Η παρουσία του Πατριάρχη στην ενθρόνιση του Πάπα και οι «Διάλογοι»

Του Σωτήρη Μητραλέξη

Στην τελετή έναρξης του ιερατικού λειτουργήματος του Πάπα του ρωμαιοκαθολικισμού, Φραγκίσκου (και όχι «του Α΄», διότι μέχρι στιγμής… δεν υπάρχει δεύτερος), παρέστη για πρώτη φορά Οικουμενικός Πατριάρχης, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, κάτι που τονίσθηκε ιδιαιτέρως από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης και ιδία από τα ΜΜΕ του Βατικανού. 

Σημειώνουμε ότι, ενώ μεταδίδεται πως κάτι τέτοιο λαμβάνει χώρα «για πρώτη φορά μετά το μεγάλο Σχίσμα (1054)», δεν ανιχνεύεται άλλοτε στην ιστορία η παρουσία Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως στην ενθρόνιση Πάπα Ρώμης, ακόμα και την πρώτη χιλιετία όταν ο Πάπας ήταν πρώτος μεταξύ ίσων της αδιαίρετης Εκκλησίας και εγγυητής της Ορθοδοξίας της (όπως π.χ. στα χρόνια Μαξίμου του Ομολογητού, όπου ο αιρετικός αυτοκράτωρ της Νέας Ρώμης Κώνστας φυλάκισε και εξόρισε τον ορθόδοξο Πάπα Ρώμης Μαρτίνο Α΄ στην Κριμαία. Βέβαια, έκτοτε τα πράγματα… έχουν αλλάξει κάπως, με τον ρωμαιοκαθολικισμό να έχει αντιστρέψει τα πρόσημα σε σχεδόν κάθε πτυχή του εκκλησιαστικού βίου). 

Η αρχή της επαναπροσέγγισης Εκκλησίας και Βατικανού έγινε με την επίσκεψη του Πατριάρχου Αθηναγόρα στο Βατικανό και την άρση των αναθεμάτων, καθώς και με την επίσκεψη του Πάπα Ιωάννη Παύλου του Β΄ στην Αθήνα επί αρχιεπισκοπίας του κυρού Χριστοδούλου, ο οποίος μακαριστός Χριστόδουλος συνακολούθως επισκέφθηκε το Βατικανό το 2006 για να συναντήσει τον νεοεκλεγέντα Πάπα Βενέδικτο τον ΙΣΤ΄. Την ίδια χρονιά ο νεοεκλεγείς Πάπας επισκέφθηκε, για πρώτη φορά μετά το Σχίσμα, το Φανάρι. 

Η Α.Θ.Π. ο κ. Βαρθολομαίος μετέβη στη Ρώμη και συνοδεύθηκε στην τελετή ενθρόνισης σήμερα από τους μητροπολίτες Περγάμου Ιωάννη, Ιταλίας Γεννάδιο και Μπουένος Άιρες Ταράσιο (καθώς και, μεταξύ άλλων, του Θεοδώρου Αγγελοπούλου, μεγίστου ευεργέτη του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον οποίο έχει αποδοθεί ο τίτλος, το οφφίκιο του «Άρχοντος Μ. Λογοθέτου», δηλαδή του πρωθυπουργού του ‘βυζαντινού’ κράτους). Σημειώνουμε επίσης ότι στην τελετή έναρξης του ιερατικού λειτουργήματος του Πάπα, το Ευαγγέλιο αναγνώσθηκε στα ελληνικά του πρωτοτύπου αντί των συνήθων λατινικών. 

Με το άκουσμα αυτής της αναγγελίας, άλλοι χάρηκαν και άλλοι σκανδαλίσθηκαν. Κάποιοι θεωρούν πάντοτε οποιαδήποτε κίνηση εγγύτητας στους άλλους χριστιανούς ως «προδοτική» και σέρνουν τα εξ αμάξης στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, έως χυδαίων ύβρεων, πάντα κατά… ορθόδοξο τρόπο. Αξιολογούν ως σημαντικότερη την τάδε ή την δείνα αβροφροσύνη προς ετεροδόξους από το γεγονός ότι, επί παραδείγματι, η εκκλησιαστική κατάσταση στην Ελλάδα έχει τα μαύρα της τα χάλια. Εδώ πρέπει να διαχωρίσουμε όσους έλλογα διατυπώνουν συγκεκριμένες διαφωνίες επί τη βάσει συγκεκριμένης λογικής, και τυγχάνουν συζητήσιμοι, από όσους ασκούν μιαν αυτοδικαιωτική πατριαρχοφαγία, ανακηρύσσοντας εαυτούς ως τους μόνους κήρυκες της αληθείας, υπερκειμένους συνόδων, επισκόπων, πατριαρχών. Είναι οι νεομάρτυρες και νεο-ομολογητές του… πληκτρολογίου, που ουδόλως ερυθριούν να συγκρίνουν τους εαυτούς τους με κορυφαίες ανά την ιστορία μορφές της εκκλησιαστικής μαρτυρίας. Βασικό στοιχείο της αυτοδικαιωτικής εκστρατείας είναι η απόκρυψη σημαντικών, καίριων δεδομένων, ακόμη και από τους ίδιους τους τους εαυτούς (δηλαδή ξεχνούν επιλεκτικά): επί παραδείγματι, η συμμετοχή της ορθοδόξου εκκλησίας στους διαχριστιανικούς διαλόγους και την οικουμενική κίνηση έχει συναποφασισθεί από τους εκπροσώπους όλων των ορθοδόξων εκκλησιών σε πανορθόδοξες συνόδους. Κοινώς, σύμπασα η Ορθοδοξία διαλέγεται. Αυτό αποκρύβεται ώστε να παρουσιαστεί η εικόνα μιας παρεκκλίνουσας ατομικής περίπτωσης που πρέπει να συνετισθεί από τους σοφούς του πληκτρολογίου, «του Πατριαρχείου», «του Βαρθολομαίου», «του Περγάμου» και όποιου συνιστά κάθε φορά το «επόμενο πιάτο» στην ορθόδοξη ανθρωποφαγία. Ας ξεκαθαριστεί εδώ ότι δεν έχει σημειωθεί στους διαχριστιανικούς διαλόγους ούτε ψήγμα δογματικής υποχωρήσεως από πλευράς ορθοδόξων. 

Σωτήρης Μητραλέξης

(Προσφάτως ήρθε στην Αθήνα ο Σέρβος επίσκοπος Αθανάσιος Γιέφτιτς, μεγάλη μορφή της Ορθοδοξίας και μαθητής του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς, για μια βιβλιοπαρουσίαση στον «Παρνασσό». Τα λόγια του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς αξιοποιούνται συχνά από τους «αντι-οικουμενιστές». Κατά την διάρκεια της ομιλίας του, ο επίσκοπος Αθανάσιος τους… εξήγησε δυο-τρία πράγματα, με αποτέλεσμα κάποιοι από τους παρισταμένους «αγωνιστές εναντίον του οικουμενισμού» να πάθουν υπογλυκαιμικό σοκ, επιληπτική κρίση και τρία εγκεφαλικά εν σειρά.) 

Στην συγκεκριμένη περίπτωση της «ενθρόνισης» του Πάπα, δεν μιλάμε φυσικά για συμμετοχή του Πατριάρχου στην τελετή καθ’ εαυτήν, μα για παρακολούθηση «μαζί με τους άλλους θρησκευτικούς ηγέτες». Παρεμπιπτόντως, περί «θρησκευτικών ηγετών»: προφανώς και οι ορθόδοξοι, τα μέλη της Εκκλησίας, δηλαδή οι μετέχοντες στην ευχαριστιακή σύναξη -και όχι οι απλώς… ιδεολογικά (!) ορθόδοξοι-, δεν βλέπουμε τον εκάστοτε Πατριάρχη ή Αρχιεπίσκοπο ως «θρησκευτικό ηγέτη», δίπλα στους άλλους «θρησκευτικούς ηγέτες». Εξίσου προφανώς όμως, σε διεθνή συγκείμενα οι θύραθεν δεν μπορούν παρά να τον κατηγοριοποιήσουν στους «θρησκευτικούς ηγέτες», στην εκπροσώπηση αυτού του σκέλους της εκάστοτε κοινωνίας που είναι η «θρησκεία». Η εναλλακτική σε αυτήν την υποχρεωτική όσο και θεμελιώδη παρανόηση είναι η μη μετοχή σε οτιδήποτε διεθνές και οικουμενικό, η περίκλειση στους υπερηφάνους «κατόχους της αληθείας», η μαρτυρία των οποίων συνίσταται στο να κρατάνε μούτρα σε όλους τους υπολοίπους. Δυστυχώς, κάποιοι θα το επιθυμούσαν αυτό. Ευτυχώς, κάποιοι άλλοι όχι. 

Φυσικά, έχουν λάβει χώρα ανά τις δεκαετίες και κάποια περιστατικά, κάποιες αβλεψίες κυρίως μεμονωμένων μητροπολιτών, που όντως προξενούν την αντίδραση «τί έγινε ρε παιδιά, συνέβη η ένωση των εκκλησιών και δεν το πήρα χαμπάρι;». Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η διπλωματικότητα όντως υπερέβη τα εσκαμμένα. Σε καμμία περίπτωση όμως η παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη στην τελετή έναρξης του ιερατικού λειτουργήματος του Πάπα του ρωμαιοκαθολικισμού, «μαζί με τους άλλους θρησκευτικούς ηγέτες», δεν αποτελεί μία από αυτές τις περιπτώσεις. Ξεχνάμε το ποιά ήταν η κατάσταση στις σχέσεις της Εκκλησίας και των λοιπών χριστιανικών ομάδων πριν την έναρξη των διαλόγων, και κυρίως μεταξύ του ρωμαιοκαθολικισμού και των προτεσταντισμών: αναφερόμαστε σε μιαν ασύλληπτη εχθρότητα, ιδία σε λαϊκό επίπεδο και όχι μόνο μέσα στην ίδια χώρα, αλλά ακόμα και μέσα στην ίδια πόλη, η οποία σήμερα έχει εν πολλοίς αμβλυνθεί – και αυτό είναι κέρδος μέγα. 

Ακόμα και οι χείριστες όμως των εξαιρέσεων που συνιστούν οι απολύτως απορριπτέες αβλεψίες δεν είναι πρωτοφανείς και πρωτοφανέρωτες, τουναντίον: δεν τυγχάνουν ούτε καν παρωνυχίδες αν εξετάσει κανείς την ιστορία της ορθόδοξης εκκλησίας (η οποία μετρά και μιαν… «ένωση των εκκλησιών» το 1439!). Στις μετά την Άλωση εκατονταετίες σημειώθηκαν επαναλαμβανόμενα περιστατικά ακραίου ενδοχριστιανικού συγκρητισμού: ορθόδοξοι επίσκοποι καλούσαν… ιησουίτες ιεραποστόλους για να εξομολογήσουν τους ορθοδόξους πιστούς, κάτι το οποίο ήταν business as usual. Για να μην μιλήσουμε για τις εξωεκκλησιαστικές οργανώσεις «εσωτερικής ιεραποστολής» (Innere Mission) που εισήγαγαν κατά τον 20ό αιώνα αυτούσια κομμάτια της πρακτικής των ετεροδόξων (αλλά και των δογματικών τους διαφοροποιήσεων) στην ελλαδική εκκλησιαστική ζωή.  

Όσοι φοβούνται… αιφνίδια ένωση των εκκλησιών, κακώς φοβούνται: ο οικουμενικός διάλογος έχει καταλήξει εν πολλοίς, και φυσικώ τω τρόπω, paperwork εκκλησιαστικής διπλωματίας (αυτό όμως δεν σημαίνει πως πρέπει να σταματήσει) και το παγκόσμιο συνέδριο εκκλησιών κάτι σαν… ένωση συνδικάτων. Είναι σαφές ότι δεν οδεύουμε προς τα εκεί – οδεύουμε όμως σταδιακά προς μια καλύτερη κατανόηση του άλλου, όχι ως μιας «σατανικής καρικατούρας» του αλλά ως της πραγματικής του παρουσίας. 

Αν υπάρχει «πρόβλημα» και «προσβολή», αυτή εντοπίζεται στην παρουσία των «ουνιτών» επισκόπων: χριστιανών που τους επιτρέπεται να διατηρήσουν δόγματα και συνήθειες (όπως το έγγαμον των ιερέων) ασυμβίβαστα με τον ρωμαιοκαθολικισμό, φτάνει να αποδεχθούν τον Πάπα και να υποταχθούν σ’ αυτό, σε μια ένδειξη εκπληκτικού εκκλησιαστικοπολιτικού κυνισμού και επεκτατισμού του ρωμαιοκαθολικισμού. Η έλλειψη διάκρισης του «ταπεινού» νέου Πάπα να τους αποσύρει, παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχου της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, είναι αξιοσημείωτη και προβληματική. Μάλιστα, η συμπροσευχή του νέου Πάπα με ουνίτες επισκόπους έμπροσθεν του τάφου του αγίου Πέτρου δεν σχολιάσθηκε από τα ξένα ΜΜΕ ως grotesque, αλλά ως… «ένδειξη σεβασμού στους χριστιανούς της Ανατολής»! 

Α, και παρεμπιπτόντως, αναμένουμε την παρουσία του Πάπα Ρώμης στην επόμενη ενθρόνιση Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως – Νέας Ρώμης και Οικουμενικού Πατριάρχη, στον μικρό και ταπεινό ναό του Αγ. Γεωργίου, στα στενοσόκακα του Φαναρίου…

Σημείωση Ιδιωτικής Οδού:

Ευχαριστώ θερμά τον Σωτήρη Μητραλέξη για την αποστολή του άρθρου του και στο ιστολόγιό μας. Θα ήθελα μόνο να ξέρω ποιους έχει στο μυαλό του όταν γράφει: "Φυσικά, έχουν λάβει χώρα ανά τις δεκαετίες και κάποια περιστατικά, κάποιες αβλεψίες κυρίως μεμονωμένων μητροπολιτών, που όντως προξενούν την αντίδραση «τί έγινε ρε παιδιά, συνέβη η ένωση των εκκλησιών και δεν το πήρα χαμπάρι;». Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η διπλωματικότητα όντως υπερέβη τα εσκαμμένα". Κι ακόμα, όντως διπλωματικότητος ένεκεν έγινε ό,τι έγινε; Γιατί νομίζω ότι υπάρχουν και πολλές άλλες παράμετροι ειδικά για τους Χριστιανούς της Μέσης Ανατολής, για παράδειγμα. 

Η επισήμανσή μου είναι αυτή που αναφέρει στο άρθρο του. Το ζήτημα είναι διορθόδοξο. Στην Ελλάδα που δεν ...απειλείται δα από τον "οικουμενισμό" γίνεται πολύ φασαρία για πράγματα που δεν γίνονται εδώ. Και εδώ είναι το σημείο αιχμής. Ποιοι αναλαμβάνουν εργολαβικά "την μέριμναν πασών των Εκκλησιών;"

Π.Α.Α.