ΠΛΑΚΕΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Κυριακή Δ’ των Νηστειών σήμερα και η Εκκλησία τιμά τον Άγιο Ιωάννη τον Σιναΐτη συγγραφέα της Κλίμακος.

Φυλλομετρώ την Κλίμακα του Αγίου Ιωάννου και προσπαθώ να κατανοήσω, σε διανοητικό επίπεδο φυσικά, τις βαθύτατες – όπως υποπτεύομαι – έννοιες που περικλείουν τα αντίστοιχα κεφάλαια: Περί απροσπαθείας, περί ξενιτείας, περί του χαροποιού πένθους, περί αναισθησίας, περί διακρίσεως ευδιακρίτου, περί διαφοράς και διακρίσεως ησυχιών (!) κ.λ.π. Οι λέξεις που συναντώ είναι επίσης πολύ ιδιαίτερες και δυνατές θα έλεγα, λέξεις ελληνικές, που φυσικά δεν περιλαμβάνονται πια στο καθημερινό μας λεξιλόγιο: θεήλατος, καλλίπενθος, ταπεινόνους, φερέπονος, αμετεώριστος, σύννοια, απαράκλητος κ.α.

Υπάρχουν και εκφράσεις κεκαθαρμένες νοηματικά, οι λέξεις δηλ. έχουν την παρθενική τους σημασία: λήμματι αμνησικακίας (με αμνησικακία), φερέπονος αίσθησις και έξις (η εγκαθίδρυση στην ψυχή ανδρείου πνεύματος υπομονής και καρτερικότητος), τήρησις του νοός (διατήρηση του νου σε κατάσταση καθαρότητας και συνεχούς μνήμης Θεού), παραρριπισμός του νοός (ποικίλες προκλήσεις που είναι εντονότατες, αστραπιαίες και σχεδόν άχρονες).

Ανεξάρτητα από το γεγονός της πίστεως στο Θεό, δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει ότι ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης κατέγραψε στην Κλίμακα όλες τις κινήσεις της ψυχής και του νου, τον φοβερό αόρατο πόλεμο που συντελείται στην ανθρώπινη καρδιά είτε πορεύεται προς την τελειότητα είτε μένει ολότελα προσκολλημένη στη ματαιότητα. Κείμενα όπως η Κλίμακα είναι πλάκες πνευματικές, θεοχάρακτες, που αποτελούν το δυσθεώρητο οικοδόμημα της αληθινής πνευματικής μας κληρονομιάς.

Και ταυτόχρονα είναι κείμενα οικουμενικού χαρακτήρα, που απευθύνονται στον άνθρωπο όλων των εποχών, για να του δείξουν το δρόμο της διεξόδου από την αφόρητη τραγικότητα της ύπαρξης πάνω στη γη. Γιατί σκοπός είναι να καταστεί ο άνθρωπος ανενδεής της μελέτης βιβλίων και πλήρης της χάριτος του Πνεύματος. Το λέει ο ιερός Χρυσόστομος: «του Πνεύματος την χάριν αντί βιβλίων γενέσθαι ταις ημετέραις ψυχαίς και καθάπερ ταύτα δια μέλανος, ούτω τας καρδίας τας ημετέρας δια Πνεύματος εγγεγράφθαι».

Σκοπός δηλ. είναι η εκδημία του νοός από την φθαρτότητα, προκειμένου να συντελεστεί η Χριστού ενδημία στην αναιχμαλώτιστο καρδία.

Δύσκολα πράγματα για τους ρηχούς καιρούς μας, όπου θάλλει η θαυματολαγνεία, η γεροντοκρατία, η κούφη ψυχολογίζουσα θεολογία, ο σπερμολόγος πατριωτισμός (με "λιτανείες" και "μωραϊτες εν κενώ") και άλλα παραχαρακτικά φαινόμενα, από αστεία έως θλιβερά...