Με πρωτοβουλία Ελληνοκυπρίων-Τουρκοκυπρίων αναστηλώθηκε ο πύργος του Οθέλλου στην κατεχόμενη Αμμόχωστο

Του Αριστείδη Βικέτου 

Περίπου τετρακόσια δεκαπέντε χρόνια, αφότου ο μεγάλος Άγγλος συγγραφέας Ουίλιαμ Σαίξπηρ έγραψε την τραγωδία «Οθέλλος», ο ομώνυμος θρυλικός πύργος στα επιβλητικά και γραφικά τείχη της κατεχόμενης από το 1974 Αμμοχώστου αναστηλώθηκε και στις 2 Ιουλίου θα γίνουν τα εγκαίνια του. Το πρόγραμμα των εγκαινίων θα περιλαμβάνει αποσπάσματα του έργου «Οθέλλος» από ομάδα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων ηθοποιών και μουσική από τη βασισμένη στο έργο, όπερα του Τζιουζέπε Βέρντι. Την πρωτοβουλία για την αναστήλωση και συντήρηση του πύργου-μνημείου, είχε η Δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά και ξεκίνησε πέρσι το καλοκαίρι. Οι εργασίες χρηματοδοτήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών [UNDP], με συνολικό κόστος των εργασιών επείγουσας αποκατάστασης 1,025 εκ. ευρώ, περιλαμβανομένου του σχεδιασμού και της επίβλεψης. 

Αν και στο έργο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ δεν γίνεται συγκεκριμένη αναφορά στην Αμμόχωστο, αλλά σε "ένα λιμάνι στην Κύπρο", ο συγκεκριμένος πύργος έχει συσχετιστεί από αιώνες με την ιστορία του Μαυριτανού στρατηγού της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, ο οποίος στάλθηκε στην Κύπρο για να πολεμήσει τους Τούρκους, επειδή παντρεύτηκε κρυφά την όμορφη Δυσδαιμόνα. Αυτή τον ακολούθησε στο ταξίδι του και τελικά και οι δύο είχαν τραγικό τέλος: Η Δυσδαιμόνα κατασυκοφαντήθηκε από τον Ιάγο στον Οθέλλο, ο οποίος την θανάτωσε μέσα στη ζήλια του, για να αυτοκτονήσει αργότερα όταν αποδείχθηκε η αρετή της συζύγου του. 

Ο πύργος του Οθέλλου, που αποτελεί τμήμα των οχυρώσεων του κάστρου της Αμμοχώστου, είναι τετράγωνο κτίσμα με τέσσερις πύργους στις γωνίες του και ξεχωριστή τάφρο από το υπόλοιπο κάστρο. Κατά τη Φραγκοκρατία, εκεί δενόταν η μία άκρη της αλυσίδας που έκλεινε την είσοδο του εσωτερικού λιμένα της πόλης. Η αρχική μορφή του κτιρίου χρονολογείται από τον 14ο αιώνα. Αρχικά είχε και δεύτερο όροφο, ο οποίος όμως αφαιρέθηκε το 1492. Πάνω από την πύλη βρίσκεται εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα με τον ενετικό φτερωτό λέοντα του Αγίου Μάρκου και επιγραφή που γράφει: "Nicolo Foscarini, ο Ενετός στρατηγός". Το κάστρο περιβάλλεται από τάφρο και είναι απομονωμένο από τις υπόλοιπες οχυρώσεις. Στην κύριά του αίθουσα (μεγάλη αίθουσα) σώζονται τα οικόσημα του βασιλείου της Ιερουσαλήμ. Από την ταράτσα του πύργου είναι πανοραμική η θέα της Αμμοχώστου και των μνημείων της μεσαιωνικής πόλης, όπως ο επιβλητικός καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου, κτίσμα του 14ου αιώνα στον οποίο στέφονταν οι Φράγκοι ηγεμόνες του βασιλείου της Κύπρου και Ιερουσαλήμ, και το οποίο το 1571 οι Οθωμανοί μετέτρεψαν σε τέμενος, η Εκκλησία Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων, η Εκκλησία Αγίου Γεωργίου των Λατίνων, όπως επίσης το Βασιλικό Παλάτι (Palazzo del Proveditore). Eπίσης, ορατά είναι τα ερειπωμένα ξενοδοχεία στην κλειστή περιοχή της Αμμοχώστου. Η πρεσβεία της Σλοβακίας στην Κύπρο, η οποία συντονίζει τις κοινές συναντήσεις εκπροσώπων Ελληνοκυπριακών και Τουρκοκυπριακών κομμάτων, οργάνωσε επίσκεψή τους με συνοδεία δημοσιογράφων στον πύργο του Οθέλλου και σε άλλα μνημεία της Αμμοχώστου. Η πρέσβειρα της Σλοβακίας, Οξάνα Τόμοβα, ενθάρρυνε όλους όσοι πήραν μέρος στην επίσκεψη, να εργαστούν εντατικά για το κοινό καλό όλων των Κυπρίων. «Σε μια περίοδο όπου οι Κύπριοι και από τις δύο κοινότητες εμπνέονται από το θετικό κλίμα για μια συνολική διευθέτηση, η επίσκεψή μας προωθεί την ιδέα της ειρηνικής συνεργασίας», επεσήμανε.

Για τις εργασίες συντήρησης ενημέρωσε η Τιτσιάνα Ζεννάρο, υπεύθυνη του προγράμματος UNDP-PFF, η οποία είπε ότι «πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα έργα που έχει αναλάβει η Δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά». Επίσης, εξήγησε ότι δεν πρόκειται για πλήρη αποκατάσταση του πύργου, καθώς μια τέτοια εργασία θα χρειαζόταν πολύ μεγαλύτερα κονδύλια. Σκοπός, είπε, είναι να ξανανοίξει το έργο σύντομα για το κοινό και πρόσθεσε ότι οι εργασίες ολοκληρώνονται στα τέλη Ιουνίου. Εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Αλεσάντα Βίζερ εξέφρασε τη στήριξη της Κομισιόν σε Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. 

Παρόντες στην επίσκεψη, ήταν οι δήμαρχοι Αμμοχώστου Αλέξης Γαλανός και Ισμαήλ Αρτέρ. Ο κ. Γαλανός είπε ότι «βρισκόμαστε σε ειρηνική αποστολή» και εξέφρασε στήριξη στις προσπάθειες του προέδρου Αναστασιάδη και του Τουρκοκύπριου ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί. «Είμαστε εδώ για να τους υποστηρίξουμε, όχι για χάριν του παρελθόντος αλλά για χάριν του μέλλοντος, για τα παιδιά μας», είπε, προσθέτοντας ότι επιθυμία όλων είναι οι μελλοντικές γενιές να ζήσουν ειρηνικά, σε μια Κύπρο κράτος-μέλος της ΕΕ, που δεν χρειάζεται προστάτες. Ο Ισμαήλ Αρτέρ, ανέφερε ότι παρόμοιες εκδηλώσεις είναι χρήσιμες για να υλοποιηθούν οι κοινές προσπάθειες, τη στιγμή που οι δύο ηγέτες παρακάθονται σε συνομιλίες.

Εκ μέρους της Δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά, οι Γλαύκος Κωνσταντινίδης και Αλί Τουντζάι, αναφέρθηκαν στο έργο της αποκατάστασης, που όπως είπαν, «είναι το αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς, αλλά και της εργασιακής κουλτούρας που έχουν αναπτύξει τα μέλη της Επιτροπής και το οποίο αποτελεί παράδειγμα για όλη την Κύπρο». 

Μετά τον πύργο του Οθέλλου, οι εκπρόσωποι των κομμάτων περιδιάβηκαν τη μεσαιωνική πόλη με τα ενετικά και οθωμανικά μνημεία, τις ορθόδοξες και λατινικές εκκλησίες. Στην συνέχεια επισκέφθηκαν την Μονή του Αποστόλου Βαρνάβα, ιδρυτή της Εκκλησίας της Κύπρου, η οποία βρίσκεται ανάμεσα στην αρχαία Έγκωμη και τη Σαλαμίνα. Το καθολικό της Μονής λειτουργεί ως «μουσείο εικόνων». Στην τράπεζα της μονής εκτίθενται αρχαιότητες.

Η Μονή του Αποστόλου Βαρνάβα ιδρύθηκε στα τέλη του 5ου αιώνα από τον Αρχιεπίσκοπο Ανθέμιο και κτίστηκε δίπλα από τον τάφο του αγίου, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 478 μ.Χ., περιέχοντας τα οστά του αγίου και το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο. Αποτέλεσμα αυτής της αποκάλυψης ήταν η κήρυξη της Εκκλησίας της Κύπρου σε Αυτοκέφαλη από τον Αυτοκράτορα Ζήνωνα (474 - 491 μ.Χ.). Η εκκλησία του Ανθέμιου καταστράφηκε σε κάποια φάση - και κατά τον 17ο αιώνα, κτίστηκε στη θέση της η σημερινή εκκλησία, η οποία αποτελούσε μέχρι το 1974 ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Κύπρου. Στο δρόμο της επιστροφής για την Λευκωσία οι εκπρόσωποι των κομμάτων με την πρέσβειρα της Λευκωσίας και τους δημάρχους Αμμοχώστου επισκέφθηκαν το άλλοτε ελληνοκυπριακό χωριό Στύλλοι.

Το χωριό κατοικείται ως επί το πλείστον από Τουρκοκύπριους της Μουταγιάκας Λεμεσού, που έφυγαν το 1974. Στο καφενείο του χωριού περίμεναν τους επισκέπτες Ελληνοκύπριοι που γεννήθηκαν και έζησαν εκεί μέχρι το 1974 και πολλοί Τουρκοκύπριοι με τον κοινοτάρχη τους. Όλοι μαζί πήγαν και στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία. Οι πρώην και οι νυν κάτοικοι ανέφεραν ότι η συνεργασία τους είναι πολύ καλή και ότι θα συνεργαστούν για την αποκατάσταση της εκκλησίας.