Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Είκοσι εννέα χρόνια από την αναχώρηση του κυρ Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη (13-1-1993).
Του σπουδαίου αυτού Θεσσαλονικιού λογοτέχνη, ζωγράφου, ποιητή, διανοητή, που όμοιόν του δεν μπορώ να δω στις μέρες μας. Ήταν μια μοναδική και ανεπανάληπτη περίπτωση. Θυμάμαι τώρα μια αναδρομική έκθεση έργων του στην Δημοτική Πινακοθήκη Πατρών.
Ήταν πραγματικά μια αξιέπαινη πρωτοβουλία της Δημοτικής Πινακοθήκης, υπό την εμπνευσμένη δεσποτεία του τότε υπευθύνου της, ποιητή Δημήτρη Παπανικολάου. Είναι …αλλιώς ωραίο ένας ποιητής να τιμά έναν άλλο ποιητή σαν τον Πεντζίκη, έναν Ποιητή, που ποιούσε τα πάντα!
Η σημασία εκείνης της έκθεσης φαίνεται και από το γεγονός ότι αναφέρεται στο επίσημο χρονολόγιο του Πεντζίκη, όπως αυτό δημοσιεύθηκε στο αφιέρωμα που έγινε σ’ αυτόν από το ένθετο του Κυριακάτικου φύλλου της εφημερίδας «Η Καθημερινή», «7 ΗΜΕΡΕΣ», στις 2 Μαρτίου 1997. Η έκθεση στην Πάτρα ήταν το κύκνειο άσμα του Πεντζίκη, θα λέγαμε, αφού δύο χρόνια μετά πέθανε. Αυτός ο αναστημένος!
Στο χρονολόγιο του ποιητή διαβάζουμε για τη χρονιά της έκθεσης:
Του σπουδαίου αυτού Θεσσαλονικιού λογοτέχνη, ζωγράφου, ποιητή, διανοητή, που όμοιόν του δεν μπορώ να δω στις μέρες μας. Ήταν μια μοναδική και ανεπανάληπτη περίπτωση. Θυμάμαι τώρα μια αναδρομική έκθεση έργων του στην Δημοτική Πινακοθήκη Πατρών.
Ήταν πραγματικά μια αξιέπαινη πρωτοβουλία της Δημοτικής Πινακοθήκης, υπό την εμπνευσμένη δεσποτεία του τότε υπευθύνου της, ποιητή Δημήτρη Παπανικολάου. Είναι …αλλιώς ωραίο ένας ποιητής να τιμά έναν άλλο ποιητή σαν τον Πεντζίκη, έναν Ποιητή, που ποιούσε τα πάντα!
Η σημασία εκείνης της έκθεσης φαίνεται και από το γεγονός ότι αναφέρεται στο επίσημο χρονολόγιο του Πεντζίκη, όπως αυτό δημοσιεύθηκε στο αφιέρωμα που έγινε σ’ αυτόν από το ένθετο του Κυριακάτικου φύλλου της εφημερίδας «Η Καθημερινή», «7 ΗΜΕΡΕΣ», στις 2 Μαρτίου 1997. Η έκθεση στην Πάτρα ήταν το κύκνειο άσμα του Πεντζίκη, θα λέγαμε, αφού δύο χρόνια μετά πέθανε. Αυτός ο αναστημένος!
Στο χρονολόγιο του ποιητή διαβάζουμε για τη χρονιά της έκθεσης:
1991: Συμμετέχει στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης για το μυθιστόρημα, που διοργανώνει το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Δεύτερη έκδοση του «Αρχείου». Μεγάλη αναδρομική έκθεση στη Δημοτική Πινακοθήκη Πάτρας.
Αλλά η έκθεση αναφέρεται και σε ένα συνοπτικότερο χρονολόγιο του Ν.Γ. Πεντζίκη, του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου.
Και να σημειωθεί πως η έκθεση στην Πάτρα περιλάμβανε ζωγραφικά έργα του Πεντζίκη, αλλά και έκθεση βιβλίων του.
Και να σημειωθεί πως η έκθεση στην Πάτρα περιλάμβανε ζωγραφικά έργα του Πεντζίκη, αλλά και έκθεση βιβλίων του.
H έκθεση του Νίκου Γ. Πεντζίκη στην Πάτρα ήταν ένα τολμηρό εγχείρημα του τότε υπευθύνου της Δημοτικής Πινακοθήκης Δημήτρη Παπανικολάου, οτρηρού θεράποντος, για χρόνια, στον χώρο της Δημοτικής Πινακοθήκης.
Ο Δημήτρης Παπανικολάου θυμάται για εκείνο το τόλμημά του: «είχα μια βαθιά πεποίθηση, ότι όλα θα πάνε κατ’ ευχήν, μια και ο ίδιος, μου είπε στην πρώτη τηλεφωνική επικοινωνία μας, «δεν μπορώ εγώ να κάνω κάτι, κάμε εσύ ό,τι θες».
Υπήρξε ένας ενθουσιασμός, μια δεκτικότητα εκ μέρους των αγαπώντων και εχόντων έργα του Πεντζίκη, που πρόθυμα παραχώρησαν, άνευ όρων σχεδόν, ό,τι είχαν. Έτσι, η αναζήτηση των έργων του, ήταν ένα ταξίδι μύησης «στην καλοσύνη των ξένων», αλλά τόσο ανοιχτών ανθρώπων, καθώς το χριστιανικό πνεύμα που είχε διαποτίσει το είναι τους, εκδηλώνονταν με εμπιστοσύνη σ’ έναν άγνωστο κατ’ ουσίαν, αφού δεν απαιτήθηκε καμμία επιβεβαίωση, παρά μόνο ο λόγος για ό,τι ειπώθηκε.
Από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, αλλά και από άλλες πόλεις, συγκεντρώθηκαν αντιπροσωπευτικά έργα, τα οποία αποτέλεσαν ένα ψηφιδωτό όλων των ζωγραφικών κατακτήσεων του Πεντζίκη. Από την απλή απεικόνιση τοπίων και προσώπων, με μολύβια, κραγιόνια και μελάνια, έως τα της ψηφαρίθμησης, με τέμπερες, υπήρξε θεία χάριτι, ένα πανόραμα όλων των βαθμίδων της έρευνάς του και της ιδιότυπης έκφρασής του.
Η Θεσσαλονίκη, μιλούσε για την έκθεση των Πατρών και οι Θεσσαλονικείς της Πάτρας, για την προσεγμένη και φροντισμένη παραγωγή της Δημοτικής Πινακοθήκης. Υπήρξαν και αναφορές στον Αθηναϊκό τύπο, ενώ, σύμφωνα με μαρτυρίες, σχολιάστηκε ευμενώς, ιδιαίτερα στους λογοτεχνικούς και καλλιτεχνικούς κύκλους της συμπρωτεύουσας.
 |
| Από αριστερά: Δημήτρης Παπανικολάου, Δημήτρης Βλαχοδήμος, Αθηνά Σχινά |
Ήταν μια περιπέτεια, με αίσιο τέλος, και για μένα μια μαθητεία, καθώς για δύο ώρες πριν παρουσιαστεί η έκθεση και δύο ώρες με το τέλος της, είχα την τύχη και την τιμή, να με δεχτεί ο κυρ Νίκος στο σπίτι του και να μου μιλά ενθουσιωδώς επί παντός επιστητού.
Δεν έκανα ποτέ δεύτερες σκέψεις και πήγαινα πάντα «γυμνός» χωρίς να σημειώνω τίποτα. Εδώ, βέβαια, τίποτα δεν μπορούσε να προκαθοριστεί, ακόμα και αν το ήθελες. Δύο φορές επιχείρησα να τον ρωτήσω κάτι που αφορούσε την έκθεση, ώστε να έχω τη σύμφωνη γνώμη του και το προσπέρασε με ένα νεύμα ελευθερίας και αποδοχής, συνεχίζοντας να μου αφηγείται ό,τι τον επηρέασε και τον συνείχε. Ο λόγος του ήταν χειμαρρώδης και ανέφερε γνωστά και άγνωστα για μένα στοιχεία, από τη λογοτεχνία, το Βυζάντιο, το Άγιο Όρος, τον Τζόυς, αλλά και τον δικό μας Νίκο Καχτίτση.
Μου έκανε εντύπωση ότι τον είχαν επηρεάσει οι εκ βορρά συγγραφείς, Σουηδοί αν θυμάμαι και η απογοήτευσή του «από πρόσωπα και πράγματα» και το όλο κλίμα της εποχής, τον έστρεψαν στην Ορθοδοξία, εμποτίζοντας το πνεύμα του και στον εσωτερικό μονόλογο, ως τρόπο σκέψης-έκφρασης, ιδιαίτερα μετά τις σπουδές και την παραμονή του στο Στρασβούργο. Καθόμαστε σε δύο καναπέδες, απέναντι από το γραφείο του και δίπλα σχεδόν από ένα ξύλινο έπιπλο, εκεί όπου είχε φωτογραφηθεί για το αφιέρωμα-μονόλογο, τ.33, 1988, στο περιοδικό «Το Τέταρτο», του Μάνου Χατζιδάκι και στον δημοσιογράφο Εμμανουήλ Μ. Αναγνωστάκη».
Ο Δημήτρης Παπανικολάου εμπιστεύτηκε στην Ιδιωτική Οδό και τρεις ανέκδοτες φωτογραφίες του μακαριστού κυρ Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, "όλες ακριβά δώρα του φιλολόγου Δημήτρη Βλαχοδήμου", όπως μας είπε.
Η πρώτη φωτογραφία, είναι στα τέλη της δεκαετίας του ’80, στην κληματαριά της Αγιορείτικης Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα, με μοναχούς και προσκυνητές,
Η επόμενη είναι από την αγαπημένη του γωνιά με τις εικόνες, όταν είχε αποθάνει και η τελευταία με το σκήνωμά του, από την εξόδιο ακολουθία στο Αγιορείτικο μετόχι της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας του Αγίου Όρους, στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, το γυναικείο Μοναστήρι στην Ορμύλια Χαλκιδικής, όπου και ετάφη, κατ’ επιθυμία του.
Η επόμενη είναι από την αγαπημένη του γωνιά με τις εικόνες, όταν είχε αποθάνει και η τελευταία με το σκήνωμά του, από την εξόδιο ακολουθία στο Αγιορείτικο μετόχι της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας του Αγίου Όρους, στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, το γυναικείο Μοναστήρι στην Ορμύλια Χαλκιδικής, όπου και ετάφη, κατ’ επιθυμία του.
Ευχαριστώ θερμά τον Δημήτρη Παπανικολάου γι’ αυτό το ταξίδι μνήμης στον κόσμο του Πεντζίκη, τον οποίο ευτύχησα να ακούσω από κοντά σε διάλεξή του στην Αθήνα, σαν ήμουν φοιτητής, στο Ίδρυμα Γουλανδρή – Χορν, στην Πλάκα, που δεν υπάρχει πιά…
Ο Πεντζίκης ανήκει στην προσωπική μου μυθολογία. Όχι ως ένας χριστιανός τεχνίτης, αλλά ως ένας ολοκληρωμένος καλλιτέχνης.
Και για να τον θυμηθούμε: "Εγώ δεν πιστεύω στην απομυθοποίηση - γιατί ο μύθος είναι η ανέκαθεν αλήθεια."
ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΓΑΒΡΙΗΛ ΠΕΝΤΖΙΚΗ by Panagiotis Andriopoulos on Scribd
Θυμίζουμε και την εκπομπή μας "Προς Εκκλησιασμόν", μία παραγωγή του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Ψυχικού, με προσκεκλημένο τον Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκη, φιλόλογο, λογοτέχνη και μεταφραστή.
Ομιλεί για το έργο του πατέρα του, Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, αλλά και για την δική του κατάθεση στα γράμματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου