Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗΣ

Αριστείδης Γ. Κανατούρης, 27 Ιουλίου 2024 

Το ζήσαμε κι αυτό! Στην καθιερωμένη λιτάνευση της Εικόνας της Αγίας Παρασκευής χθες το βράδυ, η Δημοτική Φιλαρμονική έλαμψε δια της απουσίας της σπάζοντας μια μακρόχρονη τοπική παράδοση. Οι λόγοι της απουσίας της έχουν ήδη ανακοινωθεί στα ηλεκτρονικά μέσα και δεν χρήζουν περαιτέρω σχολιασμού. Ο νοών νοείτω! Ελπίζω να δοθεί άμεση λύση στα προβλήματα των φιλαρμονικών του Δήμου μας και να μην ξαναζήσουμε παρόμοια απαράδεκτη κατάσταση. 

Το πρωτάκουστο αυτό γεγονός μού θύμισε ένα ανάλογο περιστατικό που είχε συμβεί το μακρινό 1909 και έχει καταγραφεί στον τύπο της εποχής! Και τότε είχε σημειωθεί η απουσία της φιλαρμονικής, όμως για ένα πολύ διαφορετικό λόγο: επειδή οι επίτροποι του Ναού θυμήθηκαν την τελευταία στιγμή να ειδοποιήσουν την Φιλαρμονική της Ελληνικής Εταιρείας. Eκείνα τα χρόνια στο Λαύριο υπήρχαν δύο φιλαρμονικές: η των Φιλομούσων (της Ελληνικής Εταιρείας) και η Ευτέρπη (της Γαλλικής Εταιρείας).

Στο φύλλο της εφημερίδας ΣΚΡΙΠ της 2 Αυγούστου 1909 (σελ.6), δημοσιεύεται το κείμενο του τοπικού ανταποκριτή που περιγράφει παραστατικά και με κάθε λεπτομέρεια τον εορτασμό και μας δίνει μια γλαφυρή εικόνα για τα κοινωνικά ήθη της εποχής, ενώ ταυτόχρονα στηλιτεύει τους επιτρόπους του Ναού ως υπαίτιους για όσα συνέβησαν. 

Αξίζει να διαβάσει κανείς το κείμενο αυτό, γι’ αυτό και το παραθέτω αυτούσιο. 

ΣΚΡΙΠ 2-8-1909, σελ.6 

ΛΑΥΡΙΟΝ: Ἡ πανήγυρις τῆς ἁγίας Παρασκευῆς. - Ἡ ἀπουσία τῆς μουσικῆς. - Οἱ δίσκοι καὶ ἡ πενταροδουλειά. - Τὸ καθῆκον τῶν κ.κ. ἐπιτρόπων κλπ. 

ΛΑΥΡΙΟΝ, 26 Ἰουλίου. (Τοῦ ἀνταποκριτοῦ μας). Ἀπὸ τῆς ἑσπέρας τῆς παραμονῆς πολὺς κόσμος μετέβη εἰς τὸν ναὸν τῆς ἁγ. Παρασκευῆς παραμείνας μέχρι πρωίας. Τὸ τί ἐγένετο ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τοῦ ναοῦ δὲν περιγράφεται. Ἀπ’ ἐδῶ μὲν γραῖαί τινες προσεύχονται, ἂλλαι εξηπλωμἐναι γύρωθεν τῆς ἐκκλησίας κοιμῶνται, ἂλλαι δέονται τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς ἵνα θεραπεύσῃ τοὺς ἀσθενεῖς συγγενεῖς των. Ἀπ’ ἐδῶ πάλιν γυναῖκες ὕπανδροι προσεύχονται, παρθένοι συνομιλοῦσι κρυφίως, ἄλλαι κατατρώγουσι τοὺς εἰσερχομένους πανηγυριστὰς μὲ τοὺς ὀφθαλμούς των, ἐννοεῖται ὅμως ὅτι ἡ πανήγυρις ἐχρησίμευσε καὶ ὡς μέσον συναντήσεως τῶν ἀγαπωμένων νέων τῶν φοβουμένων τὴν συνάντησιν ἀλλοῦ διὰ τὸν φόβον τῆς πατρικῆς μαγκούρας ἢ μητρικῆς παντούφλας. Οὕτω παρῆλθεν ὅλη ἡ νὺξ τῆς παραμονῆς μέχρι τῆς πρωίας. Ἐφέτος ἡ ἑορτὴ ἐγένετο μετὰ σχετικῆς μεγαλοπρεπείας καὶ ἐπισημότητος καθ’ ὅσον πολλὰ ἀδικαιολόγητα ἀτοπήματα τῶν ἐπιτρόπων κατὰ πολὺ ἐμείωσαν τὴν μεγαλοπρέπειαν τῆς πανηγύρεως. 

Καὶ πρῶτον ἡ ἀπουσία τῆς μουσικῆς ἐκ τῆς ἑορτῆς, ἥτις, ὡς γνωστόν, προσδίδει μεγάλην ἐπισημότητα καὶ μεγαλοπρέπειαν, ἐνεποίησεν οὐχὶ καλὴν ἐντύπωσιν εἰς βάρος τῶν κ.κ. ἐπιτρόπων. Ἅπαντες οἱ προσκυνηταὶ μετά λύπης παρετήρησαν τὴν ἀπουσίαν τῆς μουσικῆς ἐκ τῆς πανηγύρεως μὴ γνωρίζοντες ποῡ νὰ τὴν ἀποδώσουν· δι’ ὁ ἔσπευσα νὰ συναντήσω τὸν ἀρχιμουσικὸν τῆς Ἑλληνικῆς Ἑταιρείας κ. Σπύρον Μπέλικ, ὅστις μοὶ εἶπεν ὅτι ἡ αἰτία τῆς ἀπουσίας τῆς μουσικῆς εἶνε ἡ ἐπιπολαιότης τῶν κ.κ. ἐπιτρόπων, διότι ἐνῷ ἔπρεπεν ἡ μουσικὴ νὰ εἰδοποιηθῇ πρὸ δύο τοὐλάχιστον ἡμερῶν ἵνα ἑτοιμασθῶσιν οἱ μουσικοί, καθαρισθῶσι τὰ ὄργανα καὶ δι’ ἄλλας ἑτοιμασίας, δὲν εἰδοποιήθη παρὰ τῶν κ.κ. ἐπιτρόπων, ἀλλὰ τὴν ἰδίαν ἀκριβῶς ἡμέραν τῆς πανηγύρεως παρήγγειλαν τῷ κ. Σ. Μπέλικ νὰ προσέλθῃ εἰς τὴν πανήγυριν μετὰ τῆς μουσικῆς καὶ πότε; Εἰς τὰς 7 ½ π.μ. τοῦ παρήγγειλαν διὰ νὰ ἔλθῃ εἰς τὰς 8 π.μ. ὡσὰν ἡ μουσικὴ εἶναι ὀργανέτον καὶ νὰ τὸ κουρδίσουν νὰ παίζῃ· δὲν γνωρίζουν ἄραγε οἱ κ.κ. ἐπίτροποι ὅτι διὰ νὰ ἔλθῃ ἡ μουσικὴ ἔπρεπε νὰ εἰδοποιηθῶσιν οἱ μουσικοί; 

Μὰ πρὸς Θεοῦ τί κατάστασις εἶνε αὐτὴ νὰ ἔχωμεν δύο Μουσικὰς εἰς τὸ Λαύριον καὶ εἰς τὴν πανήγυριν νὰ μὴ εἶνε καμμία... Μήπως θὰ ἐπληρώνοντο οἱ Μουσικοὶ · οὐδέποτε... τόση ἐπιπολαιότης... εἰς τί νὰ τὸ ἀποδώσωμεν δὲν γνωρίζομεν εἰς... ἢ εἰς...

Δεύτερον ἀτόπημα. Νὰ προσκαλέσωσι τὴν Μουσικὴν ἐλησμόνησαν, νὰ περιφέρωσι ὅμως πρὸς πενταρολογίαν ἓξ (6) δίσκους δὲν ἐλησμόνησαν. Καὶ παραρτήματα Ἀθηναϊκῶν ἐφημερίδων ἐὰν ἦσαν οἱ δίσκοι τόσοι δὲν θὰ ἦσαν. Οἱ πανηγυρισταὶ ἀνεχώρησαν εἰς τὸ μέσον τῆς λειτουργίας οὐχὶ ἐκ φιλοχρηματίας, ἀλλὰ διὰ τὴν φιλοχρηματίαν ποὺ εἶδον ἐντὸς τοῦ ναοῦ. Ἡ ἐγκύκλιος τοῦ Σ. Μητροπολίτου δὲν ἐπιτρέπει οὔτε ἕνα, ἐν τούτοις ἓξ τὸν ἀριθμόν – ὑπομονή. 

Καὶ τρίτον ἀλλὰ καὶ ἀσυγχώρητον ἀτόπημα. Κατὰ τὴν διάρκειαν τῆς λειτουργίας πολλοὶ σεβάσμιοι γέροντες ἱστάμενοι ὄρθιοι ἐκουράσθησαν καὶ μὴ εὑρίσκοντες θέσιν νὰ ἀναπαυθῶσιν ὀλίγον ἐξήρχοντο τοῦ ναοῦ, ἐνῷ ἔπρεπεν οἱ κ.κ. ἐπίτροποι ἐκ σεβασμοῦ τοὐλάχιστον πρὸς τοὺς γέροντας νὰ παραχωρήσωσι τὰς εἰς τὸ παγκάρι θέσεις, ἀλλ’ αἱ θέσεις αὗται παρεχωρήθησαν εἰς τὰς θυγατέρας τῶν κ.κ. ἐπιτρόπων καὶ τῶν εὐνοουμένων αὐτῶν. Πάλιν καλά, πῶς δὲν ἐσήκωσαν καὶ τοὺς εἰς τὰ στασίδια καθημένους ἵνα καθήσωσιν οἱ μπεμπέδες τῶν κ.κ. ἐπιτρόπων, ἀλλ’ ὑποθέτω θὰ τὸ ἐλησμόνησαν καὶ αὐτὸ ὡς καὶ τὴν πρόσληψιν τῆς μουσικῆς καὶ τὴν ἐγκύκλιον τοῦ Σ. Μητροπολίτου, ἀλλὰ λησμονοῦνται τὰ καθήκοντα κύριοι ἐπίτροποι; 

Τ.Δ.Π. (Τάσος Δήμου Παγώνης)