Θεόδωρος Γ. Γιαννόπουλος, Πόθεν και πότε οι Έλληνες; σειρά Νέες Προσεγγίσεις στον Αρχαίο Κόσμο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2012, 664 σελ.
«Πότε ξεκινά ο ελληνικός πολιτισμός; Πώς μπορούμε να ορίσουμε μεθοδολογικά την αφετηρία του και να την εντοπίσουμε στον χρόνο; Σε ποιους χρόνους και σε ποιες διαδικασίες μπορεί να αναχθεί η προέλευση του ελληνισμού των ιστορικών χρόνων; Το κυριότερο: πού μπορούμε να βρούμε, ως μέσοι Έλληνες αναγνώστες, υπεύθυνες απαντήσεις σε ερωτήματα τόσο σημαντικά και ευαίσθητα, μακριά από επικίνδυνες υπεραπλουστεύσεις και ακραίες ιδεοληψίες, από μυθομανείς «ερευνητές» χονδροειδούς ερασιτεχνισμού ή ενίοτε και αμφίβολης ψυχοπνευματικής ισορροπίας; Το βιβλίο αποτελεί ένα επιστημονικό όσο και συγγραφικό εγχείρημα. Λειτουργεί καταρχάς ως ένα συστηματικό και προσιτό εγχειρίδιο της μακροχρόνιας, διεθνούς επιστημονικής διερεύνησης των απαρχών του ελληνικού πολιτισμού. Στο πλαίσιο αυτό επικαιροποιεί δραστικά τις γνώσεις του ευρύτερου ενδιαφερόμενου κοινού στην Ελλάδα με δεδομένη την αληθινή κοσμογονία που τα τελευταία 25 περίπου χρόνια έχει συντελεστεί σε διεθνές επίπεδο τόσο στην μελέτη της προέλευσης των γλωσσών όσο και στην σχέση μεταξύ της αρχαιολογίας, της γλωσσολογίας, αλλά και άλλων εμπλεκομένων επιστημών. Οι πολλές και διαφορετικές θεωρίες που έχουν διατυπωθεί στην διεθνή επιστημονική κοινότητα περί της «ελεύσεως των Ελλήνων» ταξινομούνται κατά χρονικά παράθυρα, παρουσιάζονται αναλυτικά και σχολιάζονται κατά τον πλέον διεξοδικό, αλλά και εύληπτο τρόπο. Μέσα από ένα βασικό φροντιστήριο της προϊστορίας του Αιγαίου, αλλά και ενός ευρύτερου γεωγραφικού χώρου γίνεται κατανοητή η σύνθετη ιστορία της έρευνας του προβλήματος, καθώς και το υπόβαθρο των νέων, ανατρεπτικών πορισμάτων, στα οποία αυτή καταλήγει. Στις σελίδες του βιβλίου ο ομηρικός Οδυσσέας, η «Κάθοδος» των Δωριέων, οι μυστηριώδεις Πελασγοί, οι γραμμικές γραφές και τα πολυάριθμα μνημεία της προϊστορίας του Αιγαίου είναι μερικά μόνον από τα κομμάτια ενός μεγάλου και πολύπλοκου παζλ, το οποίο αποκαλύπτεται σιγά σιγά δίνοντας νέες, υπεύθυνες και αναπάντεχες απαντήσεις σε μια σειρά από σύνθετες, αλλά και συναρπαστικές ερωτήσεις. Απομένει να καταδειχθεί κατά πόσον μια διαφαινόμενη, ριζική μεταβολή της αντίληψης για το παρελθόν μπορεί να οδηγήσει και στην αλλαγή διαφόρων εδραιωμένων κατευθύνσεων που αφορούν το παρόν και το μέλλον όχι μόνον της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης».
«Πότε ξεκινά ο ελληνικός πολιτισμός; Πώς μπορούμε να ορίσουμε μεθοδολογικά την αφετηρία του και να την εντοπίσουμε στον χρόνο; Σε ποιους χρόνους και σε ποιες διαδικασίες μπορεί να αναχθεί η προέλευση του ελληνισμού των ιστορικών χρόνων; Το κυριότερο: πού μπορούμε να βρούμε, ως μέσοι Έλληνες αναγνώστες, υπεύθυνες απαντήσεις σε ερωτήματα τόσο σημαντικά και ευαίσθητα, μακριά από επικίνδυνες υπεραπλουστεύσεις και ακραίες ιδεοληψίες, από μυθομανείς «ερευνητές» χονδροειδούς ερασιτεχνισμού ή ενίοτε και αμφίβολης ψυχοπνευματικής ισορροπίας; Το βιβλίο αποτελεί ένα επιστημονικό όσο και συγγραφικό εγχείρημα. Λειτουργεί καταρχάς ως ένα συστηματικό και προσιτό εγχειρίδιο της μακροχρόνιας, διεθνούς επιστημονικής διερεύνησης των απαρχών του ελληνικού πολιτισμού. Στο πλαίσιο αυτό επικαιροποιεί δραστικά τις γνώσεις του ευρύτερου ενδιαφερόμενου κοινού στην Ελλάδα με δεδομένη την αληθινή κοσμογονία που τα τελευταία 25 περίπου χρόνια έχει συντελεστεί σε διεθνές επίπεδο τόσο στην μελέτη της προέλευσης των γλωσσών όσο και στην σχέση μεταξύ της αρχαιολογίας, της γλωσσολογίας, αλλά και άλλων εμπλεκομένων επιστημών. Οι πολλές και διαφορετικές θεωρίες που έχουν διατυπωθεί στην διεθνή επιστημονική κοινότητα περί της «ελεύσεως των Ελλήνων» ταξινομούνται κατά χρονικά παράθυρα, παρουσιάζονται αναλυτικά και σχολιάζονται κατά τον πλέον διεξοδικό, αλλά και εύληπτο τρόπο. Μέσα από ένα βασικό φροντιστήριο της προϊστορίας του Αιγαίου, αλλά και ενός ευρύτερου γεωγραφικού χώρου γίνεται κατανοητή η σύνθετη ιστορία της έρευνας του προβλήματος, καθώς και το υπόβαθρο των νέων, ανατρεπτικών πορισμάτων, στα οποία αυτή καταλήγει. Στις σελίδες του βιβλίου ο ομηρικός Οδυσσέας, η «Κάθοδος» των Δωριέων, οι μυστηριώδεις Πελασγοί, οι γραμμικές γραφές και τα πολυάριθμα μνημεία της προϊστορίας του Αιγαίου είναι μερικά μόνον από τα κομμάτια ενός μεγάλου και πολύπλοκου παζλ, το οποίο αποκαλύπτεται σιγά σιγά δίνοντας νέες, υπεύθυνες και αναπάντεχες απαντήσεις σε μια σειρά από σύνθετες, αλλά και συναρπαστικές ερωτήσεις. Απομένει να καταδειχθεί κατά πόσον μια διαφαινόμενη, ριζική μεταβολή της αντίληψης για το παρελθόν μπορεί να οδηγήσει και στην αλλαγή διαφόρων εδραιωμένων κατευθύνσεων που αφορούν το παρόν και το μέλλον όχι μόνον της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης».
Αυτό είναι το κείμενο του οπισθόφυλλου στο άρτι εκδοθέν από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης βιβλίο με τίτλο «Πόθεν και πότε οι Έλληνες;». Οι υπεύθυνες απαντήσεις της επιστήμης και η παρούσα κατάσταση της έρευνας για την πρώτη αρχή του ελληνικού πολιτισμού. Συγγραφέας του ο Θεόδωρος Γιαννόπουλος, Δρ. Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, ο οποίος με το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να παρουσιάσει στο ελληνικό κοινό την πρώτη εκτενή επιστημονική μονογραφία για την προέλευση του ελληνικού πολιτισμού.
Σε μια εποχή που τόσο η Ελλάδα όσο και η Ευρώπη διέρχονται από μια βαθιά κρίση, που σε σημαντικό βαθμό είναι και κρίση ταυτότητας, το εν λόγω βιβλίο μάς ταξιδεύει στις προϊστορικές απαρχές του ελληνικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Μέσα από την συναρπαστική ιστορία της έρευνας του ινδοευρωπαϊκού προβλήματος και στο πλαίσιο μιας γλαφυρής και εύληπτης αφήγησης, ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει την σοβαρή και υπεύθυνη, διεθνή επιστημονική διερεύνηση του προβλήματος της «ελεύσεως των Ελλήνων».
Μια μεγάλη επιστημονική αναζήτηση, η οποία οδήγησε από την βιβλική χρονολόγηση των πολιτισμών και των γλωσσών, όπως αυτή αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του δυτικού Χριστιανισμού ως τον ύστερο 19ο αιώνα, στις πιο σύγχρονες ανακαλύψεις της αρχαιολογίας και της πληθυσμιακής γενετικής. Την ίδια στιγμή, καθώς στο βιβλίο εξετάζονται αρκετά «ευαίσθητα» ζητήματα (όπως είναι π.χ. η σχέση έθνους και γλώσσας, έθνους και «φυλής», πολιτιστικής και «φυλετικής» [ή γενετικής] συνέχειας/ασυνέχειας), διάφορες δημοφιλείς υπεραπλουστεύσεις, παρανοήσεις ή εκούσιες διαστρεβλώσεις των υπό συζήτησιν φαινομένων, που τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται στην Ελλάδα σε ένα πλήθος παραεπιστημονικών συγγραφών, ανασκευάζονται μέσω της αντιπαραβολής τους με την υπεύθυνη επιστημονική μεθοδολογία. Μέσω του δοκιμιακού αυτού σκέλους του βιβλίου επιχειρείται μια δυναμική παρέμβαση στην συχνά προβληματική αντίληψη της ιστορικής και αρχαιολογικής έρευνας στην Ελλάδα, καθώς και στην πάντα επίκαιρη τάση κακοποίησής της.
Σε μια εποχή που τόσο η Ελλάδα όσο και η Ευρώπη διέρχονται από μια βαθιά κρίση, που σε σημαντικό βαθμό είναι και κρίση ταυτότητας, το εν λόγω βιβλίο μάς ταξιδεύει στις προϊστορικές απαρχές του ελληνικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Μέσα από την συναρπαστική ιστορία της έρευνας του ινδοευρωπαϊκού προβλήματος και στο πλαίσιο μιας γλαφυρής και εύληπτης αφήγησης, ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει την σοβαρή και υπεύθυνη, διεθνή επιστημονική διερεύνηση του προβλήματος της «ελεύσεως των Ελλήνων».
Μια μεγάλη επιστημονική αναζήτηση, η οποία οδήγησε από την βιβλική χρονολόγηση των πολιτισμών και των γλωσσών, όπως αυτή αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του δυτικού Χριστιανισμού ως τον ύστερο 19ο αιώνα, στις πιο σύγχρονες ανακαλύψεις της αρχαιολογίας και της πληθυσμιακής γενετικής. Την ίδια στιγμή, καθώς στο βιβλίο εξετάζονται αρκετά «ευαίσθητα» ζητήματα (όπως είναι π.χ. η σχέση έθνους και γλώσσας, έθνους και «φυλής», πολιτιστικής και «φυλετικής» [ή γενετικής] συνέχειας/ασυνέχειας), διάφορες δημοφιλείς υπεραπλουστεύσεις, παρανοήσεις ή εκούσιες διαστρεβλώσεις των υπό συζήτησιν φαινομένων, που τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται στην Ελλάδα σε ένα πλήθος παραεπιστημονικών συγγραφών, ανασκευάζονται μέσω της αντιπαραβολής τους με την υπεύθυνη επιστημονική μεθοδολογία. Μέσω του δοκιμιακού αυτού σκέλους του βιβλίου επιχειρείται μια δυναμική παρέμβαση στην συχνά προβληματική αντίληψη της ιστορικής και αρχαιολογικής έρευνας στην Ελλάδα, καθώς και στην πάντα επίκαιρη τάση κακοποίησής της.
Η χαρά μου είναι μεγάλη διότι η Ιδιωτική Οδός παρουσιάζει άμα τη κυκλοφορία του το σπουδαίο αυτό πόνημα του λαμπρού νέου επιστήμονα – κυριολεκτώ – Θεόδωρου Γιαννόπουλου. Με την ανάρτηση αυτή μόλις αρχίζουμε την ενασχόλησή μας με το εν λόγω βιβλίο. Λόγω της εξαιρετικής σπουδαιότητάς του και της επικαιρότητας που θέλει διάφορους «ελληναράδες» να λένε και να γράφουν ό,τι φτάσει, κατά το κοινώς λεγόμενον, θα ασχοληθούμε εκτενώς και πάλι με τη μελέτη αυτή. Πάντως είναι σημαντικό ότι το βιβλίο αυτό εκδίδεται στη σειρά Νέες προσεγγίσεις στον Αρχαίο κόσμο των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, την οποία διευθύνει ο Άγγελος Χανιώτης, Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Institute for Advanced Study του Princeton.
Επειδή γνωρίζω προσωπικά τον συγγραφέα και τους εκλεκτούς φίλους γονείς του, αγαπημένους, άλλωστε, της Ιδιωτικής Οδού, τον έγκριτο νομικό και συγγραφέα κ. Γεώργιο Θ. Γιαννόπουλο και την αρχιτέκτονα – πολεοδόμο κ. Χαρά Παπαδάτου, χαίρω διπλά γι’ αυτή την σπουδαία έκδοση, η οποία προμηνύει μια ανάλογη ακαδημαϊκή καριέρα για τον Θεόδωρο Γιαννόπουλο, που την αξίζει και του την εύχομαι ολόψυχα.
Π.Α.Α.
Μπορείτε να διαβάσετε την εισαγωγή και το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου πατώντας εδώ.Η έκδοση συνοδεύεται από εκτενή περίληψη στα αγγλικά.
2 σχόλια:
Συγχαρητήρια στον δρ. Θεόδωρο για την έκδοση του σπουδαίου αυτού πονήματος! Επιστημονικές μελέτες σαν αυτή είναι ο,τι μπορεί να θεμελιώσει μια αναγέννηση στην σύγχρονη Ελλάδα.
Ρ.
Δημοσίευση σχολίου