Οἱ καιροὶ γὰρ οὐ, οὐ, οὐ μενετοί!

Το δέντρο με τα φανάρια. Γλυπτό του Pierre Vivant στο Λονδίνο

ΤΟ ΦΑΝΑΡΙ 
ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου 

"Φῶς Χριστοῦ φαίνει πᾶσι" 

Ρέκτης φίλος σ’ ἕνα γεῦμα ἐργασίας, ἐκεῖ ποὺ πέσαμε μὲ βουλιμία –ὅπως οἱ Ἁγιορεῖτες μετὰ τὴ νηστεία– πάνω στὴν ἰδιαίτερη λιχουδιὰ τοῦ φαναρίου (πεσκαντρίτσα), μὲ προκάλεσε μὲ τὸ λογοπαίγνιο: φανάρι – φανός, τὸ ἕνα φυσικὸ καὶ θεῖο τὸ ἄλλο τεχνητὸ καὶ ἀνθρώπινο, τὸ ἕνα μικρὸ τὸ ἄλλο μεγάλο, τὸ ἕνα ζωντανὸ τὸ ἄλλο "νεκρό". 

Ἂς δοῦμε λοιπὸν τώρα τί ἐστιν φανάρι καὶ τί φανός: Τὸ φανάρι ἢ βατραχόψαρο εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ ἄσχημα ψάρια, τερατόμορφο σὰν τὸν βάτο μὲ τεράστια γκλάβα, παράξενη φάτσα, στόμα πλατύ, σπηλαιῶδες καὶ βαθὺ λαρύγγι, δόντια μυτερά, στομάχι ἐπεκτάσιμο, σῶμα ἀγκαθωτὸ χωρὶς λέπια, μὲ θωρακικὰ πτερύγια, ποὺ ζεῖ στὸ βυθὸ τῆς θαλάσσης καὶ τρέφεται μὲ ψάρια. Ἀνήκει στὸ γένος τῶν λοφιοφόρων (Lophius piscatorius), καὶ ζεῖ στὸν Ἀτλαντικό, τὴ Μεσόγειο καὶ τὴ Μαύρη Θάλασσα. Εἶναι ψάρι ἁρπακτικό, σὰν τὰ πιράνχας, ἐξαιρετικὰ ἐμπορικὸ καὶ ἀκριβό. 

Τὸ ὄνομά του προέρχεται ἀπὸ τὸ pescator καὶ pescatrice (ψαροῦ), Γερμανιστὶ δὲ χαρακτηριστικὰ ἀποκαλεῖται Seeteufel (διαβολόψαρο). Τὸ ραχιαῖο του φτερὸ ἔχει μία μακρυὰ ἀκτῖνα σὰν νηματοειδὲς λοφίο, ποὺ καταλήγει σὲ σαρκώδη ἀπόληξη, ἡ ὁποία παίζει τὸ ρόλο τοῦ δολώματος, ὅπως τὰ δημοσιογραφικὰ τοιαῦτα! Κρύβεται στὴ λάσπη τοῦ βυθοῦ καὶ τεντώνει τὴν ἀκτῖνα σὰν τὸν ψαρὰ μὲ τὸ καλάμι. Στὴν Πόλη καλεῖται Fener balığı (φαναρόψαρο) ἐπειδὴ τὸ γρομπαλάκι τῆς κεραίας του μοιάζει μὲ φανάρι ποὺ φωτίζεται καὶ προσελκύει τὴ λεία του. Τί περίεργο: νὰ φωτοβολεῖ καὶ νὰ καταβροχθίζει, νὰ εἶναι δύσμορφο καὶ ἐν τούτοις "ἑλκυστικό"! 

Εἶναι ἄριστη τροφὴ γιὰ τὰ μωρὰ καὶ ὄχι μόνον, νοστιμότατο στὴν "οὐρά" του μὲ λευκὴ καὶ κρουστὴ σάρκα, καὶ "γκαστρονομεῖται" μὲ μπαχαρικὰ στὴν κατσαρόλα ἢ στὸ φοῦρνο. 

Καὶ τώρα ἂς δοῦμε τὸ φανάρι "ἐν ἑτέρᾳ μορφῇ". Τὸν φανὸ μὲ τὰ ποικῖλα του εἴδη, σχήματα καὶ μεγέθη: τὸ νοσταλγικὸ γκαζοφάναρο, τῶν αὐτοκινήτων, τὰ "κόκκινα" τῆς Irma la douce, τῶν λιμανιῶν τ.ἔ. τῶν λεβεντόκορμων φάρων ποὖναι εἰδικὲς κατασκευές, οἱ ὁποῖες οἰκοδομοῦνται σὲ καίρια σημεῖα τῶν ἠπειρωτικῶν ἢ νησιωτικῶν ἀκτῶν, βραχονησίδων, ἀεροδρομίων (ἀεροφάροι) κ.ἄ. Ἔχουν ποικίλη ἀρχιτεκτονικὴ ὄψη καὶ χρώματα, εἶναι ἐπανδρωμένοι ἢ αὐτόματοι, μὲ διάφορα φωτιστικὰ χαρακτηριστικὰ καὶ χρωματικὲς λάμψεις, ὁρατοὶ ἢ καὶ ἀόρατοι (περίβλεπτοι), σὰν τὶς πεσκανδρίτσες! 

Οἱ φάροι μὲ τοὺς περίφημους ἐκπροσώπους τους τῆς Ἀλεξανδρείας καὶ τὸν Κολοσσὸ τῆς Ρόδου, ἐκπέμπουν φῶς "εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν" γιὰ τὰ βαπόρια, δίνοντας παρηγοριὰ στοὺς ταλαίπωρους ναυτιλλομένους, ποὺ παλαίουν ἐπὶ μῆνες μακρυὰ ἀπὸ τὰ ἀγαπημένα τους πρόσωπα μέσα στὸ ἔρεβος τῶν κυμάτων καὶ τῆς νυκτός, ζητώντας κάποια "ζεστασιὰ" στὰ ποικίλα λιμάνια ποὺ μπαρκάρουν. 

Εἶναι λοιπὸν εὐειδεῖς καὶ ἀνθρωπόφιλοι, καίτοι "ἔργον χειρῶν ἀνθρώπων"! "ὄχι δυσκίνητοι πρὸς τὸ κακόν ἀλλὰ φύσει καὶ θέσει ἀκίνητοι" φωτοδότες καὶ ὄχι "φαταοῦλες", ἐκτὸς ἂν σὲ φοβερὲς τρικυμίες πέφτουν πλεούμενα πάνω στὰ βράχια τους σωστικὰ καὶ ἀγαπητικὰ καὶ γίνονται σπαράλια. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ οἱ πνευματικοὶ φανοί, τὰ λυχνάρια, τὰ φανάρια καὶ οἱ φάροι, πρόσωπα καὶ θεσμοί, πολιτικοί, πνευματικοὶ ἄνθρωποι καὶ ἡγήτορες, τουπίκλην "ἐλπίδες τῶν ἀπηλπισμένων", καλλιτέχναι, ἐπιστήμονες καὶ ἄλλοι πολλοί, ποὺ ὄχι σπανίως δῆθεν "πηδαλιουχοῦν" –ὅπως οἱ κυρίες ποὺ καπνίζουν, τηλεφωνοῦν καὶ ὁδηγοῦν– τὴν πορεία τοῦ κόσμου!, οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνον δὲν φωτίζουν μετὰ διαφανείας, ἀλλ’ ἐν ὀνόματι ἀκόμη καὶ τῆς θρησκείας, πράγματι ὅμως ὡς Θεομάχοι, θρησκειομάχοι καὶ ἀνεγκέφαλοι πολέμιοι τοῦ κατ’ ἐξοχὴν Φάρου, τοῦ Χριστοῦ, εἰπόντος τὸ "ἐγὼ εἰμὶ τὸ φῶς τοῦ κόσμου" (Ἰωάν. 8, 12) ἀντὶ τοῦ φωτὸς ἐκχύνουν σκότος (Ἰωάν. 3, 20), σύροντες τοὺς ἀνθρώπους εἰς τὸ "πῦρ τὸ αἰώνιον, τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ" (Ματθ. 25, 41). 

Σήμερον λοιπόν, ὅτε ἐπικρατοῦν συχνάκις, τὸ μίσος, οἱ πόλεμοι, ὁ θρησκευτικὸς φανατισμὸς καὶ ἄλλα πολλά, ὁ κόσμος δὲν ἔχει πλέον ἀνάγκην τοιούτων φωτοσβεστικῶν φάρων καὶ χαμαιτυπικῶν πηγῶν τοῦ "ἡμίφωτος", ἀλλὰ "Φωτοδόχων Λαμπάδων", αἱ ὁποῖαι, τουλάχιστον ἐκκλησιαστικοπολιτικῶς, δὲν θὰ παραμένουν εἰς τὴν θεολογίαν καὶ νοοτροπίαν τῆς ὀψίμου ἀρχαιότητος καὶ ὄχι μόνον, ἀλλὰ θὰ ἐνατενίζουν ρηξικελεύθως πρὸς τὸ μέλλον, προβάλλουσαι νεο-παραδοσιακῶς καὶ συλλογικῶς, ὅτι λαμβάνουν σοβαρῶς ὑπ’ ὄψιν καὶ τὰς συγχρόνους προκλήσεις, τὰ ἐρωτήματα καὶ τὰς κριτικὰς τοποθετήσεις τῶν ἀνθρώπων ἐπὶ τῶν καυτῶν θεμάτων, τὰ ὁποῖα τοὺς βασανίζουν. Οἱ καιροὶ γὰρ οὐ, οὐ, οὐ μενετοί! 

Ἀκουέτωσαν τοίνυν ταῦτα οἱ κωφαλαλίζοντες καὶ τυφλώττοντες φαρο-καστροφύλακες, νοστοῦντες ἐν ταυτῷ ἐνίοτε καὶ τὸ φανάριον.