Ένα μικρό σχόλιο στον αφορισμό Σωτηρόπουλου

Του θεολόγου-φιλολόγου Κώστα Νούση

Είναι κατά την ταπεινή γνώμη του γράφοντος μάλλον μάταιο να ασχοληθεί κάποιος με το θέμα του αφορισμού του εν λόγω ανδρός, διότι η διάθεση μετανοίας φαίνεται σχεδόν ξεκάθαρα απούσα. Οπότε καλό είναι να ειπωθούν δυο λόγια με γενικότερο εκκλησιολογικό ενδιαφέρον και χωρίς να λείπει εν ταυτώ η μέριμνα και η προσευχή όλων μας για τη θεραπεία πάντων των εκκλησιαστικών τραυμάτων και εν προκειμένω την επάνοδο του πολιού θεολόγου στο Σώμα του Χριστού. 

Αν και ο γηραιός κήρυκας του Ευαγγελίου διατείνεται πως δεν τον απασχολεί ο αφορισμός του και τουναντίον του προσδίδει τιμή, «σκιρτήματα» χαράς και μεταθανατίους στεφάνους, το ύφος του, οι φράσεις του, με λίγα λόγια η όλη του ενασχόληση με το ζήτημα διαχρονικώς φαίνεται πως μόνο αδιάφορο δεν τον αφήνει, υποκρύπτουσα μια βαθύτερη ανησυχία για τη βαρύτητα μιας τοιαύτης συνοδικής αποφάνσεως και υποδηλώνουσα προφανώς την αλήθεια ή τις ικανές αλήθειες του περιεχομένου της. 

Ξεκινώντας από το τελευταίο σχετικό του κείμενο, παρατηρούμε την έντονα εμφατική υβριστική απαξίωση των υπογραφόντων τον αφορισμό του. Ένας «αρχιοικουμενιστής» πατριάρχης και ολίγα «επισκοπίδια» ήταν οι συντελεστές του εγκλήματος προς έναν ακάματο αυτοπροσδιοριζόμενο εργάτη του Ευαγγελίου, αντιαιρετικό ομολογητή της Ορθοδοξίας και «υπερασπιστή» (!) του Χριστού. Φράσεις του ιδίου ειλημμένες από το πρόσφατο, αλλά και παλαιότερα κείμενά του με πολύ «ζουμί». Μια περιφανέστατη αμετανοησία που εκδηλώνεται σε αμετροέπεια, εμπάθεια, εμμονή και εκδικητική αγανάκτηση. Ίσως και απογοήτευση από το γεγονός μιας διαφαινόμενης μη αναστρέψιμης κατάστασης. Μια ψυχαναγκαστική απώθηση κάθε πιθανότητας συμβιβασμού, εφόσον λοιδορούνται σκαιότατα και υπονομεύονται οι υποτιθέμενοι αντίδικοι. Μια οργανωσιακή παρωχημένη ομολογιακή νοοτροπία και αντίστοιχη σχέση με τον Χριστό. Ακόμα και η επιστολή του προ τετραετίας στην Ελλαδική Σύνοδο και τον νέο της τότε προκαθήμενο φαντάζει μάλλον ρητορική και αυτοδικαιωτική και ποσώς ταπεινή προσφυγή ειλικρινούς μετανοίας των όποιων προσωπικών σφαλμάτων και θεάρεστης αγωνίας αποκατάστασης της εκκλησιαστικής του κοινωνίας. 

Αυτό που δε βλέπουμε επίσης στα κείμενά του είναι η κατάθεση αποδεικτικών στοιχείων, αλλά μια συνθηματική παράθεση εντυπωσιακών και βαρύγδουπων φράσεων πάντοτε αυτοδικαιωτικών και χλευαστικά καθαιρετικών των αντιπάλων του. Ωστόσο, ακόμα και ένας που πιθανότατα αγνοεί παντελώς το όλο ζήτημα, σίγουρα δεν μπορεί να μην υποπτευθεί ότι κάτι εδώ δεν πάει καλά. Λέει ας πούμε: «η λεγομένη Μείζων και Υπερτελής Σύνοδος του Φαναρίου κατά τον Δεκέμβριο του 1993 επέβαλε σε μένα το επιτίμιο του αφορισμού, και μάλιστα χωρίς απαγγελία συγκεκριμένης κατηγορίας». Μα και ο πιο άσχετος και αδαής γνωρίζει πως δεν μπορεί να σταθεί επίσημος αφορισμός χωρίς κατηγορία συγκεκριμένη, εκτός κι αν παίζουμε με τις λέξεις και δε θεωρούμε το συγκεκριμένο ως τέτοιο, αλλά ως γενικό και αόριστο. Έπειτα, ζητά εξηγήσεις από την ελλαδική Ιεραρχία, ενώ ξέρουμε ότι συμμετείχε και εκείνη στην εν λόγω αφοριστική πράξη. Και τις ζητά παρακάμπτοντας τη Σύνοδο που την επέβαλε και ταυτόχρονα το κάνει απλώς ενημερωτικά, να του πουν δηλαδή αν έχει δίκιο ή άδικο! Αυτά, όμως, αρχίζουν να φαιδροποιούν ένα σοβαρότατο γεγονός, ως το προκείμενο που άπτεται της ίδιας της αιώνιας σωτηρίας. Επίσης, προσάπτει στον Αυστραλίας διάφορες κακοδοξίες, τις οποίες φυσικότατα ο Αρχιεπίσκοπος Στυλιανός απορρίπτει και με τη σειρά του τον εμφανίζει «έξαλλο συκοφάντη». Ποιον να πιστέψουμε; Ας μας ξαναπεί, λοιπόν, ο πολιός πιο τεκμηριωμένα και ακριβέστερα τι αιρετικό εισήγαγε ο Αυστραλίας και το ξανασυζητάμε. Το σίγουρο είναι πως, αν έχει πει ή γράψει τέτοιες «χοντράδες» ο Στυλιανός, δε θα έμενε το ζήτημα άθικτο από τα ανώτερα συλλογικά όργανα της Εκκλησίας και τον Προκαθήμενο του Φαναρίου. 

Εδώ, όμως, τίθεται εκ νέου και γενικότερα το ζήτημα της αίρεσης σήμερα. Η τάση να βαπτίζεται ο οιοσδήποτε και με το παραμικρό αιρετικός, οικουμενιστής και όλα τα συναφή δεν έχει τελειωμό, στερούμενη πλέον κάθε έννοιας σοβαρότητας και της λογικής της χριστιανικής αγάπης και διάκρισης. Ακόμα και να ισχύουν αυτά που του αποδίδει ο λαϊκός θεολόγος, μήπως άραγε προσεβλήθη σε τόσο σοβαρό βαθμό η δογματική της Εκκλησίας και επήλθε τοσούτος σκανδαλισμός στο ποίμνιο, που να αφήσει παντελώς «αναίσθητο» το Οικουμενικό Πατριαρχείο και να τη «χαρίσει» στον Στυλιανό μόνο και μόνο για λόγους προσωπικής φιλίας; Ας υποθέσουμε και πάλι ότι είναι έτσι τα πράγματα. Γιατί δεν πηγαίνει να συμφιλιωθεί με τον Πατριάρχη, να τα καταθέσει ξανά εγγράφως και επισήμως και, σε περίπτωση που τον αγνοήσουν, τότε να αποστασιοποιηθεί προσωπικά, να το δημοσιοποιήσει τελεσιδίκως και να αφήσει πάνω τους την ενοχή για την «αθώωση του αιρετικού»; Σε τελική ανάλυση, η αίρεση είναι θέμα ζωής και θανάτου και όχι κουίζ λέξεων, να πιάνεσαι από αυτές, να τις ερμηνεύεις κατά το δοκούν και να καθίστασαι γενικός τιμητής και ταραχοποιός μέσα στον εκκλησιαστικό χώρο, πράγματα, ως φαίνεται, όχι άγνωστα στον πολιό, ο οποίος ενσαρκώνει ακόμα το άκαιρο πλέον πνεύμα του καθαρεύοντος και ελεγκτικού καντιωτισμού. 

Οιαδήποτε, όμως, σχετική σύσταση φαίνεται πως εξοργίζει τον πολιό, ώστε να τη θεωρεί σχεδόν βλάσφημη και να τον οδηγεί σε μη χρήζουσες σχολίων ερμηνείες και εντολές: «σ' ἐπιστήμονα, ὁ ὁποῖος παρὰ τὴν ἐπιστημοσύνη του δὲν καταλάβαινε τί σημαίνει σύστασί του νὰ ζητήσω συγγνώμην ἀπὸ τὸν Πατριάρχη, εἶπα: γιὰ τὴ σύστασί σου νὰ ἐξομολογηθῇς σὲ αὐστηρὸ πνευματικὸ πατέρα, διότι αὐτὴ ἡ σύστασί σου εἶνε μεγάλη ἁμαρτία καὶ ἀσέβεια, εἶνε ἄρνησι Xριστοῦ». Το βέβαιο είναι πως δεν «πιάνει» ένας άδικος αφορισμός και νομοτελειακά επιστρέφει στην πηγή του και αγιοποιεί το θύμα αυτοδικαίως. Εάν, όμως, ήταν τόσο σίγουρος προς τούτο ο Σωτηρόπουλος, τότε θα έπρεπε να έχει πάνω του στοιχεία χάριτος - τουτέστιν ηρεμία, χαρά, ειρήνη, πραότητα, γλυκύτητα, βεβαιότητα και εσωτερική πληροφορία συνηγορούσα στη δική του αλήθεια – κάτι, ωστόσο, που δε συμφωνεί με την εν γένει αίσθηση που μας προκαλεί με την εξωτερίκευση μιας καταφανούς ενόχλησης και ταραχής, δηλωτικών προφανώς εσωτερικών διεργασιών και δεδομένων ακαταστασίας. 

Το πιο άσχημο στο όλο ζήτημα είναι η από όλες τις πλευρές επισήμανση και παραδοχή της εν τοις πράγμασι ακύρωσης του αφορισμού του από έτερους Επισκόπους – κυρίως εν Ελλάδι. Τα σοβαρότατα εκκλησιολογικά προβλήματα της απανταχού Ορθοδοξίας συνεχίζουν να υποσκάπτουν το κύρος και την αλήθειά της γενόμενα η κύρια μάστιγα της Εκκλησίας στα χρόνια που διανύουμε. Δεν πρέπει να κωφεύει το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε τέτοιες προκλήσεις από «ευσεβείς και αντιοικουμενιστές» Επισκόπους, οι οποίοι αναφύονται ωσεί μανιτάρια και αποδείχνονται αγνοούντες την υπακοή, την ταπείνωση και την ενότητα της αγάπης, προκρίνοντες τη λεκτική «ακρίβεια» και μαχητικότητα, τον οργανωσιακό ηθικισμό και τον κηρυγματικό δυτικότροπο ευσεβισμό, για τα οποία φαίνεται να υπερεκτιμούν και να θαυμάζουν τον γηραιό θεολόγο. 

Εν κατακλείδι ας σημειωθεί πως το περίεργο με τον άνδρα είναι η «στενή» σχέση του με τον γέροντα Πορφύριο, την οποία συχνά πυκνά επικαλείται προς ίδιον όφελος – γνωστό άθλημα πολλών στον εκκλησιαστικό χώρο – ενώ κατ’ ουσίαν πόρρω απέχει του ορθοδόξως διακριτικού και ησύχιου πνεύματος εκείνου. Ας το αναλογιστεί ολίγον, πριν συνεχίσει τον κατωφερή δρόμο που προ πολλού έχει επιλέξει, διότι πολλά οφέλη έχει λαμβάνειν, εάν φυσικά και εφόσον έχει τη σχετική διάθεση. Αυτό έτσι, σαν μια φιλική συμβουλή. 

Εννοείται, προσέτι, πως εδώ και ικανό χρονικό διάστημα παραμένουν «ανοιχτές» οι ερωτήσεις μας στον σεβασμιότατο Πειραιώς και εκκρεμούν οι σχετικές απαντήσεις. 

Κ.Ν. 

17-12-2012