ΜELOS JAZZ
Tου Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Όταν ο Μάνος Χατζιδάκις παρουσίαζε τις «Έξι Λαϊκές Ζωγραφιές», εκεί γύρω στα 1949 - 1950, κανείς δεν είχε υποπτευθεί την αξία αυτών των έξι πασίγνωστων ρεμπέτικων που αργότερα γνώρισαν εκπληκτική διάδοση. Ο Χατζιδάκις έκανε κάτι άκρως εξτρεμιστικό για την εποχή, καθώς χρησιμοποίησε για την ανάδειξη των ρεμπέτικων μελωδιών ένα πιάνο! Και την αστείρευτη φαντασία του.
Την εποχή εκείνη το ρεμπέτικο ακόμα τελούσε υπό απαγόρευσιν και το εγχείρημα του Χατζιδάκι ήταν ένα απίστευτο ρίσκο, που επικρίθηκε αρχικά, αλλά ο χρόνος το δικαίωσε καθώς είχε αλήθεια μέσα του.
Στις αρχές του 21ου αιώνα έχει επέλθει μεγάλος κορεσμός στον χώρο της βυζαντινής μουσικής. Χιλιάδες πια οι ηχογραφήσεις, οι συναυλίες, οι πειραματισμοί, ανεπιτυχείς οι περισσότεροι, σε μια προσπάθεια «ανανέωσης» του αυστηρού εκκλησιαστικού μέλους.
Και έρχεται ο σπουδαίος πιανίστας Βασίλης Τσαμπρόπουλος και κάνει τη διαφορά. Αίφνης μας παρουσιάζει πέντε βυζαντινές μελωδίες (Αkroasis 2003, ECM), διασκευασμένες από τον ίδιο για πιάνο και μάλιστα σε μια jazz εκδοχή! Ευφάνταστος συνθέτης ο Β. Τσαμπρόπουλος, με εκπληκτική άνεση στον αυτοσχεδιασμό, παίρνει τα δημοφιλέστατα θέματα μελωδιών της Μ. Εβδομάδας τα ...διαλύει και τα ανασυνθέτει με μια σπάνια ευαισθησία, που παραπέμπει συνειρμικά στην αντίστοιχη δουλειά του Μ. Χατζιδάκι πάνω στα ρεμπέτικα.
Οι βυζαντινές αυτές μελωδίες, χιλιοπαιγμένες έτσι κι αλλιώς, προβάλλουν ενώπιόν μας άφθαρτες, σα να εξήλθαν μόλις του τάφου! Ο Τσαμπρόπουλος μ’ αυτή την εργασία του διεθνοποιεί το βυζαντινό μέλος μ’ ένα απολύτως σύγχρονο, μα κι απέραντα μουσικό τρόπο. Χαράζεται πάνω στις μελωδίες, οι οποίες τον έχουν χαράξει, όπως και κάθε Έλληνα, ήδη από την παιδική του ηλικία.
Αλλά ο jazzman Τσαμπρόπουλος δεν τελείωσε την περιπλάνησή του σε δρόμους βυζαντινούς με τον δίσκο Akroasis. Ένα χρόνο μετά απ’ αυτόν μας δίνει μιαν ακόμα εκδοχή στον δίσκο Chants, Hymns and Dances (ΕCM) με τη συμμετοχή αυτή τη φορά της περίφημης Anja Lechner στο βιολοντσέλο. Ο βαθύς ήχος του τσέλου σε συνδυασμό με το επί πτερύγων ανέμων πιανιστικό παίξιμο του Τσαμπρόπουλου, δίνουν μια ακόμα δυνατή μαρτυρία της διαχρονικότητας του βυζαντινού μέλους, το οποίο στα χέρια ικανών δημιουργών θάλλει κυριολεκτικώς.
Στο Melos (ECM, 2007) έχουμε το απόσταγμα της ...βυζαντινής θητείας του Τσαμπρόπουλου. Οι μελωδίες δεν προέρχονται από συγκεκριμένα μουσικά θέματα ύμνων, αλλά είναι διαποτισμένες γενικά από το μέλος. Κι εδώ η καταπληκτική Anja Lechner, μ’ ένα τσέλο να τραγουδά, κι ένα βήμα παραπέρα. Ο δεξιοτέχνης κρουστός U.T. Ghandi προσδίδει μια καθοριστική τζαζ πινελιά στην όλη εργασία.
Στον τελευταίο δίσκο του ο Τσαμπρόπουλος (The Promise, ECM, 2009) τολμά κάτι ακόμα. Να διασκευάσει για πιάνο το πασίγνωστο Τζιβαέρι. Μια παραδοσιακή μελωδία, αρκετά φθαρμένη από τις άπειρες εκτελέσεις, που αναδύεται ολόφρεσκη από τα χέρια του μάγου Έλληνα jazzman.
Ο Τσαμπρόπουλος αντλεί, λοιπόν, υλικό από την βυζαντινή και την παραδοσιακή μουσική και ακροβατεί. Μ’ ένα συγκερασμένο όργανο αποδίδει λεπτότατες αποχρώσεις του μέλους κι ας λείπουν τα μικροδιαστήματα. Στην περίπτωσή του δεν χρειάζονται. Το μέλος καθώς ξετυλίγεται μας πάει μακριά, στα πέρα μέρη... Και ταυτόχρονα είναι τόσο σημερινό, που καταλαβαίνεις γιατί η παράδοση είμαστε εμείς!
Και γι’ αυτό η ευθύνη μας να την ανανεώνουμε με επίγνωση και αγάπη. Και ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος διαθέτει απ’ όλα. Γι’ αυτό και σχοινοβατεί στα πλήκτρα του πιάνου σαν ακροβάτης που λέει τη δική του προσευχή.
Περιοδικό Βημόθυρο, τεύχος 1, Χειμώνας 2009 - 2010, σ. 234Όταν ο Μάνος Χατζιδάκις παρουσίαζε τις «Έξι Λαϊκές Ζωγραφιές», εκεί γύρω στα 1949 - 1950, κανείς δεν είχε υποπτευθεί την αξία αυτών των έξι πασίγνωστων ρεμπέτικων που αργότερα γνώρισαν εκπληκτική διάδοση. Ο Χατζιδάκις έκανε κάτι άκρως εξτρεμιστικό για την εποχή, καθώς χρησιμοποίησε για την ανάδειξη των ρεμπέτικων μελωδιών ένα πιάνο! Και την αστείρευτη φαντασία του.
Την εποχή εκείνη το ρεμπέτικο ακόμα τελούσε υπό απαγόρευσιν και το εγχείρημα του Χατζιδάκι ήταν ένα απίστευτο ρίσκο, που επικρίθηκε αρχικά, αλλά ο χρόνος το δικαίωσε καθώς είχε αλήθεια μέσα του.
Στις αρχές του 21ου αιώνα έχει επέλθει μεγάλος κορεσμός στον χώρο της βυζαντινής μουσικής. Χιλιάδες πια οι ηχογραφήσεις, οι συναυλίες, οι πειραματισμοί, ανεπιτυχείς οι περισσότεροι, σε μια προσπάθεια «ανανέωσης» του αυστηρού εκκλησιαστικού μέλους.
Και έρχεται ο σπουδαίος πιανίστας Βασίλης Τσαμπρόπουλος και κάνει τη διαφορά. Αίφνης μας παρουσιάζει πέντε βυζαντινές μελωδίες (Αkroasis 2003, ECM), διασκευασμένες από τον ίδιο για πιάνο και μάλιστα σε μια jazz εκδοχή! Ευφάνταστος συνθέτης ο Β. Τσαμπρόπουλος, με εκπληκτική άνεση στον αυτοσχεδιασμό, παίρνει τα δημοφιλέστατα θέματα μελωδιών της Μ. Εβδομάδας τα ...διαλύει και τα ανασυνθέτει με μια σπάνια ευαισθησία, που παραπέμπει συνειρμικά στην αντίστοιχη δουλειά του Μ. Χατζιδάκι πάνω στα ρεμπέτικα.Οι βυζαντινές αυτές μελωδίες, χιλιοπαιγμένες έτσι κι αλλιώς, προβάλλουν ενώπιόν μας άφθαρτες, σα να εξήλθαν μόλις του τάφου! Ο Τσαμπρόπουλος μ’ αυτή την εργασία του διεθνοποιεί το βυζαντινό μέλος μ’ ένα απολύτως σύγχρονο, μα κι απέραντα μουσικό τρόπο. Χαράζεται πάνω στις μελωδίες, οι οποίες τον έχουν χαράξει, όπως και κάθε Έλληνα, ήδη από την παιδική του ηλικία.
Αλλά ο jazzman Τσαμπρόπουλος δεν τελείωσε την περιπλάνησή του σε δρόμους βυζαντινούς με τον δίσκο Akroasis. Ένα χρόνο μετά απ’ αυτόν μας δίνει μιαν ακόμα εκδοχή στον δίσκο Chants, Hymns and Dances (ΕCM) με τη συμμετοχή αυτή τη φορά της περίφημης Anja Lechner στο βιολοντσέλο. Ο βαθύς ήχος του τσέλου σε συνδυασμό με το επί πτερύγων ανέμων πιανιστικό παίξιμο του Τσαμπρόπουλου, δίνουν μια ακόμα δυνατή μαρτυρία της διαχρονικότητας του βυζαντινού μέλους, το οποίο στα χέρια ικανών δημιουργών θάλλει κυριολεκτικώς.
Στο Melos (ECM, 2007) έχουμε το απόσταγμα της ...βυζαντινής θητείας του Τσαμπρόπουλου. Οι μελωδίες δεν προέρχονται από συγκεκριμένα μουσικά θέματα ύμνων, αλλά είναι διαποτισμένες γενικά από το μέλος. Κι εδώ η καταπληκτική Anja Lechner, μ’ ένα τσέλο να τραγουδά, κι ένα βήμα παραπέρα. Ο δεξιοτέχνης κρουστός U.T. Ghandi προσδίδει μια καθοριστική τζαζ πινελιά στην όλη εργασία.
Στον τελευταίο δίσκο του ο Τσαμπρόπουλος (The Promise, ECM, 2009) τολμά κάτι ακόμα. Να διασκευάσει για πιάνο το πασίγνωστο Τζιβαέρι. Μια παραδοσιακή μελωδία, αρκετά φθαρμένη από τις άπειρες εκτελέσεις, που αναδύεται ολόφρεσκη από τα χέρια του μάγου Έλληνα jazzman.
Ο Τσαμπρόπουλος αντλεί, λοιπόν, υλικό από την βυζαντινή και την παραδοσιακή μουσική και ακροβατεί. Μ’ ένα συγκερασμένο όργανο αποδίδει λεπτότατες αποχρώσεις του μέλους κι ας λείπουν τα μικροδιαστήματα. Στην περίπτωσή του δεν χρειάζονται. Το μέλος καθώς ξετυλίγεται μας πάει μακριά, στα πέρα μέρη... Και ταυτόχρονα είναι τόσο σημερινό, που καταλαβαίνεις γιατί η παράδοση είμαστε εμείς!
Και γι’ αυτό η ευθύνη μας να την ανανεώνουμε με επίγνωση και αγάπη. Και ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος διαθέτει απ’ όλα. Γι’ αυτό και σχοινοβατεί στα πλήκτρα του πιάνου σαν ακροβάτης που λέει τη δική του προσευχή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου