ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ - ΝΙΚΟΥ ΓΚΑΤΣΟΥ: Τι να μου κάμει η σταλαγματιά που λάμπει στο μέτωπό σου;

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Η Αμοργός, έργο 46 (1970 - 1987) του Μάνου Χατζιδάκι, είναι μια καντάτα βασισμένη στο ομώνυμο ποίημα του Νίκου Γκάτσου, για μια γυναικεία φωνή, δυο ανδρικές, μικτή χορωδία και συμφωνική ορχήστρα. 

H μουσική σχέση του Μάνου Xατζιδάκι μ' αυτό το μοναδικό ποίημα του Γκάτσου δεν θα μπορούσε να ερμηνευθεί παρά μόνο μέσω της σχέσης του με τον Nίκο Γκάτσο, σχέσης πολυετούς, βαθιάς, σχέσης ζωής. Όταν πρωτογνωρίστηκαν, ο Χατζιδάκις ήταν δεκαεπτά ετών και ο Γκάτσος εικοσιοκτώ. 

Παρά το γεγονός ότι ο Χατζιδάκις απέφυγε, από πεποίθηση, - με λίγες εξαιρέσεις - τη μελοποίηση ποιητικών έργων, ασχολήθηκε με την Αμοργό, την οποία θεωρούσε "ένα ελληνικό ποίημα, με χρήση κάποιων υπερρεαλιστικών στοιχείων, τα οποία όμως υπάρχουν στην ίδια την ελληνική παράδοση. Γι αυτό και ο Γκάτσος δεν δυσκολεύτηκε να τα μεταφέρει στο νεοελληνικό τραγούδι, δίνοντας μια καινούργια αίσθηση, αλλά στην ουσία επαναφέροντας τα διαχρονικά στοιχεία που περιείχε η ελληνική παράδοση". 

Θυμάμαι, αίφνης, ότι μετά από μια συναυλία της Ορχήστρας των Χρωμάτων στο "Παλλάς", εκεί γύρω στο 1990, τον πλησίασε μια ομάδα νέων με αληθινές ανησυχίες. Κι εκείνος τους συνέστησε πρωτίστως την Αμοργό του Γκάτσου. 

Παρά την μακρόχρονη σχέση του με το ποίημα και τις επανειλημμένες εξαγγελίες ολοκλήρωσης του, στην πράξη ο Χατζιδάκις αφιερώθηκε αποκλειστικά στη σύνθεσή του σε δύο συγκεκριμένες χρονικές περιόδους: Στη Ν. Υόρκη, εκεί γύρω στο 1970-72 και αργότερα, μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα 1986-87. 

Από την πρώτη περίοδο της Ν. Υόρκης, έχουμε - ευτυχώς! - μια συγκλονιστική ηχογράφηση, από εκείνες τις ιδιωτικές, στο σπίτι του Χατζιδάκι. 
Στίχοι από την Αμοργό του Νίκου Γκάτσου, που τραγουδάει η μαγική Φλέρυ Νταντωνάκη. Ιέρεια με όλη τη σημασία της λέξης. Ιέρεια του τραγουδιού, του Μάνου Χατζιδάκι και της ίδιας της τής ζωής. Τη σκέφτομαι πάντα με αγάπη κι ευγνωμοσύνη για τους πολύτιμους μαργαρίτες που μας άφησε.

Τι να μου κάμει η σταλαγματιά που λάμπει στο μέτωπό σου;
Το ξέρω πάνω στα χείλια σου έγραψε ο κεραυνός τ' όνομά του,
το ξέρω μέσα στα μάτια σου έχτισε ένας αϊτός τη φωλιά του.

Μα εδώ στην όχτη την υγρή μόνο ένας δρόμος υπάρχει
μόνο ένας δρόμος απατηλός και πρέπει να τον περάσεις,
πρέπει στο αίμα να βουτηχτείς πριν ο καιρός σε προφτάσει.

Και να διαβείς αντίπερα να ξαναβρείς τους συντρόφους σου,
άνθη πουλιά ελάφια.
Να βρεις μιαν άλλη θάλασσα μιαν άλλη απαλοσύνη.

Όμως το τραγούδι αυτό υπάρχει ηχογραφημένο και με τη φωνή του Μάνου Χατζιδάκι (ιδιωτική ηχογράφηση, 1972). Μια τρυφερή ερμηνεία του συνθέτη. 

Και τέλος, μια σπουδαία ακόμα ερμηνεία από την Μαρία Φαραντούρη, η οποία το τραγούδησε και στον δίσκο "Αμοργός" που εκδόθηκε μετά τον θάνατο του Μ. Χατζιδάκι, σε επιμέλεια Νίκου Κυπουργού.