Σήμερα, 2 Σεπτεμβρίου 2024, τρία χρόνια μετά την αναχώρηση του Μέγα Μίκη, θυμόμαστε έντονα τον ποιητή Θεοδωράκη. Έτσι κι αλλιώς έφτιαξε με τη ζωή του ολάκερη την δική του Μουσική Ποιητική. Με λογισμό και μ' όνειρο! Άλλωστε ο ίδιος, με το ψευδώνυμο Ντίνος Μάης, εξέδωσε την πρώτη ποιητική του συλλογή στην Τρίπολη το 1939, με τον τίτλο ΣΙΑΟ. Σε ηλικία μόλις δεκατεσσάρων ετών!
Τα επιλεγόμενα του μικρού βιβλίου έγραψε ο Φοίβος Γενάρης, ψευδώνυμο του συμμαθητή και φίλου του Θεοδωράκη, Γρηγόρη Κωνσταντινόπουλου. Ήταν η ίδια εποχή που ο έφηβος Μίκης μελοποιούσε τους έλληνες ποιητές του καιρού του. Αυτό που σήμερα λέμε "Τα παιδικά τραγούδια" του Μίκη Θεοδωράκη.
Η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου είναι γνωστό πως έχει ασχοληθεί και με την επιμέλεια εκδόσεων. Πρωτίστως του μεγάλου μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, του οποίου άλλωστε και το έργο διαχειρίζεται ως πνευματική κληρονόμος. Έχει, όμως, επιμεληθεί και άλλες, σημαντικές εκδόσεις.
Η Ιουλίτα Ηλιοπούλου αναμφισβήτητα διαθέτει πρώτα – πρώτα οξυμένο γλωσσικό αισθητήριο, κι αυτό είναι ο μεγάλος οδηγός στην επιμέλεια των κειμένων. Κι ακόμα, από την ευρύτατη απήχηση των εκδόσεων που έχει επιμεληθεί, κυρίως του Ελύτη, φαίνεται πως πετυχαίνει να κινητοποιήσει όλους τους συντελεστές μιας έκδοσης, από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο, ώστε να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό.
Πριν 24 χρόνια επιμελήθηκε μία ανθολογία των ποιημάτων του Μίκη Θεοδωράκη, η οποία εκδόθηκε από τις εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη (Αθήνα 2000).
Από τις εκδόσεις Ιανός έχουμε την επανέκδοση (2019) της Θεοδωρακικής αυτής ποιητικής ανθολογίας, που καλύπτει μια ολόκληρη πεντηκονταετία.
Ο τίτλος του βιβλίου είναι στίχος από ποίημα του Θεοδωράκη: «Να μαγευτώ και να μεθύσω/ τις σιωπηλές ακούγοντας φωνές των ουρανών». Το έργο του εξώφυλλου είναι της Έφης Ξένου. Τα χειρόγραφα και τα σχέδια που περιλαμβάνονται στην έκδοση προέρχονται από το Αρχείο Μίκη Θεοδωράκη, το οποίο βρίσκεται στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής».
Στην εξαιρετική εισαγωγή της η Ιουλίτα Ηλιοπούλου, με τίτλο «Με μελωδίες από σιωπή», προτάσσει ως μότο τη δήλωση του Θεοδωράκη: «Δεν είμαι ποιητής, όμως όταν οι στίχοι άρχισαν να σφυροκοπούν το μυαλό μου, ένιωσα πόσο οι λέξεις μπορεί να ντυθούν στο αίμα, πόσο μπορούν να με λυτρώσουν…».
Η Ιουλίτα Ηλιοπούλου αμέσως μας τοποθετεί τον μέγα Μίκη: «Δημόσιος ο ίδιος ως σύμβολο, ως κοινός τόπος αναφοράς, ως κομβικό σημείο που πάνω του τέμνονται οι πολλοί δρόμοι της σύγχρονης ιστορίας, της τέχνης, της ανθρώπινης περιπέτειας, καταφέρνει ωστόσο να παραμένει ο μοναχικός ιδιώτης ενός γλαυκού ουρανού που με την αυθορμησία παιδιού ονομάζει τα πράγματα κι αυτά τον ακολουθούν στο παιχνίδι τής κάθε λεπτού δημιουργίας».
Η Ιουλίτα Ηλιοπούλου στην εισαγωγή της σημειώνει μεταξύ άλλων:
"Ο Θεοδωράκης ξέρει ν' ανασύρει απ' την κάθε στιγμή έναν χρόνο απόλυτο, όλο δικό του, κι ας τον κλέβουν οι εκάστοτε εξουσίες, κι ας τον τεμαχίζει η γύρω πραγματικότητα, αυτός μπορεί να τον αποκαθιστά αυτούσιο μέσα στον νού του, να τον ακεραιώνει μέσα στο δυνατό κόκκινο χρώμα που έχουν τα γεράνια στη γλάστρα του.
…Στα ποιήματά του έρχεται ίσαμε την κόλλα του χαρτιού του, ανεπιτήδευτος, απλός, έχοντας προς στιγμήν λησμονήσει την οικείωσή του με την κορυφαία στιγμή αυτής της τέχνης. Έρχεται με την αμεσότητα σχεδόν λαϊκού ποιητή, που, κι ας πέρασαν αιώνες λόγου, θ' αρθρώσει την πρώτη λέξη τώρα. Τώρα θα μαγευτεί απ' το πολύ πράσινο που τον ξημέρωσε, τώρα θα μεθύσει απ' ένα «σ' αγαπώ». Προφέρει τις συλλαβές του με την εμπιστοσύνη ότι απευθύνεται πάντα κάπου, με τη σοβαρότητα του ακατάληπτου που κλείνουν και τα πιο φθαρμένα ακόμα νοήματα, με τον κίνδυνο της ανατροπής που φέρει η διάθεσή του, με την ασφάλεια της ειλικρίνειάς του".
Ας θυμηθούμε ότι τη σχέση Θεοδωράκη – Ηλιοπούλου, «στοιχειώνει» το «Μονόγραμμα» του Οδυσσέα Ελύτη, το οποίο απήγγειλαν από κοινού συγκινητικά σε μια ηχογράφηση με φόντο το Adagio του Μίκη Θεοδωράκη.
Κι ακόμα, σε ομιλία της στο Διεθνές Συνέδριο για τον Μίκη Θεοδωράκη, στα Χανιά το 2005 (με αφορμή τα 90χρονα του μεγάλου συνθέτη), η Ιουλίτα Ηλιοπούλου ξεκαθάρισε: «Αν η ποίηση δεν είναι περιοριστικά και μόνον η τέχνη του έναρθρου λόγου, αν η ποίηση είναι, όπως έγραφε ο Γιώργος Σαραντάρης, εκείνος ο εαυτός μας που δεν κοιμάται ποτέ, αν όπως υποστηρίζει ο Οδυσσέας Ελύτης αποτελεί το άλλο πρόσωπο της υπερηφάνειας, αν το ποίημα είναι παντού όπως επίμονα επαναλαμβάνει ο Γιώργος Σεφέρης, τότε η περίπτωση του Μίκη Θεοδωράκη θα μπορούσε στο σύνολό της να χαρακτηρισθεί ως γνήσια κι εξόχως ποιητική.»
Μας λέει, δηλαδή, η ποιήτρια ότι η όλη περίπτωση Θεοδωράκη είναι ποιητική!
Στην ίδια ομιλία της λέει, επίσης: «Κύμα είναι και ξεσπά ο Μίκης Θεοδωράκης πάνω σε μία συχνά υπνώτουσα πραγματικότητα, με την λυρική του ιδιοσυγκρασία, με το δυναμικό στοχασμό του, με την πολύτροπη και ρωμαλέα μουσική του, με το σύνολο της αυθεντικά ποιητικής παρουσίας του.»
Άρα, η ποιητική ανθολογία του Μίκη, που μας προτείνει η Ιουλίτα Ηλιοπούλου, δεν είναι απλώς ένα βιβλίο ή έστω μια ακόμη ποιητική ανθολογία ενός σπουδαίου ανθρώπου. Είναι μια στάση ζωής. Ποιητική και αντισυμβατική. Ικανή να μαγέψει και να μεθύσει…
Μεθύστε, λοιπόν, απ’ τ’ αθάνατο κρασί του Θεοδωράκη, με μελωδίες από σιωπή…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου