Ο ΜΑΝΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΛΟΓΑΡΑ

Π.Α. Ανδριόπουλος

Η τελευταία φορά που είδα από κοντά τον Μάνο Ελευθερίου, θαρρώ πώς ήταν στον ΙΑΝΟ της Αθήνας, κατά την παρουσίαση του νέου βιβλίου του Κώστα Λογαρά "Τα πουλιά με το μαύρο κολάρο", την Τρίτη 27 Φεβρουαρίου 2018.

Θυμάμαι πως ο Μ. Ελευθερίου ήταν ενθουσιασμένος με το βιβλίο του Κ. Λογαρά, το οποίο θεωρούσε - εκτός των άλλων - ως υπόδειγμα οικονομίας, δηλαδή καμία λέξη περιττή, καμιά περισσευούμενη. 

Δεν πέρασαν παρά μόνο λίγοι μήνες και ο Κώστας Λογαράς κλήθηκε στη Σύρο για να παρουσιάσει τα "Πουλιά" του, αλλά και για να μιλήσει για τον αναχωρήσαντα γι' άλλες πολιτείες Συριανό ποιητή Μάνο Ελευθερίου. 

Έτσι, σε μια εκδήλωση τιμής και μνήμης για τον Μ. Ελευθερίου, που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 4 Αυγούστου 2018 στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Ερμούπολης στη Σύρο, ο Κώστας Λογαράς τίμησε με τον δικό του τρόπο τον ποιητή, συμμετέχοντας μαζί με τις κυρίες Λουκρητία Δούναβη, Νένα Μεντή και Μαρίζα Δαλεζίου σ' αυτή την ουσιαστική εκδήλωση. 

Τον τελευταίο καιρό ο Λογαράς είχε πλάι στο κρεβάτι του "Τα Ομοιοκατάληκτα" του Μάνου Ελευθερίου, όπως είχε δηλώσει ο ίδιος στην "Καθημερινή". Μια προσωπική επιλογή του Μ. Ελευθερίου από παλαιότερα και νέα, ανέκδοτα γραπτά του συνθεμένα με την τεχνική της παραδοσιακής ρίμας.
Θα περίμενε κανείς σ' αυτή την προσωπική ανθολογία να αναφερθεί ο Κ. Λογαράς. Όμως, όχι.
Στην ολιγόλεπτη εισήγηση του ο Κ. Λογαράς προσπάθησε να ανιχνεύσει τον ιδιαίτερο τρόπο, με τον οποίο ο Μάνος Ελευθερίου εμπνέεται από το νησί του και το ζωντανεύει στα γραπτά του. Μέσα από ένα (και μόνο) εμβληματικό τραγούδι του, «Στους μπαξέδες» - και μάλιστα στην ερμηνεία της Βίκυς Μοσχολιού - αφιερωμένο στη μνήμη του Βαμβακάρη, ο Κ. Λογαράς επιχείρησε να σκιαγραφήσει τα μονοπάτια που πάνω τους βαδίζει ένας αισθαντικός δημιουργός και να προσεγγίσει τις πηγές του.
Ο Λογαράς μίλησε βιωματικά και ποιητικά. Όπως ταίριαζε στον Μ. Ελευθερίου.
Και κατέκλεισε την ομιλία του ως εξής: 

"Στους ‘μπαξέδες’ του Ελευθερίου περιτρέχω χρόνια και χρόνια. Και κάθε φορά μοιάζει να ξαναγεννιέται απ’ την αρχή ένας κόσμος αισθημάτων με την ίδια έκπληξη, την αρχική. Σαν του παιδιού που αποκτά πρώτη φορά συνείδηση του κόσμου. Ή, με τη λαχτάρα την ίδια που φτάνω σε τούτο το νησί κάθε φορά σάμπως να είναι η πρώτη. 

Αν ταύτιζα, λέω, τον μοναχικό Μάνο Ελευθερίου με ένα κομμάτι του νησιού του, αυτό θα ήτανε σίγουρα το Βορεινό. 

Την Άνοιξη. Που πρασινίζουν οι πλαγιές κι ανάμεσά απ’ τους θάμνους και τα ξερολίθια, τα γκρίζα πάντα, περνούν τα αρχαία μονοπάτια. Και διασχίζοντας, Μάιο μήνα, αυτόν τον ορεινό όγκο του νησιού νιώθεις να βυθίζεσαι συνέχεια στο φως, να διεισδύεις στη μεγαλειώδη ερημιά τού τόπου ισορροπώντας ανάμεσα στον αχανή ορίζοντα σαν το πουλί, και στο βαθύ μπλέ της θάλασσας. Και φτάνοντας πια στον Σαν Μιχάλη έχεις την αίσθηση πως πέρασες μέσα από μια καθαρτήρια διαδρομή. Μπορεί και να ναι έτσι. Γιατί η Σύρος δεν είναι απλώς ένα τουριστικό νησί, αλλά μια εμπειρία της ψυχής. Προπαντός αυτό. Σαν το τραγούδι αυτό, του Μάνου: δεν είναι ένα τραγούδι μόνο, είναι μια μύηση σε μυστική διαδρομή."

Παραθέτουμε στη συνέχεια ολόκληρο το βίντεο της εκδήλωσης.