Εφημερίδα "ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ", Μ. Παρασκευή, 22 Απριλίου 2022
Συνέντευξη Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου για τις πρόσφατες φθορές στην "Αυτοκρατορική Πύλη" της Αγίας Σοφίας
Επιμέλεια: Παναγιώτης Ρηγόπουλος
O Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει εκφράσει επανειλημμένα την αντίθεσή του στην μετατροπή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας, με ξεκάθαρο τρόπο, χωρίς περιστροφές όπως, άλλωστε συνηθίζει.
Ο Πατριάρχης στις 30 Ιουνίου 2020, κατά την εορτή των Δώδεκα Αποστόλων στην Ενορία του Φερίκοϊ της Κωνσταντινουπόλεως, τόνισε μεταξύ άλλων ότι: “Ως μουσείον, η Αγία Σοφία δύναται να λειτουργή ως τόπος και σύμβολον συναντήσεως, διαλόγου και ειρηνικής συνυπάρξεως λαών και πολιτισμών, αλληλοκατανοήσεως και αλληλεγγύης Χριστιανισμού και Ισλάμ”.
Σχεδόν δύο μήνες αργότερα, την Κυριακή 23 Αυγούστου 2020, ο Οικουμενικός Πατριάρχης από τα ερείπια της Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακή Μονής της Παναγίας Φανερωμένης, στην Αρτάκη της Κυζίκου, αναφέρθηκε στην μετατροπή σε τεμένη τόσο της Αγίας Σοφίας όσο και της Μονής της Χώρας, λέγοντας επί λέξει:
«Είναι γεγονός ότι η μετατροπή της Αγίας Σοφίας και τώρα και της Μονής της Χώρας εις μουσουλμανικά τεμένη, μας πόνεσε. Τα δύο αυτά μοναδικά μνημεία της Πόλης χτίστηκαν ως χριστιανικοί ναοί. Αποκαλύπτουν εύγλωττα την αλήθεια της Ενανθρωπήσεως του Λόγου του Θεού, την ομορφιά που σώζει τον κόσμο. Εκφράζουν το οικουμενικό πνεύμα της πίστεώς μας, την αγάπη και την ελπίδα της αιωνιότητος. Τα απαράμιλλα ψηφιδωτά και οι άλλες εικόνες τους, αποτελούν ουράνια τροφή για την ψυχή και ανεξάντλητη χαρά για τα μάτια, όπως θα έλεγε ο Αϊβαλιώτης Φώτης Κόντογλου και ανήκουν στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Παρακαλούμε τον Θεό της αγάπης, της δικαιοσύνης και της ειρήνης, να φωτίσει την διάνοια και τις καρδιές των υπευθύνων».
Η Αγία Σοφία συνιστά μαθητεία στην ομορφιά. Κάθε γωνιά της είναι μοναδική και ανεπανάληπτη. Ως εκ τούτου είναι δικαιολογημένες οι αντιδράσεις, μετά τη δημοσιοποίηση φωτογραφιών από τις καταστροφές στην «Αυτοκρατορική Πύλη» της Αγίας Σοφίας. Έχει σημασία ότι στην καταγγελία προχώρησε η Ένωση Ιστορίας της Τέχνης και στο μνημείο έφτασαν αμέσως ιστορικοί τέχνης οι οποίοι φωτογράφισαν το σημείο που υπέστη ζημιές και έτσι ανέδειξαν το θέμα.
Να θυμίσουμε ότι η «Αυτοκρατορική Πύλη» είναι μία εξαιρετικής τέχνης ξύλινη δίφυλλη θύρα που οδηγεί στον κυρίως ισόγειο χώρο του μνημείου. Η πύλη από δρυ, έχει ύψος επτά μέτρων και περιβάλλεται από μπρούτζινο πλαίσιο. Χρονολογείται από τον 6ο αιώνα, ενώ τα φύλλα της καλύπτονται από μπρούτζινες στρογγυλές πλάκες. Σύμφωνα με την παράδοση, κατασκευάσθηκε από ξύλα της Κιβωτού του Νώε.
Η σχετική ανακοίνωση της Γενικής Διεύθυνσης Ιδρυμάτων της Τουρκίας, αποδίδει το γεγονός σε «φυσιολογική φθορά από τον χρόνο» του κυκλικού ξύλινου στοιχείου στη θύρα της Αγίας Σοφίας, που «καταστράφηκε από ένα απλό άγγιγμα».
Και διαβεβαιώνει η αρμόδια τουρκική υπηρεσία ότι «σήμερα η συντήρηση της αυτοκρατορικής πύλης ολοκληρώθηκε και υπήρξε αποκατάσταση. Επιπρόσθετα, πέρα από την εισαγγελική έρευνα, ανατέθηκε η εξέταση του θέματος σε δύο επιθεωρητές που θα ενεργήσουν σε διοικητικό και τεχνικό επίπεδο».
Ενδιαφέρον έχει, όμως, και η γενικότερη τοποθέτηση της Γενικής Διεύθυνσης Ιδρυμάτων για τον χαρακτήρα και το μέλλον της Αγίας Σοφίας. Συγκεκριμένα αναφέρεται:
«Το σύμβολο του έθνους και του κράτους, το σύμπλεγμα του μεγάλου τζαμιού της Αγίας Σοφίας, προστατεύεται επιμελώς στον ύψιστο βαθμό από 150 κάμερες ασφαλείας, 68 φύλακες ασφαλείας, καθώς και τουριστική αστυνομία και δεν τίθεται θέμα αδυναμίας ασφαλείας σε σχέση με τη ζημιά. Η Αγία Σοφία που αποτελεί παγκόσμια κληρονομιά, μνημείο της UNESCO, κληροδότημα και παρακαταθήκη του Πορθητή, είναι μια από τις μεγαλύτερες και πιο σημαντικές δομές στην ιστορία της αρχιτεκτονικής. Η Αγία Σοφία όπως παρέμεινε όρθια για 1484 χρόνια έτσι θα μεταφερθεί με την ίδια μεγαλοπρέπεια και στο μέλλον».
Οι Τούρκοι χαρακτηρίζουν την Αγία Σοφία «σύμβολο του έθνους και του κράτους», ενώ υπογραμμίζουν την μοναδικότητά της και εγγυώνται την πορεία της στο μέλλον.
Παρ’ όλα αυτά, από την ημέρα της μετατροπής της σε τζαμί, τόσο οι αρχιτέκτονες και οι συντηρητές έργων τέχνης, όσο και οι ιστορικοί εκφράζουν τις ανησυχίες τους για το κατά πόσο προστατεύεται η Αγιά Σοφιά, από ποικίλες καταχρήσεις και αυθαιρεσίες.
Τον Φεβρουάριο του 2022 η ανταποκρίτρια της Le Figaro στην Τουρκία, Αν Αντλάουερ, εξέφρασε την ανησυχία της για την κατάσταση στο μνημείο.
Στο σχετικό δημοσίευμα γίνεται λόγος για την αδυναμία των επισκεπτών να δουν ορισμένα από τα ψηφιδωτά του ναού, όπως εκείνα της Αψίδας και του επάνω ορόφου, της λεγόμενης γκαλερί.
Συγκεκριμένα, τα ψηφιδωτά της Αψίδας κρύβονται πίσω από πέπλα, τα οποία το τουρκικό καθεστώς είχε δεσμευτεί ότι θα έκλειναν μόνον την ώρα της προσευχής.
Οι Τούρκοι, από την πλευρά τους, διασκεδάζουν τις ανησυχίες, θεωρώντας ότι προστατεύουν επαρκώς το μνημείο.
Σε κάθε περίπτωση το πρόσφατο γεγονός με την φθορά στην «Αυτοκρατορική Πύλη», μας δείχνει ότι πολλοί είναι αυτοί – κυρίως οι ειδικοί – που και στην Τουρκία βρίσκονται σε εγρήγορση για την προστασία του μνημείου.
Η Αγία Σοφία, πάντως, ως τζαμί, δεν εμπνέει καμία ασφάλεια στη διεθνή κοινότητα για το μνημείο.
Η αλλαγή χρήσης στις μέρες μας συνιστά σαφώς πισωγύρισμα και ενέχει κινδύνους για την συντήρηση και διαφύλαξη του μοναδικού αρχιτεκτονήματος.
Ας ελπίσουμε ότι οι Τούρκοι θα αντιληφθούν ότι όντως είναι το σύμβολο του διαλόγου και της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών και κυρίως είναι το μνημείο που θα πρέπει να σαρκώνει την αλληλοκατανόηση και την αλληλεγγύη Χριστιανισμού και Ισλάμ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου