ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΟΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΜΑΕΣΤΡΟ ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ἐν πλῶ με τίτλο Επίγευση Αγιότητας – Δημήτρης Μητρόπουλος | Η σχέση του μεγάλου μαέστρου με πνευματικές μορφές της Ορθοδοξίας. 

Συγγραφέας είναι ο π. Ελισαίος Γούλας, ο οποίος γεννήθηκε στο Βόλο και είναι απόφοιτος της Ανωτέρας Εκκλησιαστικής Σχολής Θεσσαλονίκης και του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ. Επίσης, είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου της ίδιας σχολής με ειδίκευση στην Δογματική και υποψήφιος διδάκτορας στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Σαν Ανσέλμο στη Ρώμη. Υπήρξε μοναχός στην Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας Αγίου Όρους και διακονεί ως κληρικός στην Ιερά Μητρόπολη Τρίκκης. 

Το πόνημα αυτό του π. Ελισαίου φωτίζει άπλετα την θρησκευτική καταγωγή του Δημήτρη Μητρόπουλου, αλλά και την δική του σχέση με το ιερό. 

Το βιβλίο είναι βασισμένο σε αρχειακό υλικό του Αγίου Όρους που βλέπει για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας. Επίσης, σημαντική είναι και η φωτογραφική τεκμηρίωση του. 

Ο π. Ελισαίος μέσω του Δημήτρη Μητρόπουλου μας δίνει ένα πανόραμα του θρησκευτικού βίου στην Ελλάδα στις αρχές του 20ού αιώνα. Πνευματικές φυσιογνωμίες, αγιορείτικες μορφές και σύγχρονοι άγιοι – όπως ο Άγιος Νεκτάριος και ο Άγιος Ιερώνυμος Σιμωνοπετρίτης – παρελαύνουν ενώπιον μας, ως σχετιζόμενοι με τον μεγάλο μαέστρο και συνθέτη, δίνοντάς μας, ταυτόχρονα, και το πνευματικό κλίμα της εποχής. Αυτό το βλέπουμε ανάγλυφα στο κεφάλαιο «Ο ευσεβής κύκλος της Αναλήψεως», που αναφέρεται σε μορφές και πτυχές του Σιμωνοπετρίτικου Μετοχίου της Θείας Αναλήψεως στον Βύρωνα. 

Για πρώτη φορά, νομίζω, έχουμε αναφορά στις σχέσεις του Δημήτρη Μητρόπουλου με κληρικούς στην Αμερική, κατά την ένδοξη εκεί θητεία του μαέστρου. Ξεχωρίζει η σχέση του μαέστρου με τον μακαριστό Πατριάρχη Αθηναγόρα, τότε Αρχιεπίσκοπο Αμερικής. Δημοσιεύει, μάλιστα, ο π. Ελισαίος μια φωτογραφία - ντοκουμέντο: ενώ ο μαέστρος χειροφιλεί τον Αρχιεπίσκοπο, εκείνος τον ασπάζεται στο κεφάλι με στοργή. Ο Αθηναγόρας είναι παρών σε συναυλίες ή συνεστιάσεις προς τιμήν του μαέστρου, το πρόσωπο του οποίου συγκεντρώνει την εκτίμηση όλης της ομογένειας. 

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το κεφάλαιο «Ευσεβείς λαϊκοί και Μητρόπουλος», όπου αποτυπώνεται και η σχέση Παπαδιαμάντη και Μωραϊτίδη με τον θείο του Μητρόπουλου, Νίκο, μετέπειτα Νείλο Σιμωνοπετρίτη. Ο άλλος θείος του μαέστρου, ο Χρήστος, εγκαταβίωσε στη Μονή Λογγοβάρδας της Πάρου. Αναθρεμμένος μέσα σ’ ένα κύκλο μοναχών ο Μητρόπουλος δεν μπορούσε παρά να σκέφτεται τον μοναχισμό. Αυτά τα αναλύει διεξοδικά ο π. Ελισαίος στο πόνημά του. Δεν τον ακολούθησε τελικά, αν και ουσιαστικά ως κοσμοκαλόγερος έζησε. Το πρότυπο της «Μουσικής Ασκητικής». 

Το βιβλίο προλογίζουν ο καθηγητής Χρυσόστομος Σταμούλης και ο μαέστρος Νίκος Χριστοδούλου, οι οποίοι τονίζουν ακριβώς ότι η εργασία του π. Ελισαίου συμβάλλει στην ουσιαστική γνωριμία με τον μεγάλο Δημήτρη Μητρόπουλο. Και φυσικά αποτελεί πλέον σημαντική συμβολή στην βιβλιογραφία για τον οικουμενικό μαέστρο. 

Σε προσωπικό επίπεδο, είναι τιμητική για μένα η αναφορά του π. Ελισαίου στο προ ετών άρθρο μου «Η θρησκευτική καταγωγή του Δημήτρη Μητρόπουλου». Τον ευχαριστώ, όμως, γενικότερα, διότι μας έδωσε ένα βιβλίο που αναδεικνύει το πώς χτίστηκε η βαθιά πνευματικότητα του μαέστρου. Μια πνευματικότητα στέρεη, ακέραιη, στιβαρή, που έδωσε στον Μητρόπουλο μιαν όλως άλλη διάσταση στην μεγάλη τέχνη του, αλλά και στην συναρπαστική ζωή του.

Έργο επίγευσης αγιότητας του Μητρόπουλου είναι η Κασσιανή, δηλαδή η μελοποίηση της περίφημης απόδοσης στα νέα ελληνικά του τροπαρίου της Κασσιανής από τον Κωστή Παλαμά. 

Την Κασσιανή του Μητρόπουλου ηχογράφησε και η σπουδαία μεσόφωνος Στέλλα Ντουφεξή (που έφυγε από κοντά μας το 2015), και την συμπεριέλαβε στον εξαιρετικό ψηφιακό δίσκο Sketches of Greece.

Την παραθέτουμε στη συνέχεια, μνημονεύοντας "όπου και να μας βρίσκει το κακό όπου και να θολώνει ο νους μας" (παραφράζοντας τον Ο. Ελύτη) Δημήτρη Μητρόπουλο!