ΜΙΚΡΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΑ ΣΑΡΑΝΤΑΧΡΟΝΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΜΠΟΓΔΑΝΟΠΟΥΛΟΥ (1978-2018)

ΗΛΙΑΣ ΣΤΕΦ. ΜΠΟΓΔΑΝΟΠΟΥΛΟΣ 

Δικηγόρος 

Άρχων Υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας 

Ο Ηλίας Μπογδανόπουλος γεννήθηκε στην Πάτρα από τον Στέφανο και την Ολυμπία. Ο πατέρας του ήταν Ηπειρώτης, τεχνίτης της πέτρας (λιθοξόος). Ο Στέφανος ήταν ο αρχιμάστορας του Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μοίρα (1900), του Ι.Ν. Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, καθώς και του Ιστορικού Δημοτικού Σχολείου Μοίρα. Ο Ηλίας Μπογδανόπουλος απεφοίτησε από την Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το έτος 1943. Σύζυγός του ήταν η Θεοδώρα Καρπέτα, εκπαιδευτικός, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά, την Ολυμπία, τον Κωνσταντίνο και την Χρύσα. Υπήρξε διευθυντής του Σωφρονιστηρίου Ανηλίκων Πατρών. Εκεί εγκαινίασε πρωτοποριακές για την εποχή μεθόδους ως προς την εκπαίδευση των παιδιών, ιδρύοντας εργαστήρια (ξυλουργικής, κεραμικής, κ.λ.π.) για τους παραβατικούς ανηλίκους, έτσι ώστε να τους δοθεί ευκαιρία κοινωνικής ενσωμάτωσης. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το 1946 να λάβει υποτροφία από την UNRRA (United Nations Rehabilitation & Relief Administration) και να επισκεφθεί αντίστοιχα αναμορφωτικά ιδρύματα της Αγγλίας και Αμερικής, όπου παρέμεινεν επί διετίαν. Το ίδιο έτος (1946) ηχογράφησε στο Σικάγο τον Παρακλητικό Κανόνα της Θεοτόκου, επί δίσκου γραμμοφώνου. Άσκησε την δικηγορία από το 1948. Το έτος 1955 επρωτοστάτησε στην ίδρυση του «Συλλόγου Φίλων Βυζαντινής Μουσικής» στην Πάτρα, και διετέλεσε πρώτος πρόεδρος αυτού.

Το υμνογραφικό έργο άρχισε επ’ ευκαιρία της εκ Ρώμης παλιννοστήσεως της Τιμίας Κάρας του Πολιούχου των Πατρέων Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου όπου υπήρξε ο κύριος διεκπεραιωτής της σχετικής αλληλογραφίας, του Δήμου Πατρέων μετά του Βατικανού (βλέπε Ιστορικό Λεξικό των Πατρών Κ. Τριανταφύλλου, Βραβείον Ακαδημίας Αθηνών). Το γεγονός τούτο έγινε αφορμή για την σύνθεση της πρώτης του ασματικής ακολουθίας («Ιερά Ακολουθία Εσπερινού, Όρθρου και Χαιρετισμών εις την Ανακομιδήν της Τιμίας Κάρας του Αποστόλου Ανδρέου»). 

Από τότε επεδόθη «παρέργως μεν αλλά μετά ζήλου και λίαν ευδοκίμως» στη σύνθεση και μελοποίηση ύμνων, οι οποίοι φέρουν το προσωπικό ύφος του συνθέτου και ευρίσκονται στην στάθμη κλασσικού επιπέδου τόσον κατά το κείμενο της ποιήσεως όσον και κατά το μέλος. 

Οι ύμνοι του διακρίνονται από παλμό, έξαρση, ευρηματικότητα και πρωτοτυπία. Η έμπνευση ερχόταν τις νυκτερινές ώρες, όπου κατέγραφε την χειμαρρώδη ποιητική του ροή. Άλλοτε αποσυρόταν στην εξοχήν για να συνθέσει. Αγάπησε μετά πάθους την βυζαντινή ψαλμωδία του Πατριαρχικού ύφους και υπήρξε αυτοδίδακτος και εγκρατής γνώστης της μουσικής. Η συνεχής παρακολούθηση και ακρόαση επί δύο δεκαετίες του Ν. Μαυροπούλου, Δομέστικου του Πατριαρχικού Ναού και μαθητού του Ιακώβου Ναυπλιώτου του Μεγαλοπρεπούς, συνέβαλε κατά πολύ στο ψαλτικόν ιδίωμα του Ηλία Μπογδανοπούλου. 

Το 1973 ετιμήθη με το οφφίκιο του Άρχοντος Υμνογράφου της Αγίας και Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Απεβίωσε τον Οκτώβριο του 1978 στο Λονδίνο. Το 1997 ετελέσθη φιλολογικό μνημόσυνο στην Διακίδειο Σχολή Λαού Πατρών. 

Ευμενεστάτης κριτικής έτυχε το υμνογραφικόν έργον του από διακεκριμένες προσωπικότητες, ιδιαιτέρως δε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, τον Αρχιεπίσκοπο Βορείου και Νοτίου Αμερικής Ιάκωβο, τον αείμνηστο Αρχιεπίσκοπο και πρώτο πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας κυρό Μακάριο, τον μεγάλο Έλληνα ζωγράφο Φώτη Κόντογλου, τον διαπρεπή καθηγητή Παναγιώτη Τρεμπέλα, τον αείμνηστο Πρωτοψάλτη της Μ.τ.Χ.Ε. Κωνσταντίνο Πρίγγο, τον Ακαδημαϊκό Αθανασιάδη- Νόβα, Άρχοντες και μεγάλους ιεροψάλτες της Κωνσταντινουπόλεως και πολλούς άλλους. 

Πολλούς από τους ύμνους του εξετέλεσαν πολυμελείς χοροί από Θεσσαλονίκη και Βόλο στο Ηρώδειο Αθηνών και το Αρχαίο Ωδείο Πατρών επ’ ευκαιρία πανηγυρικών εμφανίσεων, τους οποίους διηύθηναν εξέχοντες χοράρχες (Ταλιαδώρος, Χατζημάρκος, Καραμάνης, Θεοδοσόπουλος κ.λ.π.). Στη συναυλία του Ηρωδείου το 1977 παρέστη και ωμίλησε ο τότε Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρός Χριστόδουλος. 

Άλλα έργα του ιδίου: ΤΟΠΙΚΟΙ ΙΔΙΩΜΑΤΙΣΜΟΙ υποβληθέντες εις την Γλωσσική Εταιρεία (Β΄ Βραβείο Γλωσσικής Εταιρείας ΜΕΓΑΡΟΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ), συλλογή ποιημάτων, διηγήματα, ομιλίες όπως για την ΟΓΔΟΗΚΟΝΤΑΕΤΗΡΙΔΑ του π. Νικολάου Μαυρόπουλου (έχει εκδοθεί σε τευχίδιο), χρονογραφήματα, άρθρα, δημοσιεύματα κ.ά. καθώς και πλειάδα επιστολών. Εχει στην κατοχή του ένα πλούσιο αρχείο το οποίο περιέχει παλαιά βιβλία (νομικά, εκκλησιαστικά κ.λ.π.), καθώς και παλαιούς δίσκους γραμμοφώνου. Στην κορυφή ενός λοφίσκου στο Δήμο Ερυμάνθου, ευρίσκεται ένα μικρό εκκλησάκι «Προφήτης Ηλίας» κτισμένο στη μνήμη του, από την αγαπημένη του σύζυγο Θεοδώρα. Ο αδελφός του Δημήτριος Μπογδανόπουλος, δικηγόρος, συγγραφέας και λόγιος, έγραψε στην επιτύμβιο πλάκα του αδελφού του Ηλία: 

«Απαντα βίον χρησάμενος, 

ύμνους τω Πλάσαντι μέλπειν, 

τάλαντον άνωθεν σχών, 

πολλαπλούν Αυτώ πάλιν προσήξεν».

Χειρόγραφο Ηλία Μπογδανόπουλου (αρχείο Π.Α. Ανδριόπουλου) 

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΥ ΗΛΙΑ ΜΠΟΓΔΑΝΟΠΟΥΛΟΥ by Panagiotis Andriopoulos on Scribd

Από την επιστολή του αειμνήστου Δημάρχου Πατρέων Νικολάου Βέτσου προς τον Πάπα Ιωάννη ΚΓ’, δια της οποίας τον παρακαλεί για την επαναφορά της Κάρας του Αγίου Ανδρέου στον τόπο του μαρτυρίου του, στην Πάτρα. Την επιστολή (Απρίλιος 1963) επιμελήθηκε ιδίαις χερσί ο αείμνηστος Άρχων Υμνογράφος της Μ.τ.Χ.Ε. Ηλίας Μπογδανόπουλος.
Σταχυολογούμε:
- «Τη Αυτού Θειοτάτη Παναγιότητι, ουρανόθεν κεχρισμένω Αρχιεπισκόπω και Πάπα Ρώμης Ιωάννη ΚΓ’… Δεδοξασμένον και αινετόν το Πανάγιον Όνομα του Κυρίου, καταξιούντα την ταπεινότητα ημών, όπως εν αγαλλιάσει ψυχής και βάθει ευλαβείας, υποβάλη τη θεοπροβλήτω Υμών Παναγιότητι το παρόν γράμμα…».
- «Όθεν και πεποίθαμεν, ότι έγκαρπος ο λόγος του της Δικαιοσύνης Ηλίου αναδειχθήσεται, εις την της Υμετέρας Παναγιότητος θεόθεν πεφωτισμένην κρίσιν».- «Παναγιώτατε, η θεοφιλεστάτη Παπική εκείνη χειρονομία, προς απόδοσιν της ακηράτου Αποστολικής Κορυφής εις την γην του Μαρτυρίου, θα συνάψη την ιεράν πόλιν του Πρωτοκλήτου μετά της Αγιωτάτης Πόλεως του Βατικανού, εν δεσμώ αρρήτου πνευματικής αγάπης». - «Εν ιερά και γλυκυτάτη τελούντες προσδοκία και την σεπτήν κατασπαζόμενοι δεξιάν της Υμετέρας Παναγιότητος, βαθυσεβάστως εξαιτούμεθα πλουσιοπαρόχους τας παρ’ Αυτής ευλογίας και ευχάς».

Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Βορείου και Νοτίου Αμερικής Ιάκωβος προέτρεψε  τον Ηλία Μπογδανόπουλο να γράψει ένα έργο για τον από Αμερικής Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα. Εκείνος το έγραψε στην Πάτρα, όπου διέμενε μόνιμα, τον Μάρτιο του 1975. Και σημείωσε στο εξώφυλλο του έργου, που δημοσιεύουμε εδώ, ότι «Ετονίσθη υπό του ιδίου εις πολύηχον μέλος χάριν του εκ σπουδαστών Βυζαντινού χορού της εν Βοστώνη Θεολογικής Σχολής «Τίμιος Σταυρός» υπό τον χοράρχην καθηγητήν κ. Σάββαν Ι. Σάββαν».

Δείτε περισσότερα σε σχετική ανάρτησή μας στο ΦΩΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ.