στην Πίζα, εμπνέονται, γράφουν, και στοχάζονται για τα μελλούμενα του κόσμου. Η «Ωδή στην Ελευθερία» του Shelley και η εμβληματική εισαγωγή του - «Είμαστε όλοι Έλληνες» στο λυρικό ποίημα «Ελλάς» - συνεγείρει και συγκινεί τον νου και την ψυχή του ποιητή για ό,τι είχε οραματιστεί. Μετά τον αδόκητο χαμό του φίλου του το 1822 στη θάλασσα του Λιβόρνο, «σαν έτοιμος από καιρό», αποφασίζει ν’ αφοσιωθεί στον «ιερό Αγώνα των Ελλήνων για την Ελευθερία». 
Στερνό ταξίδι στο Μεσολόγγι. Με το ειδικά ναυλωμένο αγγλικό μπρίκι «Ηρακλής» αποπλέοντας από τη Γένοβα και μετά την «πολύμηνη» παραμονή του στην Κεφαλλονιά, την προσκυνηματική επίσκεψη στην Ιθάκη και το πέρασμά του από τη Ζάκυνθο, αποβιβάζεται στις 5 Ιανουαρίου 1824 στο Μεσολόγγι.
Άξιο τέκνο του Βορρά, 
καλώς μας ήλθες πάλι
ακούγεται σαν προσευχή, 
με των ηρώων τη φωνή 
και την ηχώ της Μούσας, 
από τη ματωμένη γη, 
τα βάθη των αιώνων. 
Με πίστη στον σκοπό που έταξε να υπηρετήσει, έρχεται ως εκπρόσωπος του «Φιλελληνικού Κομιτάτου Λονδίνου», διαθέτοντας όλη του την περιουσία στον Αγώνα. Μαζί του ο προσωπικός του ιατρός Dr. Francesco Bruno, ο λογιστής Lega Zambelli, ο «αινιγματικός» Edward John Trelawny, o έμπιστος Giovanni Battista «Tita» Falcieri και ο Ιταλός φιλέλληνας και μέλος των Καρμπονάρων, κόμης Pietro Gampa. Ο Byron συνομιλεί καθημερινά με τον George Finlay για την πορεία του Αγώνα, συνεργάζεται με τον William Perry για την ενίσχυση της άμυνας και, ως διορισμένος «Συνταγματάρχης Πυροβολικού» με υπογραφή του Φιλικού Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, αναλαμβάνει την οργάνωση των Ευρωπαίων φιλελλήνων, ενώ συγκροτεί επίλεκτο σώμα Σουλιωτών, συμμετέχοντας και ο ίδιος στις στρατιωτικές προετοιμασίες, αποκαθιστώντας την καταλλαγή στις σχέσεις των αγωνιστών, πριν διασπαρεί «η διχόνοια η δολερή». Υπομένει, ελπίζει και καρτερεί. 
Κύκνειο άσμα. «Σήμερα συμπληρώνω τα τριάντα έξι μου χρόνια» τιτλοφορεί το τελευταίο ποίημα γραμμένο στις 22 Ιανουαρίου 1824 στο αγαπημένο του Μεσολόγγι. 
«Αν τα νιάτα σου λυπάσαι, 
γιατί πλειό να ζεις; 
Της τιμής εδώ ‘ναι ο τόπος, 
άξιος δείξου μαχητής, 

Ζήτα κι εύρε ανδρείου μνήμα 
κι αν ζητήσεις θα το βρεις 
κοίτα γύρω, πιάσε θέση, 
στάσου εκεί ν’ αναπαυθείς». 
Το ποίημα, αποτελούμενο από δέκα στροφές, δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό του, στις 11 Φεβρουαρίου 1825, στην εφημερίδα της πολιορκίας «Ελληνικά Χρονικά» σε μετάφραση Σπυρίδωνος Τρικούπη. 
Η εφημερίδα, με συντάκτη και εκδότη τον Ελβετό φιλέλληνα Johann Jacop Meyer, τυπώνονταν από τον Σμυρνιό τυπογράφο και λόγιο Δημήτριο Μεσθενέα στο πιεστήριο που εγκατέστησε στην πόλη ο συνταγματάρχης Leicester Stanhope, με μέριμνα του Φιλελληνικού Κομιτάτου Λονδίνου, όπου εκδίδονταν και «το πολύγλωσσο εβδομαδιαίο φύλλο «Telegrafo Greco», με άρθρα γραμμένα ιταλικά, αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά».12 Όταν όλα είχαν κριθεί, εναπόθεσαν στη γη, ως φυλακτό μνήμης, «τους χαρακτήρες της τυπογραφίας, οίτινες ετύπωσαν εις τας σελίδας της ιστορίας και εμετοχέτευσαν εις τας επερχομένας γενεάς τας αξιομνημονεύτους περιστάσεις της πολιορκίας, τα λαμπρά κατορθώματα της φρουράς και τα αθάνατα ονόματα τοσούτων ηρώων, ως και τα πιεστήρια, διεσκορπίσθησαν και ετάφησαν εις το έδαφος του Μεσολογγίου δια να μη μολυνθώσιν από βαρβαρικάς χείρας, αφού εχρησίμευσαν εις τοιούτον ιερόν έργον».13 Εκδότης και τυπογράφος συντάχτηκαν στους προμαχώνες μαζί με τη Φρουρά ως υπερασπιστές της «Ιεράς Πόλεως» και «έπεσαν» στην ηρωϊκή Έξοδο των «Ελεύθερων Πολιορκημένων». 
Ο θάνατος του ποιητή. O Byron, εναρμονίζοντας την ιδέα με την πράξη, το όνειρο με την πραγματικότητα, σπάζει τα δεσμά του χρόνου και του πόνου, ατενίζοντας άφοβα τον θάνατο στο ταπεινό Μεσολόγγι. Με τη θυσία του θα υψωθεί πέρα και πάνω από τ’ ανθρώπινα, δείχνοντας τον δρόμο της Ελευθερίας ως υπέρτατης αξίας, που κινεί την Ποίηση και την Επανάσταση για έναν κόσμο Αδελφοσύνης και Δικαιοσύνης. 
Αλαργινό πουλί της ομορφιάς 
του Έρωτα και του Θανάτου, 
του πάθους και της χάριτος 
της Αλβιώνος τέκνο, 
στεφάνι η δόξα πλέκει. 
Ο θάνατός του, στις 19 Απριλίου 1824 συγκλόνισε τους Μεσολογγίτες και όλους τους Έλληνες, ενώ είχε μεγάλη απήχηση στη διεθνή κοινή γνώμη, ενδυναμώνοντας το φιλελληνικό κίνημα και επαναπροσδιορίζοντας τους πολιτικούς και διπλωματικούς όρους για την πορεία της Επανάστασης.
«Να αναλογίζεσαι για να φλογίζεσαι παντοτινά στίχους του Byron», σημείωσε ο Eugene Delacroix στο ημερολόγιό του στις 11 Μαΐου 1824, καθώς με την ποίησή του ανακάλυψε την Ελλάδα».14 
Ο νεκρός ποιητής, «επιστρέφει» στην πατρώα γη με το καράβι «Florida» από τη Ζάκυνθο, το νησί των ποιητών που ύμνησαν τη θυσία του. 
«Ώ Βύρων` ώ θεσπέσιον 
πνεύμα των Βρεττανίδων, 
τέκνον μουσών και φίλε 
άμοιρε της Ελλάδος 
καλλιστεφάνου»... 
«Σε η Ελλάς ευγνώμων 
Ως φίλον μεγαλόψυχον 
ζητεί ‘να στεφανώση, 
ως παρηγορητήν της, 
ως ευεργέτην». 
γράφει στην πρώτη Ωδή των «Λυρικών» ο Ζακύνθιος ξενιτεμένος ποιητής Ανδρέας Κάλβος και το έτερον άξιον τέκνον της Ζακύνθου, ο ποιητής του «Ύμνου εις την Ελευθερίαν» Διονύσιος Σολωμός, θρηνεί για τη θανή του στη δική του Ωδή. 
«Λευθεριά, για λίγο πάψε 
Να χτυπάς με το σπαθί 
Τώρα σίμωσε και κλάψε 
Εις του Μπάιρον το κορμί»... 
«Άκου, Μπάιρον, πόσον θρήνον 
Κάνει, ενώ σε χαιρετά, 
Η πατρίδα των Ελλήνων 
Κλαίγε, κλαίγε, Ελευθεριά»... 
Βιβλιογραφία 1.Λόρδος Μπάιρον. «Το Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ». Μετάφραση Μαρίας Ι. Κεσίση. Εκδόσεις Σπανός. Αθήνα 1977. 2. Φρεντερίκ Πρόκος. «Μπάιρον. Τα χειρόγραφα του Μεσολογγίου». Μετάφραση: Παναγιώτης Σκόνδρας. Εκδόσεις Αστάρτη 2003 & Ειδική έκδοση για την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 2011. 3. Annick Benoit-Dusausoy and Guy Fontaine. «Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας». Ευρωπαϊκά Γράμματα. Τόμος Β΄. Εκδόσεις Σοκόλη. Αθήνα 1999. 4. Ο Λόρδος Βύρων στην Ελλάδα. Υπουργείο Πολιτισμού και Βρετανικό Συμβούλιο. 1987. Επιστημονική υπεύθυνη καταλόγου Φανή-Μαρία Τσιγκάκου, Ιστορικός της Τέχνης. Πρόλογοι: Μελίνα Μερκούρη, Υπουργός Πολιτισμού, Sir Jeremy Thomas KCMG, Πρεσβευτής της Μεγάλης Βρετανίας στην Ελλάδα. Κείμενα: Νικηφόρος Βρεττάκος, Ευγενία Κεφαλληναίου, Ιωάννης Κ. Μαζαράκης-Αινιάν, Andrew Rutherford, Φανή-Μαρία Τσιγκάκου. 5. Με τα μάτια των Ρομαντικών. «Έργα Ευρωπαϊκής Ζωγραφικής του 19ου αιώνα από το Μουσείο Μπενάκη». Κατάλογος: Εθνική Πινακοθήκη c 1993. Κείμενα καταλόγου: Φανή-Μαρία Τσιγκάκου, Ιστορικός της Τέχνης, επιμελήτρια Μουσείου Μπενάκη. 6. Luis Racionero. «Οι φιλοσοφίες του Underground». Μετάφραση, Νίκος Κωνσταντάς. Εκδόσεις Οδυσσέας 1983.. 8.Αναστάσιος Παπασταύρος. «Lord Byron. Από τα Γιάννενα στην αθανασία». Εκδόσεις Δωδώνη & Οδυσσέας. 9. Καρλ Μέντελσον-Μπαρτόλντυ. «Επίτομη ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης». Απόδοση Ελένης Γαρίδη. Εκδόσεις Τολίδη. Ειδική έκδοση για την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία. 2011
Σημειώσεις 
1. Άγγελος Δεληβοριάς. Πρόλογος. «Through Romantic Eyes: European Images of nineteenth century Greece from the Benaki Museum». 1993. 2, 9 & 10. Φανή-Μαρία Τσιγκάκου. Επιστολή του Byron στον Ανδρέα Λόντο. Μεσολόγγι, 1824. «O Byron στην Ελλάδα» σελ. 70, και της ιδίας σελ. 17 & 16. 3. Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, Πρόλογος. «Με τα μάτια των Ρομαντικών» σελ. 9. 4. Μιχάλης Γκανάς. «Γυάλινα Γιάννενα», Εκδόσεις Καστανιώτη. Αθήνα 1989. σελ. 8. 5. Αικατερίνη Δοσίου. Μετάφραση Τσάιλντ Χάρολντ, «O Byron στην Ελλάδα» σελ. 15. 6 & 7. Στέφανος Μύρτας. Μετάφραση Τσάιλντ Χάρολντ, στο λεύκωμα, «Ήπειρος», του Νίκου Δεσύλλα, «Αισθητική περιπλάνηση στον χώρο». Εισαγωγή-Σχόλια-Επιλογή κειμένων Χριστόφορος Μηλιώνης. Εκδόσεις Σύνολο. Αθήνα 1994. σελ. 13. 8. Στέφανος Μύρτας. Μετάφραση Τσάιλντ Χάρολντ. «O Byron στην Ελλάδα» σελ 16. 11. Percy Bysshe Shelley. «Υπεράσπιση της Ποίησης». 1821. Απόδοση, Ιουλίτα Ηλιοπούλου. Ύψιλον/Βιβλία, Αθήνα 1996. σελ.40. 12 & 13. Ι.Κ.Μαζαράκης-Αινιάν. Το τυπογραφείο του Μεσολογγίου, στον κατάλογο «O Byron στην Ελλάδα» σελ 36. 14. Φανή-Μαρία Τσιγκάκου. Εισαγωγή, στον κατάλογο «Με τα μάτια των Ρομαντικών», σελ.18. 
Έργα Ζωγραφικής 
Βρυζάκης Θεόδωρος (Θήβα 1814-Μόναχο 1878) 
Η υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι, 1861 
Λάδι σε μουσαμά, 155Χ213 εκ. 
Δωρεά Πανεπιστημίου 
©Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου. 
Φωτογραφία: Σταύρος Ψυρούκης, φωτογράφος Ε.Π.Μ.Α.Σ. 
Ludovico Lipparini (1800-1856) O όρκος του Λόρδου Bύρωνα στο Mεσολόγγι. 
Eλαιογραφία, 0,16Χ0,19 μ. ©2021, 
Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 
Πρόκειται για μικρογραφική επανάληψη της ομώνυμης μνημειακής σύνθεσης του ίδιου ζωγράφου, η οποία χρονολογείται περί τα 1850 και αποδίδει ένα φανταστικό γεγονός. Το έργο συνδέεται με την απήχηση που είχε ο θάνατος του ποιητή στο Ιταλικό Φιλελληνικό κίνημα. 
Γλυπτά 
Γεώργιος Βιτάλης (Υστέρνια Τήνου 1838-Αλεξάνδρεια 1901) 
Byron 
Ανδριάντας, μάρμαρο, 1881 
Κήπος Ηρώων Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου. 


Δημήτριος Σεμιτέλος (Μονοδέντρι Ιωαννίνων 1830-Αθήνα 1898) 
Το επίγραμμα, αναγράφεται στη στήλη του ανδριάντα. 
Σμιλεύτηκε σε μάρμαρο, από τον Τήνιο γλύπτη Γεώργιο Βιτάλη, κατόπιν εράνου που διενήργησε ο Φιλολογικός Σύλλογος «Βύρων» και η τελετή των αποκαλυπτηρίων πραγματοποιήθηκαν το 1881. 
«Στα θεμέλια του ανδριάντα, τοποθετήθηκε η ασημένια θήκη με τους πνεύμονες του ποιητή, που φυλάσσονταν ως κειμήλιο στον Ιερό Ναό Αγίου Σπυρίδωνος. Η θήκη διεσώθη από ιερομόναχο, μαζί με ιερές εικόνες, κατά την ηρωϊκή Έξοδο των Ελεύθερων Πολιορκημένων». * 
*Υποσημείωση Ροδάνθη Φλώρου, 
«Σαν σήμερα στο Μεσολόγγι... πέθανε ο ρομαντικός ποιητής και φιλέλληνας Λόρδος Βύρων». Δημοσιεύτηκε στις 19 Απριλίου 2020, στο «THE MESSOLONGHI BYRON SOCIETY-Βυρωνική Εταιρεία Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου-International Research Center for Lord Byron & Philhellenism» 


Νικόλαος Κοτζιαμάνης (Μόρφου 1946) 
Byron 
Ανδριάντας, ορείχαλκος, 1995 
Αύλειος χώρος κτιρίου «Βυρωνικής Εταιρείας Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου – Διεθνές Κέντρο Έρευνας και Μελέτης για τον Λόρδο Βύρωνα και τον Φιλελληνισμό» Δαπάνη Βυρωνιστών Εξωτερικού. 


Henri Michel Antoine Chapu, (Le Mée, France 1833- Paris 1891) 
Jean Alexandre Joseph Falguiere, (Toulouse 1831-Paris 1900) 
Σώχος Λάζαρος (Ιστέρνια Τήνου 1857/1862 - Αθήνα 1911) 
Η Ελλάς τον Βύρωνα 
Γλυπτική σύνθεση, μάρμαρο. 1896 
«Υπέρ της πατρίδος εκ των ιδίων Δημήτριος Στεφάνοβικ Σκυλίτσης» 
Βασιλίσσης Αμαλίας και Βασιλίσσης Όλγας. Αθήνα 
Φωτογραφία: Βικτωρία Καίσαρη, 2004. 


Νίκος Ι. Γεωργίου (Αθήνα 1961) 
Byron 
Προτομή, μάρμαρο. 2016 
Αύλειος χώρος Δημαρχείου, Ζίτσας Ιωαννίνων Δωρεά Έβελυν και Μιχάλη Κατσουλίδη 


Πραξιτέλης Τζανουλίνος (Τήνος 1955) Byron 
Πρόπλασμα φιλοτεχνημένο στον πηλό, 2021 (τελικό υλικό έργου: χαλκός). Ύψος 84 εκ., Πλάτος 54 εκ., Βάθος 30 εκ. 


Ευχαριστίες του συγγραφέα
Θερμές ευχαριστίες οφείλονται, στην κυρία Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, Ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης, Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης - Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου, για την άδεια δημοσίευσης του εμβληματικού έργου, «Η υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι», του Θεόδωρου Βρυζάκη και στο Μουσείο Μπενάκη, για την άδεια δημοσίευσης του έργου, «O όρκος του Λόρδου Bύρωνα στο Mεσολόγγι», του Ludovico Lipparini. 
Για την άδεια δημοσίευσης των γλυπτών, ευχαριστίες απευθύνονται: Στην Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου και Νοτίου Ιονίου, για τα γλυπτά του Byron, στον αύλειο χώρο της Βυρωνικής Εταιρείας και στον Κήπο Ηρώων της Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου. Τον Δήμο Αθηναίων, Δ/νση Σχεδίου Πόλεως και Αστικού Περιβάλλοντος, Τμήμα Πολιτιστικής Κληρονομιάς, για το γλυπτό του Byron στην Αθήνα και τον Δήμο Ζίτσας, για το γλυπτό του Byron στη Ζίτσα Ιωαννίνων. Ευχαριστίες εκφράζονται και στον γλύπτη Πραξιτέλη Τζανουλίνο, για την ευγενική παραχώρηση προτομής του ποιητή. 
Όλες οι φωτογραφίες των έργων ζωγραφικής και των γλυπτών, υπόκεινται στο Νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων και δεν επιτρέπεται η αναπαραγωγή τους, χωρίς γραπτή άδεια από τους προαναφερθέντες θεσμούς. 
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην δίγλωσση έντυπη έκδοση (ελληνικά-αγγλικά) «Ημέρες Τέχνης στην Ελλάδα-Days of Art in Greece» τ. 12 Αθήνα 2021. Διεύθυνση, Μαρία Παπαδογιάννη.  Αναδημοσιεύεται με την προσθήκη των γλυπτών του ποιητή, καθώς και των συνοδευτικών ιστορικών στοιχείων. 
Related Posts with Thumbnails