Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Εκατόν ογδόντα χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος από την γέννηση του μεγάλου Νορβηγού συνθέτη και πιανίστα Edvard Grieg (15 Ιουνίου 1843 - 4 Σεπτεμβρίου 1907).
Ο Grieg είναι ο πιο σημαντικός Σκανδιναβός μουσικός του 19ου αιώνα, ο οποίος έγραψε κατά την ρομαντική περίοδο, αλλά τελειοποίησε το προσωπικό συνθετικό του ύφος χρησιμοποιώντας ως «πρώτη ύλη» τη λαϊκή νορβηγική μουσική. Η μουσική του Grieg χαρακτηρίζεται από τον εκλεπτυσμένο λυρισμό της. Οι ζωντανοί και πνευματώδεις ρυθμοί του συνδέονται συχνά με τα λαϊκά τραγούδια. Οι αρμονίες του – εξέλιξη του τελευταίου ρομαντικού ύφους – θεωρήθηκαν πρωτότυπες. Συνέθεσε μεγάλο αριθμό τραγουδιών και σύντομων κομματιών για πιάνο, το σπουδαίο κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα σε λα ελάσσονα, την μουσική για το περιπετειώδες δράμα του Ίψεν Peer Gynt, τρεις σονάτες για βιολί και πιάνο, μία για τσέλο, διασκευές νορβηγικών χορών και τραγουδιών κ.α.
Ο Grieg διαμόρφωσε ένα στυλ που συχνά, κυρίως στα πιανιστικά του έργα, έχει μεγάλη φρεσκάδα. Ο μεγάλος Γάλλος συνθέτης Gabriel Faure είπε αποφθεγματικά για την συνθετική γραφή του Grieg: “Είναι λεπτός, ιδιόρρυθμος, πάντα ανεξάρτητος».
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η σπουδαία Πατρινή πιανίστρια και συνθέτις Αντιγόνη Παπαμικροπούλου (1889-1980) σύμφωνα με δημοσίευμα εφημερίδας της εποχής (1920) ερμήνευσε στο Duke’s Hall του Λονδίνου το δημοφιλές κοντσέρτο για πιάνο του Grieg (1843-1907) «τη συνοδεία ορχήστρας εξ εκατόν οργάνων. Η μαγική δύναμις της τέχνης της Ελληνίδος Καλλιτέχνιδος άφησεν ανεξαλείπτους εντυπώσεις εις το φλεγματικόν αγγλικόν ακροατήριον». Επίσης, η Α. Παπαμικροπούλου σε μια διάλεξή της στον Εισαγωγικό Σύλλογο Πατρών, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νεολόγος (3-4-1915) υπεραμυνόταν του ιδρυτή της Εθνικής Μουσικής Σχολής Μανώλη Καλομοίρη. Θεωρούσε ότι ο Καλομοίρης έκανε έργο ανάλογο με αυτό του Grieg και του Liszt, οι οποίοι διασκεύαζαν αριστοτεχνικά πρωτότυπους νορβηγικούς ήχους και ουγγρικές μελωδίες αντίστοιχα, δημιουργώντας νέες «συνθέσεις αίτινες εκτιμώνται ανά την υφήλιον ως αριστουργήματα». Χαρακτηρίζει μάλιστα τον Καλομοίρη «Grieg της Ανατολής»!
Από τα προαναφερθέντα αντιλαμβάνεται κανείς την βαθιά επίδραση της μουσικής του Grieg σε Έλληνες συνθέτες και ερμηνευτές.
Μνημονεύουμε - όλως ενδεικτικώς - κάποια σημαντικά έργα του.
Η σουίτα Holberg (εντάσσεται στη γενιά των σειρών από χορούς που έγραψαν ο Bach και ο Handel) δημιουργείται το 1884 με την ευκαιρία του εορτασμού των 200 χρόνων από τη γέννηση του Δανού φιλοσόφου Λούντβιχ Χόλμπεργκ. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό δείγμα της σκανδιναβικής ευαισθησίας πλασμένο από χρώματα σκοτεινά, ενώ ταυτόχρονα αποτίει ένα φόρο τιμής στην εποχή του Μπαρόκ.
Το δημοφιλέστερο έργο του Grieg είναι το Peer Gynt, δηλ. η μουσική που συνέθεσε ο για την παράσταση του ομώνυμου θεατρικού δράματος του συμπατριώτη του, μεγάλου θεατρανθρώπου, Ερρίκου Ίψεν. Αν ακούσει κανείς στην ολότητά της (23 κομμάτια) τη μουσική του Grieg, θα διαπιστώσει ότι το μεγάλο χάρισμα του συνθέτη είναι ότι συμπυκνώνει σε λίγες μόνο φράσεις έναν χαρακτήρα και μια δραματική κατάσταση ή ότι αναδεικνύει τις υπερφυσικές και μυστικιστικές όψεις του Peer Gynt (ο οποίος είναι ένα είδος βορείου Δον Ζουάν).
Οι δύο Νορβηγικές μελωδίες είναι εξόχως εκφραστικές και χαρακτηριστικές της λαϊκής νορβηγικής παράδοσης. Ο ίδιος ο συνθέτης όταν πρωτοανακάλυπτε αυτόν τον πλούτο έλεγε: «…Έμαθα να γνωρίζω τις βόρειες λαϊκές μελωδίες και την ίδια μου τη φύση».
Ο μεγάλος μαέστρος Δημήτρης Μητρόπουλος είχε ηχογραφήσει με την Συμφωνική Ορχήστρα της Μιννεάπολης, στα 1941, το έργο Two Elegiac Melodies op. 34 του Grieg.
Επίσης, στα 1945 διηύθυνε σε συναυλία ένα διάσημο τραγούδι του Grieg, το Jeg elsker dig, που το ερμήνευσε ο τενόρος Johan Jonatan "Jussi" Björling, ο οποίος ήταν ένας από τους κορυφαίους τραγουδιστές της όπερας του 20ου αιώνα.
Το παραθέτουμε στη συνέχεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου