Σάββατο 31 Δεκεμβρίου 2011

ΡΩΣΙΚΑ ΞΕΝΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΞΑ ΠΕΡΙ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΦΡΑΙΜ

Ιβάν Κουντριάσεφ, Κατασκευή ευθύγραμμης κίνησης (1925).
Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Από τα πολλά ξένα και παράδοξα που ακούγονται αυτές τις ημέρες με αφορμή την προφυλάκιση του ηγουμένου της Μονής Βατοπαιδίου Εφραίμ, είναι και τα παρακάτω, για τα οποία ζητώ την συνδρομή σας, αγαπητοί συνοδίτες, καθώς μόνος μου αδυνατώ να τα ερμηνεύσω:
1. Διαρκείς είναι οι παρεμβάσεις υπέρ του Εφραίμ του κ. Σεργκέι Ρούντεφ, ο οποίος είναι πρόεδρος του φιλανθρωπικού ιδρύματος Εταιρεία Φίλων της Μονής Βατοπεδίου «Μάξιμος ο Γραικός». Φίλοι του Βατοπαιδίου, λοιπόν, εν Ρωσία. Άραγε υπάρχει ανάλογη "Εταιρεία Φίλων" για το Ρωσικό Μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος στο Άγιον Όρος; Μήπως υπάρχουν ανάλογες ...φιλικές ρωσικές εταιρείες και για άλλες αγιορείτικες μονές; Αν κάποιος ξέρει...
2. Ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίων έχει πει πολλά ενδιαφέροντα αυτές τις μέρες. Ξεχωρίζω:
α. "Ο μοναδικός κατηγορούμενος στην υπόθεση, ο οποίος κρίθηκε απαραίτητα να φυλακισθεί, είναι ένας ηλικιωμένος και φορτωμένος με τις ασθένειες κληρικός". Νομίζουμε ότι ο Άγιος Βολοκολάμσκ αδικεί τον γέροντα Εφραίμ. Δεν είναι δα και τόσο ηλικιωμένος και δεν έχει και τόσες ασθένειες που να μην του επιτρέπουν να περιοδεύει επί ένα και πλέον μήνα στην Αγία Ρωσία. Κοινή λογική...
β. "Ο Πατριάρχης Κύριλλος δεν έστειλε την έκκλησή του για αποφυλάκιση του γέροντα Εφραίμ στον πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας για να μην εισακουστεί"!! Δηλαδή κατά τον Άγιο Βολοκολάμσκ ο Πρόεδρος άμα τη λήψει της εκκλήσεως έπρεπε πάραυτα να την εκτελέσει. Ωραία ρωσική-τσαρική λογική!...
3. Το ρωσικό Ιδρυμα «Αγιος Ανδρέας» πρότεινε, όπως μας πληροφόρησαν τα ΜΜΕ, να πληρώσει εκείνο την εγγύηση που έχει οριστεί για να αποφυλακιστεί ο ηγούμενος Εφραίμ. Άρα, οι Ρώσοι είναι διατεθειμένοι και με οικονομικά μέσα - όχι και τόσο ευτελή, όπως μπορεί καθείς να υποπτευθεί - να κάνουν παν το δυνατόν για την αποφυλάκιση.
4. Γράφτηκε, ειπώθηκε και έγινε (;). Ο ηγούμενος Εφραίμ έδωσε στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο κάποιες δεκάδες χιλιάδες ευρώ από το εν Ρωσία προσκύνημα της Αγίας Ζώνης. Δόθηκαν τα χρήματα όντως; Και πόσα είναι αυτά; Είναι άραγε όλα τα συγκεντρωθέντα χρήματα από την περιοδεία του ενός μηνός ή μέρος αυτών; Δε νομίζω ότι θα απαντήσει κανείς. Προς προβληματισμόν θέτω τα ερωτήματα.
Καλή πρωτοχρονιά, αγαπητοί συνοδίτες.

Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου 2011

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Ο ΚΩΣΤΗΣ ΜΟΣΚΩΦ

Κωνσταντίνος Μαλέας, Ακρόπολη (1918-20). Λάδι σε χαρτόνι
Του Roni Bou Saba
Είμαι ήδη στην τρίτη μέρα της διαμονής μου στην χώρα μου τον Λίβανο. Όσους έχω δει, με έχουν ρωτήσει για την "κρίση" στην Ελλάδα. Κάποιοι μάλιστα έχουν σχηματίσει και μια άποψη για το θέμα με βάση τα όσα λένε τα ΜΜΕ. Τα δικά μας λιβανέζικα ΜΜΕ δεν έχουν ανταποκριτές στην Αθήνα και ό,τι αναπαράγουν είναι των διεθνών πρακτορείων. Η άποψη που στηρίζεται στην ενημέρωση που αντλεί κανείς από εκείνα τα μέσα είναι πολύ ζοφερή. Δεν είναι σύμφωνα με όσα είδα και γνώρισα αληθή. Μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι είναι μια συκοφαντική δυσφήμιση της Ελλάδας.
Συζητώ με τους φίλους μου και τις παρέες που συναντώ για τα πράγματα που συμβαίνουν στην Ελλάδα. Πιστεύω στην Ελλάδα που είδα, και αυτήν υπερασπίζομαι. Η Ελλάδα αυτή δεν μοιάζει με εκείνη των ΜΜΕ. Είναι μια Ελλάδα που πάντοτε είχε μια μεγαλοψυχία προς τους πάντες. Μιλώ έχοντας σπουδάσει στην Θεολογική Σχολή στο Λίβανο, όπου μας έστελνε το Ελληνικό Κράτος καθηγητές για να σπουδάσουμε και μιλώ έχοντας επίσης σπουδάσει στην Ελλάδα με υποτροφία του Ελληνικού Κράτους και εν καιρώ "κρίσης", σε καιρό δηλαδή που θα μπορούσε η Ελλάδα να κόψει την υποτροφία μου και των άλλων υποτρόφων και να μας ζητήσει να επιστρέψουμε στις χώρες μας ο καθένας.
Η Ελλάδα έχει όμως ένα δυνατό χαρτί στο χέρι της- όχι μόνο ένα αλλά για ένα θα μιλήσω- το οποίο είναι ο μακραίωνος πολιτισμός της. Η λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου είναι εν πολλοίς προϊόν του ελληνικού πολιτισμού, που διαλεγόμενος με τους άλλους πολιτισμούς της περιοχής διαμόρφωσε ένα ξεχωριστό τρόπο σκέψης και έκφρασης της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο ελληνικός πολιτισμός ανήγαγε την ελληνική γλώσσα σε ένα υψηλό πεδίο, όπου δύνανται να εκφραστούν οι ανθρώπινες εμπειρίες με πολλή ακρίβεια, όπου δύνανται, συνεπώς, να τεθούν ερωτήσεις περί αυτών των εμπειριών και να γεννηθεί η φιλοσοφία, όπου δύνανται να τεκμηριωθούν οι απαντήσεις και οι λύσεις και να εκπορεύεται η τέχνη (αρχιτεκτονική, γλυπτική, κ.λπ.) και η δημοκρατία. 
Αυτή η Ελλάδα του μεγάλου πολιτισμού πρέπει να εμπιστευτεί τον εαυτό της σε σημαντικούς ανθρώπους όπως ήταν ο Κωστής Μοσκώφ. Φέτος στα Καβάφεια τιμήθηκε η μνήμη του, και είχα την ευκαιρία να υποτιτλίσω το βίντεο που προβλήθηκε εκεί (παρακάτω παρατίθεται χωρίς υποτιτλισμό), και ταυτόχρονα να θυμηθώ και να σκεφτώ τα όσα είχα ακούσει γι' αυτόν από φίλους που τον γνώρισαν από κοντά. Ο Κωστής Μοσκώφ πήγε στην Αλεξάνδρεια και βρήκε κάτω από τη στάχτη μια σπίθα ελληνισμού που περίμενε κάποιον να την αναζωπυρώσει πάλι. Δεν είναι τυχαίο ότι ήταν ιστορικός και ήξερε τον πλούτο της Ελλάδας. Γι' αυτό και βρήκε τον τρόπο η Ελλάδα να ξαναμπεί στις καρδιές των Αιγυπτίων, και να φέρει την Αίγυπτο στην καρδιά των Ελλήνων. Αυτή η κίνησή του προς τις δύο κατευθύνσεις  ωφέλησε, εν τέλει, την Ελλάδα πάρα πολύ. Έδωσε ώθηση στο άνοιγμα των Αιγυπτίων προς την Ελλάδα από τη στιγμή που είδαν ότι η Ελλάδα τους άνοιξε την καρδιά της.
Αυτή η σχέση βοηθάει την Ελλάδα στην αντιμετώπιση της δυσφήμισης που δέχεται από τα ΜΜΕ, γιατί μέσω αυτής της σχέσης μεταδίδεται η αληθινή Ελλάδα και την γνωρίζει ο κόσμος με το πραγματικό της πρόσωπο. Θεωρώ ότι ο Κωστής Μοσκώφ δημιούργησε ένα μοντέλο που προβάλλει την Ελλάδα με ένα διαφορετικό τρόπο, ένα τρόπο ουσιαστικό, και αποτελεί αντίδοτο στην συκοφαντική δυσφήμιση που παρατηρείται.
Οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου είναι ιστορικά κοντά στην Ελλάδα, αλλά τελευταία οι πολιτιστικές σχέσεις έχουν μειωθεί. Ο Κωστής Μοσκώφ απέδειξε ότι όλοι χάνουμε όταν δεν γνωρίζουμε την Ελλάδα και δεν μας γνωρίζει η Ελλάδα. Σ’ αυτές τις κρίσιμες στιγμές του αναβρασμού των αράβων σε διάφορες χώρες θα ήταν πολύ σημαντική η γνώση της ελληνικής σκέψης, που θεμελίωσε τις ελευθερίες- ατομικές και κοινωνικές. Και σ’ αυτή την λασπολογία εναντίον της Ελλάδας η Ανατολική Μεσόγειος θα μπορούσε να υπερασπιστεί την πολιτιστική της πρωτεύουσα εφ’ όσον την θυμάται ως τέτοια. Εδώ ο Κωστής Μοσκώφ μπορεί να είναι καθοδηγητής, και οι σχέσεις όπως εκείνος άρχισε να τις θεμελιώνει είναι περισσότερο από αναγκαίες.

Ο ΠΑΠΑΡΟΚΑΣ, Η ΡΟΜΦΑΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑΣ...

Πάνος Χαραλάμπους, Δέμα. Μικτή τεχνική σε μουσαμά

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Στον κρώζοντα αρθρογράφο: «Και επειδή και στο διαδίκτυο ισχύει το scripta manent μπορεί όποιος έχει αντίθετη άποψη να μας στείλει το άρθρο με το οποίο η Romfea.gr εξέφρασε προσωπική άποψη κατά της Μητέρας Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως», απάντησε καταλλήλως προ καιρού ο Αρχιμ. Γεράσιμος Φραγκουλάκης από το Αννόβερο της Γερμανίας.
Μου έδωσε ιδέες ο π. Γεράσιμος για να απαντήσω και εγώ, με τη σειρά μου, στον ολοφυρόμενο για την "κομμένη" ενημέρωση εκ Φαναρίου προς τον ιστότοπό του. Το ανέβαλα. Ίσως το θεώρησα και περιττό. Όμως να που η αφορμή δόθηκε.
Η δήλωση του παπαροκά για το άρθρο του Μητροπολίτου Πέτρας Νεκταρίου αναφορικά με την προφυλάκιση Εφραίμ:
"Την ώρα που αδελφός του κληρικός βρίσκεται στη φυλακή, καλόν είναι Ιεράρχες που πήραν την Τουρκική υπηκοότητα, έχοντας την φιλοδοξία να γίνουν και Οικουμενικοί Πατριάρχες να σιωπούν, διότι προκαλούν τους πιστούς με όσα γράφουν".
Σύμφωνα, λοιπόν, με τον παπαροκά και το πρακτορείο Ρομφαία, ο Πέτρας Νεκτάριος δεν δικαιούται δια να ομιλεί ως ιεράρχης που πήρε την τουρκική υπηκοότητα. Ενώ αυτοί οι Ελληναράδες!...
Το συγκεκριμένο πρακτορείο είναι αλήθεια ότι ήταν ακραιφνώς "ελληνοκεντρικό" στην υπόθεση της τουρκικής υπηκοότητας για ιεράρχες του Οικουμενικού Θρόνου εκτός Φαναρίου, γεγονός που αποτελεί μια ακόμα κατάκτηση του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου.
Έτσι, προέβη στις κάτωθι αναρτήσεις (σταχυολογώ ενδεικτικώς) για να υπερασπιστεί την κατά της τουρκικής υπηκοότητας γραμμή, ήτοι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που επιδιώκει το Φανάρι:
- Απόσχιση και στα Δωδεκάνησα προωθεί ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Άρθρο του Χ. Αλεξόπουλου από την εφημερίδα ΑΞΙΑ.
- Εκτουρκισμός Μητροπολιτών σε Κρήτη και Δωδεκάνησα. Του Νίκου Μελέτη από τα ΕΠΙΚΑΙΡΑ.
- Καλλικράτης και στην Εκκλησία;;; Της Πέγκυς Ντόκου από την εφημερίδα "Πρόοδος".
Αναδημοσιεύοντας αυτά τα άρθρα (ιδίως τα δύο πρώτα) η Ρομφαία δεν εξέφρασε "προσωπική άποψη κατά της Μητέρας Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως", αλλά υπέσκαψε άλλως πως την υπόθεση της τουρκικής υπηκοότητας, υποδαυλίζοντας ...πάθη. Σε ένα τόσο λεπτό και κρίσιμο θέμα, που αφορά και στην γείτονα και στο αύριο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, και η αναδημοσίευση - και μάλιστα με προκλητικούς τίτλους - συνιστά θέση!
Γιατί γνωρίζουμε πως άλλα που δεν θέλει δεν τα αναδημοσιεύει ο ρομφαιοφόρος.
Αυτά επί του παρόντος και Καλή Χρονιά!

Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2011

Ο ΠΕΤΡΑΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙ - ΜΙΑ ΑΛΗΘΙΝΗ ΦΩΝΗ


του Σεβ. Μητροπολίτου Πέτρας και Χερρονήσου κ. Νεκταρίου 
Η αγάπη μου προς τον μοναχισμό και την Εκκλησία, μου υπαγορεύουν το καθήκον να λάβω μέρος σ’ αυτό το πάνελ της συζήτησης για το θέμα της προφυλάκισης του Ηγουμένου Εφραίμ. Θεώρησα υποχρέωσή μου να εξαγορεύσω τον λογισμό μου. Εξ αρχής λέγω ότι είμαι από εκείνους, που έχουν γράψει κατ’ επανάληψη στον Ηγούμενο και του έχουν συμπαρασταθεί, ευκαίρως δε ακαίρως στις ομιλίες μου τον υπερασπίζομαι. Μάρτυς μου ο Θεός, δεν ψεύδομαι.
Πρέπει όμως να πούμε όλη την αλήθεια για να την γνωρίζουν οι άνθρωποι της Εκκλησίας, για να μην αδικούνται θεσμοί και πρόσωπα και για να μην αφήνονται σκιές εις βάρος του μοναχισμού μας, που αποτελεί την εμπροσθοφυλακή της Ορθοδόξου ημών πίστεως.
Η υπόθεση της Μονής Βατοπεδίου ήταν μια καλά στημένη παγίδα για την Εκκλησία. Πάντοτε τα πολιτικά πρόσωπα επιζητούν προσβάσεις στο χώρο της Εκκλησίας για πολλούς λόγους. Στο πρόσωπο του Ηγουμένου Εφραίμ, τους δόθηκε η καλή ευκαιρία, την οποία αξιοποίησαν και τώρα την αναδεικνύουν, για να έχει και η Εκκλησία το δικό της μερίδιο ευθύνης στην εποχή αυτή της κρίσεως και της κατάπτωσης των θεσμών.
Ο Ιερομόναχος Εφραίμ, προερχόμενος από την μεγαλόνησο Κύπρο, εκεί όπου η Εκκλησία δραστηριοποιείται σε πολλούς επιχειρηματικούς χώρους, είχε αυτή την φιλογενή τάση της εξουσίας, της επιχειρηματικής, παράλληλα και φιλανθρωπικής δράσης. Όταν, τη προτάσει του Γέροντός του Ιωσήφ, κατέλαβε τα πρωτεία της Αδελφότητος και αναδείχθηκε Ηγούμενος της αφνιάς νύμφης του Βατοπεδίου, παρακάμπτοντας τον αγαπητότατο Ιερομόναχο Αθανάσιο, νυν Μητροπολίτη Λεμεσού, του ανοίχθηκε όλο το ευρύτατο πεδίο της πραγμάτωσης των ευγενών στόχων του. Και το Βατοπέδι είχε τα φόντα και τις προϋποθέσεις, γι’ αυτούς τους διάπυρους πόθους.
Το πρώτο που έκανε, ήταν να ανακαλύψει ότι είναι Μεγίστη Μονή και το επανέφερε στους τίτλους της Μονής. Ύστερα άρχισε να συγκεντρώνει ανθρώπους πέριξ αυτού, με την προοπτική της αύξησης της συνοδείας και με την συγκρότηση ομάδων-φίλων της Μονής. Ο Γέροντάς του, του πρόσφερε πολλά σ’ αυτό τον τομέα. Ενίσχυε πνευματικά το προφίλ του και μέσα σε λίγο χρόνο, ο απλούς και ταπεινός Εφραίμ έγινε μεγαλο-Ηγούμενος του Άθω και ο υπερδραστήριος κληρικός, με πολλές επιχειρηματικές προοπτικές. Δεν θα υπεισέλθω σε λεπτομέρειες, θα μαρτυρήσω μόνο μερικές αλήθειες.
Αυτός που ευεργέτησε, με πατρική αγάπη, τον Ιερομόναχο Εφραίμ, ήταν ο τότε Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Βαρθολομαίος και νυν Οικουμενικός Πατριάρχης. Του έδωσε το δαχτυλίδι της ηγουμενίας, του παρέδωσε, ως Πρόεδρος της Εξαρχίας, τα κλειδιά της Μονής Βατοπεδίου και ήμβλυνε τις αντιδράσεις πολλών Αγιορειτών. Γιατί η πράξη αυτή του Πατριάρχου Βαρθολομαίου, να παραδώσει το Βατοπέδι στην Συνοδεία του Γέροντα Ιωσήφ, πίκρανε πολλούς φίλους του εν Αγίω Όρει. Όμως ο Πατριάρχης πίστευε στην πνευματικότητα των επιγόνων του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού και στον δυναμισμό τους, για την αναγέννηση και την κοινοβιοποίηση της Ιεράς Μονής. Έχει αγάπη ο Πατριάρχης μας στο Βατοπέδι, γι’ αυτό πρόσφατα στη σύναξη όλων των αγιορειτών τους συμβούλεψε να παραμένουν πιστοί στο πνεύμα του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου.
Από τότε μέχρι σήμερα, το Φανάρι με πολλές Συνοδικές Αποφάσεις, Πράξεις, λόγους, ενέργειες στηρίζει τον Ηγούμενο, παρά τις πιέσεις που δέχεται. Θα μπορούσε, γιατί του έχουν δοθεί πολλές αφορμές, όχι μόνο τελευταία, να τον είχε ανακαλέσει στην τάξη, όμως δεν το έπραξε, από αγάπη στην πολυμελή Αδελφότητα της Μονής. Επισημαίνω ότι τώρα τελευταία μετά την δημοσιοποίηση της υπόθεσης Βατοπεδίου και τις συζητήσεις που γίνονται, θα μπορούσε να του είχε άρει, όχι την διοικητική εξουσία όπως έπραξε, αλλά κυρίως την πνευματική πατρότητα. Γιατί ποιο είναι πιο μεγάλο, η διοίκηση ή η πνευματική πατρότητα; Και όμως το Πατριαρχείο, παρά τους Ιερούς Κανόνες, τον άφησε να επιτελεί τα πνευματικά του καθήκοντα, που είναι το υπερέχον για κάθε κληρικό και μάλιστα Ηγούμενο.
Ενθυμείστε, πιστεύω, τις επισκέψεις του Ηγουμένου Εφραίμ στα σέκρετα της Εξουσίας εν Ελλάδι. Ποιος άλλος κληρικός είχε τέτοιες προσβάσεις; Εμείς ως Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης είχαμε ζητήσει να μας δεχθεί ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος και μας απαξίωσε. Ο Ηγούμενος όμως, έμπαινε και έβγαινε σε όλα τα Γραφεία των υπ’ εξουσιών. Εκείνοι δε, πλουσιοπαρόχως απολάμβαναν την φιλοξενία του Ηγουμένου εν Βατοπεδίω. Εδώ τελευταία, υπόδικος ων, πριν από ένα μήνα, πήγε στον Πρωθυπουργό της Ρωσίας και τα «παπαγαλάκια» είπαν, ότι τον δέχθηκε και συζήτησαν δύο ώρες. Αυτόν δέχθηκε; Την Αγία Ζώνη της Παναγίας μας δέχθηκε, την οποία θα μπορούσε κανείς να ισχυρισθεί ότι «εκμεταλλεύθηκε», για να κάνει δημόσιες σχέσεις εν Ρωσία, έχοντας υπόψιν του την επερχόμενη ρομφαία της δικαστικής απόφασης.
Ερωτώ τους εχέφρονες, ήταν ανάγκη να πάει στην Ρωσία υπόδικος ών; Την επαύριο που γύρισε από την Ρωσία παρουσιάστηκε στον Ανακριτή. Η αλληλουχία αυτών των γεγονότων θα μπορούσε να επιτρέψει σε κάποιους να υποθέσουν ότι υποκρύπτει «δόλο». Το Άγιον Όρος διχάστηκε γι’ αυτήν την επίσκεψη και με ψήφους 9 της Σύναξης των Αντιπροσώπων των 20 Ιερών Μονών, θεώρησε ότι πρέπει να αναβληθεί. Αυτές τις 9 Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, που είπαν όχι στην επίσκεψη της Ρωσίας σε σύνολο 20 Ιερών Μονών, δεν έπρεπε να τις σεβαστεί;
Δεν έπρεπε, αφού γνωρίζει καλά τις εντάσεις που επικρατούν σε διορθόδοξο επίπεδο μεταξύ Οικουμενικού Πατριαρχείου και Πατριαρχείου της Ρωσίας, να συμβουλευθεί το Φανάρι εκ των προτέρων; Όμως πήγε και προκάλεσε, ίσως, θα μπορούσαν να πουν κάποιοι, το έκαμε και σκόπιμα, για να απειλήσει το Φανάρι, ότι έχω δίπλα μου μια Εκκλησία που με στηρίζει και ένα λαό που μου συμπαρίσταται, σε αντίθεση με όλους εσάς που με πικραίνετε. Και είχε προετοιμαστεί πολύ καλά το ταξίδι του.
Το ίδρυμα «Φίλων της Μονής Βατοπεδίου», που έχει συσταθεί εκείσε και στο οποίο προΐσταται μεγαλοεπιχειρηματίας της Μόσχας και προσωπικός φίλος του Πούτιν, τα είχε οργανώσει όλα καλά. Ο απόηχος αυτής της επίσκεψης βλέπουμε ότι καλά κρατεί στο ελληνορωσικό διπλωματικό και εκκλησιαστικό επίπεδο. Η Ρωσική Κυβέρνηση αντιδρά για την προφυλάκισή του και το Πατριαρχείο της Ρωσίας εκμεταλλεύεται το θέμα, άλλο που δεν ήθελε, για να βγάλει τα απωθημένα του για την Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, όπως λέγει και όχι Οικουμενικό Πατριαρχείο. Είναι δε γνωστά παλαιόθεν τα σχέδιά του για τον εκρωσισμό του Αγίου Όρους.
Διερωτώμαι, τι χρειάζονται αυτά τα ιδρύματα των φίλων και της στήριξης Ιερών Μονών; Φαίνεται, δεν έχουμε εμπιστοσύνη στην Παναγία μας και επιζητούμε χαμοθεούς και φίλους, για να ικανοποιούν τους μεγαλοϊδεατισμούς μας.
Ερευνήσετε σας παρακαλώ το διαδίκτυο, για να διαπιστώσετε πόσα κέντρα φίλων και υποστηρικτών της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου υπάρχουν, που προβάλλουν φωτογραφίες τού Γέροντος Ιωσήφ κεκοιμημένου χαμογελώντας. Είναι όλα αυτά σύμφωνα με την μοναχική μας παράδοση και τα αγιορείτικα θέσμια; Εάν δεν είχε ανακόψει η Ιερά Κοινότητα τα σχέδια μερικών επιχειρηματιών και του ίδιου του Ηγουμένου, θα είχαν συντελεστεί και άλλα πράγματα επιχειρηματικής δράσεως, έσωθεν και γύρωθεν του Αγίου Όρους.
Άραγε, τι ήταν εκείνο που εξωθούσε τον Ηγούμενο Εφραίμ σ’ αυτές τις πράξεις; Κάποιοι ίσως σχηματίσουν την εντύπωση ότι έχει μια μεγαλομανία, ότι διακατέχεται ίσως από αίσθημα κατωτερότητας ή ανασφάλειας, ή ότι έχει και το σύνδρομο του νεόπλουτου και ζει σ’ ένα κόσμο, που αναμιγνύει επικίνδυνα την πνευματικότητα με την επιχειρηματικότητα, σύμπτωμα σκανδαλώδους εκοσμίκευσης. Παντρεύονται όμως αυτά; Είναι δυνατόν να εισάγουμε άλλα ήθη στη ζωή της Εκκλησίας;
Διαβάζουμε στα βιβλία, που είχε εκδώσει η Μονή για την άσκηση του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού, το πώς έτρωγαν οι Μοναχοί σκουλήκια με τα όσπρια. Είναι συνέχεια της παράδοσης εκείνης αυτά που κάνει τώρα ο Εφραίμ, με την υπερπολυτελή μετακίνηση και την εκοσμικευμένη ζωή του;
Η περίπτωση του Ηγουμένου Εφραίμ, μας μεταφέρει σ’ άλλες εποχές, Βυζαντίου, Ρωσικής Τσαρικής Πολιτείας. Απορώ πώς κατόρθωνε να έχει συνδαιτημόνες φίλους, προστάτες, πρέσβεις, τόσους πολλούς από όλες τις διαστρωματώσεις της Κοινωνίας. Μας δημιουργείται η εντύπωση ότι πλανήθηκε ο άνθρωπος αυτός, θαμπώθηκε, μετεωρίστηκε ο νους του.
Ίσως πίστεψε ότι μπορεί να σώσει το Άγιον Όρος, την Ελλάδα, ίσως και να δημιουργήσει ένα εθνοφυλετικό αμιγώς Κυπριακό Μοναστήρι, με προεκτάσεις πολιτικές, όπως συχνά συμβαίνει στα Μοναστήρια, που υπάρχουν στον Άγιον Όρος, που δεν είναι ελληνόφωνα.
Πίστεψε ακόμη ότι είναι μεγάλος, ότι είχε ικανότητες. Και να που έφτασε. Ήλθαν οι πνευματικοί νόμοι και εφαρμόζονται με ακρίβεια. Πιστεύω ότι ο άνθρωπος αυτός δεν έχει καταχραστεί χρήματα προσωπικά. Είχε άκριτο ζήλο, ου κατ’ επίγνωσιν. Και μπορεί όσα έπραξε να ήταν νόμιμα, αφού του τα παρείχε νομοτύπως η εξουσία και θα αποδειχθούν σχετικά, όμως όλα τα νόμιμα δεν είναι και ηθικά, ούτε αγιορείτικα, ούτε προπάντων εκκλησιαστικά.
Οδήγησε τη Μονή σε περιπέτεια, το Άγιον Όρος σε δοκιμασία, την Εκκλησία, την Ελλάδα ολόκληρη σε αναστάτωση.
Έκανε πολλά λάθη και η Παναγία μας βάζει τα πράγματα τώρα σε τάξη, προς διόρθωση και συνέτιση. Οφείλουμε να γνωρίζουμε όλοι οι κληρικοί, ότι πρέπει να είμαστε πιστοί στα προσταχθέντα σ’ εμάς, να μην κάνουμε παρεμβάσεις, δεν χωρούν εξυπνάδες. Πρέπει να είναι έξω από την Εκκλησία οι μεγαλοϊδεατισμοί. Δεν υπάρχουν σωτήρες της Εκκλησίας. Ο Χριστός είναι ο Σωτήρας του κόσμου. Λυπούμαι που το λέω, ότι φτάσαμε να λέμε, ότι ήταν καλύτερη εκείνη η εποχή που το Βατοπέδι είχε αυτούς τους ολίγιστους μοναχούς, που ζούσαν όπως ζούσαν, παρά την πολυμελή σημερινή Αδελφότητα.
Το μήνυμα, που παίρνουμε όλοι μας από την υπόθεση αυτή του Βατοπεδίου και του Ηγουμένου της, είναι, να μην χρησιμοποιούμε την Εκκλησία, τις Μητροπόλεις, τις Μονές ως πολιτικά γραφεία. Να μην κάνουμε την πίστη μας ιδεολογία εθνοφυλετικής προοπτικής. Να εργαζόμαστε ταπεινά, αθόρυβα, να έχουμε εμπιστοσύνη στην Πρόνοια του Θεού. Τα πολλά χρήματα, που μπήκαν από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στο Άγιο Όρος, δημιούργησαν μια άλλη κρίση, πού τη βιώνουμε τώρα. Το Άγιον Όρος δεν έχει ανάγκη από πετυχημένους Ηγουμένους αλλά από Αγίους. Αυτό θέλουμε από το Άγιον Όρος.
Τώρα για το βούλευμα δεν γνωρίζω λεπτομέρειες και δεν μπορώ να εκφράσω γνώμη. Εύχομαι και προσεύχομαι να είναι αθώος και να μην υπάρχουν χειρότερα με καταθέσεις στο όνομά του, με οφ-σορ εταιρείες και πολλά άλλα. Ας περιμένουμε όμως και προπάντων ας μην βιαζόμαστε με δηλώσεις αμνήστευσης και με πράξεις δημαγωγικές συλλαλητηρίων, που θυμίζουν άλλα πράγματα και καταστάσεις και οδηγούν σε υπόνοιες ενοχής, να δικαιώνουμε τον Ηγούμενο.
Οι Μητροπολίτες καλά κάνουν και συμπαρίστανται, το πράττουμε όλοι μας, αλλά ας κρατούμε κάποιες επιφυλάξεις. Πρέπει όμως να ξεκαθαρίσουμε ότι στο πρόσωπο του Εφραίμ δεν διώκεται η πίστη, ούτε η Εκκλησία. Το λυπηρό είναι, ότι αυτοί που τον εξώθησαν σ’ αυτές τις πράξεις, τα πολιτικά πρόσωπα, βγήκαν λάδι, ως συνήθως και την πλήρωσε ο παπάς. Αυτό γίνεται πάντα. Όπως υπάρχει σκοπιμότητα συμψηφισμού των σκανδάλων, οι μεν τα «υποβρύχια» οι δε το «Βατοπέδι». Όπως όντως υπάρχει σκοπιμότητα και για την προφυλάκισή του. Αυτά είναι ολοφάνερα.
Να καταλήξω. Όταν εμείς οι κληρικοί ανακατευτούμε σε κάποιες υποθέσεις ή μερικοί μας εμπλέξουν σκόπιμα και προκαλέσουμε σκάνδαλο, έχουμε χρέος να ζητήσουμε συγνώμη, τη συγχώρεση των ανθρώπων που σκανδαλίσαμε. Το σκάνδαλο γνωρίζουμε πως κολάζεται εκκλησιαστικά.
Δεν έπρεπε ο ηγούμενος Εφραίμ τέσσερα χρόνια τώρα, που καλά κρατεί αυτή η υπόθεση και έχει κατασκανδαλιστεί ο κόσμος, να βγει και να πει ένα ήμαρτον ενώπιον Εκκλησίας, να ειρηνεύσει τις συνειδήσεις των αγιορειτών, των κληρικών μας, που δίχως να φταίνε, υφίστανται τις συνέπειες των πράξεων του; Το ήμαρτον το ζητάει, ως πνευματικός, από τους μοναχούς του. Δεν το λέγει όμως ο ίδιος, ακόμη και αν είναι αθώος. Συμπεριφέρεται σαν να μην συμβαίνει τίποτε. Έχει τον αέρα του αθώου. Δικαιούται να τον έχει. Δεν λυπείται όμως όλους τους απλούς ανθρώπους, όλους εμάς που δεχόμαστε τις επικρίσεις του κόσμου;
Πάντως αν ήμουν στη θέση του Εφραίμ, θα είχα πάρει από την αρχή τον τορβά μου και θα είχα αποσυρθεί σε κάποιο κελί της ερήμου, προς μετάνοιαν. Αυτό δεν το έπραξε ο ίδιος και το κάνει τώρα η Πολιτεία, εγκλείοντάς τον σε κελί των φυλακών, υπερβολικά αυστηρά φερόμενη στο πρόσωπό του και φοβούμενη, με βάση το κείμενο του βουλεύματος, ότι θα εκτελέσει τυχόν άλλες αξιόποινες πράξεις.
Πιστεύω ότι η αδελφότητα της Μονής Βατοπεδίου δεν θα πάθει κακό, θα υπερευλογηθεί από τη δοκιμασία αυτή του Ηγουμένου της, που εύχομαι και πάλι να αποδειχθεί αθώος και να αποκατασταθεί στην προτέρα θέση του, αλλά με διαφορετικές πεποιθήσεις και συμπεριφορές.
Ακόμη παρακαλώ τους φανατικούς υποστηρικτές του, να προσέχουν στις υπερβολές τους. Πάντοτε ο φανατισμός αφήνει υπονοούμενα. Το Βατοπέδι είχε τη δυνατότητα να κάνει μερικά πράγματα… και τα έκανε. Και ας ανοίξουν, τέλος πάντων, οι λογαριασμοί του Βατοπεδίου να μάθουμε όλη την αλήθεια.
Η Παναγία μας έκανε το θαύμα της, επειδή αγαπά πολύ το Βατοπέδι και τον ηγούμενό της. Είναι μια κλίση αγιότητος, μαρτυρίου και οσιότητος προς όλους.
Αγιορείτες προσέχετε. Αρχιερείς, κληρικοί, πρόσχωμεν. Μετάνοια και αγιότητα βίου μας χρειάζονται, για να μην εκκολάπτονται, φθόνω και συνεργεία του πονηρού, μικρά ή μεγάλα «Βατοπέδια».

Ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Παντελής Καλαϊτζίδης, Δρ. Θ.
Συντονιστής Ακαδημίας Θεολογικών
Διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Επισκέπτης Καθηγητής στο Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου
Οι χριστιανοί στην Μέση Ανατολή:
Χτίζοντας γέφυρες ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση,
ανάμεσα στο παλιό και το νέο

Εισήγηση στο Διεθνές Συνέδριο
Η χριστιανική μαρτυρία στη Μέση Ανατολή σήμερα:
Θεολογικές και πολιτικές προκλήσεις
και Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών
Βόλος, 20-22 Ιουνίου 2011
Θα ήθελα ευθύς εξ αρχής να διευκρινίσω ότι δεν είμαι ειδικός των προβλημάτων και των ευρύτερων εξελίξεων στην Μέση Ανατολή. Γι’ αυτό και δεν θα τολμούσα να πάρω το λόγο και να μιλήσω σε συνέδριο για το παρόν και το μέλλον των χριστιανών σε αυτήν την περιοχή, αν δεν υπήρχε η τελευταία ενότητα αυτού του συνεδρίου με τον χαρακτηριστικό τίτλο: «Μάρτυρες ζωντανής εμπειρίας». Όχι ότι η ζωή μου και η καθημερινότητά μου εμπλέκονται με τα όσα δύσκολα, και πολλές φορές τραγικά, συμβαίνουν στο ευρύτερο χώρο της Μέσης Ανατολής• αλλά γιατί πιστεύω ότι η μαρτυρία λειτουργεί διπλά: εμείς οι εκτός Παλαιστίνης και Μέσης Ανατολής έχουμε πολλά να μάθουμε και να πληροφορηθούμε από την καθημερινότητα και τα προβλήματα των εκεί χριστιανών, αλλά ίσως και εμείς από την πλευρά μας, αντιστρόφως, κάτι να έχουμε να πούμε και να μεταδώσουμε στους χριστιανούς της Μέσης Ανατολής, όχι επειδή γνωρίζουμε καλύτερα από εκείνους την καθημερινότητα και πραγματικότητα τους, αλλά επειδή η μαθητεία και η σπουδή μας στα υπό συζήτηση προβλήματα, καθώς και στην παράδοση και τη ζωή των χριστιανών της Μέσης Ανατολής, μας έμαθε και μας δίδαξε πολλά. Στην παρουσίασή μου, λοιπόν, ξεκινώντας από την περιορισμένη προσωπική μου εμπειρία από τους ανθρώπους, τις εκκλησίες και τις χώρες της περιοχής, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις γι’ αυτά που έμαθα και διάχθηκα από τη συναναστροφή μου και τις επισκέψεις μου στις χώρες της Μέσης Ανατολής. Η παρουσίαση αυτή έχει να κάνει με το πώς ένας Έλληνας ορθόδοξος θεολόγος αντιλαμβάνεται την παρουσία και την μαρτυρία των χριστιανών στην Μέση Ανατολή σήμερα, τι θα μπορούσε να αναμένει από αυτούς και τι θα έπρεπε να φοβάται γι’ αυτούς. Πρόκειται, λοιπόν, για μια ομιλία πολύ διαφορετική από αυτές με τη συστηματική δομή και τη θεωρητική επεξεργασία που ο ομιλών εκφωνεί συνήθως. Πρόκειται στην ουσία για μια προσωπική μαρτυρία, και σε καμία περίπτωση για τα συμπεράσματα του συνεδρίου, μια μαρτυρία που δεν διεκδικεί ούτε την αμεσότητα ούτε την εγκυρότητα και βαρύτητα των άλλων προσωπικών μαρτυριών που είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε, για μια μαρτυρία που ίσως και να μην αποφεύγει σε κάποια σημεία της τις απλουστεύσεις ή και τα «οριενταλιστικά» στερεότυπα.
Όλα μοιάζει να άρχισαν τον Ιούλιο του 1982 στη Θεσσαλονίκη, όταν μπαίνοντας σε ένα θρησκευτικό βιβλιοπωλείο στο κέντρο της πόλης μαγεύτηκα από τη μουσική και τις ψαλμωδίες στα αραβικά και τα ελληνικά που εκεί άκουσα. Μια γυναικεία φωνή, απαλή σαν το χάδι και ευαίσθητη σαν το μετάξι, με μετέφερε σε άλλους κόσμους, πολύ οικείους και πολύ διαφορετικούς ταυτοχρόνως από αυτούς που ως τότε γνώριζα. Κανείς δεν ήξερε να μου πει τότε τι ακριβώς ήταν αυτό που άκουγα, εκτός από το ότι προέρχονταν από το Λίβανο. Λίγο αργότερα, κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών μου σπουδών στη Γαλλία, ανακάλυψα ότι η μουσική και η ψαλμωδία που με μάγεψαν και με συγκίνησαν ήταν από το δίσκο “Good Friday” της Fairuz, της χριστιανής στο θρήσκευμα τραγουδίστριας από το Λίβανο. Μέχρι εκείνη τη στιγμή αγνοούσα το βάρος που έφερε αυτό το όνομα, αγνοούσα τη συγκίνηση και τη νοσταλγία που προκαλούσε σε όλη την Ανατολή — όχι μόνο στους χριστιανούς. Αυτή ήταν μόνο η αρχή στην πολύχρονη και πολυεπίπεδη σχέση μου με τους χριστιανικούς και τους άλλους πληθυσμούς της Ανατολής. Μετά τη Fairuz πολλοί άλλοι καλλιτέχνες, κυρίως μουσικοί, αλλά και ποιητές και συγγραφείς της περιοχής, Άραβες, Τούρκοι, Ιρανοί, Αρμένιοι, Εβραίοι, ήρθαν να πλουτίσουν τον «μυστικό μου κήπο» και να ανοίξουν τους ορίζοντές μου. Με την απόσταση ασφαλείας που παρείχε η απουσία από τη χώρα καταγωγής μου, πολλά πράγματα άρχισαν σιγά-σιγά να ξεκθαρίσουν μέσα μου, διάφορα στερεότυπα και ταμπού άρχισαν να ξεπερνιούνται, μεταξύ των οποίων το κυριότερο, η σχέση με την Τουρκία και τους άλλους γείτονες της Ελλάδος. Ήταν έτσι στα χρόνια της παραμονής μου στο Παρίσι που μπόρεσα να καταλάβω τι πραγματικά υπήρξε διαχρονικά ο Ελληνισμός στην ιστορική του πορεία πριν κρατικοποιηθεί και εθνικοποιηθεί: μια ουτοπία μάλλον, παρά ένας τόπος ή ένα κράτος, ένας τρόπος του βίου, ένας πολιτισμός, καθώς η ελληνικότητα ήταν πάντα ένα ασαφές και ακαθόριστο κράμα παιδείας, πολιτισμού, θρησκείας, γλώσσας και πνευματικών επιλογών, που δεν μπορούσε να οριστεί και να καθοριστεί ούτε γεωγραφικά, ούτε εθνοφυλετικά1. Το άνοιγμα, όμως, και ο απεγκλωβισμός πέρα από τα στενά ελλαδικά πλαίσια, μου επέτρεψε να κατανοήσω καλύτερα όχι μόνο τη δική μου ταυτότητα και παράδοση αλλά και τους «άλλους», και μάλιστα τους εγγύς «άλλους» της Εγγύς και Μέσης Ανατολής, είτε για χριστιανούς πρόκειται είτε για μουσουλμάνους και Εβραίους.
Για πολλά χρόνια πριν αρχίσω να ταξιδεύω με το σώμα στην περιοχή που μας ενδιαφέρει, ταξίδεψα εκεί με το μυαλό και τη σκέψη, με το πνεύμα και την καρδιά. Διάβασα πάσης φύσεως βιβλία, ξόδεψα ώρες πολλές ψάχνοντας στα παρισινά παλαιοπωλεία δίσκους ανατολικής μουσικής από τους οποίους δεν κράτησα απλώς τα ακούσματα και τους ήχους αλλά και τις πολύ σημαντικές πληροφορίες για τους ανθρώπους και τις χώρες που περιείχαν τα σημειώματά τους. Συνάντησα και γνώρισα ανθρώπους από διάφορες χώρες της περιοχής, που ο καθένας από αυτούς κουβαλούσε τη δική του θρησκεία και κουλτούρα, κυρίως, όμως, τη δική του περιπέτεια και προσωπική ιστορία που πολύ συχνά δεν ταυτιζότανε με την επίσημη αφήγηση και ιστορία της χώρας του ή της θρησκευτικής του κοινότητας.
Από όλα όσα έμαθα από τη σχέση μου με την καθ’ ημάς Ανατολή, δεν ξέρω πόσα θα μπορούσα, λόγω χρόνου κυρίως, να μοιραστώ σήμερα μαζί σας. Θα περιοριστώ αναγκαστικά σε ορισμένα μόνο από αυτά, κυρίως σε όσα σχετίζονται με το θεολογικο-πολιτικό θέμα του συνεδρίου μας και με το αίτημα της «μαρτυρίας», διατυπώνοντας παράλληλα και ορισμένους φόβους και ανησυχίες για την εξέλιξη των πραγμάτων.
Θα συνόψιζα στα παρακάτω τα θετικά και ελπιδοφόρα σημεία:
1. Είναι σε όλους γνωστό, και πολύ περισσότερο μέσα σε αυτήν την αίθουσα με τους τόσους ειδικούς για τα θέματα που συζητάμε, ότι οι Άραβες χριστιανοί έπαιξαν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην εθνική αραβική αφύπνιση, στην αναγέννηση των γραμμάτων και των τεχνών, καθώς και στη διαμόρφωση και το σχηματισμό των σύγχρονων αραβικών κρατών. Εκτός σπανίων εξαιρέσεων ήταν υπέρ του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους, της πολυπολιτισμικότητας, της ειρηνικής συμβίωσης και της ανεκτικότητας με τις άλλες θρησκευτικές κοινότητες. Ο σύγχρονος αραβικός χριστιανισμός ενσαρκώνει έτσι μια άλλη σχέση με τη Νεωτερικότητα και την εκκοσμίκευση, μια σχέση με θετικό κατά βάση πρόσημο και προσανατολισμό. Όταν συγκρίνει κανείς αυτή τη θετική στάση με τις έντονες αντιμοντερνιστικές τάσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ρωσία, την Ελλάδα ή και αλλού στα Βαλκάνια, ή και σε αρκετές προτεσταντικές και καθολικές εκκλησίες στην Ευρώπη και την Αμερική, μπορεί τότε ίσως να εκτιμήσει τη σημασία της. Ο χριστιανισμός συνήθως στη συνάφεια των χωρών της Μέσης Ανατολής αντιπροσωπεύει το μοντέρνο και το καινούργιο, την ανανέωση και την πρόοδο, την κοινωνική απελευθέρωση και τον εκσυγχρονισμό. Η αυξανόμενη ζήτηση της Βίβλου, ακόμη και μεταξύ των μουσουλμάνων στην Τουρκία και τη Μέση Ανατολή, ίσως κάτι έχει να μας πει πάνω σε αυτό, όπως και το γενικότερο ενδιαφέρον για το χριστιανισμό που καταγράφεται τελευταία στην Τουρκία σε ορισμένους κύκλους διανοουμένων και μορφωμένων, κυρίως γυναικών2.
2. Παρά τις Σταυροφορίες και τον πολιτικό, οικονομικό και θρησκευτικό επεκτατισμό της Δύσης στην Μέση Ανατολή, παρά την αποικιοκρατία, τη διγλωσσία και την πολιτική που χαρακτηρίζεται από τα δύο μέτρα και τα δύο σταθμά, οι χριστιανοί, και μάλιστα οι ορθόδοξοι, στην Μέση Ανατολή δεν ανέπτυξαν αντιδυτικά ή αντι-ισλαμικά αισθήματα, παρότι υπέστησαν και υφίστανται την πίεση τόσο της Δύσης όσο και του Ισλάμ. Εκτός από ορισμένες ακραίες περιπτώσεις θρησκευτικού ή κοινοτικού φανατισμού, οι χριστιανοί στη Μέση Ανατολή φαίνεται να λειτουργούν ως γέφυρα μεταξύ Δύσης και Ανατολής, χριστιανισμού και Ισλάμ, παράδοσης και εκσυγχρονισμού. Ζουν στη μεθόριο δύο κόσμων και δύο πολιτισμών, έχουν ανάγει σε τέχνη και τρόπο του βίου τους τη μεθόριο ύπαρξη, την πολλαπλότητα των ταυτοτήτων, την τέχνη της συμβίωσης με τους άλλους χωρίς να προδίδουν τους εαυτούς τους και χωρίς να καταστήσουν ακόμη τον φονταμενταλισμό ερμηνευτική πρόταση και τρόπο του βίου. Φαίνεται να αφομοίωσαν καλύτερα το ευαγγελικό μήνυμα για αποφυγή της μνησικακίας, για αγάπη και συγχώρηση. Προσδιορίζονται δε περισσότερο από αυτό που οι ίδιοι και η πίστη τους τούς επιτάσσει να είναι, και λιγότερο από αρνητικούς ετεροπροσδιορισμούς έναντι των άλλων. Εάν και πάλι κάνουμε τη σύγκριση με τον γνωστό από τα ελληνικά δεδομένα, αλλά και από άλλες ορθόδοξες χώρες, αντιδυτικισμό, τότε τα όσα μόλις αναφέραμε, και που ίσως φαντάζουν ως «οριενταλιστικές» κοινοτυπίες, έχουν να μας διδάξουν πολλά. Αρκεί να θυμηθούμε εν προκειμένω τις έντονες αντιδράσεις και διαδηλώσεις πολλών φανατικών ορθοδόξων Ελλήνων κατά την επίσκεψη του Πάπα Ιωάννη-Παύλου του Β΄ στην Αθήνα, τον Μάιο του 2001, όταν απαιτούσαν επίμονα να ζητήσει συγγνώμην ο Πάπας για την Δ΄ Σταυροφορία και την κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως από τους Φράγκους το 1204!
3. Ο χριστιανισμός στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής φαίνεται να κρατάει κάτι από την αρχική καινοδιαθηκική απλότητα, όπως επίσης και να μην έχει ακόμη τόσο πολύ επηρεαστεί από τις ευσεβιστικές πρακτικές και τις νομικιστικές αντιλήψεις που επηρέασαν τις χριστιανικές εκκλησίες στη Δύση και σε μεταγενέστερο στάδιο, ως προϊόν εισαγωγής, και ορθόδοξες εκκλησίες στην Ελλάδα και αλλού. Οι χριστιανοί στον αραβικό κόσμο μοιάζει να είναι πολύ μακριά από μια μανιχαϊστικού τύπου θρησκευτικότητα, καθώς διασώζουν ακόμη, σε μεγάλο βαθμό, τη σύνδεση της πίστης με τη χαρά της ζωής, προβάλλοντας τον χριστιανισμό ως θρησκεία της χαράς, και αγνοώντας τη διάκριση ανάμεσα σε καθαρό και ακάθαρτο, ιερό και βέβηλο. Ίσως δεν υπάρχει καλύτερο και πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, τουλάχιστο για τον ορθόδοξο χώρο, από την Κίνηση της Ορθόδοξης Νεολαίας (Mouvement de Jeunesse Orthodoxe-MJO) του Πατριαρχείου Αντιοχείας (Λίβανος και Συρία), η οποία ήδη από το 1942 υπήρξε το πρώτο κίνημα στο γεωγραφικό του περιβάλλον που εργάστηκε για την εμβάθυνση της πίστης, τη μετάνοια, την εκκλησιαστική ανανέωση, τη συμφιλίωση, τη συγχώρηση και την καταλλαγή3. Η ανανέωση που επιχειρήθηκε από την Κίνηση της Ορθόδοξης Νεολαίας (MJO) στράφηκε δημιουργικά στις βιβλικές πηγές της χριστιανικής πίστης και την ευχαριστιακή της εμπειρία, στην αναζωογόνηση και την γόνιμη επανερμηνεία της παράδοσης, ενώ συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάπτυξη μιας ανανεωμένης εκκλησιαστικής συνείδησης. Όπως σημειώνει και ο πρώην Γεν. Γραμματέας της Raymond Rizk: «Κίνηση προφητική, όχι στο περιθώριο αλλά στην ίδια την καρδιά της Εκκλησίας, κομίζοντας μια οξυμένη ευαισθησία σε θέματα δογματικά μέσα από την αναδρομή της στις βιβλικές πηγές και τη λειτουργική της θέαση, ριζωμένη στον πραγματικό κόσμο και στο μυστήριο του αδερφού, η Κίνηση της Ορθόδοξης Νεολαίας (MJO), έσπειρε τον σπόρο της ανανέωσης σε όλες τις άλλες χριστιανικές κοινότητες»4. A similar appreciation on the work of MJO is stressed decades ago by Metropolitan Kallistos Ware in his classical book The Orthodox Church: “Today thee are signs of an awakening [sc. In the Patriarchate of Antioch], chiefly as a result of the Orthodox Youth Movement in the Patriarchate, a most remarkable and inspiring organization, originally founded by a small group of students in 1941-42. The Youth Movement runs catechism schools and Bible seminars, as well as issuing an Arabic periodical and other religious material. It undertakes social work, combating poverty and providing medical assistance. It encourages preaching and is attempting to restore frequent communion.”5
Πλάι, όμως, σε αυτά τα τόσο θετικά και ελπιδοφόρα σημεία, οφείλω να ομολογήσω ότι υπάρχουν και ανησυχητικά σημάδια στα οποία και θα ήθελα να αναφερθώ με συντομία στη συνέχεια της παρουσίασής μου:
1. Η κοινοτιστική (communitarian), και όχι απλώς κοινοτική (communal) συγκρότηση των χριστιανικών κοινοτήτων και εκκλησιών στη Μέση Ανατολή. Παρά την ανοιχτή προς τη Νεωτερικότητα και τον εκσυγχρονισμό στάση τους, οι χριστιανοί της περιοχής, ίσως και λόγω του ότι είναι παντού μειονότητα και αισθάνονται αμυνόμενοι, φαίνεται να βρίσκουν ασφάλεια και καταφυγή σε αυτό το σχήμα. Αδυνατούν συνήθως να κατανοήσουν τον κόσμο έξω από τα κοινοτιστικά σχήματα· δεν μπορούν τις πιο πολλές φορές να σκεφτούν τον εαυτό τους ξέχωρα από το πλαίσιο ή και τη μοίρα της κοινότητάς τους. Μην έχοντας παρά ελάχιστα αναπτύξει συνείδηση εξατομίκευσης και αυτονομίας, κατανοούν την κοινωνία όχι ως δημιούργημα των πολιτών, αλλά ως άθροισμα και συνισταμένη των θρησκευτικών ή εθνο-πολιτισμικών κοινοτήτων. Όντας οι ίδιοι, πολλές φορές, πολίτες δεύτερης κατηγορίας, χωρίς ουσιαστικά την εμπειρία του αυτοσυνείδητου και υπεύθυνου, ως προς τις αποφάσεις του, ατόμου/προσώπου, προσλαμβάνουν τον κόσμο κυρίως μέσα από την κοινοτιστική προοπτική και διαμεσολάβηση, αποδίδοντας, φυσικώ τω λόγω, προτεραιότητα στην κοινότητα και στους συλλογικούς-πολιτισμικούς αλλά και στους φυσικούς κληρονομημένους δεσμούς και θεσμούς έναντι του ατόμου/προσώπου, των δικαιωμάτων και των ελευθεριών του. Γι’ αυτό και τα προβλήματα που παρουσιάζονται από αυτήν την κοινοτιστική διάρθρωση των κοινωνιών και των εκκλησιών στην Μέση Ανατολή είναι πολλά και ποικίλα, και αναφέρθηκαν ήδη αρκετές φορές στο παρόν συνέδριο. Το πρόβλημα είναι ότι μια ορισμένη θεολογία —και μάλιστα στο όνομα της θεολογίας του προσώπου— σπεύδει να δικαιολογήσει και να δικαιώσει θεολογικά τον κοινοτισμό και την κυριαρχία του προνεωτερικού παραδείγματος στην Ορθοδοξία, παραμένοντας έτσι ουσιαστικά ανυποψίαστη για τα νεωτερικά και χειραφετητικά στοιχεία που κόμισε ο αρχέγονος χριστιανισμός αλλά και η ίδια η Ορθοδοξία στην Ιστορία6.
2. Συναφές προς το παραπάνω είναι και το γεγονός ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι χριστιανικές κοινότητες και εκκλησίες, όπως και γενικότερα οι κοινωνίες της Μέσης Ανατολής, μαζί ή και παράλληλα προς τα «νεωτερικά» χαρακτηριστικά στα οποία αναφερθήκαμε, παρουσιάζουν έντονα αρχαϊκά και πατριαρχικά στοιχεία. Η συνύπαρξη αυτή παραδοσιαρχίας και εκσυγχρονιστικών τάσεων, πατριαρχικών και νεωτερικών δομών, αποτυπώνεται με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο στη θέση της γυναίκας όχι μόνο στις κοινωνίες της Μέσης Ανατολής που κυριαρχούνται από το Ισλάμ, αλλά και στις ίδιες τις εκκλησίες, και μάλιστα στις ορθόδοξες, που υποτίθεται πως είναι φορείς ενός άλλου ήθους και μιας άλλης πραγματικότητας, αυτής του «ουκ ένι άρσεν και θήλυ» (Γαλ. 3:28).
3. Η κοινοτιστική δομή και συγκρότηση των εκκλησιών στην Μέση Ανατολή, ως αποτέλεσμα του ομολογιακού κατακερματισμού του χριστιανισμού και της μετατροπής των χριστιανών σε μειοψηφία, έχει ακόμη μία σοβαρή επίπτωση, αυτή του εκκλησιαστικού κουλτουραλισμού, της κατανόησης δηλαδή της πίστης και της Εκκλησίας με όρους ταυτότητας και πολιτισμού, και της συνακόλουθης σύγχυσης ανάμεσα στους κοινωνιολογικά και πολιτισμικά χριστιανούς και τους χριστιανούς χωρίς άλλους προσδιορισμούς. Βέβαια το φαινόμενο αυτό απαντάται πάρα πολύ συχνά και εκεί όπου ο χριστιανισμός είναι πλειοψηφούσα θρησκεία, όπως στην Ελλάδα, τη Ρωσία και τις ορθόδοξες βαλκανικές χώρες. Όπως έχω μάλιστα υποστηρίξει σε πρόσφατο άρθρο μου στο περιοδικό Istina7, αποτελεί το σοβαρότερο ίσως πρόβλημα για την Ορθοδοξία, η οποία, στις εκτός ιεραποστολής περιοχές, λόγω ακριβώς του γνωστού στενότατου ―έως ταυτίσεως ορισμένες φορές― συνδέσμου Εκκλησίας και έθνους, Εκκλησίας και τοπικών/πολιτισμικών παραδόσεων, αυτό που φαίνεται να χρειάζεται επειγόντως είναι μία αποδέσμευση από τους συγκεκριμένους πολιτισμούς και τις τοπικές παραδόσεις (deculturation), μία επανιεράρχηση προτεραιοτήτων ανάμεσα στα θεολογικά και πολιτισμικά κριτήρια, μία νέα ισορροπία ανάμεσα στο τοπικό και το οικουμενικό, στο επί μέρους και το καθολικό, και όχι τόσο τον εμπολιτισμό (inculturation). Αυτή, όμως, η σύνδεση της ιστορικής Ορθοδοξίας με έναν συγκεκριμένο τόπο και πολιτισμό, φαίνεται να είναι και το σοβαρότερο πρόβλημα ―αλλά δυστυχώς όχι το μόνο― για την προσαρμογή της Ορθοδοξίας στις νέες συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, όπου σύμφωνα με τον Γάλλο καθηγητή Olivier Roy8, ειδικό του πολιτικού Ισλάμ και του θρησκευτικού φαινομένου, στις νέες συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, της δορυφορικής τηλεόρασης, του ίντερνετ και των άϋλων δικτύων, οι θρησκείες που είναι υπερβολικά δεμένες ή ταυτισμένες με έναν τόπο ή με έναν πολιτισμό, όπως η Ορθοδοξία και ο Ρωμαιοκαθολικισμός, έχουν μεγάλη δυσκολία προσαρμογής. Αντιθέτως, οι θρησκευτικές παραδόσεις που διακρίνονται για την μεγάλη τους κινητικότητα και την αποδέσμευση από μια συγκεκριμένη κουλτούρα και από τον εγκλεισμό τους στα στενά γεωγραφικά πλαίσια, όπως ο Προτεσταντισμός και το σαλαφιτικό Ισλάμ, κινούνται με μεγαλύτερη άνεση και έχουν μεγαλύτερη «επιτυχία» στην «ελεύθερη» θρησκευτική αγορά.
4. Η κατανόηση, όμως, της πίστης και της Εκκλησίας με όρους ταυτότητας και πολιτισμού έχει πολύ συχνά ως συνέπεια την εργαλειοποίησή της και τη χρήση της για αλλότριους σκοπούς, εθνικούς, κοινωνικούς, κλπ, όσο θεμιτοί και νόμιμοι κατά κόσμον και αν είναι αυτοί οι σκοποί. Η πίστη παύει τότε να αποτελεί τον έσχατο και υπέρτατο σκοπό και μεταβάλλεται σε μέσο για την πραγματοποίηση άλλων στόχων και σκοπών. Το φαινόμενο είναι γνωστό στον ορθόδοξο χώρο λόγω των εθνικών εκκλησιών και της στράτευσής τους στην εθνική ιδέα και τις εθνικές αφηγήσεις των επιμέρους εθνικών κρατών. Και παρότι ο εθνοφυλετισμός έχει καταδικαστεί από τη Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως του 1872, εξακολουθεί εντούτοις να ορίζει ουσιαστικά το πλαίσιο οργάνωσης και δράσης των Ορθοδόξων Εκκλησιών στον σύγχρονο κόσμο. Βεβαίως, στην περίπτωση της Μέσης Ανατολής, δεν έχουμε να κάνουμε με αυτήν ακριβώς την περίπτωση, καθώς η μειοψηφική, από πληθυσμιακή άποψη, παρουσία των χριστιανικών εκκλησιών δεν επιτρέπει καμιά τέτοιου είδους φιλοδοξία. Για να πάρουμε, όμως, μόνο ένα παράδειγμα, αυτό της Παλαιστίνης, είναι ορατός ο κίνδυνος η καθόλα θεμιτή δίψα του παλαιστινιακού λαού για εθνική αναγνώριση και αποκατάσταση σε ένα διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος να οδηγήσει σε εργαλειοποίηση της πίστης και σε υποταγή της εκκλησιακής στην εθνική ταυτότητα που γίνεται πλέον το περιέχον ενώ η χριστιανική ταυτότητα μεταβάλλεται σε περιεχόμενο. Επιπλέον, σε ένα άλλο καθαρά εκκλησιαστικό και μάλιστα ενδορθόδοξο επίπεδο, ο συστηματικός αποκλεισμός και η αποξένωση των Αράβων ορθοδόξων από τη διοίκηση και τις θέσεις ευθύνης στο Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, παρότι αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία του ποιμνίου που εξακολουθεί να ποιμαίνεται από μια ιεραρχία αποκλειστικά ελληνική ή «ρωμαίικη» αν προτιμάτε, κινδυνεύει όχι μόνο να στερήσει την ορθόδοξη κοινότητα στην Παλαιστίνη, το Ισραήλ και την Ιορδανία από μορφωμένα στελέχη και καταρτισμένους θεολογικά κληρικούς, αλλά είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε ανάλογου τύπου εκκλησιολογικά προβλήματα, και από τον εθνοφυλετισμό των Ελλήνων μοναχών να οδηγηθούμε, στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, στον εθνοφυλετισμό των αραβόφωνων και μάλιστα με μαθηματική ακρίβεια στις μεταξύ τους διαμάχες (Παλαιστίνιοι-Ιορδανοί, αλλά και ορθόδοξοι χριστιανοί ρωσικής παράδοσης και εβραϊκής καταγωγής) αλλά και στην πλήρη υποταγή τους και τη σύζευξή τους με την πολιτική ηγεσία9.
5. Πολλοί από εμάς, που δεν είμαστε από τη Μέση Ανατολή, έχουμε την αίσθηση ότι όλο και περισσότερο μεταξύ των χριστιανών υπάρχει μια τάση φυγής και μια αυξανόμενη ανασφάλεια, καθώς πολύ συχνά πέφτουν θύματα των ποικίλων εθνοτικών και εμφύλιων συγκρούσεων, των ανερχόμενων πολύχρωμων φονταμενταλισμών (ισλαμικού και εβραϊκού), αλλά και του ίδιου του υψηλού βιοτικού τους επιπέδου και του επιπέδου εκπαίδευσης και καλλιέργειας, που τους προσφέρει μεγαλύτερη κινητικότητα και περισσότερες επιλογές, με πρώτη αυτήν της μετανάστευσης. Δεν μπορούμε εδώ να επεκταθούμε περαιτέρω στους λόγους και τα βαθύτερα αίτια αυτής της κατάστασης, δεν είμαστε καν σίγουροι πως η τάση αυτή επιβεβαιώνεται πλήρως στην πράξη. Δεν είναι δυνατόν, όμως, να μην δώσουμε την δέουσα προσοχή σε ορισμένα σημάδια που μοιάζει να είναι όντως ανησυχητικά. Είμαστε για παράδειγμα μάρτυρες για τα καταστροφικά αποτελέσματα που είχε η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ καθώς και για την όλο και διογκούμενη έξοδο των χριστιανών από τη χώρα αυτή, των χριστιανών του Ιράκ που, για λόγους που μπορούμε να υποψιαστούμε, συνήθως υποστηρίζουν και νοσταλγούν το καθεστώς του Σαντάμ Χουσείν, όπως και ένα πολύ σημαντικός αριθμός των χριστιανών στη Συρία σήμερα, και μάλιστα η εκκλησιαστική τους ηγεσία, φαίνεται να υποστηρίζουν το καθεστώς Άσσαντ· στη Συρία όπου, εξαιτίας της εξέγερσης που συχνά προσλαμβάνει ισλαμιστικά χαρακτηριστικά, παρακολουθούμε την αγωνία και την περιχαράκωση των χριστιανών, που παρά τις αυταρχικές ή και δικατορικές μεθόδους του συντάσσονται μάλλον με το υπάρχον καθεστώς καθώς φοβούνται για το μέλλον τους και για την ίδια την επιβίωση και τη συνέχιση της φυσικής τους παρουσίας σε περίπτωση νίκης των ισλαμιστών. Η περίπτωση, όμως, του Ιράκ και της Συρίας δεν είναι οι μόνες που εμπνέουν ανησυχία: Η οριακή και δύσκολη επιβίωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη, η σχεδόν ολοκληρωτική εξαφάνιση των χριστιανών στη Νοτιοανατολική Τουρκία, η δυναμική, πολυπληθής αλλά ταυτοχρόνως αβέβαιη παρουσία των Κοπτών στην Αίγυπτο, η δυσμενής δημογραφική, εις βάρος των χριστιανών, ανατροπή στο Λίβανο και το φάσμα ενός νέου εμφυλίου πολέμου, η δραματική συρίκνωση του χριστιανικού πληθυσμού στην Παλαιστίνη και την Αγία Γη, στην πανάρχαια αυτή κοιτίδα του χριστιανισμού, συμπληρώνουν χωρίς να εξαντλούν τον ιδιότυπο αυτό χάρτη της αβεβαιότητας και της επισφάλειας των χριστιανικών πληθυσμών της Μέσης Ανατολής10.
Δεν ξέρω πόσο σωστά μπόρεσα να κατανοήσω και να αναλύσω τα προβλήματα και τις σημαντικές προκλήσεις που η παρούσα συγκυρία θέτει στους χριστιανούς της Μέσης Ανατολής, σήμερα μάλιστα που η κατάρρευση των αυταρχικών και δικτατορικών καθεστώτων τους αναγκάζει να πάρουν θέση είτε υποστηρίζοντας το παλιό είτε διακινδυνεύοντας με το καινούργιο. Δεν είμαι σίγουρος επίσης ότι κατάλαβα και ερμήνευσα σωστά τα αισθήματα που διακατέχουν τους χριστιανούς της περιοχής σήμερα. Θα ήθελα, όμως, να τους διαβεβαιώσω και να σας διαβεβαιώσω πως ό,τι λέχθηκε ήταν καρπός της αγάπης και της αγωνίας μου για την χριστιανική παρουσία και μαρτυρία, για το παρόν και το μέλλον των χριστιανών στην Μέση Ανατολή.
Σημειώσεις:
1. Τις απόψεις μου για τα εν λόγω ζητήματα έχω αναπτύξει στα παρακάτω κείμενά μου: «Ορθόδοξος φονταμενταλισμός και παραλλαγές του ελλαδικού και βαλκανικού μεγαλοϊδεατισμού», στο ειδικό ένθετο αφιέρωμα της εφημ. Ελευθεροτυπία: «Φονταμενταλισμός, ο ιερός φασισμός», 21-10-2000, σ. 16-23· «Ορθοδοξία και νεοελληνική ταυτότητα. Κριτικές σημειώσεις από τη σκοπιά της θεολογίας», Ίνδικτος, τχ. 17, 2003, κυρίως σ. 56-63· Ορθοδοξία και Ελληνισμός στη σύγχρονη Ελλάδα, Ίνδικτος, Αθήνα, 2011, κυρίως σ. 23-33.
2. Για το τελευταίο αυτό σημείο η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών της Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος, σε συνεργασία με την Ελληνική Βιβλική Εταιρεία, διοργάνωσε στις 19-4-2007 ημερίδα με θέμα: «Η διάδοση της Αγίας Γραφής στις κατά παράδοση ισλαμικές χώρες, την Τουρκία και την Μέση Ανατολή», βλ. σχετικά, www.acadimia.gr/content/view/1/50/1/3/lang,el/ Για το ίδιο αυτό θέμα βλ. και τις παρατηρήσεις της Μερόπης Αναστασιάδου και του Πωλ Ντυμόν, Οι Ρωμηοί της Πόλης. Τραύματα και προσδοκίες, Εστία, Αθήνα, 32010, σ. 211-213.
3. R. Rizk, « Les orthodoxes dans le drame du Liban », entretien pour le Service Orthodoxe de Presse (S.O.P.), no 139, juin, 1989, σ. 22.
4. R. Rizk, όπ. π., σ. 22. Πρβλ. επίσης, Georges Khodr (Métropolite de Byblos, Botris et du Mont-Liban), Et si je disais les chemins de l’enfance, μτφρ. από τα αραβικά R. et G. Rizk, Le sel de la terre-Cerf, Paris, 1997, σσ. 6-7, 71 κ. ε.
5. Timothy Ware (Bishop Kallistos of Diokleia), The Orthodox Church, Penguin Books, 1987 (first published in 1963), p. 145.
6. Βλ. περισσότερα γι’ αυτή μου τη θέση στο βιβλίο μου, Ορθοδοξία και Νεωτερικότητα. Προλεγόμενα, Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών/Ίνδικτος, Αθήνα, 2007, ιδίως σ. 47-67, 75-84. Πρβλ. P. Kalaitzidis, “Challenges of Renewal and Reformation Facing the Orthodox Church,” The Ecumenical Review, 61 (2009), σ. 136-164.
7. P. Kalaitzidis, « La relation de l’Eglise à la culture et la dialectique de l’eschatologie et de l’histoire », Istina, 55 (2010), σ. 7-25.
8. Βλ. σχετικά, Ol. Roy, La Sainte Ignorance, Seuil, Paris, 2008.
9. Ευρύτερη ανάπτυξη αυτής μου της θέσης στο: Π. Καλαϊτζίδης, «Ο Θεός και ο Καίσαρας. Επίκαιρο θεολογικό σχόλιο στην εκκλησιαστική κρίση και στο ζήτημα του χωρισμού κράτους και Εκκλησίας. Με ένα υστερόγραφο για τα συμβαίνοντα στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων», Ίνδικτος, τχ. 19, Απρίλιος 2005, κυρίως σ. 19-21. Πρβλ. την σχετική «Επιστολή» του Ηλ. Μαλεβίτη, και την απάντησή μου, Ίνδικτος, τχ. 20, Ιανουάριος 2006, σ. 273-275 και 275-279 αντίστοιχα.
10. Δίνω εδώ κάποιες ελάχιστες βιβλιογραφικές αναφορές για όποιον θα επιθυμούσε να εμβαθύνει στα ζητήματα που σχετίζονται με τους χριστιανούς στην ευρύτερη περιοχή της Εγγύς και της Μέσης Ανατολής: Ου. Νταλρίμπλ, Ταξίδι στη σκιά του Βυζαντίου, μτφρ. Κατερίνα Οικονομάκου, Ωκεανίδα, Αθήνα, 2000· Ρ. Ντεμπρέ, Οδοιπορικό στις χώρες της Βίβλου, μτφρ. Αννα Καρακατσούλη, Πρόλογος Στ. Ζουμπουλάκης, «Πόλις», Αθήνα, 2010· Ant. Sfeir (ed.), Chrétiens d’Orient. Et s’ils disparaissaient?, Bayard, Montrouge, 2009· S. de Courtois, Le nouveau défi des chrétiens d’Orient. D’Istanbul à Bagdad, Jean-Claude Lattès, Paris, 2009 · J.-M. Cadiot, Les Chrétiens d’Orient. Vitalité, souffrances, avenir, Salavator, Paris, 2010. Βλ. Επίσης για το ίδιο θέμα την περιοδική έκδοση: Les Cahiers de l’Orient (: “Chrétiens d’Orient, Quel avenir ?”), nr 93, hiver 2009.
Ολόκληρο το ενδιαφέρον συνέδριο μπορείτε να παρακολουθήσετε εδώ.

ΣΑΘΡΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΡΙΩΔΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ...


Η υπόθεση του Βατοπεδίου έγινε αυτές τις ημέρες υπόθεση Εφραίμ. Αλλά δεν φαίνεται τα «επιχειρήματα» να πιάνουν τόπο. Ο λαός, κατά πως φαίνεται, μπούχτισε από τα πολλά και στρέφει την πλάτη στις κορώνες «θλίψης» και υπεράσπισης αλλά δυστυχώς κινδυνεύει να πάρει η μπάλα τους πάντες.
Ειδικά με επιχειρήματα περί της ατιμωρησίας των πολιτικών -που οι ίδιοι φρόντισαν- εμφανίζεται ένας ηθικός συμψηφισμός του εσχάτου είδους και μια ισοπέδωση και ομογενοποίηση των πάντων. Κανείς δεν αξιώνει αλήθεια, δικαιοσύνη, τιμωρία ή αθώωση στην βάση των στοιχείων και της πραγματικότητας. Ενώ δράττεται η ευκαιρία να χτυπήσουν οι δόλιοι το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών για την στάση τους.
Τα δικά μου ερωτήματα από την άλλη, διαρκώς αυξανόμενα, είπα να τα καταπιώ αλλά δεν χωρούσαν και τα εκθέτω δημόσια αντί να τα κάνω μειλ για να τα στείλω στους σεβάσμιους και σεβαστούς αλλά και στους ανυπόληπτους και σκόπιμους ομιλούντες των ημερών.
Απορώ λοιπόν…
Προς τι, εκτός από τους γνωστούς θρησκευτικούς και πολιτικούς κύκλους, ως και Πανεπιστημιακοί δάσκαλοι αποφασίζουν να υπερασπιστούν χωρίς επιχειρήματα έναν υπόδικο, όποιος και αν είναι αυτός, με τον ισχυρισμό ότι άλλοι εγκληματίες είναι εκτός φυλακής και αυτός κρίθηκε προφυλακιστέος; Είναι επιχείρημα αυτό;
Είναι επιχείρημα να αξιώνουμε άλλη μεταχείριση για κάποιον επειδή προ ημερών οι Ρώσοι του φιλούσαν το χέρι ή επειδή έχει σπουδαίες σχέσεις με όλη την Ορθοδοξία; Είναι επιχείρημα το ότι αναστήλωσε και ανέστησε εν πολλοίς την αρχαία μονή;
Ή επειδή έκαναν παρέμβαση ξένοι παράγοντες; – πράγμα που θα έπρεπε να μας ενοχλεί και όχι να το επιβραβεύουμε.
Είναι επιχείρημα η συσχέτιση της υπόθεση Βατοπεδίου με τις αλλαγές στην διδασκαλία των θρησκευτικών ή την στάση Καμίνη απέναντι στην Προσευχή;
Είναι αυτά κοινωνικός λόγος;
Είναι αυτά θεολογικός λόγος;
Είναι πολιτικός λόγος;
Είναι νομικός λόγος;
Δεν είναι.
Ούτε καν ανθρώπινος ή εκκλησιαστικός λόγος είναι.
Διότι για ανθρώπινους ή εκκλησιαστικούς λόγους όλοι, όσοι ισχυριζόμαστε ότι δεν είναι ύποπτοι για επανάληψη αξιόποινων πράξεων ή φυγής, θα έπρεπε να είναι εκτός φυλακής τις άγιες μέρες…
Ή οι πόρνες και οι τελώνες δεν μας προάγουν πια στην Βασιλεία των ουρανών;
Γιατί λοιπόν σύρετε αγαπητοί τα ονόματά σας πίσω από μια τέτοια υπόθεση η οποία είναι αποκλειστικό θέμα δικαιοσύνης.
Δικαίωμά σας είναι, αλλά δεν το καταλαβαίνω. Δεν θέλω να το καταλάβω και δεν θέλω να κάνω υποθέσεις. Κατανοώ τους φανατικούς ή τους παρασυρόμενους αλλά τους γράμματα γνωρίζοντες πώς να του κατανοήσω;
Πάντως με αυτή σας την πράξη μας λυπήσατε και μας διασύρατε περισσότερο από ότι θα συνέβαινε με την σιωπή σας.
Αν μη τι άλλο από κάποιους, αφού επιλέξατε να μιλήσετε, θα περιμέναμε στέρεα και ακλόνητα επιχειρήματα και όχι αυτά τα σαθρά και παιδαριώδη που κυκλοφορούν στους κύκλους των όποιων υπερασπιστών και υιοθετήσατε και εσείς.
Τα κόκαλα και η σάρκα της Εκκλησίας τρώγονται και το αίμα της πίνεται.
Προς τι το ξόδεμα;

Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου 2011

«Ο Βασίλης κι ο Αι Βασίλης» από την Ελένη Λιντζαροπούλου


Η διαδικτυακή φίλη Ελένη Λιντζαροπούλου, θεολόγος και όχι μόνο, μας έδωσε αυτές τις μέρες ένα βιβλίο για παιδιά και για μεγάλους.
Το θέμα του είναι ποιος είναι ο Άγιος Βασίλης της Πρωτοχρονιάς, ποιος ο Άγιος Νικόλαος (Santa Claus), ποια η μεταξύ τους σχέση - αφού έχουν συνδυαστεί με τις εορτές των Χριστουγέννων και του Νέου Έτους - πού αρχίζει ο μύθος και πού η πραγματικότητα. Άρα το βιβλίο είναι και για παιδιά και για ανυποψίαστους μεγάλους (που δεν είναι και λίγοι).
Ο μικρός Βασίλης του βιβλίου, ο βαφτισιμιός της συγγραφέως, θέτει τα ερωτήματα και περιμένει απαντήσεις, τις οποίες παίρνει πλουσιοπάροχα. Με τρόπο απλό και κατανοητό, μα και τεκμηριωμένο.
Το βιβλίο διανθίζεται από κάλαντα του Αγίου Βασιλείου, από τη συνταγή μια βασιλόπιττας - πασπαλισμένης με πολλή αγάπη - και από ελκυστικές εικόνες της Μαρίας Πεπονά.
Σημειώνω ιδιαιτέρως την αμεσότητα της συγγραφέως Ελένης Λιντζαροπούλου, η οποία δεν διστάζει στο τέλος του βιβλίου να προσκαλέσει τους μικρούς αναγνώστες της και ...αυριανούς Άγιους Βασίληδες, να διαλεχθούν μαζί της και προς τούτο δίνει την διεύθυνσή της και άλλα στοιχεία επικοινωνίας. 
Νομίζω πως το δίδαγμα - για να το πούμε απλά - της συγγραφέως προς τους μικρούς αναγνώστες της κυρίως, είναι πως "Ο Άγιος Βασίλης υπάρχει και θα υπάρχει όσο τον αγαπάμε".
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παρρησία.

ΑΠΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙ

Μονή Βατοπαιδίου. Ιερομόναχος Γαβριήλ (φωτογραφία Κώστα Μπαλάφα)
Από κείμενο του π. Βασιλείου Θερμού με τίτλο Του Θεού συνεργούντος; Επτά συν ένα αρρωστήματα του σημερινού μοναχισμού μας (περ. ΣΥΝΑΞΗ, τχ.120, Οκτ. - Δεκ. 2011, σελ.38-39).
...Αλλά και το νομικό καθεστώς έχει συμβάλει στη φθορά. Κατά την παρουσίαση τόμου για την Ιερά Μονή Βατοπεδίου ο ομιλητής, υπεραμυνόμενος της ανάγκης να φροντίζει κάθε μονή την περιουσία της, είπε:
“Είναι υποχρέωσή μας να διαδώσουμε πέρα από αυτές τις επιστημονικά τεκμηριωμένες νομικές εκδόσεις και κάποιους βασικούς κανόνες του Μοναχισμού, που είναι φυσικό να αγνοούν πολλοί αδελφοί μας. Οι Ιερές Μονές είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Ο κάθε Ηγούμενος δεν έχει μόνον ιερή υποχρέωση έναντι των ιερών κανόνων, αλλά είναι και τυπικά υποχρεωμένος έναντι του νόμου να προστατεύει την περιουσία της Ι. Μονής, δηλαδή την περιουσία του δημοσίου, γιατί αλλιώς θα κατηγορηθεί για απιστία, δηλαδή για κακοδιαχείριση δημόσιας περιουσίας” (Κων. Λούλης, Ορθόδοξος Τύπος, 24.12.2010).
Θεωρώ πως η δήλωση αυτή ζωγραφίζει με τον πλέον εύγλωττο τρόπο την σύγχυση στην οποία βρίσκεται σήμερα ο μοναχισμός μας ως προς το χρήμα. Η αύξηση της περιουσίας δεν είναι κανόνας του μοναχισμού αλλά της κοσμικής νοοτροπίας που παραπέμπει σε προτεσταντικού τύπου συσσώρευση πλούτου, κάτι που έχει γίνει το αντανακλαστικά αυτονόητο του εκκοσμικευμένου ανθρώπου. Ειδικά δε με το θεσμικό καθεστώς της χώρας μας, τα κατά τον κοσμικό νόμο κριτήρια για τη μοναστηριακή περιουσία είναι τα ίδια με οποιασδήποτε επιχείρησης ή σωματείου! Πώς θα συμβιβάσουμε όμως τους κρατικούς νόμους με τις επιταγές του Χριστού και των οσίων πατέρων των εν ασκήσει και πενία διαλαμψάντων; Αν το πνευματικό συμφέρον της μονής επιβάλλει μείωση της περιουσίας της; Η εντύπωση που σχηματίζεται σήμερα – μακάρι να σφάλλω – είναι ότι ουδεμία μονή θέτει στον εαυτό της αυτό το ερώτημα, αλλά αυτονοήτως κινείται για την εδραίωση και αύξηση της περιουσίας της. Εδώ πολύτιμη αποβαίνει η παρακαταθήκη του γέροντα Ιωσήφ του σπηλαιώτη: “Πάντοτε μας έλεγε για την μέριμναν, ότι είναι ο πραγματικός όλεθρος του μοναχού”.
Το μεγάλο πρόβλημα στην περίπτωση της συγκεκριμένης μονής με την οποία, καλώς ή κακώς, σκανδαλίστηκε το πανελλήνιο, ήταν πως η επιχειρηματολογία την οποία ανέπτυξαν η ίδια και οι φίλοι της προς υπεράσπισή της επικεντρώθηκε αποκλειστικά στο ζήτημα της νομιμότητας των συναλλαγών με το δημόσιο. Αγνοήθηκαν πλήρως μια σειρά από εκκλησιαστικά και πνευματικά ζητήματα, όπως αν είναι πνευματικά σκόπιμο ένα μοναστήρι να διαθέτει τέτοιας έκτασης ακίνητη περιουσία, αν μπορεί να ποιμανθή αποτελεσματικά μια αδελφότητα της οποίας ο ηγούμενος χαρακτηρίζεται από τόση εξωστρέφεια, πόσο συγκεντρωμένοι στα μοναχικά τους καθήκοντα μπορούν να είναι μοναχοί οι οποίοι διαρκώς συναλλάσσονται με υπουργεία και με τράπεζες και με το διαδίκτυο, πόσο συμβατές με την αναχώρηση εκ του κόσμου είναι συζητήσεις γύρω απο τα χρηματιστήρια και τους συμβολαιογράφους κ.ο.κ. Καταντά λυπηρό να απουσιάζουν τα πνευματικά ζητήματα από την δημόσια συζήτηση που αναπτύχθηκε, κάτι που πιθανόν να αποτελεί σημάδι ότι στην πραγματικότητα υποτιμώνται στις συνειδήσεις των πιστών.

Τρίτη 27 Δεκεμβρίου 2011

"Η παραμυθία των Χριστουγέννων είναι τα ίδια τα Χριστούγεννα..."

«Μετά τη λειτουργία». Φωτογραφία του Κώστα Μπαλάφα από το λεύκωμα «Ηπειρος», εκδόσεις Ποταμός/ Μουσείο Μπενάκη

Tου Σταύρου Ζουμπουλάκη (Διευθυντή του περ. Νέα Εστία)
Το Βήμα των Χριστουγέννων
Βιαστικά µάλλον και αστόχαστα απάντησα «ναι» στην τηλεφωνική πρόσκληση του «Βήµατος» να γράψω ένα µικρό προσωπικό κείµενο για κάποια παραµυθητικά Χριστούγεννα που έτυχε να ζήσω. Μόλις άρχισα να ψάχνω σαν τι θα µπορούσα να διηγηθώ, κανένα γεγονός έκτακτης παραµυθίας δεν ανέβαινε στην επιφάνεια της µνήµης, κανένα θαύµα, διαπίστωνα, δεν µε είχε επισκεφθεί, ούτε τότε που το ζητούσα ικετευτικά.
Οι µέρες περνούσαν, η προθεσµία παράδοσης του κειµένου πλησίαζε και η αµηχανία µου µεγάλωνε. Συναντήθηκα τότε µε πεφιληµένο φίλο, λίγο µεγαλύτερό µου, συνοδίτη από τα χρόνια της πρώτης νεότητας, και µέσα στα τόσα άλλα που κουβεντιάσαµε του µίλησα και για το αδιέξοδό µου, ελπίζοντας να µου απαντήσει να µην παιδεύοµαι άδικα και να τηλεφωνήσω χωρίς άλλη χρονοτριβή, ζητώντας συγγνώµη που τελικά δεν θα κατάφερνα να στείλω το κείµενο. Αντί όµως να πει αυτά που περίµενα και ευχόµουν, µου µίλησε αρκετή ώρα, µε ήρεµη θέρµη, για τον εαυτό του, πράγµα που σπάνια έκανε, και τη δική του χριστουγεννιάτικη παραµυθία. Μεταφέρω εδώ, αδέξια και άτακτα, όσα συγκράτησα:
«Η παραµυθία των Χριστουγέννων, φίλε, είναι τα ίδια τα Χριστούγεννα, το ανήκουστο γεγονός ότι Θεός εφανερώθη εν σαρκί, ότι ο προ των αιώνων έγινε παιδίον νέον. Αυτό όµως είναι απρόσιτο στον µικρό και ταλαίπωρο άνθρωπο, πώς να παρηγορήσει τον τσακισµένο; Πραγµατικά δεν ξέρω. Ενα µόνο ξέρω παιδιόθεν, πως “τη 25η του µηνός, προ της πρωίας, και νυκτός έτι ούσης, ως έθος εστί, συναγόµεθα πάντες εν τη Εκκλησία και αρχόµεθα της λοιπής ακολουθίας της κατά σάρκα Γεννήσεως του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ηµών Ιησού Χριστού”, αναζητώντας εκεί, έστω και ανεπίγνωστα, έναν κόκκο από αυτήν την άκρα παραµυθία, µια σταγόνα χαράς.
Μέσα στο ρεύµα αυτού του συλλογικού και πανάρχαιου έθους, δικό µου προσωπικό έθος είναι να πηγαίνω τούτη τη µέρα στην ίδια πάντα εκκλησία, στην εκκλησία των παιδικών µου χρόνων, στην εκκλησία του πατέρα µου, όπου, µικρό παιδί, έφτανα στο ιερό λίγο µετά από αυτόν. Την παραµονή το βράδυ ύπνος από νωρίς, και άλλα που ξέρεις. Μου άρεσε και µου αρέσει ακόµη να µου µπατσίζει το πρόσωπο το ψυχρό αεράκι, και µου άρεσε τότε να ακούω τον ήχο που έκαναν τα καλά µου πατούµενα στη νυχτερινή σιγαλιά. Σήµερα εξακολουθώ να πηγαίνω στον ίδιο ναό και χαίροµαι που βλέπω τα ίδια πρόσωπα, εκεί, χρόνια και χρόνια, στην ίδια θέση, τους νέους να έχουν γεράσει, τα παιδιά να έρχονται µε τα παιδιά τους (όπως και εγώ άλλωστε) και τα εγγόνια τους. Πολλοί λείπουν, ανάµεσά τους και ο δικός µου πατέρας, τριάντα και χρόνια, ενώ άλλοι δεν µπορούν πια να έρθουν, νικηµένοι από τα γηρατειά και τις αρρώστιες, όπως η µάνα µου, εκείνη που εκκλησιαζόταν κυριολεκτικά κάθε µέρα. Στο ιερό ο γιος µου, που εξακολουθεί να πηγαίνει εκεί, κι ας µεγάλωσε πια, ενώ εγώ βγήκα, κατ΄ απαίτηση του πατέρα µου, στα πρώτα χρόνια της εφηβείας. Με συγκινεί να τον βλέπω να ξεπροβάλλει από τη θύρα της Προθέσεως.
Τόσο λίγη είναι η δική µου ιστορία χριστουγεννιάτικης παραµυθίας. Είναι όµως λίγο αυτό; Υπάρχει µεγαλύτερη παραµυθία από το να αξιώνεσαι να εορτάζεις κάθε χρόνο το ίδιο καινότατο γεγονός; Παλιά θύµωνα σχεδόν που δεν έπαιρναν είδηση οι άνθρωποι τι γίνεται τη µέρα αυτή. Σήµερα εξακολουθώ να στενοχωριέµαι αλλά πιο ήρεµα, αναλογιζόµενος και τα δικά µου χάλια. Μήπως και τότε άλλωστε, Αυγούστου µοναρχούντος, πήραν είδηση τι είχε γίνει; Απαρατήρητα γεννήθηκε ο Θεός. Ενα αθόρυβο γεγονός η Γέννησή του, όπως η βροχή πάνω στο µαλλί του προβάτου (ως πόκω γαστρί παρθενική κατέβης υετός, Χριστέ).
Υπάρχει µεγαλύτερη παρηγοριά, για ορισµένους τουλάχιστον από µας, όλο και λιγότερους µε τον καιρό, από το να υποδεχόµαστε κάθε χρόνο τη Γέννηση του Θεού, ακούγοντας τον όρθρο των Χριστουγέννων, το Ράβδος εκ της ρίζης Ιεσσαί, και άνθος εξ αυτής, Χριστέ, εκ της Παρθένου ανεβλάστησας εξ όρους ο αινετός κατασκίου δασέος ή το Θεός ων ειρήνης, Πατήρ οικτιρµών, της µεγάλης βουλής σου τον Aγγελον ειρήνην παρεχόµενον απέστειλας ηµίν;
Ολοι γυρεύουµε τη χαρά. Το ίδιο και εγώ. “Πάντων σκιρτώντων, σκιρτήσαι θέλω καγώ, χορεύσαι βούλοµαι, πανηγυρίσαι θέλω”, όπως λέει ένας µεγάλος άγιος στην αρχή µιας οµιλίας του για τα Χριστούγεννα. Για αυτή τη χαρά θα κινήσω και φέτος, αν θέλει ο Θεός, στις 5.15 τα χαράµατα, για τον ναό. Αµποτε να µην είναι η τελευταία φορά της ζωής µου. Μία είναι η καλύτερη ευχή στον κόσµο: Και του χρόνου!».
Μακάρισα τον καλό φίλο που δεν κυνηγάει το έκτακτο, που δεν θηρεύει τη σπάνια εµπειρία, που δεν ενδίδει στον πειρασµό του πειρασµού, όπως θα έλεγε ο Λεβινάς, αλλά ζει το καινό µέσα στην κανονική επανάληψη του ίδιου. Αυτό είναι το αληθινά σπάνιο, το πραγµατικά ακραίο, η όντως παραµυθία, το θαύµα. Μια τέτοια στάση προϋποθέτει (άλλο τόσο και διαπλάθει) έναν πλούτο ψυχικό εντελώς αδιανόητο για τον σηµερινό κυνηγό εµπειριών. Η απάντηση του φίλου µε παραµύθησε λίαν, µολονότι βρίσκοµαι µίλια µακριά της (ή ίσως ακριβώς για αυτό), και τη µεταφέρω και εγώ εδώ, άκρες µέσες, προς παραµυθία των αναγνωστών. Και του χρόνου!

Ο ΥΜΝΟΣ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΕΙΚΟΝΑ: "Τι σοι προσενέγκωμεν Χριστέ..."

Ο ύμνος που έγινε εικόνα: Τοιχογραφία του 16ου αιώνα. Καθολικό της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου (΄Αγιον ΄Ορος)
Ιδιόμελον Εσπερινού Χριστουγέννων (ήχος β')
Τί σοι προσενέγκωμεν Χριστέ, ὅτι ὤφθης ἐπὶ γῆς ὡς ἄνθρωπος δι' ἡμᾶς; ἕκαστον γὰρ τῶν ὑπὸ σοῦ γενομένων κτισμάτων, τὴν εὐχαριστίαν σοι προσάγει· οἱ Ἄγγελοι τὸν ὕμνον, οἱ οὐρανοὶ τὸν Ἀστέρα, οἱ Μάγοι τὰ δῶρα, οἱ Ποιμένες τὸ θαῦμα, ἡ γῆ τὸ σπήλαιον, ἡ ἔρημος τὴν φάτνην· ἡμεῖς δὲ Μητέρα Παρθένον· ὁ πρὸ αἰώνων Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς.

Ποιητική - λαϊκή απόδοση

Από αγγέλων στόματα
το «Δόξα εν Υψίστοις»
ακούγεται στον ουρανό
γιορτάζει όλ’ η φύση.

Βοσκοί αθώοι και απλοί
πρώτοι αυτοί μαθαίνουν
την του Σωτήρος Γέννηση
την δόξα της Παρθένου.

Σμύρνα, χρυσό και λίβανο
οι Μάγοι του προσφέρουν
σαν άρχοντα τον προσκυνούν
σαν Θεό τον λατρεύουν.

Το σπήλαιο προσφέρει η γη
για να φιλοξενήσει
τον Κύριο των ουρανών
τον πλαστουργό της κτίσης.

Το μαύρο πέπλο της νυχτιάς
η έρημος προσφέρει
σ’ εκείνον που απ’ τον ουρανό
ήρθε το φως να φέρει.

Έτσι εδιάλεξ’ ο Χριστός
στη γη για να κατέβει
το πρόβατο τ’ απολωλός
να ψάξει και να εύρει!

Αρχιμ. Γεράσιμος Φραγκουλάκης
Αννόβερο Γερμανίας

Δευτέρα 26 Δεκεμβρίου 2011

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΓΚΥΡΑ ΓΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΘΗΤΕΙΑ Ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΒΙΓΚΑΣ

Του Νικολάου Μαγγίνα
Πραγματοποιήθηκαν στην Άγκυρα, την Κυριακή 25 Δεκεμβρίου 2011, οι εκλογές για τα πέντε αιρετά μέλη του Συμβουλίου της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων οι οποίοι θα εκπροσωπήσουν για την τριετία 2011-14 τα κοινοτικά (cemaat), νέα (yeni) και συνδεδεμένα βακούφια (mülhak).
Ως εκπρόσωπος των μειονοτικών ιδρυμάτων στο δεκαπενταμελές Συμβούλιο της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων στην Άγκυρα, επανεξελέγη για δεύτερη συνεχή φορά σε τριετή θητεία ο Παντελής Βίγκας, μετά από κοινή επιθυμία των μειονοτήτων. Από τις Κοινότητες τις Ρωμέικες, τις Αρμενικές, τις Εβραϊκές, των Συροϊακωβιτών, των Βουλγάρων και των Γεωργιανών στο σύνολό τους προτάθηκαν δύο υποψήφιοι ο ένας για τακτικός εκπρόσωπος και ο άλλος για αναπληρωματικός. Για την εκλογή του εκπροσώπου των μειονοτικών βακουφίων κατέθεσαν αίτηση να λάβουν μέρος 150 από τα 162 ιδρύματα στο σύνολο με τα 149 τελικά να στέλνουν ψηφοφόρο τους στην Άγκυρα. Από τα 149 μειονοτικά ιδρύματα ο Ρωμηός υποψήφιος Παντελής Βίγκας υπερίσχυσε με 105 ψήφους έναντι των 44 του άλλου υποψηφίου αρμενικής καταγωγής ο οποίος και εκλέγεται ως αναπληρωματικό μέλος.
Η προτίμηση του συνόλου των μειονοτήτων στο πρόσωπο του Ρωμηού Παντελή Βίγκα έγινε για μια ακόμη φορά φανερή μέσα από τη σημερινή ψηφοφορία. Οι υποχρεώσεις που επωμίζεται εκτείνονται σε όλη την επικράτεια του τουρκικού κράτους από την Πόλη την Ίμβρο και την Τένεδο μέχρι την Καισάρεια, το Ντιάρ Μπακιρ και άλλες περιοχές.

ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΦΥΛΑΚΙΣΗ ΕΦΡΑΙΜ

Μάρκος Καμπάνης, Βατοπαίδι (1997). Ακρυλικά σε ξύλο
Πολύ ενδιαφέρουσες – είναι αλήθεια – οι αντιδράσεις των εκκλησιαστικών κύκλων στην απόφαση του Συμβουλίου Εφετών για την προφυλάκιση του Ηγουμένου της Μονής Βατοπαιδίου Εφραίμ, ένεκα της γνωστής υπόθεσης των ανταλλαγών ακινήτων.
Παρακολουθώντας τις αντιδράσεις και τη λογική τους καταγράφω τις παρακάτω σκέψεις που μου ήρθαν αβίαστα:
1.Μόλις την περασμένη Τρίτη 20 Δεκεμβρίου τα ΜΜΕ, που έχουν πάρει εργολαβία την αθώωση Εφραίμ, πανηγύριζαν για τη Νέα αθώωση στην υπόθεση Βατοπαιδίου.
Συγκεκριμένα το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Αθηνών, με το υπ. αρ. 2087/2011 βούλευμά του έκανε δεκτή την πρόταση του Εισαγγελέα και έκρινε αθώους του Μοναχούς από την κατηγορία της άρνησης μαρτυρίας επειδή αυτοί αρνήθηκαν, όταν κλήθηκαν, να καταθέσουν ως μάρτυρες στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής το 2008 που διερευνούσε την υπόθεση των ανταλλαγών της Λίμνης Βιστωνίδας με ακίνητα του Δημοσίου.
Στις 20 Δεκεμβρίου η Ελληνική Δικαιοσύνη ήταν καλή. Στις 23 Δεκεμβρίου όταν το Συμβούλιο Εφετών αποφάσιζε την προφυλάκιση Εφραίμ, η Δικαιοσύνη έγινε “άδικη, παράνομη, σκληρή” και δεν ξέρω τι άλλο. Τι είδους λογική είναι αυτή, άραγε;
2.Όλοι όσοι διαμαρτύρονται για την απόφαση της προφυλάκισης επικαλούνται και τις “άγιες μέρες των Χριστουγέννων”. Λησμονούν (;) όμως ότι ο ηγούμενος Εφραίμ πήρε αναβολή (νομίζω δύο φορές) προκειμένου να παρουσιαστεί άμα τη “θριαμβευτική” επιστροφή του από την Αγία Ρωσία (όπου είχε μεταβεί με την Αγία Ζώνη) στην ανακρίτρια. Άρα, η όλη διαδικασία πήρε το δρόμο της με βάση την 30η Νοεμβρίου, οπότε έληξε η απολογία Εφραίμ και με δεδομένη την διαφωνία Ανακρίτριας και Εισαγγελέως για την προφυλάκισή του, φτάσαμε στην 23η Δεκεμβρίου.
3.Είδαμε αρκετούς ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος να διαμαρτύρονται έντονα για την απόφαση της προφυλάκισης, λέγοντας μάλιστα ότι σκοπός είναι να “χτυπηθεί η Εκκλησία, ο μοναχισμός, το Άγιον Όρος” και άλλα παρόμοια. Λένε, επίσης, ότι δεν είναι δυνατόν να οδηγείται στη φυλακή ο ηγούμενος Εφραίμ, όταν τόσοι άλλοι “εγκληματίες” κυκλοφορούν ελεύθεροι κ.ο.κ. Δηλ. οι σεβαστοί μας ιεράρχες μπαίνουν στον πειρασμό της σύγκρισης. Ο καλός και οι κακοί! Σκέπτομαι, λοιπόν, με τη λογική τους, ήτοι της σύγκρισης: Όταν έμπαινε στη φυλακή, “ως ο τελευταίος εγκληματίας” - όπως λένε και για τον Εφραίμ- ο συνεπίσκοπός τους Αττικής – τότε – Παντελεήμων (ο πρώτος Δεσπότης στη νεώτερη ιστορία που φυλακίστηκε), γιατί δεν αντέδρασαν; Αντιθέτως, κατάπιαν τη γλώσσα τους; Και σημειώσατε ότι ο Παντελεήμων δεν βαρυνόταν με κατηγορίες όπως αυτές του Εφραίμ. Ήταν πολύ πιο “ιδιωτική” η υπόθεσή του (διένεξη με το μοναστήρι του Αγ. Εφραίμ). Τότε δεν υπήρχε “σχέδιο” εναντίον της Εκκλησίας και τα γνωστά που λένε κατά καιρούς; Τα ίδια ισχύουν και για την υπόθεση του φυλακισμένου Αρχιμ. Ιάκωβου Γιοσάκη, ο οποίος έχει και κάτι αθωωτικές αποφάσεις στο ενεργητικό του.
4.Η υπόθεση Εφραίμ ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών και επιστολών στο διαδίκτυο και όπου αλλού. Έχουμε δηλαδή μια σφοδρή διαμαρτυρία απέναντι στην απόφαση της Δικαιοσύνης. Υπάρχει ανάλογο προηγούμενο; Πότε άλλοτε πολίτες τόλμησαν να διαμαρτυρηθούν τόσο έντονα για μια δικαστική απόφαση; Και μάλιστα επικαλούνται και την ρωσική παρέμβαση, σα να είναι αυτή η επιβεβαίωση της στάσης τους! Μιλάνε για τη “θριαμβευτική πορεία” του Εφραίμ στη Ρωσία και για τη δόξα που είχε εκεί, ενώ εδώ... Το ερώτημα είναι αν ο θρίαμβος ήταν του Εφραίμ ή της Αγίας Ζώνης. Εκτός και αν Εφραίμ και Αγία Ζώνη ταυτίζονται. Αν είναι έτσι, να ξέρουμε να θεωρούμε πλέον ότι ο φύλακας ενός λειψάνου ή κειμηλίου αιώνων, δεν είναι απλώς φύλακας αλλά είναι ο ίδιος το ιερό σέβασμα. Και η τιμή προς αυτό αντανακλά ίσα στο πρόσωπο του φυλάσσοντος! Ήμαρτον Κύριε!
Και με την ευκαιρία, να εκφράσω για άλλη μια φορά την αντίθεσή μου στην ασύδοτη – πλέον – περιφορά λειψάνων ανά την οικουμένη, και μάλιστα χάριν προσωπικής καταξίωσης - και όχι μόνο- όπως συνέβη στην περίπτωση Εφραίμ.
5.Κάποιοι είπαν ότι η προφυλάκιση Εφραίμ συνδέεται με την επιθυμία κάποιων να “καταστρέψουν τις ελληνορωσικές σχέσεις”! Δηλαδή ο Ηγούμενος Εφραίμ είναι μέρος της διμερούς εξωτερικής πολιτικής; Οι σχέσεις Ελλάδος – Ρωσίας επηρεάζονται από τον Εφραίμ; Γιατί αν είναι έτσι, τότε μιλάμε για άλλου είδους “παιχνίδια” που παίζει ο Αγιορείτης Ηγούμενος.
Αυτά προς το παρόν. Η επικαιρότητα τρέχει, οπότε μπορεί να επανέλθουμε.
Π.Α.Α.
aixmi.gr
Related Posts with Thumbnails