ΛΕΥΚΟ: Η ΜΟΥΓΓΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΗΡΕΜΙΑΣ

 ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου 

" τὰ δὲ ἱμάτια αὐτοῦ ἐγένετο λευκὰ ὡς τὸ φῶς " (Ματθ. 17, 2) 

Μιὰ ποὺ τὰ χιόνια ἄρχισαν νὰ στολίζουν καὶ πάλι τὶς χῶρες μας μὲ τὴ λευκή τους χάρη, ἕνα ἀναφαίρετο ἀξεσουὰρ τῶν Χριστουγέννων, καλὸ εἶναι νὰ κάμει κανεὶς κάποιες σκέψεις πάνω στὸ χρῶμα ἐτοῦτο. 

Τὸ λευκὸ εἶναι ἕνα "μαξιλάρι" γιὰ τὴν ἐξαιρετικὰ ἀνήσυχη ἐποχή μας, διότι ἐγγυᾶται ἕνα καθησυχαστικὸ κενό, μιὰ ἀνάπαυλα μέσα στὸν κυκεῶνα τῶν εἰκόνων. Ἂς κυττάξουμε τὸ "ἐκκωφαντικὰ" πολύχρωμο παρὸν τῶν ΜΜΕ. 

Σχετικὰ ὑπάρχει ἡ μαύρη μαγεία καὶ ἡ λευκή, μαῦροι δαίμονες καὶ λευκοὶ ἄγγελοι, μαῦρα καὶ λευκὰ πρόβατα, λευκὲς καὶ ἀλοίμονο "μαῦρες ψυχές", ἀγγελόμουτρες καὶ "θεοσκέπαστες"! Ὁ P. Maximus λευχειμονεῖ ὅπως καὶ κάποιοι ὑψηλόβαθμοι ἅγιοι χαχόλοι. Λευκὴ σὺν τοῖς ἄλλοις, ἦταν ἡ τιάρα τοῦ Ὀσίριδος καὶ ἡ κορφὴ τοῦ πύργου τῆς Βαβέλ! 

Τὸ λευκὸ εἶναι ἡ ἀπαρχὴ "πάνω στὸ φῶς", τὸ μαῦρο –μεσαιωνικὰ βεβαρημένο– τὸ τέλος, κάτω ἀπὸ τὴ γῆ, εἰκόνα τῆς νέκρας –καίτοι ὑπάρχει καὶ ὁ "λευκὸς" θάνατος– καὶ τῆς διάκρισης ὅπως στὸν κλῆρο ἀλλὰ καὶ στὰ "ἐσώρουχα"!... καὶ ὄχι μόνο. Τὸ λευκὸ εἶναι τὸ χρῶμα τοῦ Nirvana τῆς "ἔλλειψης κάθε ἐπιθυμίας", τῆς ἐξαΰλωσης καὶ τῆς ἀνυπαρξίας, τοῦ ἰδεαλισμοῦ καὶ τῆς ἀναποφασιστικότητος, σύμβολο τοῦ φωτός, τῆς καθαριότητος, τῆς διαφανείας καὶ τῆς ὑγιεινῆς, τῆς ἀγνότητος καὶ παρθενίας, ἔστω κι’ ἂν τὸ "νυμφοφοροῦν" πολυποίκιλαι παρθέναι!... Εἶναι ψυχρὸ καὶ ὡς ἐκ τούτου ἀπροσπέλαστο, εὐαίσθητο, χωροδιευρυντικὸ –γι’ αὐτὸ καὶ τὸ ἀποφεύγουν, ὅπως ὁ ἐξ’ ἀπὸ δῶ τὸ θυμίαμα, τὰ πληθωρικὰ καὶ "γοητευτικὰ" τάνκς– καὶ χρωματοφιλικό. Φωτοαντανακλαστικό, διὸ καὶ δὲν αἰσθανόμεθα ἄνετοι στὸν ἀπόλυτα λευκὸ χῶρο –γι’ αὐτὸ καὶ τὸν "σπάνουμε" ἐπειδὴ μᾶς τυφλώνει καὶ κουράζει1, ἂν καὶ εὐχαρίστως χρησιμοποιεῖται σὲ ἐσωτερικοὺς καὶ ἐξωτερικοὺς τοίχους, ἰδία τῶν νοσοκομείων, τοῦ μπάνιου καὶ τῆς κουζίνας γιὰ τὴν ἄμεση ἐπέμβαση στὰ παράσιτα. Ἀντίθετα ἡ ἐπικάλυψη τῶν τοίχων μὲ κοκκινωπὸ μαόνι, διὰ λόγους δῆθεν "ἐπισημότητος" περισφίγγει τὸ μυοκάρδιο καὶ σμικρύνει τοὺς χώρους. Ἂς ὄψονται οἱ κεφαλὲς ποὺ τὰ κάνουν.

Τὸ χρῶμα αὐτὸ παρατηρεῖται στὴ φίνα ἀρχιτεκτονικὴ τῶν Ἰαπώνων. Ἐκεῖ βλέπει κανεὶς ἀφ’ ἑνὸς τὸν "κραυγαλέο" μὲ τὶς σύγχρονες χημικὲς οὐσίες κόσμο τῆς κατανάλωσης καὶ τὸ τελείως ἀντίθετο: Τὸ λευκό, τὸ καθαρό, τὸ συγυρισμένο, ἀπότοκο τῆς ἀρχιτεκτονικῆς τῆς αὐτοκρατορικῆς ἐπαύλεως Katsura, ὅπου ἐπικρατοῦν μικρὰ δωμάτια μὲ λευκοὺς τοίχους. Ἔτσι οἱ σύγχρονες κατοικίες, ἀποβαίνουν πόλοι περισυλλογῆς καὶ ἠρεμίας, κάτι ἀνάλογο πρὸς τοὺς χώρους περισυλλογῆς τῶν Zen2. 

Ἀλλὰ καὶ στὴ Δύση βρίσκουμε τὶς δύο κατευθύνσεις. Διαπρεπὴς δὲ ἐκπρόσωπος τῆς λευκοχρωματίας εἶναι ὁ πατέρας τοῦ Μινιμαλισμοῦ John Pawson, συγγραφεὺς τοῦ "A Visual Inventory".

 Ἕνεκα τούτου εἶναι φυσικὸ τὸ ὅτι Τσέχοι μοναχοὶ τὸν ἐπέλεξαν γιὰ τὴ μονή τους Novy Dvur στὴ Βοημία. Ἀκολούθησαν δὲ καὶ ἄλλα ἔργα του, ὅπως στὴ μονὴ τῆς Θεοτόκου τῆς Sept-Fons τῶν Κιστερκιανῶν στὴ Βουργουνδία, καὶ στὴν Pannonhalma τῆς Οὑγγαρίας, ὅπως καὶ τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγ. Μαυρικίου στὸ Augsburg. Συγχρόνως ὅμως γούσταρε ἡ κατεύθυνση αὐτὴ καὶ στὰ ὑποκαταστήματα τῆς μοδός, τὰ ὁποῖα βεβαίως ἐνδιαφέρονται γιὰ τὶς πωλήσεις τῶν προϊόντων τους, ἐφ’ ὅσον ὁ πελάτης ἀγοράζει καὶ μάλιστα περισσότερο σὲ ἄνετους χώρους. Ἔτσι τὸ λευκὸ κυριαρχεῖ σὲ μιὰ στρεσαρισμένη κοινωνία. Βέβαια τὴν πολυπόθητη ἠρεμία πρέπει νὰ βρεῖ ὁ καθείς μας, εἴτε στὸ κατάστημα, εἴτε στὸ ναό.

 Ἐδῶ τέλος ἂς σημειωθεῖ, ὅτι καὶ στὴ θρησκευτικὴ ἐξωτερικὴ ἀμφίεση τοῦ Χριστιανισμοῦ ἐκ λόγων ἱστορικῶν καὶ συμβολικῶν δεσπόζει τὸ μέλαν, χωρὶς νὰ λείπει καὶ τὸ λευκὸ3 ὅπως στοὺς Δομηνικανοὺς καὶ ἄλλα τάγματα, ἐσχάτως δὲ καὶ στοὺς Μωαμεθανούς. 

Γι’ αὐτὸ ἴσως θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ ρωτήσει: Ποῖον τὸ ὡραιότερον: Τὸ λευχειμονεῖν ἢ μελανοχιτωνεῖν ἐὰν οὐχὶ τὸ συναμφότερον; 

_______________________________ 

1- H. Frieling, Mensch und Farbe, Μόναχο4 1973, 132-135. 

2- L. Weissmüller, Wohltuende Leere, Publik-Forum ἀρ. 17 (2012) 77-79. 

3- Α. Παπᾶ, Ἡλιουπόλεως καὶ Θείρων, Τὸ χρῶμα τῶν ἀμφίων καὶ Συμεὼν ὁ Θεσσαλονίκης, Ἐπίσκεψις ἀρ. 550, 28 (1997) 10-20.

Οι φωτογραφίες που δημοσιεύουμε εδώ είναι του Wilson Bentley, ο οποίος είναι ο πρώτος άνθρωπος που απαθανάτισε χιονονιφάδες με το φωτογραφικό του φακό. Αγαπούσε το χιόνι από την παιδική του ηλικία, όταν ακόμη ζούσε σε μια φάρμα στο Vermont. Έτσι τελειοποίησε μια δική του τεχνική. Έπιανε τις χιονονιφάδες σ' ένα μαύρο ύφασμα και μετά τις φωτογράφιζε μέσα από το μικροσκόπιο στο οποίο είχε συνδέσει την κάμερα. Κατά τη διάρκεια της ζωής του τράβηξε εκατοντάδες λεπτομερείς φωτογραφίες από χιονονιφάδες. Κάθε μια άλλωστε είναι μοναδική. 

Δείτε περισσότερα εδώ.