Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΟΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟ "ΝΙΓΗΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΕΣ"

Στο τελευταίο τεύχος του ιστορικού περιοδικού «Οδός Πανός» (τχ. 203, Οκτώβριος – Δεκέμβριος 2024), ο εκδότης του περιοδικού και ποιητής Γιώργος Χρονάς, παρουσιάζει με δύο καίριες φράσεις, στη στήλη του «Βιβλία σε στόματα λεόντων» (σελ. 136), το βιβλίο του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου «Νιγηρίας Αλεξάνδρου Παρακαταθήκες» (έκδοση Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού, Αθήνα 2024). 

Η αναφορά του έχει ως εξής: 

Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος: «Νιγηρίας Αλεξάνδρου Παρακαταθήκες». Εκδόσεις Επτάλοφος ΑΒΕΕ, σελ. 152. Αγωνιστής και σχεδόν μάρτυρας του κόσμου της Νιγηρίας που έζησε υπό την σκέπη του Πατριαρχείου της Αλεξανδρείας. Γεννήθηκε το 1960, εκοιμήθη το 2023. Αληθινή γραφή ψυχής.

Η ΕΥΗ ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗ "ΣΗΜΑΙΑ" ΤΟΥ "ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΤΥΠΟΥ"

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Πριν λίγο καιρό αντιδράσαμε σε κείμενο της κας Εύης Βουλγαράκη – Πισίνα, το οποίο ανήρτησε στον προσωπικό της λογαριασμό στο facebook (20 Ιουλίου 2024). 

Στην ανάρτηση αυτή, που αναφερόταν στο Ουκρανικό, έγραφε επίσης: 

«Δυστυχώς τον χορό της ιδεολογικής αυτής εκστρατείας έσυραν και θεολόγοι, παίζοντας πρώτο βιολί σε μια ορχήστρα όπου ο καθένας είχε τον οργανικό του ρόλο. Αμείφθηκαν με ψίχουλα και δόξα, την οποία θα ακολουθήσει ανάλογη πτώση και χλεύη (πράγματα για τα οποία συνθλίβομαι και κλαίω, καθώς τους αγαπώ, αλίμονο!)». 

Καλέσαμε την κα Βουλγαράκη να ονοματίσει τους συγκεκριμένους συναδέλφους θεολόγους και εκείνη αναφέρθηκε μόνο σε μας. 

Τώρα βλέπουμε, δυστυχώς, ότι εκείνη η ανάρτηση της κας Βουλγαράκη έγινε «σημαία» στην εφημερίδα «Ορθόδοξος Τύπος». 

Στο τελευταίο φύλλο της εφημερίδας (26-7-2024), υπάρχει σχόλιο με τίτλο «Θεολόγοι αμείφθηκαν» δια το Ουκρανικόν! Σχολιάζει, λοιπόν, το αντιιεκκλησιαστικό αυτό έντυπο: 

«Αποκάλυψις μεγατόνων ήτο η ανάρτησις της κ. Εύης Βουλγαράκη – Πισίνα, η οποία διδάσκει εις την Θεολογικήν Σχολή Αθηνών, συμφώνως προς την οποίαν έλαβαν αντίτιμον θεολόγοι, οι οποίοι προπαγάνδισαν υπέρ του Ουκρανικού σχίσματος! Αν αυτό συνέβη εις θεολόγους, τότε τι να εικάση κανείς δια τους υψηλά ισταμένους εκκλησιαστικούς;» Και στη συνέχεια η εφημερίδα παραθέτει την σχετική ανάρτηση. 

Αντιλαμβάνεται, ελπίζω, η κα Βουλγαράκη, ότι το σχόλιο της εξελήφθη από τους Ορθοδοξοτυπίτες ως «αποκάλυψη μεγατόνων», άνευ, φυσικά, αντικρίσματος, αφού – πλην ημών – δεν ονομάτισε κανέναν «εξαγορασθέντα» - από ποιους άραγε; - θεολόγο. 

Εννοείται ότι προσωπικά αποκηρύσσουμε μετά βδελυγμίας και τον παραμικρό υπαινιγμό της κας Βουλγαράκη για οποιοδήποτε «αντίτιμο» της στάσης μας στο Ουκρανικό. 

Μάλλον θα πρέπει να σκεφτεί πόσο κενή περιεχομένου (και παραπλανητική) ήταν αυτή η ανάρτησή της, ώστε να εκληφθεί από τον «Ορθόδοξο Τύπο» ως «αποκάλυψη μεγατόνων»!

ΕΡΧΟΝΤΑΙ "ΤΑ ΘΕΟΔΩΡΑΚΙΚΑ" ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΑΝΤ. ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΥ

Artwork: Ιωάννης - Πορφύριος Καποδίστριας 

Μετά ΤΑ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΚΑ (Αθήνα 2023) έρχονται ΤΑ ΘΕΟΔΩΡΑΚΙΚΑ, μέσα στο Φθνόπωρο του 2024. 

Το έτος 2025 ανακηρύχθηκε ΕΤΟΣ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ από το Υπουργείο Πολιτισμού, με αφορμή την συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του. 

Είναι όμως και ΕΤΟΣ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ αφού γεννήθηκε την ίδια χρονιά - με διαφορά τριών μηνών - με τον Μ. Θεοδωράκη. 

Δείτε τις αναρτήσεις μας για τον Μίκη Θεοδωράκη ΕΔΩ. 

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΣΥΝΑΥΛΙΑΣ ΠΕΓΚΥΣ ΖΗΝΑ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ;

Στην σελίδα Ελληνικά Ίντερνετς στο facebook έχει αναρτηθεί η φωτογραφία που αναδημοσιεύουμε εδώ. Στο παγκάρι ενός Ναού, πάνω από τα κεριά, υπάρχει μια επιγραφή που διαφημίζει την επικείμενη συναυλία της Πέγκυς Ζήνα στην Πάτρα, με σκοπό την ενίσχυση του φιλανθρωπικού έργου της Μητροπόλεως Πατρών (τιμή εισιτηρίου 15 ευρώ -"συμβολικό ποσό"). 

Η Μητρόπολη Πατρών ίσως θα πρέπει να τοποθετηθεί πάνω σε αυτή την φωτογραφία. Πρόκειται για fake news ή για μια ...σύγχρονη αντίληψη προβολής συναυλιών εντός των ναιών; Είναι σε γνώση του μητροπολίτου Πατρών Χρυσοστόμου ο συγκεκριμένος τρόπος διαφήμισης; Υπάρχει περίπτωση να τον εκφράζει; 

Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗΣ

Αριστείδης Γ. Κανατούρης, 27 Ιουλίου 2024 

Το ζήσαμε κι αυτό! Στην καθιερωμένη λιτάνευση της Εικόνας της Αγίας Παρασκευής χθες το βράδυ, η Δημοτική Φιλαρμονική έλαμψε δια της απουσίας της σπάζοντας μια μακρόχρονη τοπική παράδοση. Οι λόγοι της απουσίας της έχουν ήδη ανακοινωθεί στα ηλεκτρονικά μέσα και δεν χρήζουν περαιτέρω σχολιασμού. Ο νοών νοείτω! Ελπίζω να δοθεί άμεση λύση στα προβλήματα των φιλαρμονικών του Δήμου μας και να μην ξαναζήσουμε παρόμοια απαράδεκτη κατάσταση. 

Το πρωτάκουστο αυτό γεγονός μού θύμισε ένα ανάλογο περιστατικό που είχε συμβεί το μακρινό 1909 και έχει καταγραφεί στον τύπο της εποχής! Και τότε είχε σημειωθεί η απουσία της φιλαρμονικής, όμως για ένα πολύ διαφορετικό λόγο: επειδή οι επίτροποι του Ναού θυμήθηκαν την τελευταία στιγμή να ειδοποιήσουν την Φιλαρμονική της Ελληνικής Εταιρείας. Eκείνα τα χρόνια στο Λαύριο υπήρχαν δύο φιλαρμονικές: η των Φιλομούσων (της Ελληνικής Εταιρείας) και η Ευτέρπη (της Γαλλικής Εταιρείας).

Στο φύλλο της εφημερίδας ΣΚΡΙΠ της 2 Αυγούστου 1909 (σελ.6), δημοσιεύεται το κείμενο του τοπικού ανταποκριτή που περιγράφει παραστατικά και με κάθε λεπτομέρεια τον εορτασμό και μας δίνει μια γλαφυρή εικόνα για τα κοινωνικά ήθη της εποχής, ενώ ταυτόχρονα στηλιτεύει τους επιτρόπους του Ναού ως υπαίτιους για όσα συνέβησαν. 

Αξίζει να διαβάσει κανείς το κείμενο αυτό, γι’ αυτό και το παραθέτω αυτούσιο. 

ΣΚΡΙΠ 2-8-1909, σελ.6 

ΛΑΥΡΙΟΝ: Ἡ πανήγυρις τῆς ἁγίας Παρασκευῆς. - Ἡ ἀπουσία τῆς μουσικῆς. - Οἱ δίσκοι καὶ ἡ πενταροδουλειά. - Τὸ καθῆκον τῶν κ.κ. ἐπιτρόπων κλπ. 

ΛΑΥΡΙΟΝ, 26 Ἰουλίου. (Τοῦ ἀνταποκριτοῦ μας). Ἀπὸ τῆς ἑσπέρας τῆς παραμονῆς πολὺς κόσμος μετέβη εἰς τὸν ναὸν τῆς ἁγ. Παρασκευῆς παραμείνας μέχρι πρωίας. Τὸ τί ἐγένετο ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τοῦ ναοῦ δὲν περιγράφεται. Ἀπ’ ἐδῶ μὲν γραῖαί τινες προσεύχονται, ἂλλαι εξηπλωμἐναι γύρωθεν τῆς ἐκκλησίας κοιμῶνται, ἂλλαι δέονται τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς ἵνα θεραπεύσῃ τοὺς ἀσθενεῖς συγγενεῖς των. Ἀπ’ ἐδῶ πάλιν γυναῖκες ὕπανδροι προσεύχονται, παρθένοι συνομιλοῦσι κρυφίως, ἄλλαι κατατρώγουσι τοὺς εἰσερχομένους πανηγυριστὰς μὲ τοὺς ὀφθαλμούς των, ἐννοεῖται ὅμως ὅτι ἡ πανήγυρις ἐχρησίμευσε καὶ ὡς μέσον συναντήσεως τῶν ἀγαπωμένων νέων τῶν φοβουμένων τὴν συνάντησιν ἀλλοῦ διὰ τὸν φόβον τῆς πατρικῆς μαγκούρας ἢ μητρικῆς παντούφλας. Οὕτω παρῆλθεν ὅλη ἡ νὺξ τῆς παραμονῆς μέχρι τῆς πρωίας. Ἐφέτος ἡ ἑορτὴ ἐγένετο μετὰ σχετικῆς μεγαλοπρεπείας καὶ ἐπισημότητος καθ’ ὅσον πολλὰ ἀδικαιολόγητα ἀτοπήματα τῶν ἐπιτρόπων κατὰ πολὺ ἐμείωσαν τὴν μεγαλοπρέπειαν τῆς πανηγύρεως. 

Καὶ πρῶτον ἡ ἀπουσία τῆς μουσικῆς ἐκ τῆς ἑορτῆς, ἥτις, ὡς γνωστόν, προσδίδει μεγάλην ἐπισημότητα καὶ μεγαλοπρέπειαν, ἐνεποίησεν οὐχὶ καλὴν ἐντύπωσιν εἰς βάρος τῶν κ.κ. ἐπιτρόπων. Ἅπαντες οἱ προσκυνηταὶ μετά λύπης παρετήρησαν τὴν ἀπουσίαν τῆς μουσικῆς ἐκ τῆς πανηγύρεως μὴ γνωρίζοντες ποῡ νὰ τὴν ἀποδώσουν· δι’ ὁ ἔσπευσα νὰ συναντήσω τὸν ἀρχιμουσικὸν τῆς Ἑλληνικῆς Ἑταιρείας κ. Σπύρον Μπέλικ, ὅστις μοὶ εἶπεν ὅτι ἡ αἰτία τῆς ἀπουσίας τῆς μουσικῆς εἶνε ἡ ἐπιπολαιότης τῶν κ.κ. ἐπιτρόπων, διότι ἐνῷ ἔπρεπεν ἡ μουσικὴ νὰ εἰδοποιηθῇ πρὸ δύο τοὐλάχιστον ἡμερῶν ἵνα ἑτοιμασθῶσιν οἱ μουσικοί, καθαρισθῶσι τὰ ὄργανα καὶ δι’ ἄλλας ἑτοιμασίας, δὲν εἰδοποιήθη παρὰ τῶν κ.κ. ἐπιτρόπων, ἀλλὰ τὴν ἰδίαν ἀκριβῶς ἡμέραν τῆς πανηγύρεως παρήγγειλαν τῷ κ. Σ. Μπέλικ νὰ προσέλθῃ εἰς τὴν πανήγυριν μετὰ τῆς μουσικῆς καὶ πότε; Εἰς τὰς 7 ½ π.μ. τοῦ παρήγγειλαν διὰ νὰ ἔλθῃ εἰς τὰς 8 π.μ. ὡσὰν ἡ μουσικὴ εἶναι ὀργανέτον καὶ νὰ τὸ κουρδίσουν νὰ παίζῃ· δὲν γνωρίζουν ἄραγε οἱ κ.κ. ἐπίτροποι ὅτι διὰ νὰ ἔλθῃ ἡ μουσικὴ ἔπρεπε νὰ εἰδοποιηθῶσιν οἱ μουσικοί; 

Μὰ πρὸς Θεοῦ τί κατάστασις εἶνε αὐτὴ νὰ ἔχωμεν δύο Μουσικὰς εἰς τὸ Λαύριον καὶ εἰς τὴν πανήγυριν νὰ μὴ εἶνε καμμία... Μήπως θὰ ἐπληρώνοντο οἱ Μουσικοὶ · οὐδέποτε... τόση ἐπιπολαιότης... εἰς τί νὰ τὸ ἀποδώσωμεν δὲν γνωρίζομεν εἰς... ἢ εἰς...

Δεύτερον ἀτόπημα. Νὰ προσκαλέσωσι τὴν Μουσικὴν ἐλησμόνησαν, νὰ περιφέρωσι ὅμως πρὸς πενταρολογίαν ἓξ (6) δίσκους δὲν ἐλησμόνησαν. Καὶ παραρτήματα Ἀθηναϊκῶν ἐφημερίδων ἐὰν ἦσαν οἱ δίσκοι τόσοι δὲν θὰ ἦσαν. Οἱ πανηγυρισταὶ ἀνεχώρησαν εἰς τὸ μέσον τῆς λειτουργίας οὐχὶ ἐκ φιλοχρηματίας, ἀλλὰ διὰ τὴν φιλοχρηματίαν ποὺ εἶδον ἐντὸς τοῦ ναοῦ. Ἡ ἐγκύκλιος τοῦ Σ. Μητροπολίτου δὲν ἐπιτρέπει οὔτε ἕνα, ἐν τούτοις ἓξ τὸν ἀριθμόν – ὑπομονή. 

Καὶ τρίτον ἀλλὰ καὶ ἀσυγχώρητον ἀτόπημα. Κατὰ τὴν διάρκειαν τῆς λειτουργίας πολλοὶ σεβάσμιοι γέροντες ἱστάμενοι ὄρθιοι ἐκουράσθησαν καὶ μὴ εὑρίσκοντες θέσιν νὰ ἀναπαυθῶσιν ὀλίγον ἐξήρχοντο τοῦ ναοῦ, ἐνῷ ἔπρεπεν οἱ κ.κ. ἐπίτροποι ἐκ σεβασμοῦ τοὐλάχιστον πρὸς τοὺς γέροντας νὰ παραχωρήσωσι τὰς εἰς τὸ παγκάρι θέσεις, ἀλλ’ αἱ θέσεις αὗται παρεχωρήθησαν εἰς τὰς θυγατέρας τῶν κ.κ. ἐπιτρόπων καὶ τῶν εὐνοουμένων αὐτῶν. Πάλιν καλά, πῶς δὲν ἐσήκωσαν καὶ τοὺς εἰς τὰ στασίδια καθημένους ἵνα καθήσωσιν οἱ μπεμπέδες τῶν κ.κ. ἐπιτρόπων, ἀλλ’ ὑποθέτω θὰ τὸ ἐλησμόνησαν καὶ αὐτὸ ὡς καὶ τὴν πρόσληψιν τῆς μουσικῆς καὶ τὴν ἐγκύκλιον τοῦ Σ. Μητροπολίτου, ἀλλὰ λησμονοῦνται τὰ καθήκοντα κύριοι ἐπίτροποι; 

Τ.Δ.Π. (Τάσος Δήμου Παγώνης)

ΔΙΑΚΟΣΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΨΑΡΩΝ

Διακόσια χρόνια φέτος από την καταστροφή των Ψαρών. 

Εμπνευσμένο από τους στίχους του Εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού, και αποτυπωμένο όπως το φαντάστηκε ο μεγάλος ζωγράφος Νικόλαος Γύζης, αποκαλύφθηκε το άγαλμα της «Δόξας των Ψαρών» στους πρόποδες της Μαύρης Ράχης, την Πέμπτη 5 Αυγούστου 2021. 

Το επιβλητικό άγαλμα ύψους τεσσάρων μέτρων, δωρεά του εφοπλιστή Αθανασίου Μαρτίνου, φιλοτέχνησε ο γλύπτης Νίκος Γεωργίου, ενώ η διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου έγινε από τον Αρχιτέκτονα/Μηχανικό Μανώλη Βουρνούς. 

200 χρόνια μετά την Ελληνική επανάσταση τα ηρωϊκά Ψαρά απέκτησαν τη δική τους Δόξα η οποία «φτερουγίζει» στη Μαύρη ράχη, πάνω στο χώμα που είναι σπαρμένο με οστά των ηρώων. 

Τα Ψαρά ήταν από τα πρώτα νησιά που ξεσηκώθηκαν ενάντια στον τούρκικο ζυγό, στις 10 Απριλίου 1821 και το Πάσχα ανύψωσαν την επαναστατική τους σημαία (λευκή με κόκκινο). Αλλά στις 21 Ιουνίου 1824, αιγυπτιακές δυνάμεις με αρχηγό τον Ιμπραήμ κατέλαβαν το νησί με 140 καράβια και 14.000 γενίτσαρους. Περισσότεροι από 15.000 κάτοικοι σφαγιάστηκαν και πολλά κορίτσια κατέληξαν δούλες σε σκλαβοπάζαρα, ενώ λίγοι κατόρθωσαν να εγκαταλείψουν το νησί. 

Η τραγικότερη ιστορική στιγμή των Ψαρών ήταν το ολοκαύτωμα της Μαύρης Ράχης στις 22 Ιουνίου 1824, όταν η πόλη έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Όσοι από τους αμάχους πρόλαβαν έφυγαν με τα πλοία. Οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν ή πνίγηκαν. Πεντακόσιοι περίπου Ψαριανοί (κατ' άλλους εκατόν πενήντα) έτρεξαν στο Παλιόκαστρο (Μαύρη Ράχη) και κλείστηκαν στο μικρό φρούριο αποφασισμένοι να μην παραδοθούν αλλά να πέσουν πολεμώντας. Οι γενναίοι αυτοί υπερασπιστές του φρουρίου, με επικεφαλής τον Αντώνη Βρατσάνο, γιο του προέδρου της Βουλής των Ψαρών, αφού πολέμησαν, έδωσαν και την τελευταία τους πνοή και έγιναν ολοκαύτωμα για την απελευθέρωση της πατρίδας ανατινάσσοντας την πυριτιδαποθήκη.

Ακολουθεί ένα βίντεο σχετικό με τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος. 

Η μουσική του βίντεο είναι απόσπασμα από το έργο "Η καταστροφή των Ψαρών" σε μουσική του Γεωργίου Αντ. Παυλάκου και αποτελεί πρωτότυπη μουσική σύνθεση του Γεωργίου Αντ. Παυλάκου για τον Δήμο Ψαρών.

Τραγουδούν: 

Δάφνη Πανουργιά - σοπράνο 

Τζίνα Μαρκουλή - μέτζο σοπράνο 

Χρήστος Γιαννούλης - τενόρος. 

Στο πιάνο ο συνθέτης Γιώργος Αντ. Παυλάκος. 

Ηχοληψία - μίξη: Χρήστος Γιαννούλης. 

Βίντεο: Κωνσταντίνος Αναγνώστου. 

 

ΒΙΚΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ: ΙΝΔΑΛΜΑ!

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Στην συνέντευξη που μου παραχώρησε ο μαέστρος και συνθέτης Άλκης Μπαλτάς, στη σειρά «Προς Εκκλησιασμόν», είχα χαρακτηρίσει την σύντροφό του, την μεγάλη πιανίστα Βίκυ Στυλιανού, ως ίνδαλμα!

Η προσφορά της στην ελληνική μουσική, σε πολλά επίπεδα, πραγματικά ανεκτίμητη. Η ίδια μια ακάματη εργάτρια, με υψηλή τεχνική και σπάνιο ήθος. 

Η Βίκυ Στυλιανού εγκατέλειψε τη σκηνή και απέδρασε στ’ άστρα το βράδυ της 25ης Ιουλίου 2024. 

Η παρακαταθήκη της, αναφορικά με τα εκατοντάδες έργα ελλήνων συνθετών που έπαιξε σε πρώτη εκτέλεση, ανεκτίμητη. Οι ξεχωριστές ηχογραφήσεις της, πολύτιμος θησαυρός. 

Είχα την χαρά και την μεγάλη τιμή να συνεργαστώ μαζί της για πολλές διαφορετικές παραγωγές. Από το Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου, μέχρι τις παραγωγές που επιμελήθηκα («Ιερατική Ποίηση», «Ο Gustav Mahler του Μάνου Χατζιδάκι», «Πατρινοί συνθέτες – Πατρινοί ποιητές») και στις οποίες συμμετείχε με προθυμία και όλως αφιλοκερδώς! 

Της εκφράζω την βαθειά ευγνωμοσύνη μου για όλα! Γι’ αυτά που ξέρουμε κι γι’ αυτά που δεν ξέρουμε. 

Η Βίκυ Στυλιανού ήταν ένας ποταμός που κατάρδευσε τον καιρό μας με νάματα μουσικής ποιητικής.

Στον Δάσκαλο Άλκη Μπαλτά, θερμά συλλυπητήρια και υπόσχεση ότι το σπουδαίο έργο του με την Βίκυ Στυλιανού, θα είναι πάντοτε προ οφθαλμών! 

Παραθέτω, στη συνέχεια, την συνέντευξη μου με τον Α. Μπαλτά, όπου γίνεται και αναφορά στην Βίκυ μας, αλλά και τραγούδια του Γκούσταβ Μάλερ, της Άλμα Μάλερ και ένα του Μ. Χατζιδάκι (σε μεταγραφή Β. Στυλιανού), από την εκδήλωσή μας «Ο Gustav Mahler του Μάνου Χατζιδάκι». 

Πιάνο η Βίκυ Στυλιανού και τραγούδι η Δάφνη Πανουργιά. 

Δείτε όλες τις αναρτήσεις μας για την Βίκυ Στυλιανού ΕΔΩ. 

ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΣΤΟ ΛΑΥΡΙΟ ΤΗΝ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1930

Αριστείδης Γ. Κανατούρης, 

24 Ιουλίου 2024 

Γιορτή αύριο της Αγίας Παρασκευής, πολιούχου του Λαυρίου, και άρχισαν να σημαίνουν χαρμόσυνα οι καμπάνες του Ναού της στην πόλη μας, καλώντας τους πιστούς να προσκυνήσουν τη χάρη της. 

Με την ευκαιρία αυτή, παραθέτω ένα ιστορικό τεκμήριο που είχε την καλωσύνη να μου παραχωρήσει ο εκλεκτός φίλος Κώστας Καλογείτων, από παλιά λαυριώτικη οικογένεια, ο οποίος το είχε κληρονομήσει από την μητέρα του. 

Πρόκειται για το πρόγραμμα εορτασμού της πανηγύρεως που ανάγεται στην δεκαετία του 1930· αναγράφεται σ’ αυτό η χρονολογία “25 Ιουλίου 193.”, χωρίς να προσδιορίζεται το έτος. Μια σημαντική όμως λεπτομέρεια μάς οδηγεί στη λύση της απορίας μας. Ενώ όλο το πρόγραμμα είναι τυπωμένο, στο τέλος του έχει προστεθεί με την γραφομηχανή η φράση “Κατά την θείαν λειτουργίαν θα ψάλλη χορός καλλιφώνων νέων”. Ποιος ήταν ο χορός των καλλιφώνων νέων; Μα ποιος άλλος από την ανδρική Χορωδία Λαυρίου που γνωρίζουμε ότι ιδρύθηκε το 1939 με πρωτοβουλία του Αρχιμανδρίτη Αντωνίου Σιδερή και επί κεφαλής τον αείμνηστο συμπολίτη μας Γεώργιο Τζανετάκη που διετέλεσε μαέστρος της για πολλές δεκαετίες και αυτή θα πρέπει να ήταν η πρώτη συμμετοχή της στη θεία λειτουργία! 

Με τις ευχές σε όλες και όλους η Αγία Παρασκευή να σκέπει την πόλη μας και να μας προστατεύει.

Ακολουθεί το κείμενο του προγράμματος, όπως ακριβώς έχει τυπωθεί, και η φωτογραφία του εντύπου.

Τὴν 26ην τρέχ. Μηνὸς Ἰουλίου ἑορτήν της ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ἑορτάζει ὁ ἐνταῦθα φερώνυμος Ἱερὸς Ναός διὰ κατανυκτικοῦ ἑσπερινοῦ τὴν παραμονήν καὶ μεγαλοπρεποῦς λειτουργίας τὴν πρωίαν. 

Μετὰ τὴν θείαν λειτουργίαν γενήσεται περιφορά τῆς Ἁγίας Εἰκόνος ἀνὰ τὴν πόλιν. Παρακαλοῦνται οἱ φιλέορτοι ὅπως προσέλθωσιν. 

Λαύριον, 25 Ἰουλίου 193. 

Ἡ Ἐκκλ. Ἐπιτροπή 

Κατὰ τὴν θείαν λειτουργίαν θὰ ψάλλη χορὸς καλλιφώνων νέων.

ΙΛΑΡΙΩΝ ΑΛΦΕΓΙΕΦ ΤΕΛΟΣ!

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Πριν από είκοσι μέρες ακριβώς (5 Ιουλίου 2024) είχαμε δημοσιεύσει το κείμενό μας, με τίτλο: Ένα πολυδιάστατο σκάνδαλο για τον Βουδαπέστης Ιλαρίωνα Αλφέγιεφ. 

Καταλήγαμε ως εξής: «Το σίγουρο είναι ότι άλλοτε κραταιός ανήρ του Πατριαρχείου Μόσχας βρίσκεται σε δεινή θέση και στη δίνη σκανδάλων. Δε νομίζω να σωθεί…». 

Επιβεβαιωθήκαμε πανηγυρικά! 

Η Σύνοδος του Πατριαρχείου Μόσχας κατά την σημερινή της (25-7-2024) συνεδρία, αποφάσισε να παυθεί προσωρινά ο μητροπολίτης Βουδαπέστης και Ουγγαρίας Ιλαρίωνας από τη διοίκηση της Επισκοπής Βουδαπέστης-Ουγγαρίας. 

Η προσωρινή διοίκηση της Επισκοπής ανατέθηκε στον Πατριαρχικό Έξαρχο Δυτικής Ευρώπης Μητροπολίτη Κορσούν και Δυτικής Ευρώπης Νέστορα. 

Επίσης η Σύνοδος της Ρωσικής Εκκλησίας πέταξε τον μητροπολίτη Ιλαρίωνα από τις θέσεις του προέδρου διαφόρων Συνοδικών Επιτροπών. Κοινώς Ιλαρίων Αλφέγιεφ τέλος! 

Αυτά τα είχαμε προβλέψει εγκαίρως και επαληθευτήκαμε. Αλίμονο σε εκείνους – τους Έλληνες κυρίως - οι οποίοι εθελοτυφλούν και δεν βλέπουν τα όσα KGBεμπίστικα συμβαίνουν στην Ρωσική Εκκλησία και φυσικά πόσα δεν ξέρουμε…

Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΗΖΙΟΥΛΑΣ ΤΟΥ ΚΩΣΤΗ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ο συγγραφέας του εμβληματικού «Πεθαίνω σαν Χώρα» Δημήτρης Δημητριάδης είχε την ανάγκη να απαντήσει στην πρόσφατη συνέντευξη του καθηγητή Χρήστου Γιανναρά στον Δημήτρη Δανίκα, κι έτσι μίλησε στο «ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ» και τον Δ. Δανίκα, «εφ’ όλης της ύλης». 

Ένα από τα κρίσιμα θέματα στα οποία αναφέρεται ο Δημήτρης Δημητριάδης είναι η συνάντηση Ελληνισμού και Χριστιανισμού. Πιστεύει ακράδαντα ότι δεν υπάρχει συνέχεια του Ελληνισμού επειδή μεσολαβεί ο χριστιανισμός. Θεωρεί ότι «ο χριστιανισμός είναι μια εκδοχή του πλατωνισμού, μια εκδοχή όμως, η οποία έχει την προέλευσή της, τις ρίζες της, στον Εβραϊσμό. Ο Εβραϊσμός όμως δεν έχει καμία σχέση με τον Ελληνισμό». Ο Δημητριάδης ουσιαστικά αναπαράγει – δυστυχώς – την ιδεολογία των αρχαιοπλήκτων και δωδεκαθεϊστών περί «καταστροφής του Ελληνισμού από τον Χριστιανισμό». 

Βέβαια, αυτή η τάση έχει προκύψει, νομίζω, από μια αμυντική, θα λέγαμε, στάση, απέναντι στις Χριστοδούλειες ιαχές περί «Ελληνορθοδοξίας», που κυριάρχησαν στο μεγαλύτερο μέρος των πιστών, περισσότερο ή λιγότερο. Η «Ελληνορθοδοξία» του αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, την οποία αναπαράγουν τα κακέκτυπά του, είναι μια ανιστόρητη, επίσης, ιδεολογία, που έχει ως σκοπό να εξισώσει «Χριστό και Ελλάδα», αγνοώντας τον οικουμενικό χαρακτήρα του Χριστιανισμού, αλλά και του Ελληνισμού, στο μέτρο της ενδοκοσμικότητας. 

Η απάντηση στον Δημήτρη Δημητριάδη έρχεται από τον Κωστή Παπαγιώργη. Τον στοχαστή, τον συγγραφέα, τον μεταφραστή, τον ανατρεπτικό και «αιρετικό» Παπαγιώργη, τόσο στη ζωή του όσο και στην σκέψη και την γραφή. 

Ο Κωστής Παπαγιώργης, το 2003, έγραψε ένα διθυραμβικό σχόλιο στο «Αθηνόραμα» για το βιβλίο του μακαριστού Μητροπολίτου Περγάμου Ιωάννου «Ελληνισμός και χριστιανισμός, η συνάντηση των δύο κόσμων», που εκδόθηκε εκείνη τη χρονιά από την Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Το κείμενο του Παπαγιώργη συμπεριλαμβάνεται στον 2ο τόμο της σειράς «Κωστή Παπαγιώργη, Τα βιβλία των άλλων II, Έλληνες στοχαστές» (εκδόσεις Καστανιώτης, 2024). 

Στην εισαγωγή του βιβλίου, ο φιλόπονος επιμελητής Δημήτρης Καράμπελας, σημειώνει ότι ο Περγάμου Ιωάννης ανήκει στους συγγραφείς «που ο Παπαγιώργης εκτιμούσε και διάβαζε συστηματικά». 

Ας δούμε, λοιπόν, τι έγραψε ο Κωστής Παπαγιώργης για το βιβλίο του Ιωάννη Ζηζιούλα: 

«Να ένα βιβλίο που θα έπρεπε να γίνει μπεστ σέλερ διαρκείας! Κατά πρώτο λόγο το θεωρούμε ακριβό φάρμακο της άγνοιας και της βλακείας που μας δέρνουν αχόρταγα ως πεπαιδευμένους και ως εν γένει ορθοδόξους. Το ζήτημα είναι σαφές: πώς ο πανίσχυρος ελληνικός κόσμος προσέτρεξε την εποχή της παρακμής του στο ιουδαϊκό πνεύμα και τελικά «έκλεψε» τον χριστιανισμό από το εξίσου πανίσχυρο ιουδαϊκό ιερατείο; 

Μητροπολίτης Περγάμου, ο Ζηζιούλας επιδεικνύει μια σπάνια λιτότητα στο κείμενό του· ερευνώντας την κρίσιμη εποχή – δύο τρεις αιώνες προ Χριστού και μετά Χριστόν – παρουσιάζει με εκτυφλωτική απλότητα τις ιστορικές τροπές, τις δεσπόζουσες τάσεις, τις εκατέρωθεν κινήσεις τέλος πάντων, που επέτρεψαν στη νέα θρησκεία να μεστώσει και τελικά να κυριαρχήσει σε ένα μεγάλο τμήμα της ανθρωπότητας. Ο εξελληνισμός του χριστιανισμού και ο εκχριστιανισμός του ελληνισμού είναι ένα ουσιώδες μάθημα για κάθε αναγνώστη, ο οποίος, εκών άκων, ζει και ψευτοζεί μέσα σε έναν κόσμο που αν δεν εγκύψει στη ρίζα του, χάνει την επαφή του με το παρόν». 

Ο Παπαγιώργης εκθειάζει το βιβλίο του Περγάμου, καθώς θεωρεί ότι θα έπρεπε να γίνει «μπεστ σέλερ διαρκείας». Τονίζει τις αρετές του συγγραφέα Ζηζιούλα, που διαπραγματεύεται ένα τόσο σημαντικό θέμα, με «σπάνια λιτότητα» και «εκτυφλωτική απλότητα». Όντως, ο Περγάμου Ιωάννης δεν ήταν φλύαρος ούτε σπερμολόγος. Ήταν «του ολίγου και του ακριβούς» (Ελύτης). 

Αίφνης, θυμάμαι ένα απόσπασμα από το «Πεθαίνω σαν Χώρα» του Δημήτρη Δημητριάδη: 

«ΤΙ ΑΛΛΟ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ, τουλάχιστον για κείνους που υφίστανται την απάτη και το μαγνητισμό της ύλης συνειδητά, παρά το πολυπόθητο και σπανιότατα κατορθωτό πέρασμα της ψυχής από την αφασία της γλώσσας στο παλλόμενο, γεώδες, αχειρότμητο και αλάξευτο βασίλειο των λέξεων, εν ζωή;… Η αθανασία είναι λέξεις. Η βασιλεία των ουρανών είναι μια ψυχή ομιλούσα αχαλίνωτα…».

Και σκέφτομαι τον ύμνο: "Λίθος ἀχειρότμητος ὄρους, ἐξ ἀλαξεύτου σου Παρθένε, ἀκρογωνιαῖος ἐτμήθη, Χριστὸς συνάψας τάς διεστώσας φύσεις". 

Πώς, άραγε, ο «αντιχριστιανός» Δημητριάδης χρησιμοποιεί σπάνιες λέξεις «αχειρότμητο και αλάξευτο», που συναντάμε σε θεολογικούς ύμνους της Εκκλησίας; Κι αν «η βασιλεία των ουρανών είναι μια ψυχή…», τότε...

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

Toυ Χάρη Ανδρεόπουλου* 

Συμπληρώνονται 50 χρόνια από τη Μεταπολίτευση, από την 24η Ιουλίου του 1974, όταν στα ξημερώματα της ημέρας αυτής, μετά την πτώση (ουσιαστικά: αυτοδιάλυση…) του δικτατορικού καθεστώτος της Επταετίας (1967-1974), με την ορκωμοσία του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ως Πρωθυπουργού, από τον Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ, ξημέρωνε Δημοκρατία! Ποιες ήταν απόψεις του Κων. Καραμανλή για τη στάση της δικτατορίας απέναντι στην Εκκλησία και πως η αποκατάσταση της δημοκρατικής ομαλότητας στη χώρα συνδέθηκε με την διασφάλιση της σταθερότητας και ηρεμίας σε κρίσιμους θεσμούς, με επιρροή στη κοινωνία, όπως η Εκκλησία; 

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας ο Κων. Καραμανλής επανειλημμένως είχε “καυτηριάσει” την εργαλειοποίηση της θρησκείας από το καθεστώς. Στα τέλη του 1969, εποχή κατά την οποία εξελίσσεται εμφαντικώς η προπαγάνδα του δικτατορικού καθεστώτος των Συνταγματαρχών, ο αυτοεξόριστος τότε στο Παρίσι Κωνσταντίνος Καραμανλής, σε συνέντευξή του στην ελβετική εφημερίδα “Journal de Geneve” (1η Οκτωβρίου 1969), διακωμωδώντας την «ελληνοχριστιανική» εκδοχή της πολιτικής της δικτατορίας θα δηλώσει: «Το καθεστώς των Αθηνών στερούμενον ιδιαιτέρου ιδεολογικού προσανατολισμού εις ουδεμίαν μορφήν πολιτεύματος – ούτε καν της κλασικής δικτατορίας – ανταποκρίνεται. Και το εν λόγω κενόν δεν δύναται να πληρωθεί ούτε με μεσαιωνικάς θεοκρατικάς εννοίας, ούτε με συνθήματα ως το “Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών”, ενώ αι μέθοδοι του καθεστώτος είναι ελάχιστα χριστιανικαί…». 

Είναι σαφές ότι με τις δηλώσεις του αυτές ο Καραμανλής επιχειρεί να αποκόψει τον ομφάλιο λώρο της δικτατορίας από τον χώρο της συντηρητικής δημοκρατικής παρατάξεως που θα μπορούσε θεωρητικώς να παράσχει στο στρατιωτικό καθεστώς μια υποτυπώδη αποδοχή. Από τις δηλώσεις του Καραμανλή δεν λείπει και η καυστική ειρωνεία για την πολιτική εκμετάλλευση της θρησκείας και μάλιστα, όπως σημειώνει, μια εκμετάλλευση «με μεθόδους ελάχιστα χριστιανικάς». Πρόκειται για αιχμηρή κριτική αναφορά στις καθεστωτικές πρακτικές στον χώρο της θρησκείας, τις οποίες ο Καραμανλής διακωμωδεί θεωρώντας τες ως μια παρωδία θρησκευτικότητας, με την οποία η αυθεντική θρησκεύουσα συντηρητική δημοκρατική παράταξη ουδεμία μπορεί να έχει σχέση. 

Την άνοιξη του 1973 ο Καραμανλής με βαρυσήμαντες δηλώσεις του (23.04.1973) στις εφημερίδες «Βραδυνή» και «Θεσσαλονίκη» θα απευθύνει σκληρή κριτική κατηγορώντας τη στρατιωτική Κυβέρνηση ότι με την ανερμάτιστη πολιτική της αποσυνθέτει κρίσιμους θεσμούς του κράτους και της κοινωνίας, συμπεριλαμβάνοντας σ’ αυτούς τους «δεινοπαθούντες» θεσμούς και την Εκκλησία. «Η Κυβέρνησις πειραματιζομένη διαρκώς αποδιοργάνωσε τη Διοίκηση, την Εκκλησία και την Παιδεία, κατά τρόπον ώστε να παρουσιάζουν την εικόνα επικινδύνου αποσυνθέσεως», θα τονίσει ο αυτοεξόριστος τότε Έλληνας πολιτικός, ο οποίος, όπως φαίνεται, ενδιαφέρεται και παρακολουθεί στενά το «μαρτύριο» που βιώνει την περίοδο αυτή η Εκκλησία. Ο Καραμανλής αντιλαμβάνεται την Εκκλησία ως ηθικοποιητικό και φρονηματιστικό φορέα της κοινωνίας που έχει ως αποστολή να συνδράμει στο έργο της Πολιτείας, εντός πάντα ενός πλαισίου ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, τον οποίο, πάντως, ο ίδιος, ως φιλελεύθερο πνεύμα, εννοιολογικά και σημασιολογικά προσλαμβάνει ως αναφορά στο δίπολο του κλασικού ελληνικού ορθολογισμού και της χριστιανικής ορθοδοξίας, ως ένα «ιδεώδες» πολιτισμού και όχι ως πολιτικοθρησκευτικό ιδεολόγημα. Θεωρεί την Εκκλησία ως φορέα κοινωνικοποιήσεως με πολύ σημαντική αποστολή, καθώς το έργο της άπτεται θεμελιωδών παραδοσιακών αξιών – του Ελληνισμού και του Χριστιανισμού – που ταυτοχρόνως αποτελούν βασικούς πυλώνες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, τμήμα του οποίου σκοπεύει να καταστήσει και την Ελλάδα. Ο Καραμανλής της Μεταπολιτεύσεως, έχοντας ως στόχο να κάνει την Ελλάδα Ευρώπη, να εγκαταστήσει σ’ αυτή μια Δημοκρατία τύπου δυτικοευρωπαϊκού, εντάσσει σ’ αυτή την προσπάθεια του δυναμικού ανοίγματος προς τον πολιτικό φιλελευθερισμό και την Εκκλησία, την οποία θέλει ελεύθερη από τον κρατικό εναγκαλισμό και κινουμένη εντός του δικού της φύσει δημοκρατικού – του συνοδικού – πολιτεύματος, ακριβώς για να εκπληρώνει αυτή την «ηθικήν και εθνικήν αποστολήν της». Σ’ αυτή την κρίσιμη για τη χώρα φάση αυτό που επιδιώκει είναι να έχει δίπλα του την Εκκλησία ως στήριγμα για την αποκατάσταση στη χώρα της δημοκρατικής ομαλότητας. Και το επιτυγχάνει. 

Ο Καραμανλής τον Ιούλιο του 1974 βρήκε την Εκκλησία της Ελλάδος να διάγει μια περίοδο οιονεί κανονικότητας. Ο νέος Αρχιεπίσκοπος, ο από Ιωαννίνων Σεραφείμ (Τίκας), αν και είχε ανέλθει στο ύπατο εκκλησιαστικό αξίωμα στη διάρκεια της δεύτερης φάσεως του δικτατορικού καθεστώτος (στις 12.01.1974, επί Δημ. Ιωαννίδη), δεν είχε ταυτισθεί με τη δικτατορία, όπως ο προκάτοχός του Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος (Κοτσώνης, 1967-1973). Τούτο εξηγείται λόγω τόσο του μικρού χρονικού διαστήματος που είχε μέχρι τότε (12.01.1974-23.07.1974) διανύσει ο Σεραφείμ, όσο και –κυρίως– επειδή συμβόλιζε την εκκλησιαστική παράταξη που ανέλαβε τα ηνία της Ιεραρχίας έχοντας έλθει σε «μετωπική» ρήξη με τον Ιερώνυμο και ευρύτερα με τη μερίδα εκείνη της Ιεραρχίας που αντιπροσώπευε το σύστημα που είχε επιβάλει από τις πρώτες ημέρες της εγκαθιδρύσεώς του και για μια ολόκληρη εξαετία (1967-1973) το (επί Γ. Παπαδοπούλου, σ΄ αυτή την πρώτη φάση του) δικτατορικό καθεστώς της «21ης Απριλίου». 

Ο νέος Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ διεσφάλιζε στον Καραμανλή την κρίσιμη περίοδο 1974-1975 ησυχία και τάξη στο εσωτερικό της Εκκλησίας, γεγονός που επηρέασε θετικά και έδρασε αποτελεσματικά στην ανάπτυξη μιας αγαστής συνεργασίας στις σχέσεις μεταξύ των δύο ανδρών και κατά συνέπεια στις σχέσεις Πολιτείας – Εκκλησίας αφενός, αλλά και της αποκαταστάσεως των σχέσεων με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αφετέρου. Στην ανάπτυξη αυτού του θετικού κλίματος συνετέλεσε και το γεγονός ότι ο Σεραφείμ αμέσως μετά την ανάρρησή του στην Αρχιεπισκοπή (12.01.1974) επεδίωξε και επέτυχε την εξομάλυνση των σχέσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Πατριαρχείο. Οι σχέσεις αυτές είχαν σοβαρά διασαλευθεί κατά την περίοδο της αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου Α΄ (1967-1973) εξαιτίας της καταστρατηγήσεως κατά την περίοδο εκείνη των θεμελιωδών κειμένων (του Πατριαρχικού και Συνοδικού Τόμου [ΠΣΤ] του 1850 και της Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξεως [ΠΣΠ] του 1928) που καθορίζουν το νομοκανονικό πλαίσιο των σχέσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Φανάρι. Επρόκειτο για μια πρακτική που αποσκοπούσε στη βαθμιαία αποδυνάμωση των κανονικών δικαιωμάτων του Πατριαρχείου στην ελληνική επικράτεια και ειδικότερα στις εκκλησιαστικές επαρχίες των λεγομένων «Νέων Χωρών» (Μακεδονίας, Θράκης, Ηπείρου, Αιγαίου) των οποίων η “επιτροπική διοίκηση”, δια της ΠΣΠ του 1928, είχε παραχωρηθεί στην αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος, διατηρηθείσης, ωστόσο, της πνευματικής υπαγωγής τους στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. 

Η αποκατάσταση αυτών των σχέσεων με το Φανάρι επέδρασε πολύ θετικά στον Μακεδόνα πολιτικό, καθώς ο Κων. Καραμανλής, ως γεννηθείς το 1907, είχε γαλουχηθεί με τις αξίες της μακεδονικής περιφερείας των αρχών του 20ού αιώνα, τις αξίες των γηγενών οικογενειών που υπήρξαν πιστές στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον Ελληνισμό, αντιπαλεύοντας τη βουλγαρική επιρροή που επιχειρούσε τότε η κηρυχθείσα σχισματική από το Πατριαρχείο βουλγαρική (εκκλησιαστική) «Εξαρχία». Ακριβώς, λοιπόν, λόγω καταγωγής - από την επαρχία Σερρών που ανήκε εκκλησιαστικά στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου – ο Καραμανλής έτρεφε ιδιαίτερο σεβασμό στη Μητέρα Εκκλησία, αυτή της Κωνσταντινουπόλεως. 

Στην ιδιαίτερα κρίσιμη αυτή περίοδο αυτό που πρωτίστως ενδιέφερε τον Κων. Καραμανλή ήταν η αποκατάσταση της δημοκρατικής σταθερότητας στη χώρα, μια σταθερότητα που συνδεόταν άμεσα με τη διασφάλιση της ηρεμίας σε κρίσιμους θεσμούς, με επιρροή στην κοινωνία, όπως η Εκκλησία. Από τη δικτατορία των Συνταγματαρχών και μ’ ό,τι στη συλλογική μνήμη ταυτίσθηκε μαζί της, όπως π.χ. η περίοδος της αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου (1967-1973), ο Καραμανλής, όπως προαναφέρθηκε, είχε έγκαιρα αποστασιοποιηθεί και ασκήσει δριμεία κριτική, ενεργώντας όχι ως πρόσωπο μόνο, αλλά, κυρίως και πρωτίστως, ως βασικός εκφραστής της πιστής στο δημοκρατικό πολίτευμα και τον κοινοβουλευτισμό ευρύτερης συντηρητικής παρατάξεως για την οποία δεν ήθελε σε καμιά περίπτωση να θεωρηθεί ότι παρέχει τα ελάχιστα έστω ερείσματα στο δικτατορικό καθεστώς. 

Για την Εκκλησία της Ελλάδος δύο είναι οι μεγάλες και σπουδαίες θεσμικές τομές που επιχειρεί και προωθεί ο Καραμανλής κατά την περίοδο της πρωθυπουργίας του (1974-1980) στη Μεταπολίτευση: πρώτον, η ψήφιση τον Ιούνιο του 1975 του νέου Συντάγματος με τα άρθρα 3, 13, 18 § 8, 28 § 1, 72, § 1 και 105 του οποίου καθορίζονται οι θεμελιώδεις διατάξεις οι οποίες διέπουν μέχρι και σήμερα τις σχέσεις Πολιτείας – Εκκλησίας (επί το ακριβέστερον δε τις σχέσεις του κράτους και των θρησκευτικών κοινοτήτων στη χώρα μας). Με το αρθ. 3 για πρώτη φορά στην ιστορία της ελληνικής νομοθεσίας κατοχυρώνεται ο ΠΣΤ του 1850 και η ΠΣΠ του 1928, δηλ. θωρακίζεται το κανονικό θεσμικό πλαίσιο οργανώσεως και λειτουργίας της εκκλησιαστικής διοικήσεως (ήτοι η συγκρότηση της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας και της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, συμφώνως προς τις σχετικές πατριαρχικές [ΠΣΤ 1850 / ΠΣΠ 1928] διατάξεις), το οποίο είχε κλονισθεί κατά τη περίοδο της επτάχρονης δικτατορίας (με την συγκρότηση της όλως αντικανονικής “Αριστίνδην” Συνόδου, με τα έκτακτα “Ιεροδικεία” η σύσταση και λειτουργία των οποίων αποδοκιμάσθηκε ως κατάλυση του όλου συστήματος του Κανονικού Δικαίου της Εκκλησίας, κλπ.). Δεύτερον, η ψήφιση (επι υπουργίας - στο Παιδείας - του Γεωργίου Ράλλη) του νέου Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος (Ν. 590) με τον οποίο κατοχυρώθηκαν (και) νομοθετικά οι πατριαρχικές πράξεις (1850/1928), χειραφετήθηκε η Εκκλησία από τον σφιχτό εναγκαλισμό της Πολιτείας και ετέθησαν οι βάσεις της αρμονικής σχέσεώς τους στο πλαίσιο των διακριτών (τους) ρόλων. 

Εν συμπεράσματι: Στη διάρκεια των πρώτων και κρισίμων χρόνων της Μεταπολιτεύσεως η συνετή εκκλησιαστική πολιτική που χάραξε ο τότε πρωθυπουργός Κων. Καραμανλής όχι μόνο έφερε την ποθουμένη γαλήνη και ηρεμία στο σκάφος της Εκκλησίας, που είχε σοβαρά κλυδωνισθεί στη διάρκεια της προηγηθείσης Επταετίας, αλλά θεμελίωσε τον εκδημοκρατισμό της με σειρά συνταγματικών ρυθμίσεων (κατοχύρωση του Πατριαρχικού Τόμου του 1850 και της Συνοδικής Πράξεως του 1928 στο Σύνταγμα του 1975), και νομοθετημάτων (Καταστατικός Χάρτης: N. 590/1977) που ρύθμισαν θετικά τόσο την εσωτερική της λειτουργία, όσο και τις σχέσεις της με την Πολιτεία. Με τις θεσμικές τομές του Κων. Καραμανλή ετέθησαν οι βάσεις για την αυτοδιοίκηση της Εκκλησίας και χαράχθηκε ο δρόμος της αγαστής συνεργασίας της με το Κράτος, στο συνταγματικό πλαίσιο μιας πολιτειοκρατικής μεν πάντα σχέσεως, αλλ’ εφεξής ηπιότερης μορφής και σαφώς χαλαρότερης εξαρτήσεως, μέσω της οποίας διαμορφώθηκε ένα καθεστώς αρμονικής συναλληλίας, αμοιβαίου σεβασμού και διακριτών ρόλων, το οποίο σε γενικές γραμμές διατηρείται και στις μέρες μας. 

* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι Σύμβουλος Εκπαίδευσης κλ. ΠΕ01 Θεολόγων, Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr ), μέλος της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου. 

BIΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 

* Ανδρεόπουλος, Χαράλαμπος, «Η Εκκλησία κατά τη δικτατορία 1967-1974. Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση», εκδ. Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη, 2017, Μέρος Δ΄: Η Εκκλησία στη Μεταπολίτευση, σσ. 353-372 (πανεπιστημιακά συγγράμματα: '’ΕΥΔΟΞΟΣ”: 68377860) 

* Κονιδάρης, Ιωάννης, “Περίοδος της δικτατορίας 1967-1974” και “Περίοδος της Μεταπολιτεύσεως”, στο «Μαθήματα Εκκλησιαστικού Δικαίου», εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα, 2020 (με τη συνεργασία Γ. Ι. Ανδρουτσόπουλου), σσ. 129 – 143 (”EYΔΟΞΟΣ’’: 94690151) 

* Ριζάς, Σωτήριος, “Στις απαρχές της Mεταπολίτευσης”, στο «Η στιγμή του 1974. Το χρονικό της μετάβασης στη Δημοκρατία», Νέα Εστία, Αθήνα, 2014, τχ. 1862, σσ. 398-424. 

* Χατζηβασιλείου, Ευάνθης, “Η σύσταση και εδραίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος 1974-1981”, στο «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», Εκδοτική Αθηνών, 2000, τομ. ΙΣΤ’, σσ. 294-295.

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΣΕ ΝΙΚΟ ΣΚΑΛΚΩΤΑ ΚΑΙ ΝΙΚΟΛΑΪ ΜΠΕΡΝΤΙΑΕΦ ΑΠΟ ΤΟ "ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ"

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΣΥΝΘΕΤΗ ΝΙΚΟ ΣΚΑΛΚΩΤΑ (1904 – 1949) 

120 χρόνια από τη γέννησή του και 75 χρόνια από τον θάνατό του 

Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2024, 19.00 

Αίθουσα Διδασκαλίας Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 

Ομιλητές: 

Κωστής Δεμερτζής 

Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος 

Έργα Ν. Σκαλκώτα και Κ. Δεμερτζή ερμηνεύουν: 

Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι 

Ισιδώρα Κοψιδά, όμποε 

Μάριος Καζάς, πιάνο

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΦΙΛΟΣΟΦΟ ΝΙΚΟΛΑΪ ΜΠΕΡΝΤΙΑΕΦ (1874 – 1948) 

150 χρόνια από τη γέννησή του 

Σάββατο 19 Οκτωβρίου 2024, 18.30 

Πνευματικό Κέντρο Ενορίας Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού (Χρυσοστόμου Σμύρνης 22)

Ομιλητές: 

Γιώργος Κρανιδιώτης 

Δημήτρης Μπαλτάς 

Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος 

Παραγωγή: Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον»

Artwork: Ιωάννης - Πορφύριος Καποδίστριας 

Η "ΚΛΑΙΟΥΣΑ" ΕΥΗ ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΘΕΟΛΟΓΟΥΣ ΠΟΥ "ΑΜΕΙΦΘΗΚΑΝ ΜΕ ΨΙΧΟΥΛΑ ΚΑΙ ΔΟΞΑ"

Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Κρήνης κ. Κύριλλον, 

Πρόεδρον του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας του ΕΚΠΑ 

Σεβασμιώτατε, 

Δια της παρούσης επιθυμώ να σας ενημερώσω για ένα ανάρμοστο κείμενο της κας Εύης Βουλγαράκη – Πισίνα - διδάσκουσα στο Τμήμα σας -, το οποίο ανήρτησε στον προσωπικό της λογαριασμό στο facebook (20 Ιουλίου 2024). 

Παραθέτω στη συνέχεια αυτούσιο το απόσπασμα που αφορά σε συναδέλφους θεολόγους, οι οποίοι φέρονται ως «στρατευμένοι» σε μια «ιδεολογική εκστρατεία» υπέρ της Ουκρανίας. 

Γράφει επί λέξει η κα Βουλγαράκη: 

«Μετά δε τον πόλεμο στην Ουκρανία, έγινε επόμενη ρελάνς για να μας πείσουν ότι αυτός είναι ο δικός μας πόλεμος, είναι πόλεμος υπαρξιακής σημασίας για τον λεγόμενο free world, ότι είναι ανθρώπινο χρέος να μετατρέψουμε τη Ρωσία σε κράτος παρία και τους Ρώσους σε κοινωνικά απόβλητα, όλα αυτά για μια Ουκρανία που εκλέχθηκε ένας πρωθυπουργός μαριονέτα, βαθύτατα διεφθαρμένος, μετά από πραξικόπημα 200 τουλάχιστον νεκρών, υποκινούμενο από τις ΗΠΑ και τον κύριο Πάιατ προσωπικά. [Μέρες που είναι, 50 χρόνια από την προδοσία της Κύπρου, καιρός να θυμόμαστε αυτά που πρέπει να θυμόμαστε για προδοτικά πραξικοπήματα αμερικανοκινούμενα). Με μια κυβέρνηση που η ναζιστική της συνιστώσα είναι καθοριστική, που είναι εκεί μόνο για να υπηρετεί τις πολιτικές των αποικιακών δυτικών δυνάμεων, τις προσωπικές επενδύσεις του καταδικασμένου υιού Μπαϊντενάκη, την περιουσία της Blackrock (διαβάστε τι είναι) που ήδη διαθέτει το μεγαλύτερο μέρος της γης της Ουκρανίας. Μιας χώρας που είναι ήδη χρεωμένη για 77 γενιές με αποφάσεις της ηγεσίας της. 

Δυστυχώς τον χορό της ιδεολογικής αυτής εκστρατείας έσυραν και θεολόγοι, παίζοντας πρώτο βιολί σε μια ορχήστρα όπου ο καθένας είχε τον οργανικό του ρόλο. Αμείφθηκαν με ψίχουλα και δόξα, την οποία θα ακολουθήσει ανάλογη πτώση και χλεύη (πράγματα για τα οποία συνθλίβομαι και κλαίω, καθώς τους αγαπώ, αλίμονο!)». 

Αντιλαμβάνεσθε ότι μιλάει αορίστως για συναδέλφους θεολόγους «που αμείφθηκαν με ψίχουλα και δόξα», χωρίς να προσκομίζει στοιχεία, αλλά αντιθέτως εμφανίζεται «κλαίουσα» για την «ανάλογη πτώση και χλεύη» που θα επέλθει. 

Όταν την προκάλεσα να μιλήσει καθαρά, μου απάντησε ως εξής: 

«Κατανοώ τις ανησυχίες σου Παναγιώτη, αλλά δεν θα ανταποκριθώ, μήτε θα χλευάσω εγώ. Αυτό θα είναι μια ιστορική αποτίμηση. Αν εσένα σε ζώνουν κάποιες ενοχές δεν θα έπρεπε να είναι για την όποια γνώμη σου, γιατί σέβομαι τη διαφορά γνώμης, αλλά για τις θλιβερές δημόσιες συκοφαντίες σου και μόνο. Και για το έλασσον, τις κατευχές. Δεν σε θεωρώ δούλο κανενός αυτοκράτορα, αλλά τον τίτλο του άρχοντα δικαιοκρίτη [σημείωση δική μου: Δικαιοφύλαξ] που σου έδωσε το σεπτό Πατριαρχείο φρόντισε να τον τιμάς. Και να μιλάς μόνο όταν γνωρίζεις τα θέματα με ασφάλεια». 

Επομένως, το σχόλιό της αφορούσε και μένα, ο οποίος, όμως, ουδέποτε έχω ασχοληθεί μαζί της και αποκηρύσσω μετά βδελυγμίας τα περί «δημοσίων συκοφαντιών», αφού δεν κατανοώ καν σε ποιο θέμα αναφέρεται η κα Βουλγαράκη. 

Μένει, λοιπόν, η κα Βουλγαράκη να αφήσει κατά μέρος τα facebookφληναφήματά της και αν θέλει να πει κάτι να το πει ευθέως, με επίσημο – κατά προτίμησιν επιστημονικό – κείμενο, ώστε να καταλάβουμε με ακρίβεια τις θέσεις της και να τοποθετηθούμε αναλόγως. 

Ως τότε δεν δεχόμαστε να μας κουνάει το δάκτυλο και είναι κρίμα, πραγματικά, για έναν πανεπιστημιακό να περιφέρεται κατ’ αυτόν τον τρόπον ανά τας ρύμας του διαδικτύου. 

Μετά βαθυτάτου σεβασμού 

Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος

Τέρμα στην σιωπή για την κατεχόμενη Μονή Εσφιγμένου

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Θα ακουστεί …ανίερη η σύγκριση, αλλά δεν είναι και τόσο… 

Φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο και 50 χρόνια από το αντάρτικο και την κατάληψη της Μονής Εσφιγμένου του Αγίου Όρους. 

Τα ψηφίσματα υπέρ της Κύπρου και εναντίον της Τουρκίας στους διεθνείς οργανισμούς, ως η άμμος της θαλάσσης. 

Οι δικαστικές αποφάσεις εναντίον των καταληψιών της Μονής Εσφιγμένου και υπέρ της κανονικής Αδελφότητος υπό τον Ηγούμενο Βαρθολομαίο, δεκάδες. 

Και στη μία και στην άλλη περίπτωση καμία από τις δίκαιες αποφάσεις δεν βρίσκει εφαρμογή. 

Στην περίπτωση της Κύπρου το ζήτημα είναι σίγουρα διεθνές, οπότε ισχύουν άλλα δεδομένα. 

Στην περίπτωση της Μονής Εσφιγμένου γιατί δεν μπορεί να εφαρμοστεί η νομοθεσία του Ελληνικού Κράτους; Οι καταληψίες της Εσφιγμένου αποτελούν, πλέον, κράτος εν κράτει. Το έχουμε καταλάβει αυτό; Είναι απολύτως ανεξέλεγκτοι τόσο από εκκλησιαστικής πλευράς όσο και από πλευράς της Ελληνικής Πολιτείας. 

Ο αρχηγός της Ελληνικής Λύσης Κ. Βελόπουλος μίλησε πρόσφατα στο Κοινοβούλιο για μια «ανίερη» συναλλαγή που ο ίδιος φαντάζεται ότι συμβαίνει: Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ζήτησε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο «την κεφαλή επί πίνακι» του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ελπιδοφόρου, με αντάλλαγμα την «εκκαθάριση» της Μονής Εσφιγμένου από τους καταληψίες. Με άλλα λόγια ο πρωθυπουργός της χώρας ζητάει από τον Πατριάρχη κάτι «προσωπικό» και θα του το ξεπληρώσει με την εφαρμογή του νόμου (sic)!!! 

Φυσικά τίποτα τέτοιο δεν συμβαίνει, διότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης ούτε εκβιάζει ούτε εκβιάζεται. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για την εφαρμογή του νόμου! 

Ο Βελόπουλος – όπως παλιότερα η «Χρυσή Αυγή» – δηλώνει ότι θα «προασπίσει», προτάσσοντας το …στηθος του, τους καταληψίες της Μονής Εσφιγμένου. Για να συνεχιστεί η εκκλησιολογική εκτροπή και η ανομία άλλα 50 χρόνια. 

Πρέπει οι εκκλησιαστικοί (κληρικοί, θεολόγοι και λαός) να συνειδητοποιήσουν επιτέλους ότι δεν ταιριάζει η σιωπή στο ζήτημα της Εσφιγμένου. Το μοναστήρι δεν είναι τσιφλίκι των καταληψιών που δεν το παραδίδουν στην κανονική αδελφότητα, επειδή έτσι θέλουν. Οι καταληψίες της Εσφιγμένου έχουν επιλέξει τον δικό τους δρόμο. Να τον ακολουθήσουν εκτός Αγίου Όρους. Δεν τους ανήκει τίποτα απολύτως. Είναι στυγνοί καταχραστές της ιστορίας της Μονής Εσφιγμένου, αλλά και επικίνδυνοι εκμεταλλευτές μιας νοσηρής θρησκευτικότητας, την οποία οι ίδιοι διαφημίζουν ως φλάμπουρο «παραδοσιακότητας». 

Ούτε η Εκκλησία ούτε η Πολιτεία πρέπει να είναι ακόμα όμηροι – μετά από 50 χρόνια! – των καταληψιών της Εσφιγμένου. 

Πολλοί από τους εκκλησιαστικούς επιλέγουν να μην εκφραστούν με το επιχείρημα «να μη ρίξουμε λάδι στη φωτιά». Ναι, αλλά αυτή η φωτιά καίει 50 χρόνια τώρα και η ζημιά είναι ανυπολόγιστη πλέον, σε πολλά επίπεδα. 

Λέμε, λοιπόν, όχι στην σιωπή που με τον τρόπο τους έχουν επιβάλει στην Εκκλησία οι καταληψίες και σχισματικοί της Εσφιγμένου. Πρέπει να τελειώνει, επιτέλους, αυτή η ιστορία. Και κατά την άποψή μου είναι μια υπόθεση που Εκκλησία πρέπει, πρωτίστως, να πάρει στα χέρια της.

ΜΕΤΑΞΥ ΔΥΟ ΖΑΚΕΤΩΝ...

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Είτε το θέλουμε είτε όχι, η Ορθοδοξία στην Ελλάδα κινείται – εν πολλοίς – μεταξύ δύο ζακετών. 

Της «θαυματουργού» ζακέτας του Αγίου Παϊσίου και της …επιτυχημένης συμβουλευτικής «Ζακέτα να πάρεις» του μέχρι πρότινος κληρικού Ανδρέα Κονάνου. 

Η εκκλησιαστική επιτροπή και ο ιερείς του Ι. Ναού των Αγίων Πέτρου και Παύλου των Κοίλων στην Κοζάνη, εξέθεσαν για προσκύνημα μια…ζακέτα του Αγίου Παϊσίου, και καλούσαν ευθέως τους πιστούς “να έρθουν όλοι όσοι είναι άρρωστοι για να την ρίξουν επάνω τους και αν το πιστεύουν να θεραπευτούν”!

Επομένως, η ζακέτα του Αγίου Παϊσίου υπόσχεται άμεση θεραπεία των νοσούντων! 

Το «ψυχωφελές» ανάγνωσμα «Ζακέτα να πάρεις» του πολύ επιτυχημένου Ανδρέα Κονάνου δίνει συνταγές ευτυχίας στους γονείς σχετικά με την ανατροφή των τέκνων τους. 

«Μαμά, μπαμπά, αφήστε το παιδί σας να πατήσει στην ιερή γη της καρδιάς σας, όχι για να κατασκηνώσει εκεί για πάντα, μα για να ανοίξει τα φτερά του, να πάρει φόρα και να πετάξει. Σας θαυμάζω και υποκλίνομαι μπροστά σας και φιλάω τα χέρια σας τα ιερά, που κρατάνε μέσα τους το πιο αγνό κομμάτι του πλανήτη μας. Και εύχομαι ολόψυχα όλα τα ωραία και ωφέλιμα να έρθουν στη ζωή και στο σπιτικό σας. Είσαι ο πιο άξιος γονιός. Εσύ. Πίστεψέ το. Και ζήσε το!». 

Στην ίδια λογική του «Ζήσε» και ο ομαίμων του Κονάνου, ο κληρικός Λίβυος. Κι έτσι έχουμε τον καμβά της εν Ελλάδι Ορθοδοξίας. Δυο ζακέτες είναι αρκετές… Τι άλλο να θέλεις κανείς από την ζωή του για να είναι ευτυχισμένος. 

Προσκύνα ζακέτα - πάρε ζακέτα και φόρα τη κατάσαρκα. «Ζήσε» και η ευτυχία θα τρέχει από τα μπατζάκια σου. Γιατί δεν είναι μόνο ο Κονάνος ή ο Λίβυος. Αυτοί είναι η εμπροσθοφυλακή! Και οι άλλοι ακολουθούν τοις ίχνεσιν αυτών…

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΤΣΙΚΟΥΛΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΠΑΤΡΩΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟ

Ο μακαριστός Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος 
δια χειρός του ζωγράφου Γιώργου Μπογδανόπουλου

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 

του Νικολάου Κατσικούλη 

Το αγιολογικό και υμνογραφικό έργο του Μητροπολίτου πρώην Πατρών Νικοδήμου Βαλληνδρά 

(1974-2005) 

Πρόλογος 

Η πρώτη μου επαφή με το αγιολογικό και το υμνογραφικό έργο του μακαριστού Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου έγινε κατά τα πρώτα φοιτητικά μου χρόνια. Τότε μελέτησα το βίο και την πολιτεία του εν Αγίοις πατρός ημών Νικολάου του Πλανά, μέσα από τις μαρτυρίες της ακολούθου του, μοναχής Μάρθας κι εντυπωσιάσθηκα από τα χαρίσματα του, για τα κοσμικά μέτρα, απλοϊκού και ολιγογράμματου ιερέως. Ύστερα περιήλθα τα μέρη της πρωτεύουσας που συνδέθηκαν με τη ζωή του, στάθηκα μπροστά στο λείψανο και τον τάφο του, στον Ι. Ναό Αγίου Ιωάννου, οδού Βουλιαγμένης, που πλέον δεν είναι του «αγρού», αλλά αστικός και πολύβουος και συμμετείχα σε αγρυπνία στον Ι. Ναό του αγίου Ελισσαίου στο μοναστηράκι, που τότε μόλις είχε ξαναδοθεί στη λατρεία του Θεού μετά την αναστήλωσή του. Εκεί πλέον δεν έψαλαν ο Παπαδιαμάντης με τον Μωραϊτίδη, ούτε λειτουργούσε ο παπα-Νικόλας κάνοντας λάθη στις αναγνώσεις, αλλά κατά τρόπο μυστήριο, ήσαν όλοι παρόντες, αν και προ πολλών ετών νεκροί, χάρη στο διαρκές «σήμερον» του λειτουργικού μας χρόνου. 

Ύστερα αναζήτησα και προμηθεύτηκα την ακολουθία του νεοφανούς για την Εκκλησία και περισσότερο για μένα Αγίου των Αθηνών, όπως και τον παρακλητικό του κανόνα, ποιήματα αμφότερα του Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου (Βαλληνδρά), αλλά δεν εστίασα στον υμνογράφο ή τουλάχιστον τότε έδωσα μικρή σημασία στο τίνος η γραφίδα υμνούσε το νέο μου Άγιο. Στην πορεία των ετών, κι ενώ πλούτισα τη βιβλιοθήκη μου (φυσική και ψηφιακή) με πολλές εκδόσεις Ακολουθιών διαφόρων υμνογράφων της εποχής μας κι ενώ γνώρισα τους αγίους των καιρών μας μέσα από το έργο τους, μιας και οι υμνογράφοι μπορούν μέσα από την τέχνη τους να υμνολογούν και αγίους που ακόμη δεν έχει ανακηρύξει επίσημα η Εκκλησία, συγκέντρωσα το μεγαλύτερο μέρος του υμνογραφικού έργου του Μητροπολίτη Πατρών Νικοδήμου. Αργότερα και στο πλαίσιο των σπουδών μου στο Διιδρυματικό Προγράμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών, Ελλάδα: Εκκλησιαστική Ιστορία και Πολιτισμός, αιτήθηκα το θέμα της διπλωματικής μου εργασίας να πραγματεύεται το υμνογραφικό έργο του Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου, του Βαλληνδρά. Η γενική συνέλευση της Ε.Δ.Ε. ενέκρινε το θέμα με τίτλο: Το αγιολογικό και υμνογραφικό έργο του Μητροπολίτου πρώην Πατρών Νικοδήμου Βαλληνδρά (1974-2005), κι έτσι μου δόθηκε η ευκαιρία να ενσκήψω στον πλούτο της υμνολογικής και αγιολογικής καταγραφής του ανωτέρω σπουδαίου εκκλησιαστικού άνδρα, που σημάδεψε και λάμπρυνε την εκκλησιαστική ιστορία και πλούτησε την εκκλησιαστική γραμματεία του εικοστού αιώνος. Είμαι σε θέση να ευχαριστήσω θερμά την τριμελή εξεταστική μου επιτροπή, αποτελούμενη από τους Καθηγητές κ.κ. Εμμανουήλ Καραγεωργούδη και Βασίλειο Κουκουσά και τον Αναπληρωτή Καθηγητή και επιβλέποντά με, κ. Ιωάννη Παναγιωτόπουλο για τη φροντίδα και την καθοδήγηση. Τέλος ευχαριστώ τον πάλαι ποτέ στενό συνεργάτη του μακαριστού Πατρών Νικοδήμου, Άρχοντα Δικαιοφύλακα της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας και θεολόγο, κ. Παναγιώτη Ανδριόπουλο, χωρίς τη σημαντική βοήθεια του οποίου θα ήταν αδύνατον να συγκεντρώσω τα έργα του Νικοδήμου. 

Άμφισσα, 1 Ιουνίου 2022 

Νικόλαος Κ. Κατσικούλης

 

Η ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ

Κολάζ Οδυσσέα Ελύτη

Επιμέλεια: Π.Α. Ανδριόπουλος

Στον Μικρό Ναυτίλο του Ελύτη η Αγία Μαρίνα έχει την τιμητική της: 

Τώρα που ο νους απαγορεύεται και οι ώρες δε γυρίζουν 

Από κήπο σε κήπο η σκέψη μου 

Δειλή σαν τριανταφυλλιά πρωτάρα 

Που αρπάζεται απ' τα κάγκελα 

Δοκιμάζει απαρχής ν' αρμόσει πάλι 

Με σταγόνων σφήνες λαμπερών 

Τα παμπάλαια πράσινα και τα χρυσά κείνα που μέσα μας 

Έχουν παντοτινές δεκαεφτά Ιουλίου. 

Κολάζ του Οδυσσέα Ελύτη

Ν' ακουστεί και πάλι της Αγίας Μαρίνας το νερό στις πέτρες 

Στον Ταξιδιωτικό του Σάκο ΟΤΤΩ ΤΙΣ ΕΡΑΤΑΙ, ένα από Τα Στιγμιότυπα είναι το εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας στα Μυστεγνά της Λέσβου: 

ΜΥΤΙΛΗΝΗ 

Στα Μυστεγνά, πρωί, ανεβαίνοντας τους ελαιώνες για το εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας. Το βάρος που νιώθεις να σου έχει αφαιρεθεί σαν αμαρτία ή τύψη και χωνεύεται από το χοντρό χώμα, λες και το τραβά η μεγαθυμία των προγόνων.

Στα Ρω του Έρωτα συναντούμε το απίθανο Ντούκου ντούκου μηχανάκι. Τραγούδι, νομίζω, περισσότερο παρά ποίημα. Με την τελευταία στροφή - προτροπή για να πάμε στην Αγια - Μαρίνα. 

Χάιντε χάιντε βρε παιδιά 

       πάμε στην Αγια - Μαρίνα 

Πάμε στην Αγια - Μαρίνα 

      με την όμορφη μπενζίνα. 

Στο Άξιον εστί: 

Είδα πέρα, μακριά, στην άκρια της ψυχής μου             

                     μυστικά να διαβαίνουνε 

φάροι ψηλοί ξωμάχοι Στους γκρεμούς τραβερσωμένα κάστρα 

Τ' άστρο της τραμουντάνας Την αγία Μαρίνα με τα δαιμονικά ... 

Η Μαρίνα των Βράχων από τους Προσανατολισμούς:    

Έχεις μια γεύση τρικυμίας στα χείλη - Μα πού γύριζες 

Ολημερίς τη σκληρή ρέμβη της πέτρας και της θάλασσας 

Αετοφόρος άνεμος γύμνωσε τους λόφους 

Γύμνωσε την επιθυμία σου ως το κόκαλο 

Κι οι κόρες των  ματιών σου πήρανε τη σκυτάλη της Χίμαιρας 

Ριγώνοντας μ' αφρό τη θύμηση! ... 

Η Μαρίνα από τις Μικρές Κυκλάδες: ...   
    Μαρίνα πράσινό μου αστέρι 

Μαρίνα φως του Αυγερινού     

   Μαρίνα μου άγριο περιστέρι 

και κρίνο του καλοκαιριού.

Τα δημόσια και τα ιδιωτικά 
...Με τον ίδιο τρόπο που σ' ένα πέτρινο, σχεδόν διάφανο ειδώλιο που λευκάζει κι αναδύεται από τα κύματα συμπίπτουν οι λιγοστές γραμμές της Πάρου ή της Σικίνου και οι πτυχές του μανδύα μιας αγίας Μαρίνας, η μιας Διαμάντως που εναποθέτει λουλούδια στον επιτάφιο. 

Η ΠΑΝΗΓΥΡΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΣΤΗ ΝΑΞΟ

Φωτορεπορτάζ: Κώστας Μαρούλης ο Νάξιος

Η Νάξος πανηγύρισε την μνήμη του ευκλεούς τέκνου της, Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου. 

Στον Μ. Εσπερινό της εορτής στον πανηγυρίζοντα Ναό του Αγίου στη Χώρα Νάξου, το Σάββατο 13 Ιουλίου 2024, χοροστάτησε ο Θεοφιλ. Επίσκοπος Θεσπιών κ. Παύλος, συγχοροστατούντων των Μητροπολιτών Μάνης κ. Χρυσοστόμου και Παροναξίας κ. Καλλινίκου. 

Κατά την Θεία Λειτουργία, σήμερα, Κυριακή 14 Ιουλίου 2024,  προέστη ο Σεβ. Μητροπολίτης Μάνης κ. Χρυσόστομος, ο οποίος κηρυξε και τον θείο λόγο και συλλειτούργησαν ο Επίσκοπος Ρωγών κ. Φιλόθεος, ο Επίσκοπος Θεσπιών κ. Παύλος και ο Μητροπολίτης Παροναξίας κ. Καλλίνικος. 

Πανηγυρικός εορτασμός του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου τελείται και στον φερώνυμο Ι. Ναό του Αγίου στο χωριό Γλινάδο της Νάξου. Στον Μ. Εσπερινό χοροστάτησε ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ρωγών κ. Φιλόθεος, ο οποίος και κήρυξε τον θείο λόγο. Μετά το πέρας του Εσπερινού πραγματοποιήθηκε η Λιτανεία της Ιεράς Εικόνος του Αγίου στα γραφικά στενά του χωριού.

Η Λιτανευτική πομπή της εικόνας του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου από τον φερώνυμο Ναό διά μέσου των κεντρικων οδων της Χώρας Νάξου μέχρι τον Μητροπολιτικό Ναό της πόλης, πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Κυριακής 14 Ιουλίου 2024 και τον πανηγυρικό λόγο εκφώνησε ο Επίσκοπος Ρωγών κ. Φιλόθεος. 

Η πρώτη εικόνα του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, έφτασε μέσα σε κλίμα συγκινησιακής φόρτισης και χαράς στην πατρίδα του τη Νάξο, για τον πρώτο πανηγυρικό εορτασμό του, μετά την επίσημη αγιοκατάταξη του, στις 14 Ιουλίου του 1957. 

Διακρίνονται άνω αριστερά στη φωτογραφία, ο μακαριστός Μητροπολίτης Παροναξίας Αμβρόσιος Στάμενας ως Αρχιμανδρίτης καθώς και ο τότε Αρχιμανδρίτης Ιάκωβος Μαλλιαρός, μετέπειτα Μητροπολίτης Μηθύμνης.